14 Juli 23. - No. 2403 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VUUR NEDERLAND N.V. HAARLEMSCHE SODAFABRIEK HAARLEM - TELEFOON 30 - H. S. F. ZUIVERE KRISTALSODA IN KRISTALLEN EN IN POEDERVORM DUBBEL KOOLZURE SODA N ATRIUMSULFAAT (WATERVRIJ) GLAUBERZOUT VOOR TECHNISCHE DOELEINDEN UPS 2 PETERS DORDRECHT FABRIEK VAN HAARDEN! nÖLLER P.C.Hooftst[aat3Umsten]am Telefoon 25425 Viool-en Strijfatokkenmaker Speciaal Adres voor OUDE VIOLEN en CELLI MT SNAREN WATERTOOHTJES Por Volharding". Amsterdam Aalsmeer, (Vliegveld Schiphol) Gouda Leiden Alphen a/d. R. - Boskoop Naar't Kalf je Ouderkerk Uithoorn afvaart Amstel Tel. 40187, Sarphatikada. Naar 't Vliegveld Schiphol, Aalsmeer afvaart Schinkalkada Booten te huur voor Extra Reizen. Te bevragen a/h. HOOFDKANTOOR LEIDEN. Tel 67. DIE TE KOOP voor eene soliede geldbelegging onder architectuur gebouwde perceelen, bevattende: Kamer, Suite, Vestibule, Gang, W.C., Keuken. Boven: 3 Slaapkamers. Voor- en Achtertuin. Prfls f ttOOO.?. Hypotheek voorr. te bevragen bij G. KAMMING A, Baadhuisplein 2, Schoten. GRAND HOTEL DES ARDENNES Groot park. Terrassen. Tennis. Pension vanaf 25 francs. Vraagt gratis Prospectus. GROOTE UITVERKOOP IN DE BIJENKORF BINNENHUIS KUNST UIT 27503 LOEMENDA/ DIRECTEUR JAC. VAN DEN BOSCH fl STËROA T BINNENHUIS INRICHTING TOT MEUBELEERING EN VERSIERING DER WONING j MoiJiïGEMEUBILEERDE IVILLA SORGH-VLIET l BLO E MEN DAALS C HEWEG 148 TOONKAMERS BIJ BECHT & DYSERINCK! STADHOUDERSKADE) 80-81-82 T BINNENHUIS" BLIJFT VOLHARDEN IN ZIJN STRIJD TEGEN SMAAKMISLEIDINQ, STIJL" IMITATIE EN AMBACHTSBEDERF IN DE MEUBELKUNST KUNSTHANDEL G. J. STEGENAN OVERTOOM 163 TELEFOON 28292 Smaakvolle Omlijstingen D. OBERIHKJCo, AMSTERDAM Prinsengracht 45« b.d. -Leidschestraat Telefoon 41452 Toepassing der electriciteit op elk gebied HEULI1K ii KIM mi jiiiiiiiMiiiiiiiiiiiiiiimii KOEL ELECTRISCHE TAFELVENTILATOREN FJ. 18.50 en PI. 25.?compleet met snoer en conta ctstop Vraagt U eens even MONSTERS EN PRIJSOPGAVE voor Uw drukwerk bij fa. Wed. P. v. d. HERT Nassaustraat 2, BUSSUM INSTITUUT OVERTOOM Amsterdam Rotterdam Overtoom 57 en 93a Kruisstraat 40 pi- Steno -lab -Boekhouden1 Telefoon BUSSUM 923 AMSTERDAM 32776 , UTRECHT , BILTHOVEN ' 6577 U zult verbaasd staan l BOUWT IN HET OOSTERPARR TE BILTHOVEN INLICHTINGEN VERSTREKT DE DIRECTIE TEL. INT. :?No. 6538 flltliiilllllliiiinltiiiiiiltlillliiiuiiiiiitiniiiliiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiliiiiiiiuiiiiliiiiiitiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiHtnnn 19 iiimiiiiiiiiiiiiiiiMiMiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiit PIET NOLTING t HET SPEL-TEIRLINCK Mag ik nog even terugkomen op het artikel van Mevrouw van Oogh?Kaulbach over het Delftsche lustrum-spel? Daarin wordt her haaldelijk gementioneerd de spel-beschrijving, die voorkomt in den Feestwijzer, uitgegeven door het Delftsche Studenten Corps. Mevrouw van Gogh meent klaarblijkelijk dat deze be schrijving door den heer Teirlinck gemaakt is, dat zij, om zoo te zeggen, den tekst van het spel vormt. Dit is niet juist. De heer Teirlinck is de vader van het stuk, de man die het eerst de schoone visie gehad heeft van het bontversierde plein, bezet door de Stof en haar trawanten,met daarachter de stijgende lijnen van den toren, waartegen de Geest zou klim men, triomfeerend over het Stoffelijke. Ook gaf de heer Teirlinck ons in groote lijnen den gang van het spel aan en bedacht hij de slotRookt TABA SIGAREN 't nieuwste 't fijnste effecten, de symbolische opkomst der drie kleurige studenten-groepen en. het uitwaaien der vlaggen van eiken torentrans. In verschei dene couranten-artikels heeft men indertijd