l Sept. '23. - No. 2410 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Teekening voor ,,de Amsterdammer" door van Vlijmen C. O. VATT1ER KRAANE Voorzitter van het Centraal Comitéder Amsterdamsche Huldigingscommissie. IIIIIIIIIIIIIIIMIIIflIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIItlllllllllllllllll IIIIIIIIIIIIIIMII Financiën en Economie Op den Economischen Uitkijk Van toe n" e n n u". Voor eene, elders te publiceeren, beschouwing heb ik onlangs mij weer eens verdiept in de economische geschiedenis van ons land in de eerste helft der negentiende eeuw. Wie in die geschiedenis terugtreedt, moet wel ge troffen worden door het feit, dat de toestand van handel en nijverheid destijds in zooverre veel overeenstemming met den huidigen ver toont als ook toen beider positie buitenge woon ongunstig was. Maar natuurlijk is er bij veel overeenkomst ook belangrijk verschil. Het loont wel, dun-kt mij, de moeite, daarop te wijzen, mede omdat in hetgeen toen, ter ontkoming aan de moeilijkheden werd gedaan (en nagelaten) wel eene vinger wijzing is gelegen omtrent wat wij thans ter uitredding uit de tegenwoordige crisis zouden moeten nalaten en doen. Van eene crisis, gelijk thans, kon men een eeuw gelede.n eigenlijk niet spreken; er was een zeer langdurig tijdperk van inzinking, hetwelk reeds aan "het einde der achttiende eeuw had ingezet en, na eenige vleugjes van herstel, zijn hoogtepunt bereikte in de jam merlijke gevolgen, die de invoering van Napoleon's Continentaal Stelsel in het bijzonder over ons land bracht, doordat de toepassing van dat stelsel allen, althans openlijken, handel tusschen Holland en Engeland afsneed. Die afsnijding, voor NoordNederland zoo verderfelijk, dat zij over deze gewesten eene vroeger nooit gekende natio nale verarming bracht, was profijtelijk voor het sedert 1815 met ons verbonden ZuidNederland, welks nijverheid veel meer ont wikkeld was dan die in het Noorden. Voor die nijverheid was het buitengewoon voordeelig, dat het Continentaal Stelsel de Engelsche fabrieksgoederen, waartegen de Belgen zoo slecht concurreeren konden, weerde van de Europeesche markt. Nu was alle mededinging van die zijde uitgesloten; de Vlaamsche fabrikanten beleefden gulden dagen. Wat voor onzen handel, hoofdbron destijds van onze volkswelvaart, de nekslag was. dat was voor de Zuidelijke nijverheid oorzaak van grooten voorspoed. De val van Napoleon en dus van zijn stelsel dreigde voor die nijverheid een ramp te worden; hoe zou men den in de laatste jaren sterk gewassen uitvoer van Belgische producten kunnen volhouden, wanneer de Engelsche goe deren weer hier en elders werden toege laten? En dit scheen toch het voornemen van Koning Willem I, die immers aanstonds bij zijn optreden verklaarde, dat hij ,,het systema eens vrijen handels" wilde her stellen ! Uit deze vluchtige schets van den toenmaligen toestand ziet men reeds, hoezeer die van den huidigen verschilde. Holland was in zeer veel geringer mate dan het sedert dien (sedert het laatste kwart der vorige eeuw) geworden is, een industrieel land; in de laatste decenniën der 19e en in het eerste anderhalf der 20ste eeuw kon onze nijver heid bogen op toenemenden export; men neme daarbij het begrip nijverheid" in den ruinieren zin, die ook landbouw en veeteelt daaronder begrijpt. De wereldoorlog van 1914 en de na Juli 1919 daarop gevolgde ,,vrede" en zeer eigenaardige vredestoestand hebben de gansche conjunctuur" en alles wat deze beheerscht zoo geweldig veranderd; zij hebben ook ten onzent de productieve en de consumtieve krachten dermate belem merd en hebben door allerlei verschuivingen in vroeger