r 12 Mei. 23. - No. 2394 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND HET NIEUWS VAN DEN DAG f Teekening voor De Amsterdammer" door Joh. Braakensiek BOEK- EN wmm VERZAMELING ? .* fc Ary Prins, Prof. Dr. Hecfor Treub e.a. 14-17 MEI. KIJKDAGEN 11 en 12 MEI. R. W. P. DE VRIES,! SINGEL 146 AMSTERDAM Alg. Handelsblad tot N. R. Ct.: ,,Zie zoo, nu zitten we wat ruimer nu die oude juffrouw is uitgestapt !" De Telegraaf: ,,Wacht even, daar komt een nieuwe passagier!" CHARIVARI A ,,De 500ste abonnéontvangt een gouden slavenarmband."(A(/v. De Dag) Schrüder heeft de zijne al beet. Verbaasde blikken moeten maar niet te veel Latijn schrijven. Onder dit laatste," lezen wij in de Kampioen, schrijven zijn ver baasde blikken: quad est demonstrantum." u UMI IIHIII Alsdan "i" nul mui HM Na afloop van de vergadering zal de Prins de thee gebruiken ten huize van den burgemeester. Vervolgens zal hij aanzitten aan een maaltijd." (N. R. C.) Het laatste doen wij iederen dag. Bataviaasch Nieuwsblad noemt onder Va cante Belrekkingen: Wachtgelder of Klerk bij het havenkantoor te Soerabaja." De keus lijkt ons niet moeilijk. $eittfct)ïcmb, $)eutfchlanb ueber Ook ik ben van meening, dat deze rrethode noodbehelp is." (Ing. in de N. R. C.) Eerstens aan 't publiek en tweedens aan de critiek." (/. v. Aminers-Kuiler), Zij speelde zoo, dat zij ons te ont roeren wist. Eva Beek, die van dat rolletje iets bijzonders te maken wist." (Toon) Waar schuiven wij liecn'f Als vermoedelijke daders van den moord zijn aangehouden B. en W. in Ter Apelkanaal." (N. R. C.) Het Hbl. publiceert een aanvraag-formulier voor een abonnement, waarin het blad beleif verzoekt, dat wij 't zullen hoogachten. Un homme averti en vaut deux," eindigt de A'. R. C. een hoofdartikel. Dat zeg ik ook. Tu l'as voulu, George Dandin. Les idees marchent. I'Histoire se répète. ,,1922 was een buitengewoon gezond jaar. Doktoren en Apothekers klaagden steen en been, dat er zoo weinig te doen was. Men sprak zelfs van een z.g. gezondheids-epidemie." (Verst. N. V. Kon. Pharm. labr.) Maar Oud verlaat de Zijnen niet. Hij zond nog juist te rechter tijd een weldadig griepje. Dit vers is niets anders als een fragment uit het Lied van Schijn en Weezen." (r. Eeden in het N. v. 'J. D.) Er is niet veel aardewerk, dat steeds zoo populair geweest is dan juist het Delftschc." (N. 'R. C.) Een feller en vernederender aan klacht tegen Duitschland is nergens geschreven als in de weinige regelen daar op de monumenten te Dinant." (H. D.) Een echtpaar leefde ergens in Indië, totdat op een kwaden dag een derde meneer de gunsten van de vrouw deel achtig werd, en gezegde vrouw haar man verliet om haar nieuwen vriend naar Nederland te vergezellen." (H. P.) Hem verlaat ze natuurlijk binnenkort ook weer -- voor nummer vijf. De beslissingen van den Minister van Oorlog zijn soms treffend raak. Zoo bijv. deze: Er is aanleiding gevonden den sergeant X, nadat hij gehuwd zal zijn, als gehuwd aan te merken." (Alg. Mü. Wbl.) LIMBURGSCHE TYPEN BENNATS. 't Grillige lot had hem 'n naam bezorgd met twee r's. En r was nou net de eenige letter van de zes en twintig, die hij nooit had leeren uit spreken. Of 't lot ook grillig is ! Hij was van beroep zandmannetje. 'n Beroep, dat slechts deze verplichtingen oplegt: 'n Schuit zand halen mooi wit zand de schuit ontladen in 'n karretje en dan de huizen langs gaan om de waar aan den man te brengen. En zand hebben de menschen noodig om te schuren en te strooien. 't Is eenvoudig genoeg. Maar Bennats was in 't klein begonnen ! Ik heb het schrale kreupele mannetje zien worden en vergaan. 