11 Aug. '23. - No. 2407 DE.AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND LIONEL DES RIEUX 1870?1915 Het bestuur der Haagsche afd. van de Alliance Franfaise" heeft besloten deel te nemen aan de viering van het a.s. regeeringsjubileum met de opvoering van Guillaume d'Orange", tragedie in vier bedrijven van den dichter Lionel des Rieux. Ik kan mij niet voorstellen dat het mogelijk is om aan de herdenkingsfeesten deel te nemen op een waardiger en schooner wijze. De tra gédie van Lionel des Rieux is gebouwd opeen thema ontleend aan de geschiedenis van den legendarischen held, van wien zoowel de Oranje's als de Ancezune's afstammen, en is verder, mét de Iphigénie" van Jean Moréas het gaafste en statigste werkstuk voortgeko men uit de nieuwklassieke school, de Ecole romane f ranc.aise, welke haar bezonnen schoonheidsdrif t stelde tegenover den laatsten uitbloei der romantiek, welke wij gewoon zijn het symbolisme te noemen: orde, wijsheid en har monie tegenover de hartstocht van een geëxal teerd individualisme. Guillaume d'Orange" is, naar het woord van meer dan n criticus in wien ik vertrou wen heb, een meesterwerk. Ik zelf kan daar over niet oordeelen. Ik moest mij, helaas, te vreden stellen met twee niet al te groote frag menten, gepubliceerd door de Revue critique des Idees et des Livres" en Le Feu". Maar deze brokstukken en het vroegere werk van Lionel des Rieux, in het bijzonder zijne tra gedie Hecube," geven mij de vaste overtui ging, dat ons, met de opvoering van Guil laume d'Orange," almede het beste wat de nieuwste Fransche letterkunde te geven heeft, gegeven wordt. Lionel des Rieux werd geboren op den twintigsten November 1870 te Neuchateau in Lotharingen, waar zijn vader, die uit P rigord stamde, onderprefect was. Zijne moeder, een Provenc.aalsche, werd door dePruissen aangehouden, ter dood veroordeeld, maar op het laatste oogenblik gered door een officier van gezondheid; een week later werd Lionel geboren: celui qui devait mourir face a l'ennemie tait donc néde même" (C. M.) Hij ontving zijn.opleiding op het college catholique te Aix-en-Provence, dat toen onder leiding stond van een familielid, baron Gtiillibert, thans Monseigneur Guillibert, bisschop van Fréjus. Als medeleerling vond hij er aller eerst den man die op geheel zijn leven, gelijk op het leven van tienduizenden andere jonge mannen, een alles overheerschenden invloed heeft geoefend: Charles Maurras; hij vond er ook de bekende abt Wetterlé, eertijds lid van den Duitschen Rijksdag, thans lid van de Fransche Kamer, de gebroeders Henri en AndréBrémond, waarvan de eerste onlangs gekozen werd in de Academie franïaise; den in het oosten zoo bekende jesuiet, Ie p ere André; den te vroeg gestorven dichter Joachim Gasquet en den redenaar en dichter, Markies Xavier de Magallon d'Argens, royalistisch kamerlid. Met deze jonge dichters en denkers bleef Lionel des Rieux in ,contact, ook toen hij zich, na het voltooien zijner stu diën, te Parijs ging vestigen. In 1891 sloot hij zich aan bij de Ecole romane franc,aise. Deze vereenigde, om de hooge figuur van Jean Moréas: Charles Maurras, Raymond de la Tailhede, Maurice du Plessys en Ernest Raynaud. En de diepe beteekenis van deze groep kan men eerst nu, nu de luide strijd der symbolisten wat bedaard is en vele groote mannen van het symbolisme reeds vergeten mannen zijn, peilen, wanneer men bespeurt hoe sterk de jeugd door deze school", hare beginselenen haren arbeid beinvloedis.In!892 debuteerde Lionel des Rieux met een bundeltje sierlijke, bekoorlijke, doch zwakke verzen, de lyriek van een jonge liefde: Hors l'amour, sur la terre et sur les flots, tout dort. Des citronniers en fleur un lourd parfum s'exhale Et la lune a sombrédans l'immensitépale Ou ne naviguent plus que les toiles d'or". De vriendschap met Maurras bracht Des Rieux vanzelf in aanraking met regionalismc, dat voor het eerst openlijk en krachtig tot uiting kwam na het optreden van Mistral. In 1892 was het in de Parijschefélibrige tot een conflict gekomen tusschen: les amateurs et les jeunes hommes d'action". Maurras werd uit de vereeniging gezet en richtte met twaalf jonge félibres de Ecole parisienne du F librige" op, onder voorzitterschap van Fréd ric Amouretti. Bij deze groep sloot in 1894 