16 Juni '23. - No. 2399 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Nieuwe Engelse Literatuur GERALD CUMBERLAND Set Down in Malice: A Book of Reminiscences. 8/6 net. Tales of a Cruel Country.. 7/- net. Rosalys and Other Poems. 3/6 net. The Poisoner. 9/- net. A Lover at Forty. 7/6 net. Alle: ORANT RICHARDS. De heer rant Richards neemt in de Engelse uitgeverswereld 'n eigenaardige plaats in. Hij heeft 'n mooi fonds, maar dat hebben er meer, en vergeleken met dat van Macmillan of Constable of Heinemann valt het zijne kwantitatief tegen. Hij verstaat de kunst van reklame-maken, getuige z'n wekelikse advertentie-brief in The Times Literary Sup plement, maar dat kunnen Jenkins en Hodder en Stoughton, onvermoeide jagers op, en pousseerders van best sellers, nog veel beter. Hij evenwel is ze allen de baas waar het geldt flair, de fijne neus voor die boeken en die auteurs waaraan 'n toekomst beschoren is. Hij is op letterkundig gebied 'n f aktor die meetelt. Hij was de vriend van John Davidson, de merkwaardige, vaak miskende, dichter die zich in 1909 van kant maakte. Hij is de uit gever van A Shropshire La<l, de kleine, maar reeds klassieke dichtbundel van Professor A. E. Housman; het boekje verscheen bij 'n ander in 1896, en ging niét, vijf jaar later nam Grant Richards het over en sintsdien gaat het zoals haast geen enkel dichtbundeltje gaat, zelfs in Engeland. In 1918 deed ie weer 'ns zo'n gelukkige greep, 'n Journalist, Gerald Cumberland, gewezen muzikaal en dramaties medewerker van The Manchester Courier en van The Daily Citizen, maar sedert 1914 soldaat, had tot tijdverdrijf in loopgraven, tenten en elders, hoofdzakelik op het Balkan-Schierei land, herinneringen te boek gesteld, in de eerste plaats om z'n eigen geheugen op te frissen, in de tweede, omdat ie voorzag dat 'n makkelik leesbaar boek met kleine pikante biezonderheidjes over allerlei uiteen lopende grootheden-en-daar-tijdelik-mee-gelijk-gestelden z'n weg wel zou vinden. Grant Richards dacht dit ook, en in November 1918, onder de aan Shakespeare ontleende titel Set Down in Malice (zie 't laatste toneel van Othello, regel 343) verscheen het, wekte opzien alsook enige, soms zeer gerechtvaardigde, ergernis, en werd in Maart 1919 herdrukt, en sedert nog 'n keer of wat. Aan sommige figuren aan Bernard Shaw b.v. zijn afzonderlike hoofdstukken gewijd, maar 't meeste is jachtschotel, huzarensla en tutti frutt;; en Mrs. Annie Besant, die nu niet zo bijster konventioneel is, bevindt zich in de onmiddellike nabijheid van de zeer konventionele n-dame-én-heer-én-tuinbank-en-én kat schilderende Marcus Stone, die op zijn beurt zich 't gezelschap moet laten welgevallen van 'n politiek opkomeling als David Lloyd George. Sir Edward Elgar de komponist van Kardinaal Newman's Dream of Gerontins en Granville Bantock vertegenwoordigen in hoofdzaak de Engelse muziekwereld; wijlen Sir Herbert Tree het toneel. Hal! Caine krijgt 'n paar ferme pluimen, niet als schrijver maar als mens. Wat Herbert Tree betreft, n bonk aanstellerij en bestudeerdheid (dit heb ik van eigen observatie).... Gerald Cumberland had 'n onderhoud met 'm daartoe door Tree zelf uitgenodigd terwijl 'n voorstelling van 'n dichterlik drama, Joseph and his Brethren van Charles Wells, in volle gang was. Elk ogenblik kwam de piccolo de gevierde toneelspeler weghalen, midden uit sierlik ingewikkelde volzinnen, die hij aan Cumberland dikteerde, en na z'n partij als eerwaardig en ernsthaftig Oosterling even te hebben geblazen, kwam ie terug en rondde de zin op volmaakte wijze af. ,, It was a remarkable feat of memory He gave me a cautious, inquiring look, as if to discover if I had noticed his cleverness...." Sir Herbert is dood, sedert 1914, en kan niet meer protesteren. Er waren er die 't konden en sommigen die het ook deden. Het boek had 'n bescheiden schandaalsucces, en Grant Richards, aangemoedigd, publi ceerde in 1919 Tales of a Cruel Country, waarvan Cumberland het materiaal had op gedaan in en bij Saloniki; en vlak daarop 'n deeltje met gedichten, Rosalys and O'.hcr Poems. Tales of a Cruel Country" is 'n bundel van twee-en-twintig korte verhalen. Er zit stijl in, benevens 'n verscheidenheid van letter kundige invloeden. Een moordgeschiedenis had kunnen zijn opgesteld door Edgar Poe en overgewerkt door Herbert Wells. Een bordeelhistorie herinnert aan 'n knap schrij ver, die hier onbekend is: Frank Harris. 