TPf 28 April '23. - No. 2392 DE AMSTERDAMMER, WEtKBL'AD V0'0'R'NEDERLAND Op den Economisch en Uitkijk De werking, tier Armenwet. In het April-nr. van Onze Eeuw heeft de heer J. F. L. Blankenberg (wiens gezag op dit gebied wel niemand zal betwisten) een kort, doch zeer belangwekkend artikel geschreven over de werking der Armenwet-1912. Het is, dunkt mij, gelukkig dat hij daardoor op dit onderwerp de algemeene aandacht heeft gevestigd. Met ons armwezen, met onze armen zorg is het eigenaardig gesteld : zij, die daarin practisch werkzaam zijn, volgen natuurlijk met meerdere of mindere aandacht de richting der lijnen, waarlangs ons armwezen zich ont wikkelt; buiten dien kring (waarbinnen echter velen niet veel verder zien dan tot den horizont van hun eigen arbeidsveld) zijn er eenigen (economisten en staatslieden), die in het vraag stuk belang stellen.' Van algemeene of zelfs maar ruime belangstelling bespeurt men zoo goed als niets; het terrein der armenzorg schijnt zoo iets als een afgesloten gebied, waarop betrekkelijk weinigen zich bewegen, maar waarop de groote massa geen blik werpt. Dit is wonderlijk en het is te betreuren, want bij de ontwikkeling van ons armwezen in dezen of in genen zin zijn groote, algemeene belangen betrokken en wij allen zouden dus wel goed doen door ons daaraan te laten ge legen liggen. Spreekt men over sociale ver zekering, dan roert men een onderwerp aan, waarvoor men op algemeene belangstelling kan rekenen. Waarom is dit niet het geval, wanneer men over de armenwet en haar werking handelt? Langs meer dan ne zijde raken die twee? aangelegenheden elkander; ik stip slechts de vraag aan, die b.v. in Duitschland meermalen zoo grondig onderzocht werd: ef-enin welke mate-de dwang-verzekering van arbeiders geleid heeft tot verlichting van de armenzorg-lasten? Behoef ik erop te wijzen, dat die vraag ook voor ons is van zeer groot gewicht? Zoo is er rneer. En aan welke andere, groote maatschappelijke problemen raakt dat der armenzorg niet? Werkloosheid, volkshuisvesting, drankbestrijding; wisselend peil. der valkswelvaart, volksgezondheid.. wie ziet niet dadelijk het verband tusschen onderwerpen als deze en het armwezen? Maar dan verdient ook dit laatste de volle aandacht van hen, die in die andere zaken belangstellen. De vraag naar de werking onzer armenwet, door den heer Blankenberg besproken, is ten vorigen jare (in September) ook behandeld door de Nederlandsche Vereeniging voor Ar menzorg en Weldadigheid ; praeadviseurs van verschillende richting hadden vooraf hun meening kenbaar gemaakt overde wijze, waar op deze wet in de toen verloopen tien jaar van haar praktijk had voldaan. Hoezeer in opvattingen uiteenloopend, waren deze prae adviseurs het daarover allen eens (en deze slotsom is dan ook onbetwistbaar): dat de burgerlijke armenzorg in de breedte en in de diepte zich had uitgebreid. Over het bestaan van dat feit valt dus niet te redetwisten, wel over de oorzaken daarvan en over de waardeering: moet deze uitbreiding der overheids-werkzaamheid op dit gebied worden toegejuicht of niet? Het antwoord op die vraag wordt natuurlijk beheerscht door het standpunt, dat men in deze inneemt: behoort dit werk tot dat, hetwelk men bij voorkeur door publiekrechtelijke organen ziet verrichten, door burgerlijke armbesturen, die daartoe in staat worden gesteld door be schikking over middelen uit de openbare kassen? Is op dit wijde en breede veld niet een eigenaardige taak weggelegd voor andere instellingen, voor de kerk, die van oudsher zich zooveel liet gelegen liggen aan de onder steuning van de behoeftige huisgenooten des geloofs" en in een andere orde