steevaste verhoudingen de export mogelijkheden voor onze nijverheid zoozeer verzwaard, dat wij thans na de jaren van voorspoed, welvaart en expansie zijn komen te staan midden in een buitengewoon ernstige crisis. Deze geheel overwinnen kunnen wij, gelijk ik reeds vroeger hier opmerkte, niet, omdat zij voor een belangrijk deel onder den invloed staat van buitenlandsdie facto ren, die niet wij ten goede kunnen doen keeren; wat wij slechts vermogen is: door beleidvol ageeren de gevolgen van de crisis voor ons land zooveel doenlijk beperken. Hier treft verschil tusschen toen" en nu". De nationale verarming was een eeuw geleden sterker dan thans; de welvaartsbronnen waren door een langduriger tijdperk van inzinking meer uitgedroogd dan in onze dagen het geval is; de strijd om het herstel was in zooverre toen zwaarder; ook bezaten wij niet zooveel hulpmiddelen tot weder opbouw als thans ons deel is. Daartegenover staat, dat destijds ook de internationale mededinging minder fel was dan zij in den wedkamp der volkeren sedert dien is geworden. Maar een groot onderscheid in de posities van een eeuw her en den huidigen dag schijnt mij hierin gelegen: na den Napoleontischen tijd mocht dan Holland diup in de verdrukking zijn geraakt, het overige Europa herademde en herstelde zich, in economischen zin, spoedig van de toegebrachte slagen. Wij nu, lijden met anderen mede; niet ons deel is het zwaarst te dragen, ons bleef de oorlog be spaard en al liet die ook hier zeer merkbare sporen achter, in belangrijke mate sprui ten de moeilijkheden, die wij ondervinden, voort uit de algemeene economische ont reddering, die Europa blijft teisteren. In welke richting van overheids-beleid heeft men honderd jaar geleden beproefd de zaken weer in gunstiger banen te voeren? Men leefde in de dagen van het persoonlijk gouvernement", van de vaderlijk-zorgende Regeering, die zich de illusie maakte dat zij belangen, ook de onderling meest strijdige, kon verzoenen door haar wijze maatregelen, die, koo! en geit sparende, aan allen zouden ten goede komen. Het begon al, onder aan drang uit het Zuiden, met een loslaten van de aanvankelijk gehuldigde vrijhandels-gedachte en met eene tariefwetregeling, die, naar de Regeering betoogde, door haar beschermend karakter de fabrieken en trafieken" zou steunen zonder den handel in 't minst te belemmeren, maar welker werking was: een zeer voelbare belemmering van den han del en geen opbeuring van de nijverheid. Men heeft daarna voortdurend de, met de beste bedoelingen bezielde, Regeering werk zaam gezien om de quadratuur van den cirkel te vinden, om b.v. de producenten te beschermen zonder dat de consumenten in prijsverhooging daarvan de nadeelen zou den ondervinden. Op de meest stelselmatige wijze ging de Regeering voort, rechtstreeks of door bemiddeling van de Nederl. Handel Mij. haar helpende hand uit te strekken over allerlei takken van bedrijf: landbouw, nijverheid, scheepsbouw, koopvaardij, handel. Het werd meer en meer een algemeene steunverleening, middellijk of onmiddellijk uit 's lands kas, eene natuurlijk onmogelijk vol te houden en in haar volstrektheid ook niet door te voeren algemeene bescherming van allen tegen allen, heel een ingewikkeld samenstel van allerlei bepalingen, bestemd om toch te bereiken dat de zaken van handel en nijverheid gaande werden gehouden, al was het dan door kunstmatige middelen en al kon daardoor geen gezonde ontwikkeling worden verkregen. Wat dan ook wel is gebleken. Het onna tuurlijke wreekte zich; te handhaven, duur zaam, waren al die maatregelen niet; zij brach ten wel vertier" in fabrieken en werkplaatsen en scheepswerven, maar