'n Paar motieven uit de Bijbel, 'n beetje Tolstoi en vrij veel gedurfds; en ook wel maar dat is schrijversrecht 10 pCt. waar heid vermengd met 90 pCt. verdichting, en dat alles opgedist als ,,zelf gezien en beleefd". 't Een met het ander gerekend meer'n belofte dan 'n prestatie. De gedichten zijn ongelijk van waarde; Cumberland voldoet het best als impressio nist, b.v. waar hij 'n Grieks landschap be schrijft: The field's alive with butterflies; The tepid river creeps. Hiding beneath the sapless grass A lizard sleeps. The Judas trees are painted red, The pear-trees painted white; The sun swoons in an ashen sky, Blinded with light. Eleusis' road winds by the sea, The stones are soft with dust; A wrinkled wornan walking by Eats her black crust. Then, with a lurch, the sun goes down. A sudden moon appears, With regal steps she treads the sky.... Dew falls, like tears. Mooier nog in z'n'onbevangen sensualisme is The Bathers. dat iets te lang is om hier aan te halen; maar anderzijds is de blijkbaar als piéce de resisiance bedoelde Ballad of the Lake" te zeer geforceerd en te opvallend ingegeven door Oscar Wilde's Ballad of Reading aol" (let op de spelling van 't laatste woord, zetter !), om blijvende betekenis te hebben, 't Gaat m.i. moeiïik aan, om van 'n verdronken meisje, dat op de bodem van 'n meertje rust, te verklaren, dat ze nu stof is (modder zou beter uitkomen) omdat de rode maan d'r brein deed verroesten.... She was my white-skinned darling once, But now she is but dust; For the red moon saw her shining eyes And turned her brain to rust. En met deze bundel was Gerald Cumber land dus ook al weer niet waar ie wezen wou. Nu volgde in 1921 'n roman, The Poisoner, met als held 'n musicus, 'n komponist. en als zodanig geen mislukking, maar iemand wiens onbetwistbare talenten 'n schone toekomst schijnen te waarborgen. Martin Stavart even wel heeft aanvallen, geheimzinnige, onweer staanbare demoniese aanvallen, van drank zucht; dan wordt ie der zwijnen evenknie en wroet zich onder in vieze modder en vtinze liederlikheid. Met z'n mannelik figuur, en knap, schrander gezicht wekt ie bij verschil lende vrouwen die 'm kennen, grote gene genheid: meer dan een wijdt zich aan 'm, offert zich op om 'm voor ondergang te vrijwaren, rnaar 't helpt alles niets. Na iedere escapade heeft ie minder zedelik weerstandsvermogen en ten slotte begaat ie. om aan z'n verdierliking een einde te maken, zelfmoord. Het idee is niet nieuw. Cumberland heeft het vast ontleend aan The Shropshire Lad: Oh you had forethought, you could reason, And saw your road and wliere it led, And early wise and brave in season Put the pistol to your head. Hight you guessed the rising morrow And scornt'd to tread the mire you must: Hust's vuur watjes, son of sorrow, But men inav coine to worse than dust. Maar is het idee niet nieuw, de uitwerking getuigtvan groot talent, en niet alleen wat betreft stijl of bouw. Ieder weet wat 'n moeite 'n romanschrijver heeft met z'n held", zodra het ten minste z'n bedoeling is 'n hoofd persoon te geven wiens meer dan gewone aanleg om zo te zeggen tastbaar en onmis kenbaar wordt in en door het verhaal, 'n Mislukt dichter is 'n treurige held, maar is gemakkeliker aannemelik te maken dan 'n echte, tenzij de roman histories is, zodat