van denkbeelden ook voor die organisaties van burgers, die, buiten eenig kerkelijk ver band, door menschenliefde zich gedrongen gevoelen hun armen medeburgers bij te staan in hun nood? Mij wil het schijnen, dat ieder, die niet uitbreiding van overheids-werkzaamheid uit beginsel toejuicht omdat hij liefst zooveel moge lijk door publieke organen gedaan ziet, op de bovengestelde vraag moet antwoorden: dat er hier inderdaad is verscheidenheid van be hoeften, die elk op haar eigen wijze vervulling verlangen en dat die veelzijdige vervulling niét van eene zijde kan worden verwacht, zoodat verscheidenheid van hulp-biedende organen en organisaties juist op dit terrein zeer in 't bijzonder aangewezen is. Tot geen andere slotsom komt dan ook in zijn reeds genoemd tijdschrift-artikel de heer Blankenberg, die daarbij, als practisch armverzorger (als jaren lang de stuwkracht van Liefdadigheid Naar Vermogen) den -vollen nadruk legt op het belang der armen, dat in deze den doorslag moet geven. Maar is het niet duidelijk, dat ook, wellicht allermeest, juist dat belang der armen door verscheidenheid van organen en organisaties het best is gebaat, omdat die ver scheidenheid immers de beste vervulling van hun behoeften waarborgt? Indien wij dan zien, dat de praktijk der wet niet in die richting gaat, maar integendeel drijft naar een op-den-voorgrond-zich-stellen van de burgerlijke armenzorg, naar een terug gedrongen worden van kerkelijke en particu liere instellingen, dan openbaart zich daarin een verschijnsel, dat onze aandacht vraagt omdat het een evolutie in ongewenschte rich ting teekent. En dan rijst de vraag: waaraan is dit te wijten? Aan de wet? Zij heeft dit niet bedoeld, evenmin als de aan haar vooraf gaande: de wet van 1854, doch evenmin als deze heeft zij de verschuiving belemmerd; sterker nog:, de nieuwe wet heeft deze ver schuiving bevorderd doordat zijde uitoefening van de burgerlijke armenzorg heeft geheven >>p een hooger plan'dan waarop de oude wet die had geplaatst. ' . Niet alleen de wet heeft deze wijziging te weeggebracht; ook andere oorzaken hebben in dezelfde lijn gewerkt. Terecht wijst de heer Blankenberg er op, dat in oorlogstijd onder de werking van het Algemeen Steun-Comit en zijn vele plaatselijke afdeelingen de weg naar den publieken onderstand geëffend is voor velen, die vroeger schroomden dien weg te betreden. En als die schroom overwonnen is, hoe gemakkelijk ontstaat dan de gedachte aan een recht op onderstand. Er is over dit alles natuurlijk veel meer te zeggen, dan de vluchtige beschouwing, die ik hierboven daaraan wijdde. In een artikeltje als dit kan ik niet anders doen dan belang stelling vragen voor een zoo gewichtig en veelomvattend vraagstuk als het onderhavige en even een glimplicht daarop laten vallen om den lezer te doen /.ien dat het inderc EC.CI gewichtig en veelomvattend is. Aanleiding daartoe was mij ditmaal de uiteenzetting van den heer Blankenberg en ik kan dus te vens hen, die zich wat meer van deze Gingen rekenschap wil geven, naar die uiteenzetting verwijzen. Zij zullen, met mij, dan den indruk krijgen, dat hier inderdaad reeen is tot bezorg-jheid. over een bedenkelijk verschijnsel. De heer Blankenberg, aan wiens gezag ik wel niet nogmaals behoef te herinneren, noemt den tegenwoordigen toestand onbevredigend en slecht"; hij acht dien zelfs gevaarlijk" en ziet. periculum in mora".'Wat dunkt u? Is deze zaak niet ruimere belangstelling waard dan haar ten deel valt? Indien ook bij zaken als dezealleenof vooral positieve cijfers indruk op u maken, dan heb ik er juist eenige bij de hand. Ik ontleen die aan de brochure' Waarschuwende cijfers