DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 7 April '23. - No. 2389 ACADEMISCHE WEEK TE ELMAU IN BEIEREN Van 15?22 April za.1 in Elmau in Beieren een z.g.n. academische week gehouden worden. In gemeenschappelijke besprekingen worden dan de volgende themata behandeld: de enkeling en de gemeenschap op religieus, zedelijk, sociaal en politiek gebied," waarbij ook nog andere voor de jeugd actueele pro blemen besproken kunnen worden. Studenten uit het buitenland betalen voorzoover zij Nederlanders zijn, ? l per dag, en tot 10 April kan men zich bij de Schlossverwaltung Elman, Post Klais, Oberbayeren" aanmelden. Men bereikt Schloss Elmaümet het electrisch treintje, dat van Garrnisch-Partenkirchen naar Mittenwald voert. Het derde station na Oarmisch is Klais, en vandaar komt men door berg- en boscheenzaamheid in een goed uur te voet naar Elmau. Ik ben er zeker van dat zoowel het prachtig gelegen slot Elmau zelf als zijn stichter en beheerder in Nederland zoo goed als onbekend zijn. En dit hoewel in het gastenboek van Elmau sporadisch een naam uit Nederland staat, een onzer schrijfsters, een leeraar, een student zijn er geweest. En een der-geschriften van Dr. Johannes Muller (ik meen dat over leven en sterven") is voor vele jaren eens in het Hollandsen vertaald, toch heb ik slechts Scandinaviërs, vooral Zweden, dezen winter onder de weinige vreemdelingen op Elmau gezien. Behalve in Duitschland zelf spreekt Johannes Muller dan ook geregeld elk jaar in Zweden en Finland: een poging, door een Nederlandschen student gedaan, hem in den afgeloopen winter ook bij ons te doen hooren, is om verschillende redenen mislukt. Maar juist daarom en nu er aanleiding bestaat voor een reis naar Elmau, is het wellicht dienstig iets over het milieu te vertellen, dat men daar aantreffen zal. Een der sterkste krachtcentra van Duitsch land", heeft Graaf Keyserling, de schrijver van het j.Reisetagebuch eines Philosophen" en van vele andere philosophische werken, die er bij den lezer niet als een roman ingaan zoo als het meer bekende dagboeK, Elmau eens .genoemd. De bedoelde kracht is van zuiver geestelijken aard, en het centrum is een voort zetting van dat in Slot Mainberg, waar Dr. Muller tot 1914 leef de en zijn ideeën meedeelde aan den kring, die zich om hem verzamelde. Nog juist voor den oorlog werd het groote ge bouw, dat op een hoogte van duizend meter aan den voet van den Wetterstein in volko men eenzaamheid met zijn toren waarlijk kasteel-achtig daar ligt, betrokken, 's Winters ligt het temidden van eindelooze sneeuwvelden, een ideaal terrein voor ski-loopers van December tot Maart, 's zomers geuren de bergweiden om zijn muren, en de heerlijkste Alpenflora bloeit, weelderiger dan overal elders op de?Almen" rondom. Tot diep in den herfst, soms nog in November, is er zon, en in Maart bloeien er al de sneeuwklokjes en de primula. Maar in den winter is Elmau eenig in Duitschland. Nergens vindt men op zulk een hoogte natuur, comfort en heilzame in vloeden vereenigd als daar. Als de zon schijnt en boven de meterhooge sneeuw dampwolken opstijgen, als al dat blinkende levende wit de zonnestralen weerkaatst en het warm is, 7.00 warm dat wollen kleeding bezwaart, dan is 't of men de chemische reactie der ultra violette stralen voelt die hier op het lichaam werken en hun geneeskracht uitoefenen. Ook nog bij bewolkten hemel worden gezicht en handen roodbruin gebrand bij tochten door de sneeuw. En als men niet of slechts kort uitgaan kan, dan zijn er de hall en de breede, verkwistend breed aangelegde gangen, die aan klooster- en kruisgang herinneren, dan zijn er de lighal, de bibliotheek, de groote