20 Oct. '23. - No. 2417 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE KONINKLIJKE NEDER LANDSCHE HOOGOVENS EN STAALFABRIEKEN Waar in de oorlogsjaren ruimschoots de nadeelen, verbonden aan het gemis van een Nederlandsen hoogoven-, staal- en walswerk, aan den dag waren getreden, waren verschil lende vooraanstaande personen uit de industri'ele-, scheepvaart- en bankwereld reeds in het voorjaar van 1917 tot de vorming van een Comitéovergegaan, dat zich de oprichting van een dusdanig bedrijf van grooten omvang ten doel stelde. Reeds dadelijk werd een kapi taal van / 17.500.000 bij particulieren en vennootschappen geplaatst, terwijl het Rijk eveneens voor ? 7.500.000 in de onderneming deelnam. Dientengevolge kon reeds in 1918 een vennootschap te 's Oravenhage worden opgericht, die den naam Koninklijke Necterlandsche Hoogovens en Staalfabrieken" ver kreeg en waarvan het aanvankelijk kapita?! / 25.000.000 bedroeg, waarvan / 500.000 pre ferent voor kapitaal en 4pCt.dividend cumu latief. De keuze voor de plaats van vestiging van het bedrijf ging tusschen een terrein, gelegen in de Breesaap nabij IJmuiden ten Noorden van het Noordzeekanaal en een ander, ten Zuiden van de Waalhaven te Rotterdam. Na grondig onderzoek werd ten slotte de voorkeur gegeven aan eerstgenoemd terrein, waarbij vooral de goede bodemgesteldheid te IJmuiden en de toezegging van de gemeente Amsterdam, om bij vestiging aan het Noord zeekanaal tot een bedrag van / 5.000.000 in het kapitaal der vennootschap deel te nemen, den doorslag gaven. In verband met de kapi taalsdeelneming van de gemeente Amsterdam werd het kapitaal verhoogd tot ? 35.000.000, waarvan thans geplaatst is / 30.125.000, t.w. ? 29.500.000 gewone aandeden (waarop 90 pCt. gestort) en / 625.000 preferente aandeelen (vol gestort). De preferente aandeelen staan op naam en kunnen slechts in het bezit zijn van Nederlanders, in Nederland woonachtig, of vennootschappen, waarvan de meerderheid aan dit vereischte voldoet. Aan de preferente aandeelen zijn zoodanige rechten toegekend, dat het Nederlandsen karakter der vennoot schap daardoor te allen tijde gewaarborgd wordt. Uit hoofde van het belang van Rijk en stad Amsterdam bij de onderneming hebben een regceringscommissaris en de burgemees ter en een der wethouders van Amsterdam zitting in het bestuur der vennootschap. Daar de bouw van een staalfabriek met walserii, in aansluiting aan het hoogovenbedrijf, geruimen tijd zou vorderen, werd beslo ten reeds dadelijk den bouw eencr staalfa briek op kleine schaal ter hand te nemen, waar toe in samenwerking met de Nederlandsche Staalgieterij v/h J. M. de Muinck Keizer een zoodanige inrichting te Zuilen werd tot stand gebracht. Te dien einde werd aandeKon. Ned. Hoogovens een overwegend belang bij de Nederl. Staalgieterij verzekerd. Behalve bij deze onderneming verkreeg zij ook belang bij een kalkgroeve in België(de Soc. Anon. Carrières de Namèche), welke de levering van kalksteen en kalk ten behoeve van het bedrijf der Kon. Ned. Hoogovens zon op zich nemen. Voorts verkreeg de vennootschap ook een belangrijk aandeel in het kapitaal van de Fhoenix A. G. fiir Bergbati u. Hüttenbetrieb, het machtige kolen-en staalbedrijf te Diisseldorf. Ten einde een beeld te geven van de beteekenis van de Phoenix zij vermeld., dat hare kolen mijnen 5 millioen ton per jaar produceeren en zij voorts een productievermogen heeft van ca. 1.500.000 ton staal per jaar. Ter verge lijking diene, dat de Nederlandsche Staalfa brieken (zooals thans de naam der Nederland sche Staalgieterij luidt) ingericht zijn voor een productie van slechts 30.000 ton staal per jaar. Na doorvoering van de