3 Nov. 23. - No. 2419 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VüR NEDERLAND DE AMSTERDAMMER Weekblad voor Nederland kost slechts f 10.?per jaar .'.fRAVENSWAAY DItf FRIESCHEDlYHEERENBAAI 20CTS PER HALFC^ FAKJE. KUNSTHANDEL G. J. STEGEMAN OVERTOOM 163 TELEFOON 28292 Smaakvolle Omlijstingen Motor- en Zeiljachten TE KOOP, In diverse groottenen prijzen. Lijst van In commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. BINOHAH a LUOT AFD. JACHT AGENTUUR Slopersvtst 1 Rotterdam Pil ond. 89 Cint Ir. len Boekh. en na HAARDEN KACHELS MEN VRAGE ONZEN UITGEBREIOEN CATALOGUS NIMBUS-HAARDEN BIJENKORF AMSTERDAM DEGELIJKE miiiiniiiimiimiiiinuiiiiiiiii OPLEIDING, mond. on in bovenstaand mdros llllllllfllllllllflllllllllllllllllllllfllllllllllll postw. bij RIËNTS BALT, Den Haag, Daguerrestraat 28. chrlft. MET LISSONE naar ALGIERS, MAROKKO, TUNIS van 22 JANUARI '24-26 FEBRUARI '24 VRAAGT ONZE CONDITIES BOUWT IN HET OOSTERPARK TE BILTHOVEN INLICHTINGEN VERSTREKT DE DIRECTIE TEL. INT. : No. 6538 Modellenzaal E.M. Jaarsma Vulhaarden DIRECTIE: N. V, GEBIS «LINK. Leidschestraat elf Kachelsmeden en haardenmakers sinds 1857 INSTITUUT OVERTOOM Amsterdam Rotterdam Overtoom 57 en 93a Kruisstraat 40 Typen - Steno - Talen Boekhouden iiiiiiiiiiiiiimimin n»n iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiimimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii itiiiiiitiitiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiii t in iiiiiiin iimmiin DE TANGER-KWESTIE De door verschillende omstandigheden tel kens weder uitgestelde conferentie, welke Engeland, Frankrijk en Spanje over de Tanger-kwestie zullen honden, zal nu binnen kort plaats vinden. Het zenden van een Italiaansche oorlogsbodem naar Tanger ter ontscheping van militairen voor de bewaking van het consulaat was de voorbode van Mussolini's eisch om aan de conferentie deel te nemen; daar Italiëdan ook een stem zou krijgen bij de oplossing van het Tanger-conflict, ligt het voor de hand, dat de drie mogendheden zullen blijven weigeren Mussolini's afgevaardigde toe te laten. Engeland, Frankrijk en Spanje zullen trach ten tot overeenstemming te geraken bij het bepalen van de nieuwe wijze waarop de Tanger-zone zal worden beheerd. Tanger zal geen stad van beteekenis kunnen worden vóór een ondubbelzinnige uitspraak over haar toekomstige positie is gevolgd. Geen onderneming zal het aandurven zich fianantieele opofferingen te ? getroosten in een stad, wier lot onzeker blijft. Dit geldt met name voor enkele in grootschen vorm opgezette f ransche maatschappijen voornamelijk in bouwmaterialen, die op een beslissing wachten. Onder de besluiteloosheid, de vrees om den toestand onder oogen te zien, die de mogendhe den tot dusver hebben gekoesterd, lijdt het geheele handelsleven in Tanger. De arbeidende stand, grootendeels Arabie ren, ondervindt minder de nadeelen van dezen ongezonden toestand dan de kooplieden en deze zijn, zooals bijna overal in Marokko, voor het grootste percentage joden. De notabelen onder de Mooren op een wijze te benaderen, zóó dat zij er geen bezwaar in zien onbevangen hun oordeel over de voor de deur staande conferentie te geven, is alleen dan mogelijk, wanneer zij dg, reserve, welke zij zich bij bespreking van politieke aange legenheden steeds opleggen, geheel laten varen. De gezindheid der welgestelde Arabieren IIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIHII FANTASTISCHE GESTALTEN VAN HARRY VAN TUSSENBROEK kan men zonder gevaar voor generaliseering pro-duitsch noemen. ^Vele woningen van Arabieren zag ik getooid met goedkoope lithografiën van den ex-keizer en zijn famiilie. Het bezoek aan Tanger in 1905 door Wilhelm heeft