er geciteerd kan worden. Zou er met 'n gefingeerd groot schilder als romanheld waf aan te vangen zijn? Hoe zou men z'n kunstenaarsgrootheid doen uitkomen in liet boek? Bijlagen in den vorm van reproducties zijn natuurlik buitengesloten en de schrijver zou zich moeten vergenoegen met te zeggen en te herhalen, dat het schilderwerk van ?.'n held mooi was, en dat z'n vrienden Jan en Piet, en misschien zelfs zijn vijand Kees, hetzelfde zeiden; 'n oud kunstje en reeds door Homerus toegepast toen ie de oudsten van Troje in vervoering deed geraken over de schoonheid van Helena. En nu 'n musicus? Er viel niet aan te ontkomen: Homerus heeft in Cumberland 'n navolger te meer. Maar dank zij diens enorme kennis en begrip van mu/iek is de navolging toch oorspronkelik werk geworden, dat pakt en overtuigt. Wc geloven in Martin Stavart de komponist. Het zou ons heel gewoon voorkomen als we zijn werk zagen liggen in 't winkelraam van Alsbach en Doyer, tussen dat van andere meesters, geflankeerd door Beethoven en Mozart, met Chupin boven z'n hoofd en Debussy onder z'n voeten. We geloven in Martin S'tavart, ----- en zijn erg blij, dat ie niet tot onze kring van kennissen behoort. Veroordeelt 'm dat niet als verbeeldingsprodukt? De helden van Thomas Hardy, wat zouden we ze graag in levenden lijve zien. Wat zouden we graag met Gabriël Oak 'n praatje houden over de schapen, met Giles Winterborne 'n glas cider drinken, met Diggory Venu, de nienie-verkoper in The Return of the Nativc, vagabonderen op het sombere heideveld van Egdon, bezemsnijden en binden met Clym Yeobright, de gewezen juwelier. Die heiden, echt-menselik en toch groots. getuigen voor de grootheid van Thomas Hardy, kunstenaar en mens. Wat kan men er uit Dickens of Tnackeray naast stellen? Is er van eerstgenoemde n',,held" die leeft? Is er van de tweede n, waarop we in ons binnenste niet neerzien? En is nu 't aantal mogelike helden, die ondanks enkele onvertnijdelike gebreken, zwakheden, en zelfs dwaasheden, onze leven digste sympathieën opwekken, uitgeput met Hardy's rustieke gestalten? We zijn in de laatste tijd zo vaak te gast gegaan aan de lotgevallen van verkeerd-geborenen, zou nu niet weer 'ns 'n succes te behalen zijn met 'n fatsoenlike en redelike hoofdpersoon? Hij zou koopman kunnen wezen, smid, kapi tein van 'n sleepboot, officier van justitie, ja, zelfs 'n kunstenaar. Ook onder de laatste rubriek immers vindt men personen te over, die hun medemensen in alles gelijk zijn uitgenomen 1) dat ene talent? Men spreekt, schrijft en bazelt vaak over de veredelende werking der muziek. Er is niet veel nadenken nodig om tot de slotsom te komen, dat we hier te doen hebben met 'n dwaalbegrip. In het rijk der kunst niet speciaal der muziek zijn vele en velerlei woningen. En sommige zijn fris en gezond, goed, dat mensen er in vertoeven, en andere zijn krotten, met mesthopen, vlak onder 't groezelige venster, en met stinksloten aan de achtermuur, broedplaatsen van malaria-muskieten. Gerald Cumberland, groot mtiziekkenner, vereerder van Beethoven en Wagner, waardeerder van kleinere grootheden als Grieg, had z'n stof kunnen vinden in een van de menswaardige woningen, had zodoende tot het aanzien van z'n lievelingskunst kunnen bijdragen. Hij heeft het niet verkozen te doen, noch in The Poisoner, noch in z'n tweede roman, A Lover at Forty. Ik geloof dat ie daarin afgezien van z'n onloochenbaar schrijverstalent oncelijk had. Evenals de wereld van Thackeray bestond uit zwendelaars en domkoppen, met daartussen, sporadies, 'n eerlik man die toch niet idioot was, zo leeft Cumberland in z'n wereld van min of meer beduimelde en aangestoken, vaak drie-kwart rotte, artiesterigheden, met daartussen 'n koudbloedig-genietende muziekliefhebber en n, zegge n edelmoedige en toch niet idiote mannetjeskerel. En die is gén musicus.... Als ik behoorde