salons met fresco's van Hildebrand, dan is er exquise muziek, dan zijn er de dansavonden. Er is centrale verwarming in de vele, vele kamers van Elmau, maar geen bel. Er is geen andere bediening dan die der dertig of veertig jonge meisjes van goeden huize, die als iiltiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiilliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinMllliiiitii NIEUWE GIDSEN VOOR PARIJS ,,helpsters" de kamers schoonhouden en aan tafel bedienen, maar 's avonds en in haar vrijen tijd zich onder de gasten bewegen, en hoe gezocht dit onbetaalde werk is, blijkt uit het feit dat het aanbod de vraag steeds vele malen overtreft. Alle uiterlijke omstandigheden: een groot scheepsheid die toch weer sober van lijn is, een toon, die door het gemis aan zichtbaar personeel met al den aankleve van dien ver schilt van andere oorden, een vormeloosheid, die in het minst niet nonchalance, doch reeds speciale traditie van-wellevendheid is dit alles is de achtergrond voor wat Elmau te geven heeft, de voorwaarde voor zijn geestelijk bestaan. Wie er niet spreekt met zijn buurman zonder voorgesteld te zijn, moet zwijgen, want men wordt er niet voorgesteld. De tafelorde wisselt dagelijks, met tact wordt men ge plaatst naast hen, waar de behendige schikster eenig contact vermoedt en verder moet men er zelf voor zorgen de relaties aan te knoopen die men wenscht. Ook titels bestaan hier niet, en geen privileges van anderen aard dan die men als inensch onder menschen ver overen kan. Elmau is de verwezenlijking van een gees telijk ideaal, en niet het ideaal zelf. Doch ook zoo is het belangrijk genoeg. De vorm, niet het ideaal, heeft, als alles, geleden door oorlog en revolutie, meer nog door de gevolgen daar van. Zóó zuiver en onvermengd als Dr. Muller ze wilde, kan de gemeenschap daar nu niet meer wezen, nu het verblijf de financieële mogelijkheden van velen te boven gaat, die vroeger trouwe gasten waren. Ondanks het bedoelde en ook toegepaste afweren van sto rende elementen is dit groote oeconomische complex met zijn reusachtige uitgaven wel gedwongen hier en daar menschen te her bergen, die al mogen zij in staat zijn z.g.n. Fürstenzimmer" (woon- en slaapkamer met eigen badgelegenheid) zooals er eenige in het slot te vinden zijn, te bekostigen toch niet voor goede Elmauer" aangezien worden. Het Erlebnis" in Elmau is echter Dr. Mul ler zelf. Eerst hier is het mogelijk hem geheel te verstaan. Hier heeft hij zelf het milieu ge schapen, waar alles meewerkt tot het begrij pen van wat hij wil. Wie hem hoorde spreken in groote zalen in Berlijn en onder den indruk kwam van de groote oprechtheiden levensrea liteit van dezen man, ziet hem hier pas wer kelijk, in eigen omgeving, geheel zooals hij is. Uiterlijk een Beiersche houtvester, bij de zestig, een man, die zegt dat de laatste jaren hem moede maakten. Maar bij de eruptieve kracht, die stroomt uit de Zondags toespraken tot zijn gasten en huisgenooterTin de Westzaal van Elmau, denkt men noch aan leeftijd noch aan moeheid meer, en voelt heel even dat, wat de figuur van Tagore menschelijk voor hen die eens in zijn nabijheid waren, tot een openbaring maken moet: het flu dum ecner harmonie die als een weldaad stroomt over ons heen. Dr. Müller's leer" is niet alleen geen dogma van welken aard ook, geen ethiek van de gewone soort, geen philosophie alleen, maar misschien nog het best te omschrijven als levenskunst in den zin van levensbegrip en de gevolgen daarvan voor het innerlijke wezen. Levenskunst is volgens hem onmogelijk zonder het begrip van de werke lijkheid. Doch werkelijkheid" kan men niet omschrijven, daar zij het spinneweb