die levendigheid was niet meer dan schoone schijn; de ondergrond was voos: zoodra de hulp niet -- of niet meer in' zoo ruime mate als voorheen verstrekt kon blijven, viel alles ineen; overproductie, crisis, werkloosheid, kapitaalverliezen volgden als de steun wegviel. Men weet, hoe daarna de reactie is ingetreden. Reeds voordat het midden der 19c eeuw was bereikt, hadden de fouten van het allesregelend stelsel zich met zoo stellige duidelijk heid geopenbaard, dat handhaving van de goedbedoelde maatregelen onmogelijk met COLIJN'S PLAATS IN DEN MINISTERRAAD Teekening voor de Amsterdammer" door George van Raemdonck een beroap op gunstige uitkomsten kon worden bepleit. De vrije scheepvaartwetten eerst (1850), het nieuwe invoerrechten-tarief daarna (1862, in vrijgeviger! zin ten jare 1877 ver ruimd), de verlaging en afschaffing van de differcntieele rechten in Ned. Indie (1872) waren de mijlpalen op den nieuwen weg der vrijlating en vrijmaking. Naast dit nega tieve: opheffen van belemmeringen, stond krachfipe positieve werkzaamheid, gericht op eene zich van haar doel bewuste welvaartspolitiek, die niet dezen of genen tak steunde of beschermde, maar in 't algemeen gunstige voorwaarden schiep voor breedere ontplooi ing, in het vertrouwen dat de bedrijfsleiders van die gunstige voorwaarden dan ook zouden weten partij te trekken. Verbetering van land- en waterwegen, uitbreiding van het spoorwegnet, aanleg van havens, regeling van vak- en ambachts-onderwijs, deze en meer nog waren de algemeene middelen, die de overheid aanwendde om voor haar deel tot herstel van de welvaart door ruimer vloeien van de welvaartsbronnen mede te werken. Nu zou ik, in het kader dezer historische beschouwingen, hier moeten aangeven, wat ten huidigen dage onze Regeering met dat /.elfde doel voor haar deel zou moeten doen en nalaten. Maar de schrandere lezer" kan dit slot wel zelf aan het vorenstaande toe voegen l S M i s s A E R T IIIIMIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIUI iiiitiiiiiiitni DE T WOTSCIIÏBJUH Ansttrdaa, Botttpdam, 's-8ravinhagt, Dordrecht, Utrtcht, Zaandan. Itstort kapitaal f35.500.000.?Imnrw: circa f 12 000.000.ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEINiSCo., 55-56 Vhreadneedlestreet London B.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Bulten!., Vreemde Munt, Coupons. Incasseering op Binnen- en Buitenland. ? Rembourscredleten. In- en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlti. Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credleten aan Handelaren en Industrieelen bij hare afdeellng CREDI ET V ER EEN 101 NO, tenzij tegen borgstelling, credlethypotheek voor bij" de' Directie bekende of ?f- andere zekerheid, hetzij In blanco. geïntroduceerde personen. liuii DoiliDiliiil 20-22, lisliidin Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. 8AFI DEPOSIT INBIC8ÏIN6 geopend t opWerkd.v.83/4V.m.tot4yauurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/* tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (?10.?per jaar) en hoogerte huur Rente voor DEPOSITO'S Direct opvorderbaar _ __ __ !'/,% TIen dagen opzegging i3/t Een maand vast , . \ op nader overeen te komen Ben maand opzegging f voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 3 % l Vanaf den dag der opZes maanden 3J [ zegging wordt \ % Een jaar 4 J minder rente vergoed. Vooi anderi termijnen, zoomede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. Maatschappij voor Hypothecair Crodiet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves , 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G R A VEN HA G E, NASSAULAAN 33. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4J% en 5% PAIBBIIEVEI TEIEI BEUISKOEIS In itukkei ui l 1.000.-, f SM.- » f 100.-, HET EIPUCHTE JUILIJKSCHE ITIOTIII, imimsnda UI!. Dt OlractliiHr. D, VAN HOUTEN, Mr. J. D. TEN BRUflBEN DATE. Assurantiekantoor l Herni. Schrodep. Verzekering op Contract voor 12 maanden op alle soorten goederen voor transport. Heerengracht 124/128 AMSTERDAM. EEN POLIS bij de AMSTERDAMSCHE" GEEFT VOLKOMEN ZEKERHEID Soliede grondslagen-Voorzichtig beheer. Groofe openbaarheid. Vraagf jaarverslag. - A'darci.N.Spiegeisfraaf 17. Levensverzekering Maatschappij flrnbcm verzekerd bedrag: ruim 70 millioen gulden De aarlemsche Hypotheekbank Directie: Mr. A. S. MIEDEMA & P.H. CRAANDIJK Kapitaal f2.500.000 Reserves f510.239 Hypotheken f24.299.910 Pandbr. f 24.079.300 SpCl. Pandbiimn tegen laatstee Amsterdamschen Beurskoers. Residentie Hypotheekbank 's-G RAVEN H AG E Anna Paulownastraat 97. TRUITBB'I IN ACCOUNTANTSCONTROLE 51/2°i0 Hypotheekbrieven tegen t n»fl n& tO Jmpon* Directie: K. E. ABBINO. D. TAN OoRrr, Rottird. HfpoHinkbani 1001 Kidaiiami De Kollandsche Voorschotbank Hypotheekbank: Anno S pCt, Pandbrievon 51 pOt, Pandbrieven a 97 pGt. a WO pCt. Directie: Mr. S. J. VAN ZVST Mr. J. P. VERSTEEVEN Opgericht \n 1864 Veltitkand UiatichippglüK Xipltul (5.000.000 Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Qed. Bierhayen 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Dir.Mr.W.v.RossuM.Mr.TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tol (elk bedrag met een minimum van l 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pand: geving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ! ? 100.?tegen den koers van 99%. IEDEIU1DSGIE UIIEl-IUTStUFrll Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.-. Statutaire Reserve ..... f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-GRAVENHAGE. RENTE VOOR DEPOSITO'S: Direct opvorderbaar , ....... W» % l maand vast of opzegging % \ 3 maanden vast of opzegging. . . 3 % 6 ... 3% % 12 ....... , ... 4Vi % Voor andere termijnen en groote bedragen nader overeen te kom», te ROTTERDAM Directie t Mr.H. H.C. CASTINBIJK ra I. MOSSBLMAN De Bankgeeft onder controli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantooi 5% Pandbr. tegen 95%. DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per Jaar. IOER .YPOTHEEKBANK Pandbrieven a 99'/2 pet. Directie i Mr.AUG.L.HEIJBROEK Mr. K. A. NEDERLOF Algemeene Hypotheekbank HEERENGRACHT 416 - TELEFOON 74 ff. 5 pCt. PANDBRIEVEN Met verplichte jaarlijksche uitloting. Dt Presldenl-Commlssartii n» nt?rfi*- "r. H. ROUW F. TH. EVEUID D' lr ' «r. L l. »AI TflULOl Vil DEI KOOi HEERENGRACHT 581, AMSTERDAM. Opgericht GeaH uit 5 en 51/* pCts. PAÏTOBRIEYE in stukken van f 1000,, f 500, en f 100.en sluit Leeningen onder Ie Hypothecair yerband op zeer billijke conditiën. DE DIRECTIE. Binnenl. Vaart Risico Sociëteit. Amsterdam, Heerengracht 260. Tel..- 48O22 (4 lijnen) 43822 (4 lijnen) VERZEKERINGEN op alle Blnnenwateïin ran Neder land, België, Dultschland Frankrijk, enz. VERZEKERINGEN op Schepen, Schultsn «n 8 tos mbosten. VERZEKERINGEN op Koopmansgoederen, Huisraad, Inboedels, enz. geladen In Schepen, Booten enz. VERZEKERINGEN te LAND door geheel Europa ptt ipotl, Wagens, enz. VERZEKERINGEN per POST enz. op Effesten, Bankpapieren, Edelgesteenten, enz. door geheelEuropa, naar en van Amerika, naar en van Oost- en West-Indien, enz. VER7EKERINGEN op PASSAGIERSGOEDEREN. De schad In de Hotels enz. wordt vergoed. All risks verzekeringen. Illustratiedruk-papler van de Firma C O. A. CORVEY, Keizersgracht 285, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555