6 Oct. '23. No. 2415 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Nieawe Engelse Litteratuur 'N GROOT VERTELLER KAI LUNG'S Golden Hours. By Ernest Bramah. Grant Richards. 1923?7/6. Of de naam Bramah iets te maken heeft met Brahma, de eerste perspon van de Hindoese drieëenheid, meen ik in twijfel te moeten trekken; trouwens, het is 'n oude Engelse achternaam, en de hydrauliese pers waarmee we in onze schooltijd kennis maken heet ook Pers van Bramah", naar de uitvinder, 'n achttiende-eeuws ingenieur uit Yorkshire. En of de schrijver Ernest Bramah afstamt van deze vernuf teling weet ik ook niet; maar zeker is 't dat 'n mystieke streng 'm bindt, zowel aan z'n Engelse voorganger, de uitvinder, als aan Brahma, het scheppend principe der natuur Dat laatste, evenwel, schept er maar steeds op los, zonder zich getuige de alles-over woekerende Indiese jungle van de wijs te laten brengen door de gedachte aan mogelike overproduktie. Wat er te veel wordt -voort gebracht mag Shiva, de Verdelger, voor z'n meedogenloze rekening nemen. Wat zwak en wrak is, verkeerd-geboren of door 't lot mis deeld, Shiva mag het opruimen. Brahma trekt er zich niets van aan. Niet alzo Ernest Bramah, de verteller. Die speelt zelf voor Verdelger. Of nee, die maakt de verdelgersrol overbodig, door weinig misschien wel téweinig de wereld in te sturen, en dan alleen dat, wat naar alle menselike en boven-menselike berekening, zich door levenskracht en sterke bouw kan hand- ' haven. Twee boeken in de tijd van twintig jaar, samen omstreeks 650 bladzijden, eerst the Wallet of Kai-Lung, nu Kai Lung's Golden Hours, ziedaar alles. Maar in der Beschrankung zeigt sich erst der Meister. Nietwaar? En in die twee boeken zit meer hersenwerk, meer artistiek aanpakken, doorzetten, vol eindigen, meer zegevieren over 'n met voordacht gekozen, weerbarstig materiaal, dan in honderd populaire romannetjes. Sterker nog: wat z'n taal betreft gebruikt Bramah stelselmatig woorden en uitdrukkingen waar voor 'n Wells of 'n Oalsworthy de neus zouden ophalen, en bereikt daarmee de fijnste effekten. En doet 'm het bestaande Engels op dat gebied niet voldoende aan de hand, welnu, dan maakt ie er zelf wat dergelijks bij. Hij moet dat trouwens wel doen, gezien het door hem gekozen toneel voor de verschillende handelingen en bedrijven van z'n gestalten. Al z'n verhalen zijn zogenaamd Chinees. Al z'n figuren zijn Chinezen in 'n Chinese omlijsting; en Chinezen hebben alevel wat raars. Hier kan ik in 't voorbijgaan aan deze of gene Nederlander, die bedorven door schoolboekjes zich in alle ernst verbeeldt dat vreemdelingen ons steevast beschouwen als de Chinezen van Europa, ter gerust stelling, en tevens tot verwondering, medede len : dat Engelsen aan soortgelijke waanvoor stellingen lijden betreffende hun eigen nationaliteit! Het laatste voorbeeld dat ik noteerde was 'n uitlating van de bekende publicist Chesterton. Maar ik heb er meer. En ik zeg: Chinezerigheden vindt men onder alle volken, en daar het meest, waar men zulks het minste beseft. Hetgeen zowel Engelsen als Nederlanders tot troost kan strekken. Evenwel, tot de Chinezerigheden waarop Albion speciaal kan bogen behoort het bezit van 'n vervaarlik ontwikkeld mandarijnedialekt. Andere talen van Europa bezitten ook DIERSTUDIES Teekening voor de Amsterdammer" door H. Verstijnen. Voor.... wel 't een en ander dat daar op lijkt, het Frans wel 't minst; geen van alle echter zal zich in dat opzicht met het Engels kunnen meten. 