30 Juni '23. - No. 240! DE AMSTERDAMMER, V/F. E K BLAD VOOR NEDERLAND ALBERT?BREITNER Albert, onlangs overleden, Was een pracht-politiehond, Die kon snorren, sporen, vinden.... Wat zijn meester maar niet vond. Hoeveel zorgelooze dieren Bracht hij al niet naar de cel? Hoeveel wenschten al niet Albert Naar de heete hondenhei? Albert ligt nu in zijn kistje, In het stille koele graf, 't Is gedaan met spieden, speuren En zijn vroolijke geblaf. Daar, waar Albert werd begraven Komt een keurig monument.... Waar zijn naam op staat gebeiteld En zijn roem van speurtalent. Breitner onlangs overleden, Onze grootste kunstenaar, Werd begraven zooals Albert, Vrienden volgden beider baar. Op het honden-graf een teeken Van waardeering en van leed Holland, Is er voor het graf van Breitner Al een monument gereed? . Moet er weer gebedeld worden Voor zijn nagedachtenis. En moet blijken dat in Holland, Albert meer dan Breitner is? Komt vereerders van een Rembrandt, Van een Hals, van Dijk en Steen, Van een Israëls en Maris, Brengt het grafgeschenk bijeen. J. H. S P E E N n o F F aiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimii iiiimiiiiiiimiiiiimiiiiiiiiimiiiiii UNIE BANH voor NEDERLAND en KOLONIËN AMSTERDAM en ROTTERDAM Agentschappen in Nederland: 's-GRAVENHAGE, TILBURG LEEUWARDEN. OISTKRWIJK UDENHOUT, LOCHEM en BORCULO. Agentschappen in Indië: BATAVIA, SOERABATA, SEMARANG, BAN DO EN G, HEDAN en WELTEVREDEN iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiimiii imiiiiiiiiiiiiiiiiiiimi DE KONINKLIJKE" IN 1922 Het verslag der ,,Koninklijke", zooals men de Kon. Ned. Mij. tot Expl. van Petrolcumbronnen in Nederlandsch-Indiëhier algemeen pleegt aan te duiden, over het afgeloopen boekjaar heeft ongetwijfeld een gunstigen indruk gemaakt. Daaruit blijkt toch, dat de maatschappij een buitengewoon groote acti viteit heelt tentoon gespreid, waardoor zij hare productie in diverse streken van den aardbol bijna met de helft kon vermeer deren, vergeleken met de opbrengst van 1921. De Koninklijke heeft terecht ingezien, dat in dezen tijd van malaise en beperkte koop kracht lagere prijzen weder de vraag naar de producten kunnen stimuleeren, zoodat dan in vermeerdering van de opbrengst en dus ook van den omzet vergoeding moet gezocht wor den voor de winst-vermindering, welke van de lagere prijzen het gevolg is. Nagenoeg in alle productie-gebieden vindt men dan ook een min of meer belangrijke ver meerdering, de grootste evenwel in de Vereenigde Staten, waar de productie meer dan verdubbelde en nagenoeg 2.700.000 ton be liep, of ongeveer 370.000 ton meer dan de opbrengst van geheel Nederiandsch-Indi en ook meer dan de productie der Koninklijke in Mexico (buiten de Mexican Eagle). Waar de Vereenigde Staten in 1921 nog de derde plaats innamen onder de productiegebieden der Koninklijke, zijn zij thans op de eerste plaats gekomen, terwijl Mexico de tweede en Neder landsch-Indiëde derde plaats inneemt. In 1921 was Nederl.-Indiënog het voornaamste pro ductie-gebied van de Koninklijke-Shellcombinatie. Een andere wijziging van beteekenis op het gebied van productie is, dat de Roemeensche productie van de Koninklijke thans over troffen wordt door die van Serawak, terwijl Venezuela niet zoo veel meer bij de productie van Roemeniëachterblijft. Het is ongetwijfeld niet toevallig, dat de productie van het concern juist daar in be teekenis vermindert, waar de eischen van het Gouvernement ten opzichte van het winst aandeel het zwaarst zijn en waar het in het algemeen den ondernemers moeilijk wordt gemaakt. In dit verband wordt in het verslag der Koninklijke opgemerkt, dat men er toe zal moeten komen de productie in te krimpen op alle velden, waar die het kostbaarst is, daar de concurrentie der goedkoopere velden daartoe van zelf noodzaakt. Het is te hopen, dat de beteekenis van deze elementaire eco nomische waarheid nog te rechter tijd door de Overheid in onze koloniën wordt ingezien, daar het anders wel eens zou kunnen gebeuren, dat men zich te laat zou beklagen den onder nemers zoo groote moeilijkheden in den weg te hebben gelegd. Het is toch zeker niet toe vallig, dat de Koninklijke in hare klachten geenszins alleen staat. Ook de Directie van een onzer grootste koloniale cultutirondernemingen, de