uit de gemeente-financiën", zijnde een vergelijkend overzicht van ontvangsten en uitgaven van 34 gemeenten volgens de begrootingen voor 1914 en 1922,, samengesteld op verzoek van de Centrale Commissie voor Bezuiniging, inge steld door de Nederl. Maatschappij voor Nijverheid en Handel. Op die zeer belangwek kende gegevens hoop ik een volgend maal uit voeriger terug te komen. Voor heden sla ik uit de verschillende staten de rubriek Arm wezen" cp en wil dan de aandacht-vestigen op het feit dat de gemeentelijke armenzorg uitgaven b.v. voor Amsterdam in 1914 waren nog niet 3 millioen gulden en in 1922' ruim 15], een stijging per inwoner met 43fe percent. En dit percentage van stijging per inwoner tusschen 1914 en 1022 was niet in Amsterdam het hoogste. Bovenaan staat Arnhem met 779, dan volgt Zutphen met 670 en Enschede met 644. Beperk ik mij uw maar tot die gemeenten, welker stijgings percentage boven de 400 was, dan noem ik nog Schiedam met 540, Hengelo (O) met 438 en Almelo met 428. Deze laatste gemeente b.v. gaf een aanwas van burgerlijke armenzorglasten van ? 30.000, in 1914 op ? 143,000 in 1922. Ziedaar de verschun ing in acht jaar tijds. Arnhem, dat de eerste plaats inneemt, zag zijn / 136,000,' vr>n HH4 klimmen tot / l',159.000, in 192?. Cijfers, die tot nadenken stemmen. O.a. over de vraag: hoever e/.e verschuiving nog zal doorgaan? S M IS S A E R T lllllllllllllllllltllllllllllllUtlll K TWQiïSCffi MIK AmsUrdan, Rotterdam, 's-Bravenhagi, Dordncht, Utrtcht, Zaandam. lutort kapitaal f35.500.000.?iMtnrm: circa f 12 000.000. ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEINdCo., 55-56 Threadneedlestreet London E.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Buitenl., Vreemde Munt, Coupons. Incasseering op Binnen- en Buitenland. Rembourscredieten. In en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlts. Verzekering tegen verlies bl] uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credleten aan Handelaren en Industrieeten bij hare afdeeling CREDIETVEREENIGING, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij in blanco. Rente voor DEPOSITO'S iiiiituiiiiiiiiiiuitiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiirïiiiiiittiitiiiiiiiuililiiiiiliiiiituiiiiuiluiiiiiiiiiiitHniiiiiiitiiutiliiiiiiiiliiitiiiiiiiiiitiiniiuiliiiiMiitiiiiiiintnnili 1V»% i3/4 Een maand vast , . l op nader overeen te komen Direct opvorderbaar Tien dagen opzegging . l Een maand opzegging ? voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 3 % ) Vanaf den dag der opZes maanden . . . 3J } zegging wordt \ % Een jaar . . . 4 J minder rente vergoed. Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G RAVENHAGE, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: en 5 % PilDBlIEVEI TEEEI BEUISKOEIS In itukkei «n f 1.000.-, f SOO.- n f 100.-, MET VEIPUCHTE IUIIMSCHE UITIOTIK, tinmitndt HU. Dt Dlraetlt:Hr. D. VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRUBBEN CATE Hypotheekbank voor Amerika '8-GRAVENHAGE 6°o Pandbrieven Opeischbaar na 10 jaar a pari. VAN RIJN'S MOSTERD MOSTERDPOEDER Hotel BIRKHOVEN" bij AMERSFOORT IEIER BtORGt H. LAÜA5 AMSTERDAM - Tetofoen 46111. ? Andreas Bonnttraat 40 Electrische Luxe Broodbakkerij Specialiteit in alle Broodsoorten ONTYANG- en BETAALKAS liiDii DoiliDifitil 20-22, Initudn Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. 