22 Sept. '23, - No, 2413 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND EEN ZICH KRACHTIG ONT WIKKELEND ELECTRICITEITS BEDRIJF IN DE KOLONIËN \ Onder de maatschappijen, die onze koloniën en met name het eiland Java in staat helpen stellen de zegeningen van Westersche cultuur en techniek'te genieten, neemt de Algemeene Nederlandsen- Indische Electriciteit Maat schappij (de Aniem") een voorname plaats in. Deze onder leiding der Handelsvennootschap voorheen Maintz & Co. te Amsterdam staande onderneming bestaat nog niet zoo vele jaren, daar zij eerst in 1909 werd opgericht. In die korte spanne tijds heeft zij zich echter buiten gewoon krachtig kunnen ontwikkelen en aan een belangrijk deel van Java de voordeelen van electriciteit als licht- en krachtbron ver schaft. Merkwaardig is ongetwijfeld, dat de ook in Indiëzoo geducht gevoelde malaise de ontwikkeling van haar bedrijf niet heeft kunnen belemmeren en dat hare financieële resultaten zich ook in deze periode krachtig in opgaande richting hebben bewogen. De Aniem verkreeg achtereenvolgens concessies te Malang, Pasoeroean, Soerabaia Semarang, Salatiga en Djocjakarta, zoodat zij thans een groot deel van Oost- en MiddenJava in haar werkkring betrekt. Ook voor Magelang en Pekalongan werd reeds concessie verkregen, zoodat de maatschappij een steeds grooter gebied binnen haar arbeidssfeer weet te brengen. In verband met deze gestadige uitbreiding heeft ook het kapitaal der vennootschap voortdurend vergrooting moeten ondergaan. Zij ving hare werkzaamheid aan met een ondershands geplaatst kapitaal van / 800.000 dat spoedig met ?950.000 werd uitgebreid door de inschrijving daarop publiek open te stellen. Bij den aanvang van 1917 waren geplaatst. ?1.750.000 gewone en / 1.250.000 6 pCt. cumulatief preferente winstdeelende aandee len, terwijl het kapitaal spoedig daarop u tbreiding onderging door uitgifte van ? 500.000 6 pCt. cum. pref. winstd. aandeelen. Boven dien werden toen de 530 in omloop zijnde winstbewijzen ingetrokken tegen uitreiking van ?500.000 gewone aandeelen en betaling van ?35.000 in contanten. Door herhaalde uitbreiding van het gewone aandeelenkapi taal is dit sedert opgevoerd tot ?7.250.000, terwijl voorts de reeds gememoreerde / 1.750.000 6 pCt. cum. pref. winstdeelende aandeelen uitstaan. Voorts heeft de vennoot schap diverse 5 pCt. en 6 pCt. obligatieleeningen te harer laste tot een totaal bedrag van ?3.755.000 per 31 December 1922. De vennootschap heeft voorts de beschik king over een reserve van ?482.000 en een reserve voor diverse belangen, groot / 357.000, benevens over een pensioenfonds van 215.000. De resultaten waren de laatste jaren steeds alleszins bevredigend. Met betaling van divi dend op de gewone aandeelen werd met dat over 1915 een aanvang gernaakt. Daar over eengekomen was; dat netgeeïi over de jaren ' 1909 medio 1911 minder dan 4 pCt. 's jaars en sedert medio 1911 minder dan 7 pCt. 's jaars aan dividend op het gewone kapitaal was uitgekeerd als achterstallig dividend zou worden beschouwd, rnoest uit dien hoofde 32 2/3 pCt. worden ingehaald, waarvoor Be wijzen van Uitgesteld Dividend werden afge geven. Uitde winstenoveraejaren 1916?1920 werden deze Bewijzen afgelost met respec tievelijk 2 2/3 pCt., 3 4 pCt, 11 pCt. en 12 pCt. De dividenden op de gewone aandeelen stegen geleideijk van 7 pCt. toj 10 pCt. ittitttiiiiiiiiiuuuuiiiinliumtiimituiimiiiiiiiuumiiiimtmimmtmiiiiitmmiuiiiuutmiuu ?????MitMi**"'" K TWEKTSOIE BUI Insttrdan, Rotttrdam, 's-8rav«nhagi, Dordmht, Utricht, Zaandam, iMtart kapitaal f 35.500.000.