H. V. A., heeft het dezer dagen noodig geacht het Indische Gouvernement te waar schuwen, dat zij gaarne wil voortgaan aan zienlijke bedragen voor verdere ontginning van onze bezittingen beschikbaar te stellen, mits zij slechts zekerheid erlange, dat haar geen buitengewone moeilijkheden worden bereid in den vorm van oplegging van ondra gelijke belastingen, opheffing der poenale sanctie enz. In het tegenovergestelde geval zou ook zij zich genoodzaakt zien de door haar noodzakelijk geachte uitbreiding buiten het Nederlandsch-Indische grondgebied te zoeken. Het zou een bewijs van kortzichtig politiek beheer zijn, indien een Gouvernement weigerde van dergelijke ernstige waarschu wingen, door machtige ondernemingen als de Koninklijke en de H. V. A. geuit, notitie te nemen. Het is intusschen wel opmerkelijk, dat het Indische Gouvernement zich zoomin de vriend schap der Amerikaansche petroleummaatschappijen als die der Koninklijke heeft weten te verwerven, hetgeen in ieder geval voor hare groote onpartijdigheid pleit. De antagonie, welke de Koninklijke in de Vereenigde Staten op menigerlei gebied ondervindt, is derhalve ongemotiveerd en in het verslag wordt dan ook de hoop uitgesproken, dat de Amerikaan sche wetgever de politiek van de open deur in petroleum-aangclegenheden consequent moge doorvoeren. Tnans ondervindt de KoTeekening voor ,,de Amsterdammer" door /5. van Mens HERMAN TEIRL1NCK, wiens openluchtspel Maandag a.s. door de Delftsche Studenten wordt opgevoerd ninklijke het tegenovergestelde voornamelijk op het gebied van de scheepvaart, aangezien haar veelal de vrije beschikking over hare tankbooten ontzegd wordt. De tot nu toe steeds gevolgde gedragslijn getrouwelijk volgende, heeft de Koninklijke ook in het afgeloopen jaar weder groote uit breiding aan haar distributie-systeem gegeven. De Asiatic Petroleum Co., zooals bekend een der voornaamste dochtermaatschappijen van de Koninklijke, beschikt thans over meer dan 100 stations in alle deelen der wereld, waar schepen zich van vloeibare brandstof kunnen voorzien. Op dit gebied volgt de petroleumindustrie dus geheel na, wat voorheen ten opzichte der steenkoolvoorziening is tot stand gebracht. De groote verdienste schuilt echter in het bijtijds begrepen hebben, dat ook een net van petroleum-stations om de aarde moest gelegd worden en het is de Ko ninklijke, die zich de eer mag toekennen dit vóór iedere andere petroleumonderneming te hebben ingezien. Met het oog op een doelmatige en gocdkoope distributie heeft de Koninklijke ook voort durend uitbreiding gegeven aan haar tankvloot, die op het eind van 1922 een laadver mogen van niet minder dan circa 1.300.000 ton had. Het groote voordeel van het bezit van een dergelijke groote vloot is juist den laatsten tijd weder duidelijk gebleken, nu de vraag naar tankbooten in Amerika sterk is gestegen en dientengevolge de vrachten be langrijk zijn opgeloopen. Door de enorme toe name van de productie in Californiëbestaat n.l. groote behoefte aan vervoercapaciteit van genoemd productieland naar de Oost kust van Amerika en naar Europa. Het ligt voor de hand, dat de financieele uitkomsten over 1922 niet onbelangrijk bij die van 1921 zijn ten achtergebleven. Zij bedroe gen n.l. in ronde cijfers netto (87% millioen tegen f 104 millioen. Aan aandeelhouders is bovendien nog de opbrengst boven pari uit den verkoop van aandeelen behoorende tot de emissies 1916,1920, waarop aandeelhouders geen recht van voorkeur uitoefenden, ten goede gekomen. Het dividend op de gewone aandeelen kan op 26% pCt. bepaald worden tegen 31 pQt. over 1921; zooals bekend werd reeds 10 pCt. ad-interim op rekening van het dividend over 1922 uitgekeerd, zoodat het slot dividend 1614 pCt. bedraagt. Hierna gaat dan ruim / 666.000 op nieuwe rekening over tegen het vorige jaar / 1.168.000. De afschrijving op het aandeelenbezit der Koninklijke is, voornamelijk ten gevolge van den verkoop van / 1.250.000 aandeelen Shell, van ?218 millioen tot op bijna / 276 millioen gebracht kunnen worden. Dientengevolge komt het totale belang van de Koninklijke bij de Bataafsche, de Anglo-Saxon, de Adatic, de Shell, de Shell Union, de Astra Romana enz. ter nominale waarde van circa / 582 millioen, met nog niet / 306 millioen op de balans