8AFÏDEPOSIT INRICHTEN 6, geopemd: opWerkd.v.83Av.m.tot4y2uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 8s/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (f 10.?per Jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Assurantiekantoor J. Hepffl, Sehröder, Heerengracht 124 128 Amsterdam. Telefoon N. 329. Verzekering van kunstvoorwerpen tegen alle schade. Billijke premlën DB AMSTHRDAMMI1 Vtlkblid TOOI HidlillK kost slechts 110.?pei laai Levensverzekering Maatschappij verzekerd bedrag: ruim 70 millioen gulden De Haarlemsche Hypotheekbank Directie: Mr. A. S.MIEDEMA<S P.H. CRAANDIJK Kapitaal f2.500.000 Reserves f510.239 Hypotheken f24.299.910 Pandbr. f 24.079.300 5 pCt. Pandhiinen tigin tuisten Amsteidimschsii Beuiskous. BinnenL Vaart Risico Sociëteit. Tilil. R. 1028 N. 7321 Amsterdam, Heerengracht 860. VERZEKERINGEN op alle Binnenwateren van Neder land, België, Duitschland Frankrijk, enz. VERZEKERINGEN op Schepen, Schuiten en Stoom boot en VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels, enz. geladen In Schepen, Booten enz. VERZEKERINGEN te LAND door geheel Europa per spoor, Wagens, enz. VERZEKERINGEN per POST enz. op Ef f et ten, B ank papieren, Edelgesteenten, enz. door ge hèe l Europa, naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz. VERZEKERINGEN op PASSAGIERSGOEDEREN. De schade In de Hotels enz. wordt vergoed. Verschenen: De Moderniseering der Intrestrekening DOOR DR M. van HAAFTEN, Wiskundig Adviseur der Hollandsche Sociëteit van Levensverzekeringen te Amsterdam Prijs f 1.50. UITGAVE VAN Van Holkema & Warendorf, AMSTERDAM. lEDEILtlDSCIE UIIEL-IUTKUrTU Gestort Kapitaal f 80,000,000.?. Statutaire Reserre f 19,445,211.?. Buitengewone Reserre ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-GRAVENHAGE. Veitlfcinfen In NEDERLANDSCH-INDIË, STRAITS-SETTLEMENTS, BR1TSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Pinancieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. Reisoredietbrieven. Deposito's Bekeningen-Oourant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van ! 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. Residentie Hypotheekbank 's-G RAVENHAGE Anna Paulownastraat 97. TRUSTEE'! EN ACCOUNTANTSCONTROLE 51/2°/o Hypotheekbrieven tegen 99 uolmohbami* * par/ na 1O Jaren. Directie: K. E. A|BINQ. D. VAN OORBT. Roltud. Hjpolhukbank 1001 lületlani) Opgericht In 1864 | <tlt«Bk»nd HiittthippitüK hpltnl (S.OOD.ODB Verstrekt geld . op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Drr.Mr.W.v.RossuM.Mr.Tn. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. Sluit Uwe Gtlasver zekering* hij de Nederlandsche Phoenix Speciaal tarief voor Woonhuizen VORSTMAH & Co Prinsengracht 197 Amsterdam te ROTTERDAM Directie: Mr.H.H.C. CASTBNBIJK en I. MOSSELMAN De Bankgeeft onder contrAli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantooi 5% Pandbr. tegen 95%. EEN POLIS bij de AMSTERDAMSCHE" GEEFT VOLKOMEN ZEKERHEID Soliede grondslagen-Voorzichtig beheer. Groofe openbaarheid. Vraagt jaarverslag. - A'dam.li. Spiegels* pa-at17. T literatuur verkrijgbaar bij de Ad ministratie Het Tneosophisch Pad", Tolsteegsingel 29, Utrecht. Proefnummers tijdschriften en boe kenlijst op aanvrage. In het Tneo sophisch Pad is sedert Januari 1922 de uitgave begonnen van H. P. BLAVATSKY's groote werk De Geheime Leer" (als afz. sup plement). Zij, die belang stellen in de Theosophie, worden uitgenoodigd in briefwisseling te treden met KATHERINE TINGLEY, In terna ;ionaal Theosophisch Hoofd kwartier, Point Lorna, Cal. V. S. A. Inlichtingen kosteloos. XXXXXXIIXXXXXX In lederen Boekhandel: Gtebonden f 1.50 per deel. XXXXXXIIXXXXX* 3RAND AM5TÈLV WEG21Ö'20«l?COttSr ??????????????????*?? Lunchroom Franken" Groote Houtstraat bij de Markt == HAARLEM == POLLEN s Oude Genever Fijne Likeuren en Punch M. P. POLLEN & ZOON - Rotterdam Illustratiedruk-papier van de Firma C, G. A- CORVEY, Keizersgracht 285, Amsterdam, Tel. 31. 1202 en 555