van elke definitie verscheurt en daar zij veel te diep is. Diep als een afgrond is elke werkelijkheid, wij bereiken den bodem niet en kunnen slechts trachten haar in haar diepte door middel van ons eigen diepste wezen te beleven. Dit leven noemt Johannes Muller het onmiddel lijke". Men kan slechts leeren leven wanneer men uit den nevel der fladderende gedachten tot onmiddellijk beleven komt. De kunst bestaat in het opvatten der werkelijkheid in ons en buiten ons. Doch daartoe moeten wij het wachtwoord tot het leven spreken: ja. Ja tot het lot in eiken vorm. Ook pessimis tische theorieën dienen slechts als rechtvaar diging voor de misgrepen van den pessimist. Gaan wij in op het leven, dan gaat het ook in Als ge jaren in Parijs hebt gewoond en er na jaren, onverschillig of ge er ondertusschen wel of niet weer voor een paar dagen geweest zijt, aan terugdenkt, dan is het opmerkelijk, dat juist dat in uwe herinnering van Parijs het sterkst is nagebleven, hetgeen een vreemdeling of zelfs de geregelde bezoeker van enkeledagen, zooals er zoovelen zijn, niet ziet. En, nog sterker, juist wat deze laatste voor Parijs" houdt, dat waarover aan den stamkroeg thuis en onder de vrienden zoo vaak op-gesneden wordt, dat is voor den kenner van Parijs slechts een aangebakken korstje, waar au besoin natuurlijk ook wel specifiek Parijsche elementen in te ontdekken zijn, maar waarin toch hoofd zakelijk het vreemde element overheerschl, in casti: een aan alle wereldsteden eigen cosmopolitisme, dat nergens zich bijzonder door veel eigenheid kernmerkt. Zoo konden de vele gidsen en gidsjes, welke over Parijs verschenen zijn, eten werkelijk Parijsminnenden slechts matig of in het ge heel niet voldoen, omdat ze teveel die dingen behandelden, waarvoor de menschen sinds jaren gewend waren er te komen, en niet of zeer weinig en oppervlakkig aangaven, wat deze door de historie en de beschaving van eeuwen zoo bijzonder met gedenkplaatsen bevoorrechte stad, wel te toonen had op dit laatste gebied ! Nu moet werkelijk bij mijn weten, een goed-doorwerkte gids van alle beiangrijkheden, alle restcs van oude monumenten en gebouwen, daar onder anderen inbegrepen oude gevels en oude huisinterieurs in ele oude wijken waarvan we bij G. Lenötre zoo vaak nog de geschiedenis vermeld vinden in zijn werkenals Vieillesmaisons, vieuxpapiers" en anderen, van de situatie van pleinen en straten, zooals deze in vroeger tijden liepen, en genoemd werden, en van al de zoo belang rijke restes, welke als zoovele merken der geschiedenis zijn, nog geschreven worden. Men zal mij nageven,dat dit alles in een vreemdelingengids niet thuis behoort. Ik ben het daar daarom niet mee eens, omdat mijns inziens het meerendeel van alle gidsen van alle steden laboureeren aan een gebrek aan werkelijk interessante gegevens, wat het noodig maakt op dit gebied eens een veldtocht te beginnen tegen al die waardelooze en onbenullige uitgaven, om nog niet te spreken van dezulken, welke bovendien over hun onderwerp nog onjuiste gegevens of praatjes voor de vaak opdisschen. Over de behande ling van de stof en over den stijl wil ik dan nog zwijgen. op ons en uit liet wisselspel tusschen onze overwinningsmacht en den tegenstand van menschen en dingen ontstaat overal schepping. Uit de suizende doellooze vaart door de fantomen van het leven moeten wij door een besliste wending der ziel in de vlakte der ware werkelijkheid komen, leven in het heden en het oogenblik, het eenige, wat ons van de eeuwig heid gegeven is. Maar de meeste menschen le ven in verleden of toekomst. Wie in het oude leeft valt zelf uiteen. Het is een waan het verleden vruchtbaar te kunnen maken