't Is waar, wij Nederlanders kunnen de zin: Ben je nu weer helemaal beter?" vermooien tot: Zijt gij tans weder geheel en al hersteld?" Maar dit valt toch in 't niet bij a man going home = an. individual proceeding to h is residence; this is the house that Jack built ---- tlüs is the resideirtial mansion eretied by John; this is the cock that crowed in the morn and waked the priest all shaven and shorn ----this is the vigilant domeslic fowl who witli liis shriil vociferations awakened from his matutinal slumbers the ecclesiastical gentleman whose pericraninm was entirely divested of hirsute appendages. Jespersen, de beroemde Anglist, trekt z'n neus op voor dergelijke stylistiese foefjes van minder allooi, en ik ben 't met 'm eens: maar al te vaak dienen ze om armoede aan gedachten te bemantelen en de argeloze gemeente te paaien en te betjoenen met holle klinkklank. Alles hangt evenwel af^vande bedoeling, waar mee ze ten beste worden gegeven en 't a! of niet voorbereid zijn van het bewerkte publiek. Niet de goochelaar die achtereenvolgens vijf en twintig konijnen haalt uit dezelfde lege hoed, is 'n bedrieger, maar de man die zich zonder 'n kunstje te kennen voor goochelaar uitgeeft en zich dan stiekum met de entree gelden uit de voeten maakt. De schepper van Kai Lung geeft z'n lezers terdege waar voor d'r geld, en wel verre dat z'n eigenaardige verhaaltrant leidt tot onnodig uitdijen, be Postcheque- en Girodienst schikt ie over 'n merkwaardige bondigheid, die wil men de vertelsels naar behoren genieten telkens verplicht tot tussen-de-regels-lezen. Kai Lnng wordt ons voorgesteld als 'n reizend verteller. Vandaag hier, morgen daar. scharrelt ie z'n kostjen op door aan kleine of grotere groepjes toehoorders de een- of-andere interessante geschiedenis te slijten en dan met z'n kollekteer-nap rond te gaan. pok is ie dikwijls 'n welkome gast in de huizen der rijken, bij huiselike feestjes en dergelijke gelegenheden. Ofschoon niet met wereldse goederen gezegend, is ie geenszins ontevreden met z'n carrière. Hij lijdt zelfs enigermate aan beroepstrots, die hij tevergeefs door 'n soort van hovaardige nederigheid tracht te verhelen. Eens, onder de invloed van twee mooie meisjes-ogen, vergeet ie zich, en gaat met z'n bekwaamheid pronken als 'n. leeuw met z'n manen, of 'n mannetjes-watersalamander in 't verliefderig voorjaar met z'n veelkleurige kartelkammige staart. Snoevend, op de manier van wijlen Bertrand de Born, de grote troubadour, verklaart ie dat ie 'n toepasselik verhaal weet voor alle omstandig heden, waarin het leven 'm zou kunnen bren gen. Al wat op 'n vertelsel lijkt het moge te boek gesteld zijn of niet is in zijn gestaarte hoofd gevaren." Het noodlot houdt 'm aan z'n woord. Kai Lung wordt nog diezelfde dag in hechtenis genomen, zogenaamd als muiteling en samen zweerder, in waarheid volkomen onschuldig. Maar 't is z'n gevangen-nemer, de laag-zielige en afzichtelike Ming-Shu mogen zijne onuitsprekelike voorvaderen voor eeuwig hun wierook derven ! slechts te doen om slachten na de decentralisatie i miiimiiiiiiiiii offers voor z'n bloeddorst. Er zijn onlusten, deels bedwongen, maar deels nog aan de gang; er moeten schuldigen gevonden worden; er moeten terechtstellingen plaats vinden en Kai Linigs onschuldige lijf leent zich even goed als ieder ander tot ophangen, aan-schijven-snijden, inén-persen, koken, braden, roosteren, bevriezen, inkuipen -en -zouten, radbraken, uitecnwringen, van-elkaar-scheuren, opblazen (Nederlandse betekenis), spietsen, oog-uitboren, ledematen-afbinden, langzaam wég-snoeien, en talloze minder bondig aan te duiden folterdoden. Ming-Shu likkebaardt als ie naar Kai-Lung kijkt. Hij is evenwel ondergeschikt aan de befaamde mandarijn Shan Tien, en deze, 'n meneer met artistieke en litteraire neigingen, verleent telkens aan Kai-Lung uitstel van executie, nu eens onder dit voorwendsel, dan weer onder dat, maar in werkelikheid, steeds om z'n onverzadelike nieuwsgierigheid te be vredigen. Want inderdaad, Kai Lung weet z'n snoeverij waar te maken. En met de grootste koelbloedigheid en in onberispelik gekozen, hoog-mandarijnse bewoordingen, draait Kai-Lung, aldoor in de schaduw des doods, (op het zeer fraaie omslagblad voorgesteld als 'n reusachtige zwarte panter, tussen wiens klauwen de verteller onverstoorbaar-minzaam staat te beweren) het ene mooie verhaal af na het andere. En dat zijn nu z'n gulden