voor. Het is zeker overbodig erop te wijzen, welk een enorme stille reserve nog in dezen post verscholen zit, afgezien van de aanzienlijke afschrijving, welke op dit bezit reeds heeft plaats gehad. Te vermelden .valt nog het betrekkelijk geringe belang, dat de Koninklijke bij de Mexican Eagle Oil Co. heeft n.l. slechts Si 7.764.690 van een totaal uitstaand kapitaal van 8 196.4 millioen. Dit is van groote beteekenis in ver band met den tegenspoed, dien de Mexican Eagle ten opzichte van de productiviteit harer terreinen ondervonden heeft en waarvan men den invloed op de resultaten der Koninklijke wel eens wat te veel uitgemeten heeft. In tegenstelling tot de verminderde productie der Mexican Eagle is die der Corona (de onder maatschappij der Koninklijke in Mexico) belangrijk toegenomen, n.l. van ongeveer 1.950.000 ton tot 2.650.000 ton. De reeds gememoreerde verkoop van / 1.250.000 aand. Shell heeft ten gevolge ge had, dat de Koninklijke niet alleen groote uit breiding aan haar bedrijf heeft kunnen geven zonder tot een nieuwe emissie te moeten overgaan, maar tevens, dat hare kaspositie op het eind van 1922 buitengewoon krachtig was. Hare kasmiddelen waren n.l. ongeveer ? 50 millioen grooter dan een jaar tevoren, terwijl voor dividenden en tantieines / 15 millioen minder benoodigd is. Daar het aanhouden van den grooten post aand. Sh?ll in zijn vollen omvang geen speciale voordeelen bood, kwam het aan het bestuur der Konink lijke gcwenscht voor zich door verkoop van een deel van het bezit aan aandeelen Shell de beschikking over de noodig geachte kasmidde len te verzekeren. Zoo is het machtige petroleum-concern, dat den naam van ons land tot ver over zijn grenzen met eere doet noemen, het nieuwe boekjaar in alleszins krachtige positie inge gaan, ten volle in staat om aan de moeilijkhe den, welke de tijdsomstandigheden aan elk bedrijf veroorzaken met succes het hoofd te bieden. PAUL S A rs E L RIJM-KRONYCK Dr. VERVIERS Dr. E. Verviers, de bekende Nederlandsche fascist, is uit Italiëteruggekeerd. Wij ver nemen.dat hij wenscht ai te treden als redacteur van Katholieke Staatkunde". Hii heeft het voornemen zich te beperken tot de leiding van enkele veelbelovende economische onder nemingen. Hij zal alleen door wetenschappelijke studiën aan de algemeene herstelbeweging medewerken. Helaas, Verviers... .uw stem verstomt, Wij kunnen u slechts noode missen. Uw stoere taal en rede komt Ons dus niet meer den geest verfrisschen. Gij waart voor ons de man der daad. Wij volgden steeds geboeid uw lessen. Helaas.. Verviers.. Het bleek slechts praat.. Gij schuwt de wonder-olie-flesschen. Hoe is zoo plots zoo vroeg ik mij die woeste voorjaars-storm gaan luwen..? Thans weet ik het: daarginds hebt gij ? collega-Etna vuur zien spuwen. Wij wijlden hier met Pluvius en treurden in den zomer-regen. Gij hebt bij den Vesuvius wellicht een kouden douche gekregen. Gij hebt gedacht..: Ik arme., wat zijn mijne krachten naast dit wonder dat lava, vuur en vonken spat en bliksem produceert en donder....? Gij hebt gedacht: wat ben ik klein naast deze kracht-ontwikkelingen.. Bij zulk een schouwspel is mijn brein een dorre streek vol doode dingen.... Uw lied is uit.... Vaarwel Verviers.. Ge gaat u aan de studie wijden.... 't Herstel-Europa-Comit zal zich met dit bericht verblijden. MELIS STOKE VRAGENRUBRIEK voor Algemeene Wetenswaardigheden Noorsche mythologie, het attribuut van Thor, den god der boeren en beschermer van den landbouw in tegenstelling met Odhin, den god van den adel. De wonderhamer" keerde, zoo vaak Thor hem weggeslingerd had, vanzelf tot hem terug. Gelijk de Christenen het kruisteeken aan wendden om booze invloeden af te weren, zoo bedienden zich hiertoe de Noorsche volken van het hamerteeken, dat, evenals het kruis, als amulet gedragen werd. Lang heeft o.a. bij de boeren in Gelderland nog het gebruik bestaan een hamerteeken aan te brengen op stal of woning tegen het inslaan van den bliksem. Met den hamer werd de bruid op haar huwelijksdag en de doode op den brandstapel of in het graf gezegend. Zoo wordt een nieuw genomen besluit ge wijd met den hamer, die nog altijd dienst doet om een koon têe te slaan zooals Thor oudtijds bij de verdeeling van het veldgewas zijn zegen gaf terwijl de hamer ook rondgezonden werd bij wijzt van "oproep tot het bijwonen eener vergadering. THOR'S HAMER Ter aanvulling van het, in vorig nr. van De Amsterdammer, in ,.Vragcnrubriek" meeged.elde over 't gebruik van den Voorzitters hamer moge alsnog het volgende dienen. De, door kunstvaardige dwergen gesmeede wonderhamer Miölnir was, volgens de IC cent 12c«nt Sumotro CBU iTENOiwooH ) K TWHTSCflE BUK Amsterdam Rotterdam, 'j-fira»*nfoag*. Uordracftt IJ tracht, iaanüam. lostort kapitaal 135500000. Res«-««a: eirca f 52.000.0CÜ,~ ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEINiSCo., 55-56 ThreadneedlestreeêLondon E.