tot de broederschap van vedel en fluit, zou ik Cumberland haten met 'n volkomen haat. Nu ik het niet ben, kan ik toch z'n onbillikheid betreuren, en hopen dat ie nog 'ns voor den dag zal komen met 'n kunstenaarsroman waarvan geen neerdruk kende maar 'n verheffende werking uitgaat. W i L L E M VAN DOORN Teekening voor ,,de Amsterdammer" door O. Roland. JOANNES REDD1NG1US wordt 19 Juni a.s. 50 jaar. 1) Geen germanisme. Raadpleeg de Statenbijbel. Wat ik daarin vind beschouw ik als goed Nederlands. iiiniiiiiiiiiiiiiiitiiiMiiiiii iiiiimiiniiii VERTAALDE BOEKEN G i; STA v FRENSSEN. De jiredihant van PH^CS. 2 dln. Leiden z. j. A. W. Sijtnoff's Uitgevers Mij. Deze nieuwe roman van Frenssen een breed opgezet boek van 550 bladzijden is ongetwijfeld een in veel opzichten merk waardig boek. Ik heb in dit blad wel vaker met waardeering over de romans van Frenssen geschreven; het sferk-eerlijke, hoewel wat burgerlijk-tendentieuze van boeken als Hilligenlei en Jörn Uhl is mij lief, en toen ik aan vankelijk in De predikant van Poggsee die zelfde qualiteiten ontdekte, was ik heel blij, omdat ik veronderstelde hier weer een boek in handen te hebben, dat op dezelfde hoogte stond. En nu ben ik ontnuchterd en een beetje beschaamd ook, omdat ik het gevoel heb of de schrijver me op een houten kippeboulje heeft laten bijten. Het eerste deel van dit boek is mooi, daar gaat niets van af ??Adam Barfood, de vrijgevochten plattelancis-dominee, die de held is van dit hoek, is weer een van die stoere Holsteiners, die Frenssen zoo goed te teekenen weet. En al is hij in die teekening dan ook wat stereotiep, en vaneen wat al te starre eenvormigheid met andere Holsteinsche figuren, die we van den schrijver kennen, deze Adam Barfood is toch wel degelijk een mensch, door den schrijver inge dacht en aangevoeld, met zijn eigenzinnigheid, zijn humor, zijn zin voor rhetorische toe spraken, zijn groote goedheid vooral. Dan komt de wereldoorlog, die zijn ver schrikking ook over de Hoisteinsche heide brengt. En dan wordt het ons hoe langer hoe meer duidelijk, dat de toespraken en rede voeringen, die door dominee Barfood ge houden worden, eigenlijk als de voornaamste bedoeling van den schrijver opgevat dienen te worden; dat al het andere, de opgroei van Barfood's leven en zijn verblijf onder de Holsteinsche boeren vóór den oorlog ? eigenlijk niet veel meer is dan een lange aanloop om te komen tot deze stukken bro chure. En wat daarin staat, men weet eerst niet recht hoe men het daar mee heeft, maar in de lange toespraak van dominee Barfood aan het slot komt de aap uit de mouw. Daar hooren we een onvervalschte variatie op het oude Deutschland, Deutschland ber alles! Een zoo wee-chauvinistische verheerlijking van het Duitsche volkskarakter, dat ik het boek op zij geschoven heb met de verdrietige geachte: dit is geen litteratuur meer; het is ... .ja, wat kan het mij eigenlijk schelen wat het is; nonsens is het in elk geval. Zooals deze averechtsche idealist zich het herstel van Duitschland voorstelt, komt men tot de veronderstelling dat er nog n blad zij van het boek ongeschreven bleef: een op wekking van den auteur aan zijn landgenooten om zoodra de kans schoon is, opnieuw op Belgiëen Frankrijk los te trekken. En dan beter opgepast dan de vorige maal ! * H E R .M A N M I O D E N D O R l' IHIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllltlllllllllllllillH,,],,,,,,,,!,,!,,, DE TWENTSGHE BUIK ffa-ffsa Amsterdam. Rotterdam, 'i-8rav«nhage, Doriincht, Utrtcbt, Zaandam. lettert kapitaal f 35.500.000.?fUuwn: circa f !Z 000.000, ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEIN<SCo.,53-56Threadneedlestreet London E.