- Rmrvin: eirca f 12.000.000.ten volle aansprakelijk voor verbintenissen van: B. W. BLIJDENSTEINdCo., 55-58fhreadneedlestreet London B.C. B. W. BLIJDENSTEIN Junior, Enschede. LEDEBOER & Co., Almelo. Rekening-Courant met Rentevergoeding. (u- en Verkoop Wissels op Binnen- en Bulten!., Vreemd* Kunt, Coupvni. icasseerlng op Binnen- en Buitenland. Rembourscredieten. In- en Verkoop Effecten. Bewaring van Waarden. Safe Depoilti. /erzekering tegen verlies bl] uitloting van fondstn. /oorschotten op Fondsen en Goederen. Sedieten aan Handelaren en Industrleelen bij hare afdeellng CREDIETVEREEN1OING, tenzij tegen borgstelling, crediethypotheek ?f andere zekerheid, hetzij In blanco. Rente voor DEPOSITO'S Mrect opvorderbaar _______ len dagen opzegging Jen maand vast , . \ op nader overeen te komen Jen maand opzegging \ voorwaarden. Irie maanden opzegging. . . S % | Vanaf den dag der opes maanden . . . 3| } zegging wordt } % '«n jaar . . , 4 j minder rente vergoed. Voor anderi termijnen, zoomede voor graotere bedragen volgens overeenkomst. en die op de preferente'winstdeelende aan deelen van 6 pCt. tot 10 pCt. Bij deze maat schappij deelen preferente en gewone aandee len n.l. aldus in de overwinst, dat op beide soorten een even hoog dividend wordt uitge keerd, hetgeen voor het preferente kapitaal uiteraard een zeer gunstige bepaling is. De bruto-ontvangsten der onderneming hebben vooral in de op den oorlog volgende jaren een sterke uitbreiding ondergaan. Ter wijl deze toch in 1913 nog slechts ?352.000 beliepen en in 1918 nog geen / 2.000.000, waren zij in 1922 reeds tot ongeveer ? 5 1/4 millioen gestegen. De exploitatie- en andere onkosten nemen niet in gelijke mate als de ontvangsten toe. hetgeen de stijgende divi denden bij deze maatschappij verklaart. De vennootschap huldigt een conservatieve afschrijvingspolitiek, in overeenstemming met de snelle uitbreiding van haar bedrijf. Zoo werd van de nettcKwtnst over 1921, groot ? 1.885.000, niet minder dan ?830.000 en van de winst over 1922 ad ?2.389.000 zelfs ?1.126.000 voor afschrijvingen aangewend. Bovendien wordt nog gereserveerd voor vernieuwingen, verzekering eigen risico, belastingen en pen sioenfonds, zoodat de financieële positie gestadig aan kracht wint. De aanleg der diverse electriciteitsnetten met bijbehoorende gebouwen en machinerieën heeft een uitgave van circa ? 13 1/2 millioen gevorderd, waarop tot dusverre ?3.350.000 is afgeschreven, zoodat deze bezittingen nog voor iets'meer dan ? 10.000.000 in de boeken voorkomen. Ongetwijfeld zal voorshands nog een krachtige afschrijvingspolitiek worden gevolgd, ten einde dezen post op nog belang rijk lager peil te brengen. De concessies, die oorspronkelijk een uitgave van ?930.000 hebben vereischt, komen nog met ?527.500 op de balans voor, zoodat daarop in den loop der jaren ? 402.500 is afgeschreven. Op dit hoofd schijnt een vast bedrag van ?25.000 's jaars te worden afgeschreven, hetgeen ver moedelijk met cien tijdsduur der concessies in verband zal staan. De s.terke stijging van ontvangsten wordt duidelijk in het licht gesteld door de opgave, dat deze in December 1922 ruim ? 