Historisch Archief 1877-1940
l Sept. '23. - No. 2410
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
Teekening voor ,,de Amsterdammer" door
van Vlijmen
C. O. VATT1ER KRAANE
Voorzitter van het Centraal Comitéder
Amsterdamsche Huldigingscommissie.
IIIIIIIIIIIIIIIMIIIflIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIItlllllllllllllllll IIIIIIIIIIIIIIMII
Financiën en Economie
Op den Economischen Uitkijk
Van toe n" e n n u".
Voor eene, elders te publiceeren, beschouwing
heb ik onlangs mij weer eens verdiept in de
economische geschiedenis van ons land in de
eerste helft der negentiende eeuw. Wie in
die geschiedenis terugtreedt, moet wel ge
troffen worden door het feit, dat de toestand
van handel en nijverheid destijds in zooverre
veel overeenstemming met den huidigen ver
toont als ook toen beider positie buitenge
woon ongunstig was. Maar natuurlijk is er
bij veel overeenkomst ook belangrijk verschil.
Het loont wel, dun-kt mij, de moeite,
daarop te wijzen, mede omdat in hetgeen
toen, ter ontkoming aan de moeilijkheden
werd gedaan (en nagelaten) wel eene vinger
wijzing is gelegen omtrent wat wij thans
ter uitredding uit de tegenwoordige crisis
zouden moeten nalaten en doen.
Van eene crisis, gelijk thans, kon men een
eeuw gelede.n eigenlijk niet spreken; er was
een zeer langdurig tijdperk van inzinking,
hetwelk reeds aan "het einde der achttiende
eeuw had ingezet en, na eenige vleugjes van
herstel, zijn hoogtepunt bereikte in de jam
merlijke gevolgen, die de invoering van
Napoleon's Continentaal Stelsel in het
bijzonder over ons land bracht, doordat de
toepassing van dat stelsel allen, althans
openlijken, handel tusschen Holland en
Engeland afsneed. Die afsnijding, voor
NoordNederland zoo verderfelijk, dat zij over deze
gewesten eene vroeger nooit gekende natio
nale verarming bracht, was profijtelijk voor
het sedert 1815 met ons verbonden
ZuidNederland, welks nijverheid veel meer ont
wikkeld was dan die in het Noorden. Voor
die nijverheid was het buitengewoon
voordeelig, dat het Continentaal Stelsel de
Engelsche fabrieksgoederen, waartegen de
Belgen zoo slecht concurreeren konden,
weerde van de Europeesche markt. Nu was
alle mededinging van die zijde uitgesloten;
de Vlaamsche fabrikanten beleefden gulden
dagen. Wat voor onzen handel, hoofdbron
destijds van onze volkswelvaart, de nekslag
was. dat was voor de Zuidelijke nijverheid
oorzaak van grooten voorspoed. De val van
Napoleon en dus van zijn stelsel dreigde
voor die nijverheid een ramp te worden;
hoe zou men den in de laatste jaren sterk
gewassen uitvoer van Belgische producten
kunnen volhouden, wanneer de Engelsche goe
deren weer hier en elders werden toege
laten? En dit scheen toch het voornemen
van Koning Willem I, die immers aanstonds
bij zijn optreden verklaarde, dat hij ,,het
systema eens vrijen handels" wilde her
stellen !
Uit deze vluchtige schets van den
toenmaligen toestand ziet men reeds, hoezeer die
van den huidigen verschilde. Holland was
in zeer veel geringer mate dan het sedert
dien (sedert het laatste kwart der vorige
eeuw) geworden is, een industrieel land; in
de laatste decenniën der 19e en in het eerste
anderhalf der 20ste eeuw kon onze nijver
heid bogen op toenemenden export; men
neme daarbij het begrip nijverheid" in
den ruinieren zin, die ook landbouw en
veeteelt daaronder begrijpt. De wereldoorlog
van 1914 en de na Juli 1919 daarop gevolgde
,,vrede" en zeer eigenaardige vredestoestand
hebben de gansche conjunctuur" en alles
wat deze beheerscht zoo geweldig veranderd;
zij hebben ook ten onzent de productieve
en de consumtieve krachten dermate belem
merd en hebben door allerlei verschuivingen
in vroeger steevaste verhoudingen de export
mogelijkheden voor onze nijverheid zoozeer
verzwaard, dat wij thans na de jaren van
voorspoed, welvaart en expansie zijn komen
te staan midden in een buitengewoon ernstige
crisis. Deze geheel overwinnen kunnen wij,
gelijk ik reeds vroeger hier opmerkte, niet,
omdat zij voor een belangrijk deel onder
den invloed staat van buitenlandsdie facto
ren, die niet wij ten goede kunnen doen keeren;
wat wij slechts vermogen is: door beleidvol
ageeren de gevolgen van de crisis voor ons
land zooveel doenlijk beperken.