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Buitenl., Vreemde Munt, Coupons. Incasseerlng op Binnen- en Buitenland. Rembourscre dieten. In- en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlti, Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credleten aan Handelaren en Industrleelen bl] hare afdeellng CREDIETVEREENIQINO, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij In blanco. Bonte voor DEPOSITO'S Direct opvorderbaar !'/«% TIen dagen opzegging !3/4 Een maand vast , . \ op nader overeen te komen Een maand opzegging ( voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 3 % j Vanaf den dag der opZes maanden 3J [ zegging wordt l % Een jaar ... 4 j minder rente vergoed. Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Renteverg. voor gelden & deposito met l dag opzegging 1^ pCt. l Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. SAFE DEP08IT INRICHTING geopend op We rkd. v. 8 3/4 v .m .tot 4 '/a uu rn .m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per Jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Assurantiekantoor J, Kerm. Sehröder. Verzekering op Contract voor 12 maanden op alle soorten goederen voor transport. Heerengracht 124/128 AMSTERDAM. HYPOTfiEEKBrtNK toot Opgericht in 1864 VoltB&kend MaatichippelijK Kapltul (5.000.000 Verstrekt geld op eerste hypotheek. Voor in), wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierhaven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. lEDEILKIDSCIIE UIIEL-IUTHlVni Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.?. Statutaire Reserre. .... f 19,445,211.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en VGRAVENHAGE. Veitigiafeo la NEDERLANDSCH-IND1Ë, STRAITS-SETTLEMENTS, BRITSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. Beisoredietbrieven. Deposito's Rekeningen-Cou rant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. II. UB Maatschappij voor Hypothecair Crediet inNsderland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G R A V EN HAG E, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4| % en 5 % PMBBKIEVEI TEitl 8EUISKOEIS In Kuiken fin l 1.000.-, f500. -n (100.-, VET YEIPLICHTE JUIUJKSCNE ITtflTIIÏ, iinviniindt IOH. Dl Olnetli:Mr. D. VAN HOUTEN. Mr. J. 0. TEN BRUB8EN C*TE K. UNSTHA.ND WEVEN Geïllustreerde handleiding ten gebrulke van school en huls voor het aanleeren der technieken van Kunst- en Spoelweven op den handweefstoel, door ELI8. M. ROGGE en LOTISE H. WILDT Prtjs, gecart. ? 1.90. Uitgave van VAN HOLKEMA & WABBNDORF, A'dam HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot ^ bedrag met een minimum van De Di'r.Mr.W.v.RossuM.Mr. TH. J 1000.?op zakelijk onderpand REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. en onder borgtocht, met in pand--------------------- geving eener polis van levensverDB AMSTERDAMMER zekering van gelijk bedrag, en Weekblad voor Neder.and ^^J^^SS^ kost slechts f 10.?per ]aat ? 100.?tegen den koers van 99%. Levensverzekering Maatschappij flrribem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. te ROTTERDAM Directie: Mr.H.H.C. CASTBNBIJK en I. MOSSELMAN De Bankgeeft onder controli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantooi 5% Pandbr. tegen 95%. NCASSO-BANK Amsterdam?Rotterdam Almelo Arnhem?Delft?Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Gravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg?Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort Kapitaal f 2S.OOO.OOO. Rosorvo f 5.611.700. n Vreemd Bankpapier Cheques Buitenl Wissels Effecten orders Coupons Prolongaties HAARLEM 5 pCt. PANDBRIEVEN a 95 pCt. Jaarlijksche uitjoting a pari van 4 pCt." .( A. E. TH. DE BYE DÓLLEMAN ?. P. FUERI SNETHLAGE. Utrechtschi Hypotheekbank UTRECHT Paudbrlovon ruim 1 35.OOO.OOO.?. De Bank stelt beschikbaar: 5'/2 pCt. Pandbrieven a 100% pCt. In stukkan van fWOO.-, f5OO.-on f WO.-, met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. Illustratiedruk-papier van de Firma C G. fl. CORVE~Y, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. N. 1202 en 555