54.000 hooger waren dan in de overeenkomstige maand van het jaar 1921. Vooral de vraag naar electriciteit voor verlichting bleef toe nemen. Begrijpelijkerwijze deden de ongunstige tijdsomstandigheden op de vraag naar elec triciteit voor krachtdoeleinden haar invloed gelden. Op de totale resultaten was dit echter niet van overwegenden invloed, zooals in het bovenstaande reeds kon worden vermeld. Bovendien viel echter reeds een kentering waar te nemen, die op een meer bevredigende toeneming van het gebruik van electriciteit voor krachtdoeleinden wijst. Zoo werd in April van dit jaar een begin gemaakt met het leveren van electriciteit aan de Oost-Java Stoomtram-Maatschappij, welke aldus haar stadstramwegen te Soerabaja van electrici teit voorziet. Verder sloot de maatschappij een contract af voor de electrische straatverlich ting van alle hoofdwegen te Soerabaia. In Djokjakarta werd een uitbreiding van het gebied der concessie verkregen, hetgeen de Aniem aanleiding gaf een leiding naar en in Kotta Gedeh (in de omgeving van Djokja karta) aan te leggen. Zoo gaat dit belangrijke bedrijf gestadig voort zich uit te breiden en ontwikkelt zich aldus tot een der voornaamste industriëele lichamen in den Oost. Te vermelden valt nog een belangrijke mededeeling, die door het bestuur der vennootschap op de jongste jaarvergadering werd gedaan. Op een vraag toch van een der aandeelhou ders, wien ter oore was gekomen, dat de Allgemeine Elektricitats Oesellschaft te Berlijn overwegende belangen in de Aniem zou hebben, werd hem van de bestuurstafel geantwoord, dat de vennootschap van onverdacht Neoerlandsche national.teit is. De tegenwoordige directrice is een vennootschap, waarvan alle Directeuren en Commissarissen Nederlanders van geboorte moeten ziin. Ook het personeel der Aniem bestaat uit Nederlanders. Bij de op richting der vennootschap heeft de A. E. O. wel voor een matig bedrag aan aandeelen deelgenomen in het kapitaal, maar deze stuk ken in de jaren 1914 en 1915 weder ajle ver kocht. De A. E. G heeft thans dan ook geen enkel direct noch indirect belang in de Aniem en van eenige zeggenschap is dan ook aller minst sprake. De Aniem staat dan ook geheel vrij wat het doen van bestellingen betreft en geeft onder overigens gelijke omstandigheden van prijs en qualiteit de voorkeur aan fabri katen van Nederlandschen oorsprong. Zij verkoopt bijna uitsluitend gloeilampen van de Philips' fabrieken en betrekt de kabels en het draad, die zij noodig heeft, grootendeels van Nederlandsche fabrieken. Hieruit valt dus te concludeeren, dat de Aniem niet alleen voor Java, maar ook voor de Nederlandsche industrie een onderneming van groote beteekenis is. PAU i. SABEL IIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIMIIIIIllllllllll. tlllllllllllllllllllllllltllllllllllllllll INDISCHE GLIMWORMPJES (Geïmporteerd door H. VEERSEMA) De t j i t j a k De tjitjaks zijn muurhagedissen van kleiner afmetingen en met onschuldiger uiterlijk dan de tokkèh. Hun jachtveld is de muur en het plafond, waar zij rusteloos heen zitten achter alles wat insect is. De tjitjaks zijn de eerste schrik van westersche dames, pas in de oost. Zij hebben nl. de gewoonte af en toe neer te vallen van hun verheven jachtterrein en kiezen als valbodem bij voorkeur een blanken dameshals, waarin zij als een griezelig koud (want koudbloedig) voorwerp gilletjes en zenuw achtigheid veroorzaken. De tjitjakmaatschappij is zeer doelmatig ingericht. De wanden en het plafond zijn in gelijke vakken verdeeld en iedere tjitjak heeft zijn eigen jachtgebied. Maar niet ieder gebied is even rijk aan insecten. Vandaar strijd wan neer er een zijn grenzen overschrijdt. En in dien strijd moet meestal de staart het ontgel den. Inderdaad, tjitjaks zijn staart-snellers. De koppen laten hen koud; de staarten zijn hun doelwit. En een