kunnen lezen, hoe de heer Teirlinck zich het spel oorspronkelijk dacht. Mevrouw van Gogh echter rept van een tekst, die geenszins van den heer Teirlinck is, doch door het lid van het studentencorps, den heer Tersteeg geschreven werd, nadat hij een der laatste repetities had bijgewoond. De vorm is dus ge heel van hem, is een der vele daden van mede werking, door de studenten ook aan de voor bereiding van het geheel gegeven. De inhoud van Tersteeg's prettig overzicht werd gevormd door wat hij heeft te zien gekregen, nadat Teirlinck's schema door de muzikale bewerking van den heer Mulder en de plastische uitwer king van mij tot een dramatisch geheel was geworden. J. DE MEESTER J R. gebruik het eerste exemplaar van zulk een vehikel liet vervaardigen. Spoedig nam het aantal van deze voertuigen toe; wel is waar heeft het bezwaren waarop in het bewuste artikeltje ook wordt gewezen het voordeel van deze rijtuigjes is echter hun gering gewicht, zoodat de kleine Indische paardjes gemakkelijk er mede voortkomen. Bovendien: men had in den tijd van Deeleman nog geene auto's ! H. R u D DU MOSCH Illl IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIH IIIM DE DEELEMAN CORRESPONDENTIE H. Q. v. U. ,,Prof. Kernkatnp geeft eene opmerking uit een rede van Prof. Snouck Hurgronje over de beteekenis van het Khalifaat. Kunt u mij opgeven waar het verslag dezer rede is te lezen?" In de dagbladen van 12 en 13 Mei j.l.; ver slagvergadering Hollandsche Mij. van Weten schappen. HETBOEK VAN Als oud-indisch gast en niet minder als trouw lezer van Uw weekblad, veroorloof ik mij Uwe aandacht erop te vestigen, dat de heer Deeleman, van wien sprake is op blad zijde 9 van het No. 2402, niet was rijtuigver huurder, doch een zeer bekend architect te Batavia, die den vorm van het onderhavige tweewielige rijtuigje uitvond en voor eigen 12 eer* 12 cent U nut umi iitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii VOL AU VENT IX Ruim drieduizend Protestanten zijn Zondagmiddag, l Juli, samengekomen in den tuin van het Concertgebouw om te gedenken het feit, dat 400 jaar geleder. Hendrik Vos en Jan van Essen te Brussel zijn verbrand" Voor Regina. God is de Bouwheer van het Wonderhuis, de Kluizenaar, die wijs en mild, de Metgezel van onze rijkste droomen is die in den tuin van onze kleine ziel, bij morgenbloesertis met zijn adem wekt, bij nacht de toorts van Lichtenissen houdt, zoo ijl, zoo teer, zoo als in damp verneveld, en toch zoo als de jonge Dag, die in den koepel van den Lente-hemel zijn lied uit-hijgt, dat we 't Al-schoone van de heil'ge Schepping in volsten schijn, of in de windselen van schaduw-glimlach, zien en her zien, als het ons lust en drijft in de Mys terie van 't Heelal en 't eigen-ik, in blijdschap op te gaan. God is de Ruimte, 't Gezang, 't Korenveld, 't broze vlinderlijf/ de Zee, de kever in den grond, 't heen-gedragen\lijk, de kinderstem, de smartelijkste klacht, de schaterendste lach God is in 't duive-oog, in 't ver dorrend blad, in 't schuchter bekje dat de eierschaal verbreekt, in ranken, die zich slingren langs den muur; in 't zwaluw-gieren van 't avonduur, in wat niet leeft en toch weer leven draagt, in wat in doodsstuip gilt en om genade vraagt, in 't Zonnerood, 't Maansgezicht, in 't dierlijk monsterbroed, dat zich opricht en zich ver bergt, of 't andre Leven met zijn kwijlen tei;gt God is de Macht, die aan geen wil gebonden, de menschen heeft gesteld in zijne Eeuwigheid, en in zijn maat geen stof van stofjes onderscheidt, geen wegen bakent voor onnoozle zielen, of ze in waatren of in luchten krielen, geen hoven voor den christen onderhoudt, noch voor den Boudha eigen Heemlen bouwt