door herinneringen. Wij kunnen dat niet, doch het verleden wordt vanzelf vruchtbaar. Ook met de toekomst is het zoo. Wij kunnen slechts bereid" zijn. Dat zijn wij het best wanneer wij in het heden en in den dicpsten zin van het woord zonder plan leven. F)en andere sleutel tot het levensgeheim is, dat men elk oogenblik met zijn ganschc ziel bij iets is, niet met gedachten, besluiten en voornemens ! De menschen gaan meest niet om met andere mcnschen, doch met hun voor stelling van deze menschen. Op dezelfde wijze maken zij gedachtenbeelden van de dingen inplaats van hun kern aan te voelen en daarnaar te streven. Een 'hoofdzaak bij de levenskunst is onmiddellijk te léven uit de zielsbeweging, die een beleven in ons losmaakt. De daad moet niet uit gedachten voortkomen, die slechts de kometenzwermen zijn, die bij de geboorte van een planeet tegenwoordig zijn. Want het verstand is slechts de dienaar van het leven en heeft geen scheppende kracht. Door een leven dat ja" zegt tot alles wat komt, bereiken wij levend contact me tden Geist, der stets bejaht". Alle kinderen zijn op dit spoor des levens, doch de opvoeding verwijdert hen daarvan. Daarom moeten onze tijd, onze beschaving, ons volk ómkeeren om tot waarachtige beschaving en waarachtig menschdom te komen. Doch met nagesproken woorden kan men slechts een vagen indruk geven van een per soonlijkheid, die verbluffend cht is zooals men weinigen vindt, en daarbij zoo spontaan en diep, dat reeds het besef daarvan werkt als een openbaring in een tijd, die dit nauwelijks kent. Johannes Muller is geen aestheet, en pathos vindt men niet bij den man, die zijn volk in barnenden nood allereerst nuchterheid pre dikt en groote woorden niet anders beschou wen kan dan als wat zij zijn: schuim, dat ver gaat. Maar deze nuchterheid heeft den gloed der waarheid, en dit onpathetische is vol van de sterke ontroering, die het waarachtige geeft. En in dézen zin is het moeilijke, en toch uit diepten omhoogworstelend, geheel aan de als een taak gevoelde mededeeling deiIdee overgegeven spreken in vele oogenblikken als een ploegschaar, die over de harten gaat. In zijn Griine Blatter" spreekt hij in Duitschland en het buitenland tot den kring die in den loop der jaren om hem is ontstaan. Het is dezelfde zware, moeilijk zich loswringende stijl, die vooral, evenmin als hijzelf, niet iets voorstellen" wil. Wat wil hij bereiken, ciie noch nationalist, noch republikein, noch hater, noch aanbidder is, en toch een Duitsche geest en ziel bezit in den diepsten zin? Hij heeft geen doel". Doch de werking die hij desondanks of juist daar om oefent, wil ik in een citaat uit Keyserling's Reisetagebuch samenvatten: Wer je einem Grossen begegnet ist. hat sich gesagt: den hatae ich immer gekannt. Freilich hat er das. Hierher riihrtdie nngehcure Wirkung die das blosse Dasein eines solchen ausstrahll. Er zeigt den Menschen was alle sein könnten, alle iin liefsten, ini Gtiste und in der Wahrheit sind". A. GE R D E C K- D E W A AI. «???iiiiiiiliiiii iiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiititiiiiiiiimiiiiiiiiiiiimiiiiMMiiiM HISTORISCHE PORTRETTEN NOBEL ENTHOUSIASME Teekening voor de Amsterdammer" door Jordaan Goddank voor iets waarlijk groots weet Nederland nog geestdrift te vinden iiiiiiiiMiimiiiiiiliiiiiiimmiii De bekende firma Ferwerda & Tieman heeft een zeer leerrijke reclame-uitgave be dacht, die zij sinds eenigen tijd bezig is uit te geven.Het is een reeks historische portretten in prentbriefkaart-formaat. Onderaan staat telkens de naam van de(n) afgebeelde met vermelding van de schilderij, teekening of prent, die er aan ten grondslag ligt. Achterop