laatste kapitaalsvergrooting :der Phoenix heeft de N. V. Kon. Ned. Hoogovens de beschikking over 80 pCt. van haar aandeelenkapitaal, dat niet meer dan M. 600 millioen bedraagt, maar welke aandeelen thans circa 66 milliard pro cent noteeren. Inmiddels werd met den bouw van twee hoogovens op het terrein der vennootschap, groot 205 H.A., een aanvang gemaakt en aan sluiting aan het scheepvaartwater en den spoorweg Haarlem?Uitgeest verkregen. Er werd een zeehaven aangelegd, die als fabriekshaven en toegangskanaal dient. De hoogovens werden gebouwd volgens Amerikaansch sys teem naar teekeningen van een technisch bureau te Chicago, terwijl ook besloten werd tot bouw van kooksovens met inrichtingen voor het winnen van bijproducten, ten einde de voor het hoogovenbedrijf benoodigde kooks zelf te bereiden. Thans staan de werkzaamhe den aldus, dat de haven met toebehooren, kranen, opslagplaats, de geheele hoogoven installatie enz. dezen zomer gereed waren, zoodat het proefbedrijf reeds een aanvang kon nemen. De resultaten daarvan waren gunstig. De bouw van de kooksfabrieken vorderde bevredigend, zij het ook met eenige vertraging, als gevolg van de ongeregelde economische toestanden in verschillende productiegebieden. De voltooiing der kooksovens wordt echter nog dit jaar verwacht. In den aanvang van 1924 kan dan het geheele hoogovenbedrijf in werking worden gesteld. Definanciëele resultaten waren uiteraard nog van alleszins ondergeschikt belang. Tot dus verre werd alleen 2 pCt. over hetjjaar 1918/19 en 4 pCt. over de jaren 1919/20 en 1920/21 op de preferente aandeelen uitgekeerd. Er is thans dus 8 pCt. preferent dividend achter stallig, hetgeen in verband met.het geringe bedrag, dat hierbij betrokken is, natuurlijk bij een dergelijk bedrijf geen rol speelt. De baten, die het belang der vennootschap bij andere ondernemingen opleverde, waren verre van bevredigend. Op de kapitaalsdee!namc bij de Nederlandsche Staalfabrieken v;h J. M. de Muinck Keizer ontving zij nog geen dividend in verband met de ongunstige re sultaten, die deze onderneming de laatste jaren heeft opgeleverd. Tot het in gebruik nemen van de nieuwbcstelde ovens konden de Nederlandsche Staalfabrieken eerst in April van dit jaar overgaan, als gevolg van de lage prijzen der afgewerkte arti kelen. Wel werd reeds eerder besloten tot het walsen van in het buitenland gekochte half fabrikaten, zoodat de Nederlandsche Staal fabrieken thans toch stafijzer konden leveren. Ook van deze zijn de prijzen echter zoo laag, dat dit bedrijf eveneens langen tijd niet winst gevend kon worden gemaakt. Eerst in het loopende jaar trad een verbete ring bij de Nederlandsche Staalfabrieken in. Gelijk reeds gemeld konden in April j.l. de nieuwe ovens in vollen omvang worden in bedrijf genomen. Een groot gedeelte van het ver vaardigde s taal vindt afzet in het buitenland in den vorm van knuppels. De walserij was het geheele vorige bedrijfsjaar in bedrijf voor de vervaardiging van stafijzer. Gedurende korten tijd bestond als gevolg van de Ruhrbezetting zeer levendige vraag naardit product stafijzer tegen oploopende prijzen. Den laatsten tijd is de vraag echter weder zeer verminderd. De soc. anon. Carrières de Namèche keerde over 1920 na ruime afschrijvingen een dividend van 53/4 pCt. uit. Gedurende de beide volgende jaren werd daarentegen met verlies gewerkt. De Phoenix A. G. keerde wel hooge dividen den uit (over 1919/20 20 pCt., over 1920/21 25 pCt. en over 1921/22 50 pCt.) maar ten ge volge van den lagen koersstand der Mark legden deze uitkceringen, omgerekend in Hollandsen geld, toch geen gewicht in de schaal. Zoo behoort het tijdperk van voorbereiding