Hier treft verschil tusschen toen" en nu".
De nationale verarming was een eeuw geleden
sterker dan thans; de welvaartsbronnen
waren door een langduriger tijdperk van
inzinking meer uitgedroogd dan in onze
dagen het geval is; de strijd om het herstel
was in zooverre toen zwaarder; ook bezaten
wij niet zooveel hulpmiddelen tot weder
opbouw als thans ons deel is. Daartegenover
staat, dat destijds ook de internationale
mededinging minder fel was dan zij in den
wedkamp der volkeren sedert dien is geworden.
Maar een groot onderscheid in de posities
van een eeuw her en den huidigen dag schijnt
mij hierin gelegen: na den Napoleontischen
tijd mocht dan Holland diup in de verdrukking
zijn geraakt, het overige Europa herademde
en herstelde zich, in economischen zin, spoedig
van de toegebrachte slagen. Wij nu, lijden
met anderen mede; niet ons deel is het
zwaarst te dragen, ons bleef de oorlog be
spaard en al liet die ook hier zeer merkbare
sporen achter, in belangrijke mate sprui
ten de moeilijkheden, die wij ondervinden,
voort uit de algemeene economische ont
reddering, die Europa blijft teisteren.
In welke richting van overheids-beleid
heeft men honderd jaar geleden beproefd
de zaken weer in gunstiger banen te voeren?
Men leefde in de dagen van het persoonlijk
gouvernement", van de vaderlijk-zorgende
Regeering, die zich de illusie maakte dat zij
belangen, ook de onderling meest strijdige, kon
verzoenen door haar wijze maatregelen, die,
koo! en geit sparende, aan allen zouden ten
goede komen. Het begon al, onder aan
drang uit het Zuiden, met een loslaten van de
aanvankelijk gehuldigde vrijhandels-gedachte
en met eene tariefwetregeling, die, naar de
Regeering betoogde, door haar beschermend
karakter de fabrieken en trafieken" zou
steunen zonder den handel in 't minst te
belemmeren, maar welker werking was:
een zeer voelbare belemmering van den han
del en geen opbeuring van de nijverheid.
Men heeft daarna voortdurend de, met de
beste bedoelingen bezielde, Regeering werk
zaam gezien om de quadratuur van den
cirkel te vinden, om b.v. de producenten
te beschermen zonder dat de consumenten
in prijsverhooging daarvan de nadeelen zou
den ondervinden. Op de meest stelselmatige
wijze ging de Regeering voort, rechtstreeks
of door bemiddeling van de Nederl. Handel
Mij. haar helpende hand uit te strekken
over allerlei takken van bedrijf: landbouw,
nijverheid, scheepsbouw, koopvaardij, handel.
Het werd meer en meer een algemeene
steunverleening, middellijk of onmiddellijk
uit 's lands kas, eene natuurlijk onmogelijk
vol te houden en in haar volstrektheid ook
niet door te voeren algemeene bescherming
van allen tegen allen, heel een ingewikkeld
samenstel van allerlei bepalingen, bestemd om
toch te bereiken dat de zaken van handel
en nijverheid gaande werden gehouden, al
was het dan door kunstmatige middelen
en al kon daardoor geen gezonde ontwikkeling
worden verkregen.
Wat dan ook wel is gebleken. Het onna
tuurlijke wreekte zich; te handhaven, duur
zaam, waren al die maatregelen niet; zij brach
ten wel vertier" in fabrieken en werkplaatsen
en scheepswerven, maar die levendigheid was
niet meer dan schoone schijn; de ondergrond
was voos: zoodra de hulp niet -- of niet meer
in' zoo ruime mate als voorheen verstrekt
kon blijven, viel alles ineen; overproductie,
crisis, werkloosheid, kapitaalverliezen volgden
als de steun wegviel.
Men weet, hoe daarna de reactie is ingetreden.