tjitjak laat met het groot ste gemak der wereld zijn staart los. Grensoverschrijding is in de tjitjakmaat schappij slechts in n geval geoorloofd: om liefdesveroveringen te maken. De afspraken worden gemaakt in een kirrend-rollende lief destaai. Is de bruid koket en geneigd tot flirten, dan ontstaat een achtervolging, die zich om grens gebieden niet bekommert. En bij die achter volging valt een der twee gelieven wel eens. En mist hij of zij bij dien val den zachten rug of hals van de bewoners van het huis, dan kwakt het tjitjakje met een smak op den vloer en blijft, doodsbleek en bloedeloos, om van den schrik te bekomen, met angstige oogjes rondloerend, eenige oogenblikken liggen. Een wreed ontwaken na liet herdersuurtje ! De K- a m p o n g Er zit wezenlijk niets idyllisch in den Kampong. Misschien 's-nachts, wanneer de maan door de bladeren der boomen haar lichtstralen zendt in een tot rust gekomen dessah, misschien dat men, in een zeer poëtische stemming met milde gedachten over alle menschen en dingen der menschen, een Orpheus in de dessah kan tooveren. Maar overigens... . Volg me maar. Eerst langs den straatweg. Dan een bruin, glad en glibberig paadje op, DE STAATSGREEP IN SPANJE Teekening voor de Amsterdammer" door George van Raemdonck De dienstdoende kapitein-generaal Barrora verklaarde, dat het programma der R.-geering in vijf woorden kan samengevat worden: vaderland, vorst, eerlijkheid, broederlijkheid, oprechtheid." iiiiniiiiiitiiiiii een weggetje, waarop de inlander met zijn vereelte, bloote voeten heel wat vaster staat dan wij op onze schoenen. Vervolgens komen wij voor een Kali. Het bruggetje erover zal u niet lijken. Het bestaat uit twee ronde bamboestammetjes naast elkaar en het is wederom geschikter voor een paar lenige bloote voeten dan voor een paar onbuigzame, gladde schoenzolen. Maar we moeten er toch over, willen we in den Kampong komen. Een beetje moed en een paar voor ons gevoel halsbrekende capriolen brengen ons toch aan den overkant. We zijn in den Kampong. Uw eerste beweging is naar uw neus. Ja, ik heb het wel gezegd, idyllisch is de Kampong niet. Opzij van een bouwvallig huis zit een vrouw haar potje te koken. En in dat potje zit waarschijnlijk de een of andere rijsttafellekkernij, terasi b.v., die in een Europeeschen neus erger stinkt dan varkensvoeder. Maar deze vrouw moeten we toch nog loven, want vele inlandsche huisvrouwen vinden het gemakkelijker haar voedsel kant en klaar aan de warong te koopen voor een paar centen. De woning, waar de vrouw naast zit, ziet er naar uw idee maar schamel uit. Een voorgalerij en een achterkamer, daarmee moet het hoofdgebouw het doen. Achter nog een paar krotten, misschien nog we! woonhuizen. Schots en scheef staan dit soort woningen door elkaar. Het ameublement, dat ge te zien krijgt, lijkt u meestal afgedankt spul toe en zal dat wel zijn ook. Op ae voorgalerijen toch tronen meestal eenige voor de afmetingen oer -voorgalerij formidabele schommelstoelen, een zit-inrichting, die men nog hier en daar in een sociëteit aantreft. In deze opeenhooping van kris en kras dooreenstaande woningen loopen kippen, honden, schapen en geiten u tusschen de beenen. Af en toe rent een kittig paardje langs u heen: de deeleman-koetsiers stallen hun viervoeters zeer primitief naast, achter, soms in hun huis en het ^verveelt hen daar wel eens. Allerhande luchtjes maken het verblijf daar slechts matig aangenaam. Kromo is nog ver van zindelijk in zijn Kampongs en huizen. En langs denzelfden