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- ei; Buiten!., Vreemde Munt, Coupuas. fncasseering op Binnen- en Buitenland. Rem bou rscredie ten. In en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlt»Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credleten aan Handelaren en Industrleelen bij hare afdeellng CREDIETVEREENIQINO, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek of andere zekerheid, hetzij In blanco. Bant» voor DEPOSXTO'S ei BETAALKAS Qatienslr»! 20-22. intitii»! Renteverg. voor gelden d deposito met l dag opzegging 1^ pCt.j Bedr. tot ?20.000 terst. betaalb.l met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. BEPOHIT INESCr.il>»* geopend : opWerkd.v.83/4V.m.tot4Y2Uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantledagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10. per Jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. van The Excm los, tj, Lim, geven de BESTE DEKKING Modelpolissen, tarieven en alle bijzonderheden te bekomen bn de Agenten: J HepESehiödör, AMSTERDAM, Heerengra ht 124/128. Telefoon N. 329. IQEILUIME lUIEl-IUnnimi Gestort Kapitaal f 80,000,000.?. Statutaire Reserve f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-GRAVENHAGl Vestigingen In NEDERLANDSCH-INDIË, STRAITS-SETTLEMENÏS, BRITSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finauoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. Reiscredietbrieven. Deposito's Rekeningen-Cou rant Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. Direct opvorderbaar TIen dagen opzegging Een maand vast , . Een maand opzegging 11/, O/ ' M /O 1 2/ * i n it \ op nader overeen te komen l voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 3 % j Vanaf den dag oer opZes maanden ,, . . . 3J ,, | zegging wordt Een Jaar ... 4 j minder rente vergoed. Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Maatschappll voor Hypotneaair Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Lêeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G RA VEN HA G E, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4J% en 5% PAI9BIIEVH FEBtl BEUISKOEIS in Kullen m f 1.000. f 500.- in f 100.-, VET VEÏPLICHTE IUILIIKSCHE ITlOTIIt, ununiendi 1823 Oi Dlnctk:Mr O, VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRUG8EN C*TE HYPOT«EEKBrtNK Levensverzekering Maatschappij flrnbem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 1O.~ oer iaar Rottiid. IfpettiBflkbaok 1001 Opgericht In 1864 i Voltaekend MiitiehippalijK Kapltul f5.000.006 l Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Oed. Bierhayen 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. i De Dir. Mr.W.v.RossuM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. Itnchtscfii Hypotheekbank UTRECHT PandbrlBven ruim f 35.OOO.OOO.?. De Bank stelt beschikbaar: 5' 2 pCt. Pandbrieven a OO12 pCt. In stukken van fWOO.-, fSOO.- en fWO.-f met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. INCASSO-BANK Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem Delft Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Qravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort Kapitaal f 25.OOQ.OOO.~Kottorvo f ff.8II.7OO.II Vreemd Bankpapiar Cheques II Buitenl. Wissels Effectenorders Coupons Prolongaties De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van I 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. te ROTTERDAM Directie: Mr.H. H.C. CASTBNBIJR n I. MOSSELMAN De Bank geef t onder contröli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantooi 5% Pandbr. tegen 95%. Illustratiedruk-papier van de Firma C G. A. CORVEY, Heizersgracht 255, Amsterdam, Tel. W. 1202 en 555