God in zijn Tempel met d'oneindge sterren, kan haast geen God meer zijn, als hij van verre, 't klagelijk gewoel om zijnen naam aan-ziet, 't Kerkelijk misbaar om 't hooge ziele-lied". Juist bezig deze aartszondige regelen uit eene libertynsche jeugdperiode, dit pantheïs tisch gebroddel, aan een heidensch gemoed ontsproten, te vernietigen waartoe zoude ik, op bezonnen leeftijd, over opstandige kentering heen, geen getuigenis van mijne geestelijke dwalingen afleggen? juist bezig met de formeele executie, kwam mijne hospita, waarlijk verjongd en met een blos van innerlijke evenwichtigheid, dit schoonste sieraad eener dienende vrouw, mij een kop blokjesbouillon, zoo als alleen hare handen die vermogen te prepareeren, brengen. Zij vertelde mij opgetogen, hoe vol het in den tuin van het Concertgebouw bij de herdenking der eerste martelaren van het Protestantisme", dato l Juli 1523, geweest was, en terwijl haar blik het raam uit-peinsde, en ik mijn beschuit in het voortreffelijkste der aardsche vleeschnatten doopte, zeide zij met diepste overtui ging, dat de meer dan drieduizend Evangelis ten van dien middag, onverschillig of zij in tabak, effecten, kostuums, visch of comestibles deden, of hadden gedaan, zonder n enkele uitzondering bereid waren, het voor beeld van de monniken Vos en Van Essen te volgen, en den brandstapel op hun beurt te betreden, als iemand ook maar even de uitleving van hun Conscientie zou trachten te onderdrukken. Dat deed mij goed. En hoe sterk voelde ik de ontroering van mijne hospi ta, toen ik den volgenden avond het keurigkeurig verslag in ,?Het Handelsblad", dat het ethisch centrum van Holland-op-zijnedelst gaat worden, met gretige aandacht las. Ik acht het een gekuischt voorrecht in dezen tijd te leven. De Evangelische Maatschappij" kan trotsch op haar succes zijn, trotscher nog op haar moed. Met een daad, die boekdeelen spreekt, rakelt zij in het vuur van het ver leden, en dat dit is het bewonderenswaardige het edel-opofferende ! terwijl de Rechtsche Coalitie, gaaf en ongeschonden haar nationale roeping vervult. Ik had een vriend, groot handelaar in linten en garnituur. Deze vriend had een dochter en een Compagnon. Gij ver moedt het misschien reeds? Welnu deze doch ter werd door den Compagnon.... Hier plaats ik, daar ik lektutir d la ,,Gar(onne" uit den Booze acht, eenige tittels. Vermoedelijk is de doorsnee-lezer des tijds reeds zoodanig door de geprikkelde mentaliteit van-vandaag besmet, dat hij zelfs door tittels heenleest. Ik kan de sombere kleuren van mijn palet der halve in de tubes laten. Mijn vriend, de groot handelaar, had de ziel van een Spartaan. Hij leed, leed ontzaggelijk, doch zweeg. Gedurende de drie nog komende jaren van zijn notarieele Compagnieschap, bleef hij zwijgen, bleef hij lijden. Toen trok hij zich uit de zaak terug, en vloekte zijn gehuwden (dit schandelijk onderdeel van den Roman verzweeg ik kieschheidshalve) vermaledeide zijn Com pagnon met kinderen (overdrijf ik, lezer?) Drie jaar lang deed mijn vriend (thans eenzaam gestorven: het is voorwaar een KilometerFilm voor Tuschinsky !) dag in, dag uit, zaken met zijn laaghartigen Compagnon, zaken in garneersel, zijden stoffen enz. en zweeg. Het was het nakomen van zakelijke verplich tingen in breedsten stijl. Het geleek eenigszins ?iiiiiiiiiii'iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiMiiiililiiiiliiiimiimiilliiiimiMiiii 9PAAHSOH, ENOEL3OH, FR AH S O H, DUITS O H ato. Borlitz-School HoorengrmoM 4BI Tel. 43286 QnderwQi door iurütenl. Leeraren op de heroike houding van De Telegraaf, die de Graf-geheimen van Broekhuijs kende, en hem maanden lang, terwijl het edeimoediggroot-Nederlandsche