toegangsweg zullen wij maar weer weggaan, al leiüt er nog wel een andere weg, misschien beter begaan baar naar den Kampong. Want op iedere Kaïnpong-bevolking bevindt zich gewoonlijk een respectabel aantal dceleman- en sado koetsiers. iitfiiiifiiiiiffftiiiniiHitififriiitiffiiiifiiHiniiinw-innHiiMiiiiiiniiliiftHiuiiiiMiiMiiiiniiiiiiiiijiiiiiililiinniliiniliiiitJitiMiiiiiiililliiintiiiintilllitiiiiiiHMiiMHlMi ONTVANG- en BïTAALKAS IJnii Doilinilntl 20-22, InlHdin Renteverg. voor gelden a deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb, met 10 dagen opzegging l % pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open tn gesloten bewaargeving volgens Reglement. SATM DEPOSIT WRICa m 6 geopend i l op Werkd. v.|s/4V.m.tot 41/» uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (f 10.?per Jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. De bekende ALL-RISK-POLIS van de Excess" geeft de meest volledige dekking in alle geTallen Tan schade. Modelpolissen en tarieven aan te vragen bij: J, Hepffl, SehFöder, Heerengr. 424/128, Amsl. Telefoon 40329. lEIEIUIDSCiE Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.?. % Statutaire Reserve ..... f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM ca 'i-GRAVENHAGE Veillfinfen In NEDERLANDSCH-INDIÊ, STRAITS-SETTLEMENTS, BRITSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Incasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. Reisoredietbrieven. Deposito's ~ Rekeningen-Oourant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. HYPOTHEEKBANK Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G R A VEN HA G E, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4J% en 5% PAIBBIIfVEI TEfU IEUISXOEIS li itiktu m f 1.000.-, f HO.?n 1110.-, HET EIPLICHTE UULIIKSCHE OITLOTIII, imiuendi 1021. Ot DlrwtlirMr. D, VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRUGGEN CATE. PANDBRICVCM Levensverzekering Maatschappij ,flrribem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. iOlustreerde handleiding ten gebruikt van school en huls voor W aanleeren der technieken van Kunst- en Spoelweven op den handweefstoei, door ELI8 M. ROGGE en LOuISE H. WILDT ?rjs, gecart. ? 1.90. Uitgave van VAN HOLKBMA dl WARINDORP, A'dam lotlird. Ijptthnkbank 1001 lidsiltnd Opgericht In 1864 VoltBtkind UittuliippelüK Kipltiil 15.000.000 Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Dir. Mr.W.v.RossuM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. trechtscht Hypotheekbank UTRECHT Pmudbrlovon pi. m. f 36.5OO.OOO.~-. De Bank stelt beschikbaar: 5'/2 pCt. Pandbrieven a 100 pCt. In stukkan van ftOOO.-, fBOO.- an f WO.-, met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. INCASSO-BANK Amsterdam?Rotterdam Almelo Arnhem?Delft?Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Gravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg Utrecht?Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort K*plta*l f 2o.OOO.OOO.f 5.6I1.7OO. Vreemd Bankpapier Cheques Buiten). Wisselt Effectenorders Coupons Prolongaties te ROTTERDAM Directie i Hf.H.H.C. CAiriNBijK « 1. MOSSILMAH De Bank geef t onder eontrOli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantoof 5% Pandbr. tegen 95%. Oe Hollandschi Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van f 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven In stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. ilustratiednik-papier van de Firma C O. A, CORVFY, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. 41202 en 40585