uren" ! Ja, dat zijn ze, en, evenals de dichter van Ellen" in z'n jeugd, houdt Kai-Lung ze ,,te goed voor klachten". Want ten eerste is ie 'n littérair kunstenaar, die zelfs aan z'n laatste snik 'n elegante wending zou geven ea dichterlike glans»bijzetten. Ten tweede bezielen 'm de minlike ogen van de lieftallige Hwa-mei, die, behorende tot de hofhouding van de mandarijn, 'n gestadige getuige is van Kai-Lungs artistieke en morele triomfen; die 'm tevens waarschuwt voor de boze gedichtsels en ingevingen van Ming-Shu's ver dorven hart; 'm met raad en daad bijspringt wanneer zwarte plannen moeten worden verijdeld; en die als 'n tweede Maria van Reigersberg bewijst, dat als 't er op aan komt n vrouw duizend mannen te erg is. En Kai-Lung herwint na z'n gulden uren z'n gulden vrijheid. En hij wint haar en geleidt 'r in zegepraal naar z'n vader. Moving without discomfort to themselves beforc nightfall they reached a small but seemly cottage conveniently placed upon the mountain-side. At the gate stood an aged person whose dignified appearance was greatly added to by his long white mpustaches. These possessions hèpointed out to Hwa-mei with inoffensive pride as hèwelcomed the two who stood bef ore him. "Venerated father," explained Kai Lung dutifully, "this is she who has been destined from the beginnmg of time to raise up a hundred sons to keep your line extant." "In that case," remarked the patriarch, "your troubles are only just beginning. As for me, sincc all that is now arranged, l can set about my own departure 'Whatever height the tree, its leaves return to the earth at last.' " " It is thus at evening-time to morrow the light will again shine forth," whispered Kai Lung. "Alas, radiance, that you who have dwelt about a palace should be brought to so mean a hut !" " If it is small, your presence will pervade it; in a palace there are many empty rooms," replied Hwa-mei, with a reassuring glance. "I enter to préparéour evening rice." Nogmaals, de verhalen die Ernest Bramah aan z'n gestaarte vertegenwoordiger in de mond legt, zijn geen navertelde Chinese volks verhalen of legenden. Ze komen alle- uit z'n eigen meer-dan-geweldige duim en ze zijn Chi nees zoals het beroemde, bijna anderhalve eeuw oude Vathek van William Beckford Oosters of Perzies is. Maar naast 'n fantasie, die de schepper van Vathek waard is, vindt men hier soms droog, soms sappig 'n humor veel rijker dan waarover Beckford beschikte, al was ook deze lang niet zonder die eigen aardige gave. Soms zit de hutnor in de situ atie, al of niet onderstreept door 'n snedig gezegde; soms in de behendigheid waarmee Engelse spreekwoorden tot Chinese" worden omgewerkt. 'there's many a slip 'twixt the cup and the lip' wordt: "There is often a space between the .fish and the fish-plate" en Engelse (of liever Europese) toestanden en verschijnselen (b.v. werkstakingen en vakverenigingstaktiek) met de nodige of wenselike wijzigingen aan het Hemelse Rijk worden toegedicht. Op blz. 344 vindt men 'n oerfantastiese verklaring van blackleg = onder kruiper.... De hoofdzaak evenwel is de soliede konstruktie zowel van 't geheel als van de onderdelen, de geacheveerde vorm, die getuigt voor de noestheid van 'n eerlik werker gepaard aan het talent van 'n geboren kunste naar. En voor wie 't in deze na aandachtig doorlezen van 't boek niet met me eens is, heb-ik als enig antwoord: extending the fivefingered «esture of derisjon from the organ of contempt (blz. 58). The retaliatory propnlsion. of the sandal of aathority ducht ik niet. Here's to Ernest Bramah sive Brahma, Creator ! WILLE M VAN DOORN OHTTAÏG- en BETAALKAS liuii Doilnitriit 20-22, iiituilii Renteverg. voor gelden k deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ? 20.000 tent. betaalt). met 10 dagen opzegging 1% pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open in gesloten bewaargeving volgens Reglement. SUB DEPOSIT INRICHTING geopeid: op Werkd. v.l'/iV.m.tot 4'/, uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens v. 83/4 tot 13 uur. Loketten van ?2.50 pei maand (? 