staan niet minder nauwkeurig bewerkte korte biografische notities, blijkbaar van zeer deskundige hand. Als voorbeeld nemen wij dat van AnnaRoemer Visscher.Een uitstekende reproductie aan het procédézijn blijkbaar geen kosten gespaard heeft haar naam als onderschrift en daarbij de mededeeling: teekening van H. Goltzius in het Museum Fodor te Amsterdam". Achterop staat: Anna Roemer (1583?1651), dochter van Roemer Visscher, Wiens vloer betreden wordt, wiens dorpel is gesleten, Van Schilders, Kunstenaars, van Sangerscn Poëten," genoot een zorgvuldige een veelzijdige opvoeding. Als dichteres minder op den voorgrond tre dend dan haar nog meer begaafde zuster Tesselschade, nam zij toch in de letterkundige kringen van die dagen een niet onbelangrijke plaats in. Zij was meermalen te gast op het Muiderslot en werd gevierd ook wegens haar kunst van glasgraveeren, teekenen en schilde ren. Evenals haar zuster is zij omstreeks 1640, dus ongeveer gelijktijdig met Vondel, overge gaan tot de Katholieke Kerk". IC Op die manier zijn ook Jacoba van Beyeren, Floris van Egmond, Rembrandt, Philips de Goede, Margaretha van Parma, Jacob Cats, Vondel, M. H. Tromp, Anna van Saksen, Lucas van Leyden, Willem van Oranje, Jan, Jacob en Cornelisde Wit, PrinsWillem III, Erasmus, Coornhert, Joost Buyck, Maria Tesselschade afgebeeld en besproken. Vooral ook treft de zeer goede en zorgvuldige keuze, die is gedaan bij het vaststellen van het te reproduceeren kunstwerk. j Zoo is b.v. Willem van Oranje terecht af gebeeld naar het portret door Key en niet naar een door Mierevelt, omdat Mierevelt's beeltnissen den Zwijger lang niet zoo goed karakteriseeren. Ook de Tromp, naar de prent van van Dalen, is een veel beter keus dan wanneer men b.v. een Bol had genomen als uitgangspunt. Het is in een woord een zeer welkome serie. Zij is leerrijk en ze ziet er smakelijk uit. De firma stelt albums beschikbaar om ze te bewaren; daarvan zullen wel velen profiteeren. W. M. llllllllllllllllimlIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHin "" " n" "' " ""tuint MllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllttlllllllllllllllllllllllllllUIIIII Nu heeft de Gids voor Parijs van Leo Faust 1), deze groote deugd, dat ze ziel' geheel op practisch gebied beweegt. Ge vindt er veel cijfers in, ge vindt er alle gegevens waarmede ge uw budget opmaken kunt, bij een voorgenomen reis naar de Lichtstad. Ge kunt er de adressen vinden van de uitste kende eergelegenheden, van hotels en andere openbare gebouwen, welke ge op uw reis tot meerdere vreugde en genoegen wenscht te bezoeken. Ge kunt er een dagplan in vinden, waarmede ge zeker zult zijn van Parijs interes sante dingen te zien, en tevens erin vinden, wat het u kosten zal. Een niet te versmaden wetenschap in de/,e tijden van finantieele bekommernis ! Mijn collega Faust heeft hiermede een zeer nuttigen en een na de, door-den-oorlogsin vloed zoo-veranderde-toestanden, zeer noodzakcIijken arbeid verricht. Hij heeft daardoor zeer aan zich verplicht de menschen, die nu niet zoo thuis zijn in den chaos van het cos mopolitisme, die nog wel iets anders willen, dan er bouche bée tegenover staan, en een betrouwbare en makkelijk-te-volgen hand leiding graag aanvaarden, zoo die hun dan ook iets zien laat en hen niet van de eene levenskermis naarde andere voert. Hij heeft hen ver lost van de ingewikkeldheid van Baedeker en van de wat eenzijdige inlichtingen van den hetelporticr. Hij heeft hen vrij gemaakt van vaak dure en vervelende ,,guides",dic toch niet altijd gaven, wat men van hen verwachtte en Wiergezelschap nu niet altijd een onverdeeld genoegen was. En hij heeft hun ten slotte l) TUNSPORT Mi. Weesperzijde 94, AMSTERDAM Tel. Zuid 4271. Tel.