Lionel des Rieux zich aan. En van dat oogen blik af nam hij een belangrijke plaats in de intellectueele beweging van de Provence in. Want door aanleg en opvoeding gevoelde hij zich geheel en al een kind van het zonnige land zijner moeder. Mistral gevoelde een groote genegenheid voor den jongen dichter en hij zette hem er toe aan om in het Provenc.aalsch te schrijven. Voor dat hij begon aan de delinitieve bewerking van zijn Guillaume d'Orange" overwoog Lionel des Rieux dan ook om deze in de langue d'oc te voltooien. Hij dorst dit echter met het oog op de opvoering te Orange niet aan. Hij verzocht daarna aan een van zijne vrienden (Joseph d'Arbaud?) om een proloog in de taal van Mirèio te dichten en om zelve, te paard gezeten, die voor te dragen. Al werd, door bijzondere omstandigheden, aan dit plan geen uitvoering gegeven, het bewijst Des Rieux' innig medeleven met de Provenc.aalsche renaissance en zijn verlangen om daaraan persoonlijk deel te nemen; al schreef, waarschijnlijk ten gevolge van zijn te vroeg sterven, Des Rieux' dus niet in het Proven c.aalsch, de félibres hebben geen ongelijk, wan neer zij hem een van hun edelste en beste broeders noemen, want hij verheerlijkte in negen klinkdichten, de negen parels van de kroon: Avignon Toulon, Maillane, Cannes, Aix, Marseille, Orange, Le Martique en Arles, en hij schreef een zijner verschrikkelijk ste oden A la Provence" eindigend : Provence ! ah ! combien de visages M'ont souri dans tes paysages l Mon cpeur sous ton soliel chante comme Memnon,; Ma mémoire en exil t'emporte Et, si sur Ie seuil de ma porte Je trouve l'hiver, que m'importe? Pour me croire en téje me dirai tous nom. En zijn Guillaume d'Orange" is, ten slotte, de synthese van zijn edel verlangen naar glorie, zijn fiere familiezin en zijn onmetelijke liefde voor zijn Land: poème inspirédu génie de la terre et de la race, tendant aussi a utiliser les forces de l'histoire locale". Maar vóór dat Lionel des Rieux zich geheel aan het tooneel wijdde publiceerde hij in 1896 een reeks zeer scherp geformuleerde ar tikelen over dichters en 'dichtkunst in L'Emitage"; in 1896een bundel poëzie: ,,L# Choeur des Muses."; in 1900 zijn merkwaardige bijdrage tot de Enquête sur la Monarchie"; en in 1906,, La Belle Saison". In datzelfde jaar verschijnt in boekvorm de eerste tragedie: Hecube", voltooid in 1902 en opgevoerd te Orange 4 Augustus 1906. De critische studies uit L'Ermitage" heb ik mij niet kunnen verschaffen en evenmin een roman contemporain": L'Amour au masque," welke als van denzelfden schrijver" tegenover den titel van La Belle Saison" en Hecube" wordt aangekondigd. In Le Choeur des Muses" zien wij voor het eerst het wezen en de waarde van Des Rieux dichterschap, dat zich in Chantepleure" nog slechts vermoeden deed. Het is een streng en monumentaal werk, opgebouwd, met een zorg, die ons in den aanvang ténauwkeurig toe schijnt, maar, ontegenzeggelijk, naar een hooge en edele conceptie van leven en schoon heid. De strakke vorm van Le Choeur des Muses" en de misschien wat al te systhematische in deeling in negen afdeelingen, ieder sous l'invocation" van een Muse, voorafgegaan door een Parode aux Muses en een Exode aux Manes de Chénier, schrikt den lezer, die het oogenblikkelijk genot van zangerig lierdicht zoekt, af; maar wie gestemd is op den toon van Moréas Stances"', herkent in Des Rieux den Dichter van zijn hart en zijn schoonheidsverlangen. La Belle Saison" is rijker van rhythmen en men vindt er strofen van een onnavolgbaar sierlijken bouw, zonderdat de dichter de strakheid van zijn verbeelding prijs geeft. En om Des Rieux te leeren bewonderen doet men, geloof ik, het beste wanneer men met dit boek begint. Na 1906 verschenen geen verzen van Lionel des Rieux meer in boekvorm. De opvoering en het succes van Hecube" concentreerden al zijn aandacht op de tragédie. Hecube" geef t in drie korte, streng-opgebouwde bedrijven, het treurspel van Polymestor's laf verraad en Hecuba's wraak. Dit werk.in de zuivere traditie van het Fransche treurspel, dat zijn hoogste vorm ont ving uit de handen van Racine, heeft de sterke bewogenheid, de krachtige en scherpe teekening der karakters en de onontkoombare noodlotsmacht van diens tragediën en daarbij, soms, een teederheid in de muziek van het vers, die ons bekoort en ontroert, zonder dat daardoor de capitale indruk van het drmatisch verloop verbroken wordt. In de Choeur desMuses" wordt aangekon digd om te verschijnen een trilogie: La Rhodanthéide", bestaande uit drie tragediën: Rhodanthe (1896), Myrtice" (1897), Théone" (1898). Is dit werk geschreven? Ik vond hier over niet n aanduiding. In druk verschenen is het zeker niet. Zoodat het dramatisch werk van Lionel des Rieux uit sluitend bestaat uit Hecube" en Guillaume d'Orange". Dit werd geschreven in 1912. In 1913 bezocht Des Rieux Orange, waar toen Sophonisme" van Alfred Poizat gegeven werd; hij las toen in zijn hotel fragmenten aan zijne vrienden voor en hoopte dat zijn treur spel in 1914 voor de Muur" zou kunnen ko men. Maar in dat jaar begon hij aan een geheel nieuwe bewerking van zijn stof en hiermede zou hij eerst gereed komen een week voor dat hij op het slagveld viel. De eerste opvoering had toen plaats op den eersten Augustus 1921. Mevrouw Segond?Weber speelde de Orabel, Albert Lambert den Guillaume d'Orange; Vivien d'Ancézune werd verbeeld door Jean Hervé, Tinibad door Alcover, Hescham door Rolla, Alquilan door Charpin, Blaves door Lellier. Het was, als indertijd de première van Hecube" een succes van het beste, edel ste soort. Lionel des Rieux stamde, door zijne moeder, uit het geslacht der Ancezune's dont l'origine se confond avec celle d'Orange" en vol gens sommige biografen kon hij rechten op den titel van Comte d'Orange laten gelden. Jo seph d'Arband roept hem zelfs aldus aan: A Lionel des Rieux, poète et soldaat, a Lionel des Rieux, Comte d'Orange, offrons de nos admirations Ie plus pur hommage".. Met een'groote liefde heeft Des Rieux deze legende die voor hem eene familielegende was, bewerkt. De handeling wordt geplaatst in het begin van de negende eeuw tusschen Fransche rid ders en Sarrasseensche krijgsoversten. Ik moet thans citeeren, daar ik het stuk in zijn geheel niet, om een eigen oordeel te vormen, ter beschikking heb: on sent bien quelle faveur Des Rieux a pu témoigner a un pare i sujet et avec quelle joie il s'yest donnétout entier, mais on sait aussi avec quelle volont de mesure, car eed tait la loi de son art et de tout son tre héroique" (d'Arband). Over de politieke actie van Lionel des Rieux zou eigenlijk nog gesproken moeten worden, om te doen zien hoe hij, van bonapartistischen huize toen hij zijn antwoord op de Enquête" schreef, was hij riog bonapartist onder den dwang van Maurras' onverbiddelijken logica, zich ten slotte aansloot bij de royalistische beweging, zooals die in de Action frangaise, hartstochtelijk en open, tot uiting kwam en komt. Maar dat zou te ver voeren. Voor mij was reeds langen tijd Lionel des Rieux een der bewonderenswaardigste figuren uit de Fransche litteratuur. En ik verheug mij er van ganscher harte over, dat wij spoedig in Nederland zullen kennis maken met het hoofdwerk van den Dichter die even nobel leefde als hij stierf. Waarlijk, plechtiger en schooner wijze om het feest van Hare Majesteit te vieren had het bestuur van de Alliance franchise niet kunnen bedenken ! J. G R E s n o F i-1. Het Boek van het Seizoen HET LEKEN BEGINT... DOOR GUIDO DA VERONA schrijver van MIMI BLUETTE uit het taliaansch vertaald door CHR. MORESCO-BRANT3 De H en W.-Serie Deel VI Geïllustreerd omslag van IS. VAN MENS Prijs ingenaaid t' 2.90 Fraai gebonden f 3.75 De Apeldoornsche Courant schrijft: De H. en W.-Serie dezer uitgevers krijgt een reputatie, burgert zich in. En dat behoeft niet te verwonderen; want deze serie staat in het teekcn der romantieke letteren van verhevenheid en kunst. Vond Mimi Bluctte" een willig gehoor, met Het leven begint" wordt het succes voortgezet. Daar tintelt ons van elke blad zijde talent en temperament tegen, daar trekken scherp belijnde karakters in mondaine realiteit onze uiterste aandacht. Daar komt een aangename spanning zonder schokkende sensatie voortdurend over ons. HET LEVEN BEGINT" is het boek van het seizoen. Hulde aan uitgevers en vooral ook de kundige vertaalster, die door groote kennis van de Nederlandsche letteren, het karakter van het Italiaansche werk wist te behouden. _ ^ _ Uitgave van VAN HOLKEHA& WAREXDORF, Auist. K TWEMTSCK BAMI ftmsttrdan. RotUrdam, 's-Bravinliagt, Dordrecht, Utrecht, Zaandam. ««start kapitaal f 35.500.000.?Rmrvtn: circa f 12 000.000. ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: 8. W. BLIJDENSTEIN«SCo., 53-56Threadneedlestreet London E.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior. Enschede. LEOEBOER déCo., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Bul tent., Vreemde Munt, Coupons. Incasseerlng op Binnen- en Buitenland. Rembou rscredie ten. In en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlt». Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Ooederen. Credieten aan Handelaren en Industrleelen bij hare afdeellng CREDIETVEREENIOINO, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek if andere zekerheid, hetzij In blanco. Rente voor DEPOSITO'S Direct opvorderbaar !'/»% TIen dagen opzegging ____ i3/4>| Een maand vast , . l op nader overeen te komen Een maand opzegging ? voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 8 % ) Vanaf den dag der opZes maanden 31 i zegging wordt i % Een Jaar ... 4 J minder rente vergoed Voor andere termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. ONTf W en BïTAALKAS liiyii Dooliflilnil 2B-22, iniludin Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^4 pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10dagen opzegging \% pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. SAÏDEP08IT INBICHTDf geopesd t op Werkd.v.83/iV.m.tot 41/» uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per Jaar) en hoogerte huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Tegen een premie van f 150.?kan elke particuliere auto ter waarde van f 4000.?worden verzekerd tegen alle schade met inbegrip van wettelijke aansprakelijkheid jegens derden (mat 10 pCt. korting voor ledan van den A.N.W.B.) bij de EXCESS" Heerengracht 124/188 Amsterdam. Telefoon 40329 lEDEILtlISClE UIKL-IUTniffl Gestort Kapitaal f 80,000,000.-. Statutaire Reserve f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'g-ORAVENHAOE. Vestigingen In NEDERLANDSCH-INDIË, STRAITS-SETTLEMENTS, BRITSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten.?Reisoredietbrieven. Deposito's Rekeningen-Cou rant Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G R A VEN HA G E, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4i% en 5% PAIBBIIEYEI TEIEI BEUISKOEIS In itukk» m l 1.000.-, i 500.- 11 i 100.-, MET EIPIICHTE IUILI1ISCHE UiTLOTIH, iiifHiindi 1921. Da DlrictlcMr. D, VAN HOUTEN. Hr. J. D. TEN BRUBBEN CATE. HYPOTHEEKBANK PANDBRriEVEN tegen De Hollandse!» Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van l 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving' eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. Standaard Hypotheekbank te ROTTERDAM Directie t Mi.H.H.C. CASTBNBIJ* M I. MOSSELMAN De Bank geeft onder eontrOlt van het Algemeen Admini stratie-, en Trustkantoot 5% Pandbr. tegen 95%. Levensverzekering Maatschappij flrnbem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. HEERENQRACHT 581, AMSTERDAM. Opgericht Beeft uit DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per laar. INCASSO-BANK Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem - Delft Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Gravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort Kapitaal f 2J.000.000.~Rosorve f 5.611.7OO.Effectenorders Coupons Prolongaties Vreemd Bankpapier Cheques Buitenl. Wissels Rottiid. Hjpolliiikbaiik 101» luierlind Opgericht In 1864 Volteskend UutichippalüK Kipltul f 5.000.000 Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Di'r.Mr.W.v.RossuM.Mr.TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK 5 en 51/* pOts. PAITDBKIETH in stukken van f 1000,, f 500, en f 100, en sluit Leeningen onder Ie Hypothecair verband op zeer billyke eonditiën. DE DIRECTIE. ARMHEMSCHE Hypotheekbank Anno 5 pCt. PandbriBvon 5| nCt. Pandbrieven B7\ pCt. a 100 pCt. Directie: Mr. S. J. VAN ZYST - Mr. J. F. VERSTEEVEN Utrechtschi Hypotheekbank UTRECHT PandbrlovBn pi. m. f 36.500.000.?. De Bank stelt beschikbaar: 5y2 pCt. Pandbrieven a 10Q'J2 pCt. In stukken van f/000.-> f5OO.- en //00.-, met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. Illiistratiedruk-papier van de Firma C O. A. CQRVEY, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555