10.?per jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. rt'dam. PANDBRICVCM tegen 98 pCt. vVépplich\e jaaplyKs< pet. ^i «Uliliïill HEERENQRACHT 681, AMSTERDAM. Opgericht Beert uit 5 en '/üputs. PANIBRIEVEIT in stukken van f 1000.-, f 500.-en f 100.en sluit Leeningen onder Ie Hypothecair verband op zeer billijke conditiën. DE DIRECTIE. Levensverzekering Maatschappij HYPOTHEEKBANK VOOP NEDERtflND, Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. Maatschappij voor Hypothecair Crodiet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen. . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves , 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G RAVENHAGE, NASSAULAAN 23. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4i% en 5% PMDBIIEVEI TEIEI BEUÏSKOEIS In itukkai «n l 1.000-, 1500.- n f 100.-, HET VEIPLICHTE lUIUIKSGHE UITLOTIK, De Dlrtctlo:Mr. D.VAN HOUTEN. Mr. tiiviBiinili IIZ3. J. 0. TEN BRUBBEN CATE. Algemeene Hypotheekbank HBERENGEACHT 416 - TELEFOON 74 5 pCt. PANBBBIEVEN Met verplichte jaarlJjksche uitloting. Di Prestdent-Commtssotlii f. TH. EÏERHD Dt Dlrectte Mr. H. POUV Ur.U.VMTOULOIYAIIDElKOOG ARNHEMSOHE Hypothoektmtib: Anno 5 pCÊ. Pandbrieven 5} pCt. Pandbrieven a 97 pCt. a WO pGt. Directie: Mr. a J, VAN ZYST Mr. J. F. VERSTEEVEN O/ /O 51/. o/ 12 INSULAIRE HYPOTHEEKBANK te ZIERIKZEE 98'/4 % 100 Vermeerdering in 1922 ruim 725 duizend Buiden. Totaal in omloop: ruim II millioen gulden. büde Excess lus, t}. Lim, Hoofdagentschap: J. Herm, Schrëder, Heerengr. 124?128, A'DAM. Telefoon 40329. ZQ geeft dekking voor alle denk bare schade. De beschikbare waarborgen der Maatschappij bedragen meer dan ? 4,500.000. Het bedrag der tot nu aan Nederlandsche Auto-bezitters betaalde schaden overschrijdt ? 200.000Onze voorwaarden zijn bonafide; modelpolissei worden op aan vrage gaarne verstrekt. loltud. fypolhiokbank tooi Ridiilind Opgericht In 1864 Volteekind MiittehippelijK hpltiilfi.000.OOE Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierhayen 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. Dt Dïr.Mr.W.v.RossuM.Mr.TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. De Kollandschi Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tot elk bedrag met een minimum van l 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en ? 100.?tegen den koers van 99%. XXXXXXXXK& DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?pet j aai. KXXXXXXXH& lEDEIUIDSCIE IMDEL-MUTSCfltmi Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.?. Statutaire Reserve ..... f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-QRAVCNHAOE. Vetiifïnfen In NEDERLANDSCH-1NDIÈ, STRA1TS-SETTLEMENTB, BRITSCH-IND1E, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Credieten. « Reisoredietbrieven. Deposito's Bekeningen-Oourant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. UIDER .YPOTHEEKBANK Pandbrieven Directie i Ar.AUG.L.HEIJBROEK Kr. K. A. NEDERLOF l Standaard Hypotheekbank te ROTTERDAM Directie i M». H. H.C. CAITINBIJR u I. Da Bank geelt onder eontrftli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantosf 5% Pandbr. tegen 95% -A INCASSO-BANK Amsterdam Rotte rdarn Almelo Arnhem Delft Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Gravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg?Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort Kapitaal 1 2S.OOO.OOO. Jto*»jrvw f 5.611,700.Ijl Vreemd Bankpapier i Cheques II Buiten!. Wissels Effectenorders Coupons Prolongaties Utrechtschi Hypotheekbank UTRECHT Pandbrieven pi. m. f 36.5OO.OOO.?. De Bank stelt beschikbaar: 5'/2 pCt. Pandbrieven a 100 pCt. In stukken van fWOO.-, fSOO.- in /f00.., met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. lllustratfedruk-papler van de Firma CO. A. CORVEY, Keizersgracht 235, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555