en bouw voor de Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken thans grooten deels tot het verleden en zal deze met veel lan opgezette onderneming haar eigenlijke werkzaamheid kunnen aanvangen. Het spreekt van zelf, dat men niet dadelijk alleszins be vredigende resultaten zal mogen verwachten, vooral niet, nu het herstel van den economischen toestand door den loop der poli tieke gebeurtenissen in veel langzamer tempo heeft plaats gehad, dan men algemeen had gehoopt en vermoed. Toch moet men de ener gieke daad om hier te lande een eigen hoog ovenbedrijf te stichten bewonderen en op prijs stellen, want het kan ons land slechts ten goede komen, dat het in tijden van algeheele ont wrichting van bedrijf en verkeer over een eigen kolen- en staalbedrijf van zoodanigen omvang, als thans is opgericht, beschikt. Het moet trouwens mogelijk zijn dat het bedrijf onder normale omstandigheden winst gevend kan werken. Immers ligt Velsen voor den aanvoer van ertsen in ieder geval veel gunstiger dan de industrie-gebieden in MiddenEuropa, terwijl het wel de beschikking over steenkolenmijnen ter plaatse mist, maar de aanvoer van kolen van elders gemakkelijk genoeg tie>i geschieden om dit bezwaar niet te zwaar doen wegen. Men mag dus hopen, dat wij ook hier te lande binnen korten tijd een hoogoven- en staal bedrijf van beteekenis zullen hebben, dat een waardig voorbeeld kan worden voor een soort gelijk bedrijf, dat men, volgens recente dagbladberichten, thans ook in de nabijheid van kolen- en ertsrijke gebieden op Borneo wil oprichten. Aldus bestaat de gegronde verwachting, dat Nederland voortaan zoowel in Europa als nabij den evenaar een vrijwat belangrijker plaats onder de industrielanden zal kunnen innemen, dan tot dusverre het geval was. P A u L S A u L: L IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIItlMlllllllllllllllllllllllllllllllllllilll SCHILDERKUNST-KRONIEK DIERSTUDIE Teekening voor de Amsterdammer" door H. Verstijnen. JUBILEUMTENTOONSTELLING TE AMSTERDAM. Groot is Suze Robertsun. Ik mis de geschil derde tragische figuren hier, maar deze zijn wonderlijk vervangen door twee teekeningen, 459 en 461, die de bittere geslagenheid vertoonen, die figuren van Ka'the Kollwitz eigen is. Deze twee teekeningen behooren tot de meest ziel-roerende werken van de tentoon stelling. Hoe groot ze was als stillevenschilde res, het statig-geschilderde stilleven met tien bijbel (37) wijst dit uit, en het andere met den Komkommer (880). Niet zóó tragisch-zwaar, niet zóó zielebelangrijk is CobaRitsema(üc Amsterdamsche maar een leerling van haar broer, en van Breitner !) Wijd en open bleef haar kleur door de leiding dezer twee leermeesters. En altijd kleur is ze. Het stilleven met den hoed en met de veer is een zeer goed werk; het stilleven met de blauwe boeken weinigen konden zoo een gegeven zóó triomphant bestaan; levendig rijk met al zijn witten is In het atlier". Zij is inderdaad het meest schilderes tier Amsterdamsclie Joffers. Floris Vcrstefs bloemen; er bestaan betere dan nu in Amsterdam zijn. Hij kan kleuren hebben als gebrijzelde mineralen, maar in twee werken handhaaft hij zich; in de TinnenKannen" (386) en in den Nap niet eieren" (388). Deze zijn met sober zich hondenden hartstocht geschilderd; hun roestig grauwblauw heeft''stilte en toch hevigheid. De vorm is volledig, maar groot; het détail verslonken in den grooten vorm. Deze werken bewijzen opnieuw, dat de schilder Verster den groot sten roem zal blijven behouden, al is de strakke teekenaar soms te loven, want de schilder be zit den vorm op forschcr en grooter manier, en de hartstocht is óf in de kleur rijker, óf hoewel