't Ontwikkelingsproces van zijn zaak is interressant. Mijn eerste herinneringen aan hem gaan terug naar den tijd, dat ie met 'n kruiwagen de huizen langs ging, zingend met 'n sonore dronkemansstern: Zand, zand, schoene, witte zand, vuu unne cent de mang zeetjde klant!" Zijn succes was groot, want van alle zijden kwamen vrouwen uit het volk opzetten en dienstmeiden om haar emmers te laten vullen en 'n vriendelijk woord met 't mannetje te wisselen, dat tot koeling harer schoonmaakwoede zoo tastbaar bijdroeg. En stipt was Bennats present op Vrijdag en Zaterdag ! Toen kwam er 'n tijd, dat hem concurrentie werd aangedaan door Mieke Lups, die 'n wagentje, met 'n paard bespannen, door de straten dreef; plagiaat plegend zelfs zijn lieke neurde. En de arme Bennats vischte bij menige deur achter 't net. As ik ook maar 'n pedje had !" sprak ie iedereen aan, die maar naar hem luisteren wilde. 'n Kleine, kreupele hit is zijn eigendom geworden voor vijftig gulden, toen de nood 't hoogst gestegen was en hij bijna alle klanten had verloren. En met onzegbare vlijt heeft ie zich in korten tijd gerattrapeerd. Weer was Bennats de man ! Maar 't leven is moeilijk. Op 'n gooien dag weigerde de man van de schuit verder zand voor hem te halen. 'n Oud mestschuitje kon ie nog van z'n spaarcenten koopen en je zag hem nu van Maandag tot Vrijdagmorgen den tocht heen en weer verrichten naar de plek, waar ie het zand afgraven mocht, wisseltrekkend met 't paardje, dat voor z'n gestel 'n te zwaren dienst "had. Maar in die dagen werd z'n leven verguld door de glorie van zijn oudsten zoon. Dat was 'n flinke jongen van pak-aan, had gestudeerd en stond op 't punt om te vertrekken naar China als missionaris. Over dat feit kwam ie niet uitgedacht. uitgepraat en uitgedronken. iiiiiiiimiii iiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiillliillliHiimt Van louter blijdschap was ie zoojwaar aan de fep geraakt! Zijn rood gezwollen kakement verried 't eerder dan z'n waggelende gang want hij kreupelde. Geen zijner klanten wist 't groote feit in korter dan geen tijd niet en ze begonnen hem met eenigen eerbied aan te kijken, want 'n zoon, die zegenen mag, brengt den vader ook zoo eenigszins in het rayon van bevoor rechting. Z'n andere kinderen waren niks meer voor 'm zei-ie. Die eene zoon, dat was de glorie van zijn leven. Hij begon zich zelfs te goed te vinden om zand te venten, vertelde 't maar openhartig en de meiden vooral, die in haar huizen wel eens wat hoorden over de familie van 't mannetje, wicn zoo'n groote eer te beurt te vallen stond, gaven hem gelijk, al begrepen ze niet, waarvan ie zich op non-actief zou moeten handhaven. Hij trok zich 't aanstaande beslist aan en zoo gebeurde 't, dat ie minder geregeld langs de huizen ging en 'n paar weken neuriede Mieke Lups weer zijn liedeke. Maar op alle droomen van grootheid volgt 'n wreed ontwaken. Dat heeft 't arme ventje ook ervaren. "* Want nauwelijk was z'n zoon ingescheept voor de verre reis en waren al z'n centjes vereten en verdronken ter eer van Priester wijding, Eerste mis en Vertrek, of de nood zakelijkheid om weer te werken kwam hem plagen. En ik herinner me nog, hoe ie z'n vroegere klanten kwam smeeken om Gods wille weer zand van hem te nemen, zijn ouden kruiwagen moeizaam duwend door de straten en ouder gewoonte nog murmelend z'n roep tegen 't ook al verkochte paardje: Hu, pedje, hu, hu!" A N u R t: S c n i L L i N o s Nachtwake Ik ben des nachts tot U gegaan, Terwijl de regen om mij plaste. Alleen een glimp der zifv'ren maan Wees mij den weg, wanneer ik tastte. Ik heb geroepen met een keel, Die stokte, wijl ik stond gebroken. In tranen heet, ontelbaar veel, Heb ik mijn hartzeer uitgesproken. Toen ik mijn armen tot U strekte Lag ik geknield, met krommen rug, In 't slik, dat Uw gebeente dekte. O, kom terug ! P E E K K E DEN BEL' MlllllllllllllllllllllllllUllllllllllllllllIlllllllltllllllinlIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIMIII EEN BEZOEK AAN REGINA COELI" DE GROOTE STRAFGEVANGENIS TE RoME Wie eens een slechte reputatie heeft, hij moge al in den loop der jaren het leven van een