Volk het Gouden Kalf" aanbad, spaarde en ontzag, zonder als NeoMozes den staf der verwoesting op te nemen. Zoowel de Spartaansche daad van mijnen groothandelaar, als de taktvolle reserve van De Telegraaf, zijn voor mijn naar hoogere Romantiek neigend gemoed, twee weldadige voorbeelden van het ledigen van een bitteren kelk, het ondergaan van smaad en verdacht making, het innerlijk gekweld, en laten we maar zeggen genegerd worden, zonder dat een grove sensatie-menigte er te vroeg vreugde aan beleeft. Dit nu, vind ik zulk eene verblijdenis in het optreden van de Evangelisten op l Juli j.l. Even als mijn groothandelaar in linten en garnituur zijn broeder doet nog in augurken en pekel-komkommers en gros: het heeft met de aangelegenheid geen direct verband, maar ook deze broeder lijdt er onder -?- doen de Protestanten zaken met de Katho lieken, beheeren zij tezamen 's Lands Inven taris en dragen zij hun leed, hun herinnering in stilte. Maar een mensch blijft mensen, en na vierhonderd jaar is het vergeeflijk dat de vlam uit de smeulende ruïnes slaat, dat het opgekropt gemoed zich lucht, dat de oude won de haar pijn doet gevoelen. Ik begrijp dit alles volkomen, en buig er mijn hoofd voor. Het was daarenboven ook plicht na vier honderd jaar het oude leed te herdenken. Wel iswaar is het ondenkbaar dat Rome vandaag nog eens tot oprichting van brandmyten zou overgaan, en mogen wij de zonden der ouderen niet verhalen op de Roomsche kinderen tot in het een-en-twintigste geslacht, maar het blijft een verheffend gezicht, dat drieduizend kernfeste volgelingen zich heldhaftig voor nemen tegen Rome pal te staan, als het nog eens de Inquisitie zou invoeren, nog eens de Reformatie in bloed zou willen drenken". Dreigen heden geen positieve doodsgevaren, De Avonturen van Antoine DOOR H. OOLLINSON O W EX. Geïllustr omslag van IS. VAN MENS. Prijs gebonden in linnen band en gekleurde kopsnede f 1.50 Uitgave van m HOLKEMA i «AREHDORF, A'iam. toch is de toestand, volgens Ds. Van Hoogenhuyze, in zijn rede Protestantsch Verweer" in anderen zin bedenkelijk. Het is meer dan tijd", zegt spreker: front te maken tegen Rome. Wij hebben gewezen op het ezant,,schap bij den Paus, op den Processiestrijd, ,,op de Nijmeegsche gemeenteraadssubsidie ,^voor de Roomsche Hoogeschool, op het aangekondigde wetsontwerp in zake huwelijks,,sluiting. Nu komt de steun aan de Hanze,"banken het dossier van beschuldigingen tegen Rome weer verrijken"... Het is angstig. Het is nijpend. Rome zit op den bok !", riep Dominee, met aanstekelijke ontzetting, en met ontroerde stem wees hij op het gerucht, dat voor de samenstelling van het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Holland, de sociaal-demokraten, de vrijzinnig-demokraten en Rome het eens geworden zouden zijn ! Gruwelijk en erbarmelijk, herhaal ik. Gelukkig dat op den enthousiasten Herdenkingsdag van de twee martelaren, die te Brussel op l Juli 1523 verbrand werden, zulke angstige onthullingen gedaan werden, het volle licht op o.m. de Hanzebanken en de Gedeputeerden viel. Zoolang Hendrik Vos en Jan van Essen zulke innig-overtuigde nazaten, met zulke groot-scheepsche waarschuwingen, behouden, is Holland nog niet aan het te vuur en te zwaard vervolgende Rome" over geleverd ! Een van Luther's tijdgenooten, Ulrich von Hutten, zeide: het is heden een lust te leven", en ik zeg het hem na. Want het is waarlijk een lust, om te zien hoe groot de gedachte aan God door Roomschen Voetbal en Evangelische Herdenkingsfeesten, te mid den van zoovele heidenen en ketters, gehou den en gekoesterd wordt. Credo, ergo laboro Laboro pro Deo. Amsterdam, 8 Juli. HANS L u D i F i c o R