in de kleur teruggehouden van durender klank. Baiier verhoudt zich misschien tot deze groep Hagenaars", Breitnerianen, zooals de oude Israëls zich verhield tot Weissenbruch en de twee Marissen. Hij is de meest romantische; hij zocht in het Oosten en aan den (ianges dat, waarmee hij zich kon uiten: statigheid van gebouwen, lichtwankeling; figuur, dier en boom. Statigheid van 't ge bouw is in Beares; lichtwankeling in den Zonsopgang aan den N ijl "figuur en d i er vindt ge in de andere. De Amsterdammers van Allebé(Veth ont hield zich) vindt ge dan: Haverman, van Looy, Witsen, Lizzy Ansingh, Dijssclhof, Voerman, Basti'rt, ; Thérèse Schwartze, die afzonder lijk is, Peizel die eer bij haar aansluit. T hér esc Schmirtze is'het gevoeligst in de Waaier," een droefgeestig, hoewel schijnbaar mondain portret van Lizzy Ansingh, en in Verloren" een verhalend werk. Er zijn van haar ook «rootere portretten, die kunde of gewoonte van schilderen duidelijk maken, maar die n:et blijvend indruk maken. Peizel ?zond een oudhollandsch seheepsmodel", en zijn vrouw met Barfoed en hemzelf.Jeeii werk van zekere behendigheid, maar niet zoo goed als dat van Barfoed alleen op den rooden stoel. De ambtenaar: ,,Ik was ook liever Papyrus!" iiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiliiuiiiiiiiiiliiiiiiimiliimimuiiiiiiiiiiiiiiiliii Allebé, die de reactie leidde op de Haagsche School is als anekdotisch schilder vertegen woordigd door het Museumbezoek. Haver man is zeerjgoed te zien : op zijn best is hij in den Coiirantcnlezer, den Heer Birnië, een werk met atmospheer (zeldzaam bij hem) en in het portret van Mevrouw Broers, dat een voor beeld is van zijn soberst-deftig gamma, ter wijl de lust tot karikatuur in hem hier op den achtergrond bleef (niet in den achtergrond). Bij dezen Amsterdammer zou ik het portret kunnen voegen van Josselin de Jong. Niet om gelijken aard, maar om lust tot vorm, en be paling (181). Dit portret van de vrouw van den schilder is met nauwkeurige liefde, zoo keurig mogelijk neergezet; het doet aan Belgisch werk denken. Van Looy is krachtig, eer groot en ly risch in het Oranjefeest; er zijn te be wonderen details in het Wonderkastje. Bij het Wondcrkastje, dat de bedelaar d'raagt, staan kinderen. Een kijkt den toeschouwer aan; in de oogen is diepte in staren, een ander ziet ondergrondscher" op. In het Oranjefeest is het aankomen gegeven van een groep met lampions en er is de roezige warre ling in, die de avond van een volksfeest heeft. Ik moet bekennen, dat het me een werk van verdienste blijkt, evenzeer als in anderen zin psychologisch het Wonderkastje. Witsen is tot mijn vreugd niet vertegenwoor digd door zijn maakwerk, maar door dingen, die hij ondervond. Daartoe behooren het schilderij Trafalgar Square" uitLonden.de teekeningen uit Ede, een Winterlandschap, en het posterpark; drie goede aquarellen. In het bijna nkleurig schilderij uit Londen herkent ge den te eeren, beschaafden melancholischen schilder, die later te loor ging; in de waterverfteekeningen Winterlandschap en Oosterpark rnet de groote voorgronden er kent ge den smaakvollen aquarelleur, die, hier en daar een détail zeker noteerde. Lizzy Ans/ng/ijwas belangrijker geweest als ze dingen had gezonden als de Verstootene"; de Berisping"; de hoveling",etc. Eengoed voorbeeld van haar phantaizie is in het Kind, op den rooden visch (6). Belangrijker zouden hier de zeven Zonden geweest zijn, waar ge den ironischen moraliseerenden aard dade lijk ondervindt terwijl haar portretjes als van Coba Ritsema, van Mevrouw van Vloten en van haar moeder niet moesten worden gemist. Dijssellwj is belangrijk en typisch in zijn aquarellen, kreeften en orchideeën; naiefprecies en te waardeeren in twee schilderijen van bollevelden, terwijl hij verrast met den heer met hoogen hoed" (in 't ca/e) een aquarel. Dit is werkelijk een uitstekende notitie, als. kleur, als psychologie, en ze is grootgehouden. (Wordt vervolgd) PLASSCHAERT IMIMIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllimlIMIIMIIIMMIMIlmlII MIIMIIMM iimiimiiii ONTVANG- ei BiTAALKAS liiflii Diilimttii! 