heilige gaan leiden, blijft die lang behouden; de maatschappij zal hem zijn verleden ook heden nog aanwrijven; sceptisch van aard is zij geneigd eerder aan kwade, dan aan goede geruchten geloof te slaan. Over het gevangenis-wezen in Italiëwaren de ongunstigste berichten in omloop, die tot 1890, toen het wetboek voor strafrecht herzien was, gerechtigd waren; hier moesten de ver oordeelden nog ketens dragen, ze sliepen in krotten, kregen als verzwaring van straf een dwangbuis aan of werden op een soort folterbed uitgestrekt. Maar met Lombroso begon het voor de arme veroordeelden te dagen in het oosten! De zware muren, die het licht voor hen buitensloten, werden geleidelijk af gebroken, de ketens weggenomen, de dwang buizen naar de medici gebracht en wie nu een der groote gevangenissen van Itali bezoekt, constateert met vreugde, dat hier de leer van den beroemden psychiater en criminalist ingang vond, die er op wees, dat we onze aandacht minder aan de misdaad dan aan den misdadiger moeten schenken. Wanneer we nagaan hoe deze tot de daad kwam, die hem binnen de muren van de gevangenis bracht, zullen wij den delinquent beter gaan begrijpen en allicht eerder een geestelijk-misdeelde of een zieke, dan een schuldige in hem zien. Met n slag ging de zoo groote omwenteling die hier plaats vond in de inrichting der gevangenissen en in de opvoeding der ver oordeelden zeker niet en nog zijn er, helaas ! plaatsen op het schiereiland, waar het oude systeem niet is opgeruimd, daarentegen zijn er in de grootere steden model-gevangenissen verrezen. Lombroso predikte niet voor doove ooren een bewijs te meer, dat de Italiaan veeleer teerhartig dan wreed van aard is, zooals sommigen ons zouden willen doen gelooven, die de typen van een Nero of Cesar Borgia, met alles wat Italiaan is willen iden tificeren ! Maar tusschen de golvende bergen van dit poëtische land predikte een Franciscus van Assisi, een Antonio van Padua en wie noemt ze allen, de heilige mannen en miiiiimiiuiiiiiiiiim iiiiniiii <i vrouwen, die in deze contrijen hun leven voor hun medemenschen neerlegden? Ook de Milanees Lombroso verkondigde een evangelie van naastenliefde en wie Rome verliet zonder er de strafgevangenis gezien te hebben, verzuimde veel.... meer schoon heid zien we hier wellicht dan tusschen die andere gehavende monumenten op het ForumRomanum, die de archeoloog voor ons wil reconstrueeren. De architektuur der moderne gevangenis, met haar cirkelvormige hallen, die^als stralen lange corridors uitzenJen waarin zich vier tages boven eikaarde cellen der gevangenen bevinden, is ook bij ons bekend. De cellen zelf, die ik in Holland niet bezocht, hebben hier het karakter van een genoegelijk kamertje, van drie bij twee en een halve Meter; de zon schijnt er door het groote venster vroolijk naar binnen. Behalve de krib, staat er een stoel en tafel waarop eenigeboeken enschrijfgereedschap, terwijl de muren vol hangen met portretjes en fotogra fieën. De cellen waren alle keurig netjes en ook de gevangenen in hun grijs-bruin ge streepte pakken zagen er netjes geschoren en gewastenen uit. In de Regina Coeli" zijn 2000 veroordeelden ;eenigen hebben celstraf en moeten dus voorloopig in de eenzaamheid werken, de anderen zijn in verschillende ateliers met elkander aan den arbeid; in zoo'n groote werkplaats is maar n enkele opzichter, want" zooals de directeur glimlachend zei het werk is de beste bewaker" ! Behalve dat hier timmerlui, schrijnwerkers en kleermakers op groote schaal hun vak uitoefenen is hier de landsdrukkerij waar twee honderd en vijftig gevangenen allen arbeid verrichten, die aan de typografie annex is, van het gieten der letters af tot het binden, soms in prachtbanden, der boeken; het fotografeeren en vervaardigen der clichés voor geïllustreerde bladen, kalenders en alma nakken alles gebeurt in deze werkplaatsen, waar