-Adres Transport" VERHUIZINGEN, ook per gesloten auto verhuiswagens met aanhangwagen. Binnen een rayon van 8O Km. bespaart men Hotelkosten. BEHANGERIJ en STOFFEERDERIJ Machinale Stofreiniging. Be waarplaatse n voor inboedels een Parijs aangeduid, dat de moeite waard was om gezien te worden en ook voor den geest te genieten gaf, zuodat men iets meenam vanhetechte Parijs. Maardaarin dit materieele leven de cijfers nog steeds den sterksten indruk op het gemoed van de menschen maken en na afloop het verloop van het hudget mede een groote factor is voor de al- of niet aange name herinnering aan de reis, vermoed ik, dat men toch het dankbaarst zal zijn, voor z'n practisdie gegevens in dit werkje, aan welker hand men, zelfs in deze tijden van wisselende waarden, toch bij z'n plannen voor een bezoek aan Parijs een stevigen houvast zal hebben. Het boekje van Charles Henn\ 2) heeft een heel andere strekking. Is het boekje van Faust in het Hollandsch geschreven, het boekje van Henny is een Fransen werkje. Wat voor het óvergroote deel der bezoekers van Parijs moeilijk een bezwaar Ie noemen is. Maar wat mij ook hierin aantrekt: het is met liefde voor Parijs zelf geschreven, wil niet den vreemdeling het cosmopolitische Parijs laten zien, maar hem 't Parijs toonen, dat de hoofdstad van Frankrijk is. Dit boekje heeft ook lot doei, staat er in de voor rede : d'attirer l'attention sur les différeiits aspects de la ville ; il nous semble, que b:aucoup de voyageurs oublient, que ceci importe Ie plus". En verder in de inleiding: ,.Parmi les grand.es villes, qui u'ont pas cesséu'ét re Ie centre du ilévtlopptment conomkjuc il e tuut un peuple, il ne s'en trouve pas beancoup, qui dient conservéautant que Paris, leur ca radere pittoresque et traditionnel". Als hij verder mededeelt, dat voor den corlug van '70: Paris tait partout bien fraiic,ais: gai, iutime. Gu n'était pas encore pressé" enz., dan zien we, waar hij heen wil. En dit komt volledig uit, waar hij zegt: L'amede Paris, dunt Ie rayonnenient clatait d'une luniière si vive, s'était ainsi voilée il est vrai, (d. w. z. dank zij den meeren meer overheerscheuden vreeiudelingentrek;) inais celui, qui y est sensible en sentira toiijours la décieuse chaleur. Cette dnie ne cessc de se réiéver dans i aspect des vieilles nies, dans l'activitécaradcristique de leurs habitants, etc. etc...." Dit is wel iemand, die tenminste Parijs liefheeft pour elle-ménie !" Maar welkeen taak heeft hij up de schouders genomen, waarvan hij zich kwijten wil in de 65 kleine pagina's van het boekje !. . . . Is het wonder, dat er slechts plaats is voor aanduidingen en niet voor de uitwerking daarvan? Het boekje doorsnuffelend, dat het centrum van Parijs per arrondissement behandelt, na eerst een practische uiteenzetting te hebben gegeven van de wijze, waarop deze arron dissementenzijn gerangschikt, zien we dat inderdaad meer dan aanwijzingen niet ge geven zijn. Echter vinden we de voornaamste dingen, welke niet algemeen bekend zijn, wél vermeld. Zoo vinden we op de Rive Gauche gelukkig het kleine 12eeuwsche kerkje St. Jnlien-des-Pauvres; we dwalen aan den anderen oever door 't Quartierdes Ma rais, en zien de Eglise St. Mem genoemd, en de Rue Cloitre St. Merri bij de Rue St. Martin, die zelf een der oudste straten is; natuurlijk steken we ook de Place des Vosges over, de oude Place Royal, waar vóór de Faubourg St. Germain, Frankrijk's grooten woonden. Welk een schat aan bezienswaardigs levert alleen dit gedeelte der Marais ! Hier dwaalden we eens op een avond, van 't eene straatje in het andere; en stonden we