Reeds voordat het midden der 19c eeuw was
bereikt, hadden de fouten van het
allesregelend stelsel zich met zoo stellige duidelijk
heid geopenbaard, dat handhaving van de
goedbedoelde maatregelen onmogelijk met
COLIJN'S PLAATS IN DEN MINISTERRAAD
Teekening voor de Amsterdammer" door George van Raemdonck
een beroap op gunstige uitkomsten kon worden
bepleit. De vrije scheepvaartwetten eerst
(1850), het nieuwe invoerrechten-tarief daarna
(1862, in vrijgeviger! zin ten jare 1877 ver
ruimd), de verlaging en afschaffing van de
differcntieele rechten in Ned. Indie (1872)
waren de mijlpalen op den nieuwen weg
der vrijlating en vrijmaking. Naast dit nega
tieve: opheffen van belemmeringen, stond
krachfipe positieve werkzaamheid, gericht
op eene zich van haar doel bewuste
welvaartspolitiek, die niet dezen of genen tak steunde
of beschermde, maar in 't algemeen gunstige
voorwaarden schiep voor breedere ontplooi
ing, in het vertrouwen dat de bedrijfsleiders
van die gunstige voorwaarden dan ook zouden
weten partij te trekken. Verbetering van
land- en waterwegen, uitbreiding van het
spoorwegnet, aanleg van havens, regeling
van vak- en ambachts-onderwijs, deze en
meer nog waren de algemeene middelen, die
de overheid aanwendde om voor haar deel
tot herstel van de welvaart door ruimer
vloeien van de welvaartsbronnen mede te
werken.
Nu zou ik, in het kader dezer historische
beschouwingen, hier moeten aangeven, wat
ten huidigen dage onze Regeering met dat
/.elfde doel voor haar deel zou moeten doen
en nalaten. Maar de schrandere lezer" kan
dit slot wel zelf aan het vorenstaande toe
voegen l
S M i s s A E R T
IIIIMIIIIIIIIIII
IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIUI
iiiitiiiiiiitni
DE T WOTSCIIÏBJUH
Ansttrdaa, Botttpdam, 's-8ravinhagt, Dordrecht, Utrtcht, Zaandan.
Itstort kapitaal f35.500.000.?Imnrw: circa f 12
000.000.ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van:
B. W. BLIJDENSTEINiSCo., 55-56 Vhreadneedlestreet London B.C.
B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede.
LEDEBOER & Co., Almelo.
Rekening-Courant met Rentevergoeding.
In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Bulten!., Vreemde Munt, Coupons.
Incasseering op Binnen- en Buitenland. ?
Rembourscredleten.
In- en Verkoop Effecten.
Bewaring van Waarden. Safe Deposlti.
Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen.
Voorschotten op Fondsen en Goederen.
Credleten aan Handelaren en Industrieelen bij hare afdeellng
CREDI ET V ER EEN 101 NO, tenzij tegen borgstelling, credlethypotheek voor bij" de' Directie bekende of
?f- andere zekerheid, hetzij In blanco. geïntroduceerde personen.
liuii DoiliDiliiil 20-22, lisliidin
Renteverg. voor gelden a deposito
met l dag opzegging 1^ pCt.
Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb.
met 10 dagen opzegging l % pCt.
Voor andere termijnen op nader
overeen te komen voorwaarden.
Open en gesloten bewaargeving
volgens Reglement.
8AFI DEPOSIT INBIC8ÏIN6
geopend t
opWerkd.v.83/4V.m.tot4yauurn.m.
op Zaterdagen en
Beursvacantiedagen des morgens v. 83/* tot 12 uur.
Loketten van ?2.50 per maand
(?10.?per jaar) en hoogerte huur
Rente voor DEPOSITO'S
Direct opvorderbaar _ __ __ !'/,%
TIen dagen opzegging i3/t
Een maand vast , . \ op nader overeen te komen
Ben maand opzegging f voorwaarden.
Drie maanden opzegging. . . 3 % l Vanaf den dag der
opZes maanden 3J [ zegging wordt \ %
Een jaar 4 J minder rente vergoed.
Vooi anderi termijnen, zoomede voor grootere bedragen
volgens overeenkomst.
Maatschappij voor Hypothecair Crodiet in Nederland
Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000.
Uitstaande Leeningen . . 19.535.900.
Pandbrieven. 18.889.600.
Reserves , 1.197.720.
Hoofdkantoor: te 's-G R A VEN HA G E, NASSAULAAN 33.
Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15.
De Maatschappij stelt beschikbaar:
4J% en 5% PAIBBIIEVEI TEIEI BEUISKOEIS In itukkei ui l 1.000.-,
f SM.- » f 100.-, HET EIPUCHTE JUILIJKSCHE ITIOTIII, imimsnda UI!.
Dt OlractliiHr. D, VAN HOUTEN, Mr. J. D. TEN BRUflBEN DATE.
Assurantiekantoor
l Herni. Schrodep.
Verzekering op Contract
voor 12 maanden
op alle soorten goederen
voor transport.
Heerengracht 124/128
AMSTERDAM.
EEN POLIS bij de
AMSTERDAMSCHE"
GEEFT VOLKOMEN ZEKERHEID
Soliede grondslagen-Voorzichtig beheer.
Groofe openbaarheid.
Vraagf jaarverslag. - A'darci.N.Spiegeisfraaf 17.
Levensverzekering Maatschappij
flrnbcm
verzekerd bedrag: ruim 70 millioen gulden
De aarlemsche Hypotheekbank
Directie: Mr. A. S. MIEDEMA & P.H. CRAANDIJK
Kapitaal f2.500.000 Reserves f510.239
Hypotheken f24.299.910 Pandbr. f 24.079.300
SpCl. Pandbiimn tegen laatstee Amsterdamschen Beurskoers.
Residentie Hypotheekbank
's-G RAVEN H AG E Anna Paulownastraat 97.
TRUITBB'I IN ACCOUNTANTSCONTROLE
51/2°i0 Hypotheekbrieven tegen
t n»fl n& tO Jmpon*
Directie: K. E. ABBINO. D. TAN OoRrr,
Rottird. HfpoHinkbani 1001 Kidaiiami De Kollandsche Voorschotbank
Hypotheekbank: Anno
S pCt, Pandbrievon 51 pOt, Pandbrieven
a 97 pGt. a WO pCt.
Directie: Mr. S. J. VAN ZVST Mr. J. P. VERSTEEVEN
Opgericht \n 1864
Veltitkand UiatichippglüK Xipltul (5.000.000
Verstrekt geld op eerste hypo
theek. Voor inl. wende men zich tot
het kantoor der Bank, Qed.
Bierhayen 25 te R'dam of tot hare Agenten
in de hoofdplaatsen des Rijks.
De Dir.Mr.W.v.RossuM.Mr.TH.
REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK.
HAARLEM, KRUISWEG 70
De Bank verstrekt gelden tol
(elk bedrag met een minimum van
l 1000.?op zakelijk onderpand
en onder borgtocht, met in pand:
geving eener polis van levensver
zekering van gelijk bedrag, en
verkoopt 6% schuldbrieven in stuk
ken van ? 1000.?, ? 500.?en
! ? 100.?tegen den koers van 99%.
IEDEIU1DSGIE UIIEl-IUTStUFrll
Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.-.
Statutaire Reserve ..... f 19,769,180.?.
Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?.
Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-GRAVENHAGE.
RENTE VOOR DEPOSITO'S:
Direct opvorderbaar , ....... W» %
l maand vast of opzegging
%
\
3 maanden vast of opzegging. . . 3 %
6 ... 3% %
12 ....... , ... 4Vi %
Voor andere termijnen en groote bedragen nader overeen te kom»,
te ROTTERDAM
Directie t
Mr.H. H.C. CASTINBIJK ra
I. MOSSBLMAN
De Bankgeeft onder controli
van het Algemeen Admini
stratie- en Trustkantooi
5% Pandbr. tegen 95%.
DE AMSTERDAMMER
Weekblad voor Nederland
kost slechts f 10.?per Jaar.
IOER
.YPOTHEEKBANK
Pandbrieven
a 99'/2 pet.
Directie i
Mr.AUG.L.HEIJBROEK
Mr. K. A. NEDERLOF
Algemeene Hypotheekbank
HEERENGRACHT 416 - TELEFOON 74 ff.
5 pCt. PANDBRIEVEN
Met verplichte jaarlijksche uitloting.
Dt Presldenl-Commlssartii n» nt?rfi*- "r. H. ROUW
F. TH. EVEUID D' lr ' «r. L l. »AI TflULOl Vil DEI KOOi
HEERENGRACHT 581, AMSTERDAM.
Opgericht
GeaH uit
5 en 51/* pCts. PAÏTOBRIEYE
in stukken van f 1000,, f 500, en f
100.en sluit Leeningen onder Ie Hypothecair yerband op
zeer billijke conditiën.
DE DIRECTIE.
Binnenl. Vaart Risico Sociëteit.
Amsterdam, Heerengracht 260.
Tel..- 48O22 (4 lijnen) 43822 (4 lijnen)
VERZEKERINGEN op alle Blnnenwateïin ran Neder
land, België, Dultschland Frankrijk, enz.
VERZEKERINGEN op Schepen, Schultsn «n 8 tos
mbosten.
VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels,
enz. geladen In Schepen, Booten enz.
VERZEKERINGEN te LAND door geheel Europa ptt ipotl,
Wagens, enz.
VERZEKERINGEN per POST enz. op Effesten,
Bankpapieren, Edelgesteenten, enz. door geheelEuropa,
naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz.
VER7EKERINGEN op PASSAGIERSGOEDEREN. De schad
In de Hotels enz. wordt vergoed. All risks verzekeringen.
Illustratiedruk-papler van de Firma C O. A. CORVEY, Keizersgracht 285, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555