behalve de vele boeken die door het goevernement worden uitgegeven, ook dage lijks de Gazetta Ufficiale" gedrukt wordt, die de besluiten der regeering aan alle Italianen gehaurzaal van de strafgc-vangenis te Rome verkondigt. Nooit bezochten we ergens een drukkerij waar zulk een overvloed van licht en lucht was als hier en dit mag wel de reden zijn, dat de mannen die aan het werk zijn er allen zoo krachtig en gezond uitzien en geen die bleek-gele gelaatskleur heeft, die bij ons den typograaf kenmerkt, die den geheelen dag de drukinkt-atmosfeer inademt. De gevangenen drukken hier ook hun eigen courant, die eiken Zondag verschijnt. Sommigen maken er teekeningen voor of schrijven er stukjes proza en verzen in; ook vinden wij er vaak een open brief van een ver oordeelde in, alleen met zijn nummer onderteekend, die zijn dank uitspreekt aan iemand, die hem door een voorlezing of anders zins bizonder goed heeft gedaan. Eiken Zon dagochtend vinden na melijk bijeenkomsten plaats, waarin voor drachten worden ge houden, muziek ge maakt of een film vertoond wordt. Een van de boven genoemde brieven wil ik hier meededen, om dat hij den geest doet kennen, die onder de gevangenen heersen t. Hij verscheen in het blaadje nadat de Directeurvoor de eerste maal een film had Uten zien, die op den oorlog be trekking had; de ver oordeelden waren daar hun geestelijken vader oneindig dankbaarvoó'r en zij schreven hem den volgenden brief: Wij wagen het nau welijks, vereerde Direc teur, u onzen dank uit te spreken geheel ons hart is met dank baarheid niet alleen maar met toewijding aan u vervuld. Gij, die ons zoo van nabij kent, ge weet onze fouten, onze tekortkomingen IIIIIIIIIIMUIIIIIIIlllllllill en onze schuld, maar ge kent ook, al is ze klein, onze goede zijde. Gij weet, dat wij een hart hebben, dat tot meevoelen voor het leed van anderen in staat is. De film, die wij gisteren zagen, wordt in de maatschappij, waarin wij ons niet meer mogen bewegen, vertoond ten bate van de oorlogs-weezen; vergun ons, mede een steentje bij te dragen voor dit heilige doel; niet alleen ons hart dringt ons hiertoe wij voelen het als onzen plicht. Na de voorstelling brachten wij een kleine som bijeen voor de weezen, die ook wij lief hebben en als onze weezen beschouwen !" De gevangenen kunnen met hun werk, wanneer zij Inm vak goed verstaan, een aardig sommetje overgaren, waarover zij bij hun in vrijheid-stelling beschikken kunnen, maar voor de 5 a 6 Lire die zij dagelijks verdienen mogen ze ook hun schrale gevangenis-kost wat aan vullen, want het goevernement geeft alleen brood e/i soep. Toen op de Janiciilo liet kanonschot ge lost werd, dat aan Rome verkondigt, dat het twaalf uur is, gingen de deuren der werkplaatsen open en stroomden de gevan genen naar buiten om op de ruime binnen plaatsen hun frugaal maal te verorberen; de meesten hadden een boek onder den arm, of haalden een krant te voorschijn; wel is er een groote leeszaal tot hun beschikking, maar liever zetten zij zich in de open lucht met hun lektunr die ze uit de goed voorziene biblio theek van den kapelaan, die hier bibliothe caris is, ontvangen. De directeur Mr. Magri, die toen hij twintig jaar geleden de universiteit had afgeloopen, zich uit roeping aan dezen mooien arbeid gaf, spreekt de gevangenen aan met: Ragazzi" (kinderen) en wie de ateliers met hem door wandelt en de blikken van oprechten eerbied en liefde van deze groote kinderen ziet als ze voor hem het hoofd ontblooten, die ver wondert zich niet, dat hij nog steeds stapels brieven van ontslagen Ragazzi" ontvangt, noch dut een recidief van een der hier met zooveel zorgende liefde opgevoeden niei voorkwam. R o m e. E T u A FLES iiimiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiuiHiiiiiiMiii J.S.MEUWSEN, Hofl. A'DAM-R'DAM-DEN HAAG DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND