8 Sept. '23. - No. 24)1 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Een Nederlandsche industrie, die in 1922 aanmerkelijk gunstiger resultaten wist te verkrijgen. Het is ongetwijfeld een zeer verblijdend en alleszins hoopgevend verschijnsel, indien een Nederlandsche industriëele onderneming het vorige jaar kans heeft gezien ondanks de ongunstige tijdsomstandigheden en de vele moeilijkheden van allerlei aard, waaronder het bedrijfsleven toen gebukt ging, financiëele uitkomsten te verkrijgen, welke een aanzien lijke verbetering tegenover die van het voorafgaande boekjaar toonen. v De vennootschap, die wij hierbij meer spe ciaal op het oog hebben, is de N.V. FranschHollandsche Oliefabrieken (Nouveaux Etablissements CALVÉ-DELFT). Zooals bekend dankt deze maatschappij haar ontstaan aan een fusie, welke in 1897 heeft plaats gevonden van de Nederlandsche Oliefabriek te Delft, welke in 1883 was opgericht, met de firma E. Calvé& Cie. te Bordeaux, die reeds van 1868 dagteekende. De nieuwe vennootschap interesseerde zich dadelijk bij de eveneens te Bordeaux gevestigde Comm. Venn. P. Buhan door overname van de helft van het kapitaal dezer in dezelfde branche werkzaam zijnde onderneming. Terwijl de Nederlandsche Oliefabriek in 1897 een kapitaal van / 800.000 had en de firma Calvémet een kapitaal van fr. 1.400.000 werkte, begon de uit de fusie van beide ont stane Naaml. Venn. met een kapitaal van ? 1.800.000, dat geleidelijk werd uitgebreid, zoodat het thans bestaat uit ?9.186.480 gewone aandeelen en ? 4.000.000 6 pCt. cumu latief preferente winstdeelende aandeelen. Bovendien staan diverse 4 3/4 pCt., 5pCt. en 7 pCt. obligatieleningen uit tot een gezamenlijk bedrag van ?7.109.000 (per uit. December 1922). Deze kapitaalsvergrooting ging gepaard met een geleidelijke uitbreiding van belangen. Zoo stelde Calv Delft zich o.m. in het bezit van nagenoeg het geheele aandeelenkapitaal der Sociét Commerciale Soller, die uitgebreide belangen heeft in Portugeesch-Guinea, in de Casamance en in Senegal en thans den naam van Nouvelle SociétéCommerciale Africaine draagt. Vóór dat Calvé-Delft zich het zeggenschap in deze onderneming verzekerde, waren de aan deelen in het bezit der Hamburgsche firma Traun Stürken en van een der heeren Buhan. De financiëele resultaten van Calvé-Delft waren vóór den oorlog doorgaans bevredigend en de dividenden, welke de vennootschap tot uitkeering bracht, wisselden af tusschen 5pCt. en 12pCt. Gedurende de oorlogsjaren en ook nog onmiddellijk daarna konden evenwel veel hoogere uitkeeringen worden gedaan en zoo bedroegen de dividenden over de jaren 1914?1919 achtereenvolgens: ll'ApCt., 23pCt, 22pCt., 21 pCt., 20 pCt., en 20 pCt. Over 1920 moest het dividend echter reeds tot de helft worden teruggebracht, daar de exploitatie-winst toen was vermin der van ?4.350.000 in 1919 tot ?2.690.000. Het jaar 1921 was evenwel nog veel on gunstiger, daar de exploitatie toen zelfs een verlies van ?335.000 liet. Aangezien de algemeene onkosten bovendien nog sterk waren toegenomen en voor interest meer dan een half milioen benoodigd was, was het verlies voor 1921 opgeloopen tot meer dan ? 1.200.000. De afschrijvingen ad ruim 4 ton konden rijkelijk bestreden worden uit het op nieuwe rekening overgebrachte saldo, groot ruim een half millioen, van boekjaar 1920. In totaal bedroeg het verlies-saldo aldus ruim 11 ton, hetwelk bestreden werd uit het reser vefonds, waaruit ook de middelen werden gevonden om het preferente dividend te blijven doorbetalen. De reserves waren dien tengevolge gedaald van ? 2.653.000 tot ?1.283.000. Ondanks deze ongunstige resultaten meende het Bestuur der vennootschap toch reden te hebben de toekomst met vertrouwen te mogen tegemoet gaan en de resultaten over het afgeloopen boekjaar toonen, dat het daartoe het volste recht bezat. Immers toont de exploitatie-winst in 1922 een cijfer, dat. slechts weinig blijft beneden dat van 1920 en dat van 1918 zelfs nog te bovengaat. Dit onder de gegeven omstandigheden inderdaad schitterende resultaat is voor een groot deel het gevolg geweest van onvermoeid'bewerken van nieuw en terugwinnen van in den oorlog verloren afzetgebied, waardoor de productie , vergroot kon worden. Dit