toen niet op een oogtnblik tegenovereen ouc-e herberg L'auberge de l'aigle d'or", wier oude behuizinge, met wenteltrappen en torentjes, als ik me nog wel herinner, diende tot garage aan verhuis wagens! Mémoire, que me veux-tu?. . . . Zulke brokstukken van oude ,,hotels", de huizen van den vroegeren adel, vindt men er velen. Maar ook in dit gidsje staat 't: ,,veelal worden die oude woningen, haast onherkenbaar verbouwd en verknoeid, door kantoren, magazijnen, werkplaatsen en fabrieken inge nomen. Maar menig detail zal de geduldige zoeker, met eenige kennis van zaken, ont dekken, zooals wij ze vonden op den hoek van een straat, of in het fond van een impasse: eonstructicdetails, of gevclsteenen,de tournure van een wenteltrap, met fraai beeldhouwwerk versierd nog, hoewel vaak geschonden, maar dat toch nog den geest ademde van den tijd, waarin het ontstond en ons een stukje Parijs uit den tijd van Margherite de Valois voortooverde, al was dan ook een hotel de Sens gewor den tot een fabriek van chemicaliën, of zoo iets." Het voornaamste van wat behouden bleef, vinden we in dit werkje vermeld. We trekken de 7 arrondissementen door, die het cen.trumvan Parijs vormen. De overige, nis zijnde van minder belang, heeft de samen steller van het boekje achterwege gelaten. Op een enkel oppervlakkig hoofdstuk over Montmartre na. Inderdaad vindt men elders niet die oude, voor de geschiedenis en het karaktervan Parijs zoo belangrijke over blijfselen, welke het centrum in zich bergt. Maar ik zou den Parijs bezoekenden toerist daarom in geeneii deele ontraden willen daar heen het stuur ie wenden. Er zijn zeker dingen nog óverwaard om bezocht en beschteven ie worden. Echter dil was niet de bedoeling van den schrijver van het werkje, die met z'n arbeid allén bedoelde, een in vele gidsen ontbrekenden factor, van groot belang voor de waardebepalingen van Parijs als centrum der beschaving en middelpunt der belang rijke geschiedenis van Frankrijk, op den voor grond te stellen, bij wijze van supplement. Zoo hij zich zoodoende dus alleen gehouden heeft aan een aanduiding van het voornaamste, de groote waarde van zijn werk is, dat hij bij het groote publiek de aandacht heeft gevestigd op vél, van welks bestaan en beleekenis men zich slechts zeer oppervlakkig bewust was, en waaraan dus veel te weinig aandacht ge schonken werd. Inaien z'n boekje slechts bereikt, dat men zich daar sterker voor gaat interesseeren, dan heeft het z'n taak ruim volbracht. Aan anderen dan, hieraan uit breiding te geven; misschien is 't ook hier alleen de kwestie van ,,le premier pas, qui coïite". ... In ieder geval: die eerste stap op dezen weg is thans ook voor het aan geschiedkundige en kultureele monumenten en resten van monumenten zoo rijke Parijs gedaan. Ik ken den heer Henny niet, en weet niet of hij zich in staat acht z'n werk tot een in alle opzichten voldoende gedocumenteerd handboek uit te breiden. Zoo ja, dan zal hij daarmee voor de stad, welke met zooveel recht z'n liefde heeft, een schoon werk verrichten. Menton. T O M S C H I I. P E R O O U T 1) Leo Faust. Gids voor Parijs. (Uitgave Meulenhoff, Amsterdam). 2) Paris, Guide abrégé; Aperc,u pratique et esthétique par Charles Henny. (Librairie Belinfante Frères, La Have). iittiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiuitiiiimitiiiiiiiiiiiiMiiimiiiiiitiiMiiiiiiiiiiiiiilii Rugpijn Niets bestaat er dat beter is dan SUran's I^mment, Stilt de pijrt snel en zeker. Houdt het in gereedheid voor Rheumatiek, Neuralgie, Ischias, Yerstuikinji'en en andere pijnen. Dringt door zonder inwrijven. Verkrijgbaar bij alle Apothe kers en Drogisten. Prijs, ?? l, SLOANS Linimenl