20-22, iulirim Renteverg. voor gelden t deposito met l dag opzegging 1^ pCt. Bedr. tot ? 20.000 terst. betaalb. met 10 dagen opzegging 1% pCt. Voor andere termijnen op nader evereen te komen voorwaarden. Open in gesloten bewaargeving volgens Reglement. SIM DEPOSIT rasfügnwa geopead s op Werkd. v.ls/4V.m.tot 4'/> uurn.m. op Zaterdagen en Beursvacantledagen des morgens v. 83/4 tot 12 uur. Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per Jaar) en hooger te huur voor bij de Directie bekende ot geïntroduceerde personen. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 2.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-0 RAVEN HA GE, NASSAULAAN 13. Bijkantoor: te UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: 4*% en 5% PMOBIIEVEI TEEEI BEUISKOEIS In ttiikkai >n l 1.000-, f 500.- H f 100-, HET YEIPLIOHTE IMIUIKStHE UITIOTIM, iiiiiminii 10». Dl Dlrietli:Mr. D, VAN HOUTEN. Mr. 1. D. TEN BRUBBEN CATE. Levensverzekering Maatschappij flrhbem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. HYPOT«EEKBflNK PANDBRICVEN tegen 98 pCt. Utrechtsche Hypotheekbank UTRECHT Pmmdbrlovon pi. m. f 36.500.000.?. De Bank stelt beschikbaar: 5V2 pCt. Pandbrieven a 100 pCt. In stukken van /?000.-, fBOO.- en flOO.-, met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. FirmaüermJÉoder Heerengracht 124-128 Amsterdam Tel. 40329 Assuradeurs en Assurantiebezorgers VOOR alle soorten Verzekering De Hollandsche Voorschotbank HAARLEM, KRUISWEG 70 De Bank verstrekt gelden tol elk bedrag met een minimum van l 1000.?op zakelijk onderpand en onder borgtocht, met in pandgeving eener polis van levensver zekering van gelijk bedrag, en verkoopt 6% schuld brie ven in stuk ken van ? 1000.?, / 500.?en f 100.?tegen den koers van 99%. lollud. Hjpoihükbk 1001 Opgericht In 1864 Volteekend HnttchippsIjK Ktpltul f5.000.OOC Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Qed. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Dir. Mr.W.v.RossuM, Mr. TH. REEPMAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. j IEDEIUIISC1E UIKL-IUTKWrll Gestort Kapitaal f 80,000,000.-. Statutaire Reserve f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM eo 'i-GRAVENHAOE Veitieiafen lo NEDERLANDSCH-INDIE, STRAITS-SETTLEMENTS, BRITSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. Ia- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Incasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Gredieten.-?Relsoredietbrieven. Deposito's Rekeningen-Oourant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. te ROTTERDAM Directie i Mr. H. H. C. CAITBNIUM u I. MOSSILHAM Di Bankgettt onder contrQli van het Algemeen Admini stratie- en Trustkantoa» 5% Pandbr. tegen 95%. INCASSO-BANK Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem Delft Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Qravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg Utrecht Wormerveer Wijk bij Duurstede?Zaandam Volgestort KmpHmml f 2S.OOO.OOO. f B.611.7OO.Vreemd Bankpapier Cheques Buitenl. Wissels Effectenorders Coupons Prolongaties DE AMSTERDAMMER kost slechts f 10 per jaar. lllustratledruk-papfer van de Firma C O. A. CORVEY, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555