was o.m. van gunstigen invloed op het onkostencijfer, terwijl een meer redelijke verhouding tusschen de onkosten en de veelal zeer kleine prijsmarge tusschen grondstof en product werd bereikt. Dat de winstmarge zoo gering was, moet hoofdzakelijk hieraan worden toegeschreven, dat de grondstoffenprijzen zich gedurende een groot deel des jaars in dalende richting bewogen, terwijl de aard van het bedrijf nu eenmaal medebrengt, dat de grondstoffenvoorraden reeds vroegtijdig moeten worden ingekocht. Onder die omstandigheden moet men zich eigenlijk verwonderen, dat van een winstmarge nog sprake kon zijn. Bij deze moeilijkheden bleef het" trouwens niet. De invloed van de verminderde koop kracht in verschillende landen deed zich eveneens in sterke mate gevoelen, terwijl de aanzienlijke depreciatie van sommige-valuta's zeer hooge koersverliezen ten gevolge had. Zoo moest niet minder dan ongeveer een half millioen gulden uit dien hoofde worden afge schreven. Het resultaat was ten slotte van dien aard, dat niet alleen het preferente dividend van 6 pCt. verdiend bleek, maar tevens een uitkeering van 5 pCt. op het ge wone aandeelenkapitaal kon geschieden. Een blik op de balans der vennootschap per uit. December 1922 doet dadelijk een belangrijke verbetering ten opzichte van de positie van een jaar tevoren ontwaren. Verminderde de post debiteuren van 6 millioen tot 3Vs millioen, daartegenover stegen de kasmiddelen met ruim 12 ton, terwijl de post crediteuren inkromp vati 8/4 millioen tot nog geen 5 milüoen. De afschrijvingen, welke de vennootschap jaarlijks in toepassing brengt, komen niet dadelijk in de respectieve posten tot uiting, maar worden samengevat in n verzanielhoofd afschrijvingsrekening", welke het vorige jaar met een half millioen steeg tot ruim 5K millioen. De reserves beloopcn bovendien 13 ton. De post terreinen, gebouwen en machi nerieën" steeg in 1922 met ruim 13 ton tot bijna ? 11.7 millioen. Deze stijging is voorna melijk een gevolg van verschillende 'uitbrei dingen ter vergrooting van de capaciteit van eenige afdeelingen van de fabrieken der ven nootschap en voorts van het aanschaffen van machines en inrichtingen ter besparing van arbeidskrachten. De post aandeelen iiv andere ondernemingen komt met ? .r>5 millioen op de balans voor of nog iets lager dat het vorige jaar. Deze vermindering is te danken aan een extra-afschrijving, want. inderdaad werden nog eenige bedragen op deze rekening bijgeschreven in verband met reeds vroeger aangegane verplichtingen. Ook de posten voorschotten aan andere ondernemin gen en grondstoffen, producten en materi alen vertoonen een vermindering in verband met de algcmeene prijsdaling. Bij den pust grondstoffen wordt er speciaal de aandacht op gevestigd, dat deze zeer voorzichtig ge waardeerd zijn. Over het geheel kan dus een aanmerkelijke verbetering in de positie van Calvé-Delft worden geconstateerd en het laat zich aanzien, dat deze vennootschap voor zoover deze crisis betreft, den moeilijksten tijd achter den rug heeft. Wel zullen vermoedelijk nog wel belangrijke afschrijvingen in verband niet valuta-verliezen moeten plaats vinden, maar ongetwijfeld zal de vennootschap niet geheel onvoorbereid daartegenover staan en zal zij bij hare prijzen-politiek daarmede reeds bij voorbaat terdege rekening houden. Indien ons een opmerking geoorloofd zij, dan zouden wij willen opmerken, dat de post dienst der léeningen" ad ?219.000 o.i. zoo spoedig mogelijk van de balans moest verdwijnen. Thans wordt op dat hoofd slechts weinig meer dan ? 12.000 's jaars afgeschreven en op die wijze kan het nog vele jaren duren, alvorens deze post, die geen tastbaar bezit voorstelt, van de balans verdwenen is. Wij geven dadelijk toe, dat de intrinsieke positie van de vennootschap daardoor geenszins benadeeld wordt, maar uit een balans-tech nisch oogpunt bezien verdient het toch wel aanbeveling, dat zij niet te langen tijd met een dergelijken post bezwaard blijft. Wat de vooruitzichten betreft, zoo is het alleszins begrijpelijk, dat het Bestuur deivennootschap zich liever niet aan een voor spelling wil wagen. Alleen kan worden mede gedeeld, dat de in dit jaar reeds behaalde resultaten niet ten achter staan bij die van de overeenkomstige periode van het' afge loopen jaar, zoodat goede grond bestaat voor de verwachting, dat de financiëele resul taten over het loopcnde jaar niet zullen teleur stellen. P A ui, S A B E i. iiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiiimiiimiiiiiimimiimiiiiiiiiMmiiiiiii GESCHIEDENIS DER FILOSOFIE KAKI. VOHLÜNDEK, Eenvoudige geschie denis der filosofie, voor Nederland bewerkt door G. j. D. C. Stempels. . Haarlem, Tjeenk Willink & Zaan, 1923. XVI, 264 blz. Dit boekje, dut een eenvoudige (-- vulkstuinliche) geschiedenis van de filosofie be looft, is een voortbrengsel van de duitsche Omwenteling en, evenals deze, halfslachtig werk. De heele geschiedenis draait om Plato, Kant en Marx, zooals men deze drie van de filosofische sterrewacht te Marburg bekijkt. Het is een geschiedenis van het Idealisme. Wat is Idealisme? De leer dat het zuiver denkeu het ware zijn voortbrengt. De schrij ver zegt het wat minder eenvoudig, maar dat is toch de bedoeling. Eenmaal sprak God en liet ii'fls er, maar.... dat was niet het ware" zijn, niet het wetenschappelijke" zijn. Nu denkt de zuivere denker en het is er. Maar zoo eenvoudig is het toch niet. Plato sprak het. eerst de klare" gedachte van het idealisme uit, maar omdat hij de van nature onfilosofische" massa wantrouwde en bovendien de maatschappelijke voorwaarden nog niet aanwezig waren, 'werd de gedachte geen werkelijkheid. Kant had de ware methode, maar zijn in zichten wekten in het algemeen geen bevredi ging; zij pasten niet bij de romantische ge zindheid, welke destijds harten en hoofden vervulde". Zal het nu beter gaan? Dank zij de Mar burger school, zijn er thans meer zuivere den kers in de wereld dan ooit te voren. Als socialisten richten zij zich tot de intellektueelen onder de arbeiders, voor wie Prof. Vorlander deze geschiedenis heeft geschreven. In de hoop dat eindelijk gelukken zal wat Engels van het wetenschappelijk socialisme verwachtte, dat n.l. het produkt niet langer zal heerschen over hen die het voortbrachten. Deze zijn voor het eerst bewuste, werkelijke meesters der natuur geworden, wijl zij de mees ters hunner eigen maatschappelijke huishou ding zijn. Eerst van dit oogenblik af zullen de menschen hun geschiedenis met vol bewust zijn zelf maken; het is de sprong uit het rijk der noodzakelijkheid in het rijk der vrijheid". Doch het oogenblik is er ook nu nog niet, zoo zucht de schrijver in het Slot: er zijn nog te veel andere meeningen onder de menschen. Erger is, dat van verschillende zijden gepoogd wordt om de hooge plaats van het denken en van het doelbewust willen te doen innemen door het gevoel, het ras of het bloed". Inderdaad, dat laatste is nog al erg en de schrijver mag wel eens zien naar den balk in zijn eigen oog. Prof. Vorlander is zeer geneigd om de ge schiedenis van de filosofie ekonomisch te ver klaren. Hij brengt de ontwikkeling van het Grieksche denken in verband met het bloei ende ekonomische leven. In den nieuwen tijd kon het geestelijk leven zich ook eerst ont plooien tengevolge van ekonomischen bloei, dus in Frankrijk, Engeland, Holland, het laatst (met Leibniz) in Duitschland. Sedert Kant echter schijnt deze ekonomisch-histo' rischc wet niet meer te gelden. Immers, de laatste 100 blz. van zijn werk, het denken van Kant tot Marx behandelend, heeft Prof. Vorlander bijna geheel aan Duitschland ge wijd, hoewel dit op ekonomisch gebied, al thans vóór 1870, geen groote beteekenis had. Ik weet niet of er een eenvoudige filosofie bestaat en of er van deze een eenvoudige geschiedenis geschreven kan worden. Het duitsche Idealisme zal echter voor de meesten wel altijd egyptische duisternis blijven of, zooals de duitsche dichter Hebbel schreef: wanneer een filosoof een licht opgaat, is dit voor den ander altijd een schaduw". T j. DE BOE R iiiiiimiiiiimi IIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIII K TVBiïSQff BUK Ansttrdan, Rotterdam, 's-Bravinhagt, Dordricht, Utrecht, Zaandam. Itstort kapitaal f 35.500.000.?Rmrvin: circa f 12.000.000. ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: l. W. BLIJDENSTEIN<aCo.,M-5e7hreadneedl«treet London E.C. J. W. BLIJDENSTE1N Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. In- en Verkoop Wissels op Binnen- en Bulten!., Vreemdi Munt, Coupani. Incasseerlng op Binnen- en Buitenland. Rembourscre dieten. In- en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Deposlti. Verzekering tegen verlies bij uitloting van fondsen. Voorschotten op Fondsen en Goederen. Credieten aan Handelaren en Industrleelen bij hare afdeellng CREDIETVEREENIGING, tenzij tegen borgstelling, credlethypotheek ?f andere zekerheid, hetzij In blanco. Rente voor DEPOSITO'S Direct opvorderbaar ' ___._ \ % TIen dagen opzegging p/4,, Een maand vast , . l op nader overeen te komen Een maand opzegging } voorwaarden. Drie maanden opzegging. . . 3 % ] Vanaf den dag dei opZes maanden 3J } zegging wordt i % Een Jaar . . , 4 J minder rente vergoed. Voor anderi termijnen, zoo mede voor grootere bedragen volgens overeenkomst. llllllltllllllllllllllllllllllllllUIIIIIIIIIHIIIIIIIIIII Illll l ONÏAKG- tg BITAALKAS liiïiR DoiliflilFiii 20-22, lisliid» Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens Reglement. 8AJPB DEP08IT IRBICBTIN& geopeidt op Werkd.v.8s/4V.m.tot 41/» uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per jaar) en hoogerte huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Sluit uwe posten bij The hm lis. C;, Lioi, Bijzondere voorwaarden voor alle soorten Brand-, Diefstal- BB Transportverzekering. Hoofdagentschap: Heerengracht 124/128 AMSTERDAM. Telefoon 4O329. IEDEIUIDSCIE lUKL-IUTSNIrrll Gestort Kapitaal f 80,000,000.-. Statutaire Reserve f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-GRAYENHAGL Veitlfincen In NEDERLANDSCH-IND1Ë, STRAITS-SETTLEMENTS, BR1TSCH-1ND1E, CHINA en JAPAN. * In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. Reiscredietbrieven. Deposito's Rekeningen-Oourant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. Maatschappij voor Hypothecair Crodiet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbneven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G RAVENHAGE, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4J% en 5% PARBBRIEVER TERER BEURSKOERS In itukkei »i f LOOD.-, f 500.- ii f 100.-, VET VERPLICHTE iURLIJKSCHE OITLOTIRR, iii«ii|iBdi 1821. Ot Dlnctlt:Ur. D, VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRU88EN CATE. HYPOTHEEKBANK . 4fii P 5°o i PANDBRICVELM Levensverzekering Maatschappij flrnbem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. tegen pCt. plyKstht -lUitlolirjg vier pet . milllllill t Ht/ïlTRl/I <VJ l Ufrechtschi Hypotheekbank UTRECHT Pfadbrlovon pi. m. t 36.5OO.OOO.?. De Bank stelt beschikbaar: 5'/2 pCt. Pandbrieven a 100' 2 pCt. In stukken van 11OOO.-, 1&OO.- en f WO.-, met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. INCASSO-BANK Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem - Delft Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Gravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam VolaBstort Kapitaal t 25.OOO.OOO. Jtoerra / 5.611.7OO.Vreemd Bankpapier Effectenordors Coupons Prolongaties Cheques Buitenl. Wissels o/ /o 01 /O INSULAIRE HYPOTHEEKBANK te Z1ERIKZEE 98,/4°/0 100 % Vermeerdering in 1922 ruim 725 duizend gulden. Totaal in omloop: ruim 11 millioen gulden. r Nederlandsche Bank voor Zuid-Afrika London AMSTERDAM 389 Keizersgracht - Telef. 4O085 Pretoria De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van I 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. Standaard Hypotheekbank te ROTTERDAM Directie t Mi. H. H. C. CASTIMBIJI n I. MOSSILMAN De Bankgeeft onder contröli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantooi 5% Pandbr. tegen 95%. CORRESPONDENTEN EN AGENTEN IN ALLE BANKPLAATSEN IN ZUID-, OOST- EN WEST-AFRIKA OTERMAKEN VAN GELD PER KABEL EN PER BRIEF FINANCIEERING TAN EXPORT EN ALLE ANDERE BANKZAKEN J RottRfd. HipoltiRRibani TOOI lidadiod Opgericht In 1864 Voltgaktnd MntichippilijK Kipltn! f 5.000.000 Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierhayen 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Dir. Mr.W.v.RossuM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. l- , DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per jaar. Illnstratiednik-papier van de Firma C O. A. CORVEY, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555