een diepen indruk gemaakt; vele notabelen zijn destijds aan hem voor gesteld en hebben hem de hand mogen drukken. Zij gaan er nog prat op. Ook in de opwindende dagen van Agadir (1911) heeft de duitsche diplomatie een voor de Marokka nen onvergetelijken coup de theatre" ge leverd. En zelfs over de Marken-debacle zet de Arabier zich, in blinde bewondering voor alles wat duitsch is, been, al heeft deze speculatie zijn enthousiasme eenigszins bekoeld. Hij heeft respect voor de prestatie der Franschen in hun zone, is gevoelig voor het verschil in vooruitgang van Casablanca, nu de voornaamste invoerhaven van Marokko, waarlangs ook de goederen voorFez getranspor teerd worden, vergeleken met die van Tanger, maar zijn geheime sympathie blijft uitgaan naar den verslapten Michel, die vroeger zoo voorkomend met hem onging. Een plebesciet (zoo Frankrijk daarvoor te vinden ware en dit lijkt ook om vele redenen zeer waarschijnlijk,) zou voor zoover het de Mooren betreft niet ten gunste van Marianne uit vallen. Over den chaos in de spaansche zone halen zij in stille verkneukeling bij elke nieuwe mislukking de schouders op. Mijn indruk is, dat zij in mohammedaansche berusting den loop der gebeurtenissen zullen afwachten en vreedzaam als zij zijn, zich bij elke beslissing zullen neerleggen. Een niet te onderschatten element is het joodsche. De kapitaalkrachtige handelslieden zijn, zooals ik reeds opmerkte, bijna uitsluitend joden. Een merkwaardig verschijn sel is, dat deze in Marokko geboren Israëlieten toch grootendeels geen Marokkanen zijn. Dat werd ik bij mijn eerste bezoek al spoedig gewaar. Er kwam iemand op mij afstappen, die mij als compatriota" begroette. In zekeren zin was hij dat ook. Maar niet in dien welken hij eraan gaf. De man zou opgeld hebben gedaan als ,,de laatste der Asteken" Voor twee jaar had ik de eer dit onvervalscht kunstenaarswerk bij u in te leiden onder de rubriek-. Dramatische Kunst, waartoe het onder andere, en m. i. in de eerste plaats, be hoort; Harry van Tussenbroek heeft de dramatiek in zijn vingers. Ik had toen ge hoopt, dat deze wonderbare wereld, geboren in de schaduw van den Dordtschen toren, verplaatsbaar zou zijn en kunstenaars van alle gilden, maar voornamelijk van het toonecl, zouden komen om mijn geestdrift voor deze sterk-inspireerende, tal van mimische pers pectieven openende uiting, waaraan allicht een schijn van chauvinisme kleefde, te deelcn en te bevestigen. Tot dusver is daar niet van De Roos van Sjiraz gekomen en wanneer men thans het zaaltje van de Dordtsche Vrouwenclub naast-aan het huis van den maker?binnentreedt, wijkt de gedachte dat dit alles ook elders ten-toongesteld zou moeten worden voor de zeker heid: hier, op deze plek, behooren ze thuis, al deze gestalten en verschijningen, geesten en gedrochten, als de aardbewoners in hun hol en de zielen in het Nirwana. En wie dit vreemde leven-der-dingen wil ondergaan en als een kunstgenot genieten och, we zoeken het tegenwoordig zoo ver en dit is heusch even Russisch als de Russische import, waarmee ge dweept, en even primitief" als van de wilden in het oer-woud moet er een kleine reis voor over hebben. Wie op het woord gebrand is, mag dit ook gerust Expres sionisme" noemen, maar dan met hetpraedicaat: onbewust, want hier ligt juist de kloof tusschen den enkelen geboren kunste naar, die maar-doet en eigenlijk niet weet wat hij maakt, en den verfoeilijken zwerm kunsten makers, die het u allemaal zoo keurig weten uit te leggen: wat ze zouden willen als ze konden. Achterna te beschrijven zijn deze gestalten" sierpoppen heeft men ze aan vankelijk abusievelijk genoemd ook be zwaarlijk, tenzij men over de ruimte beschikte stuk voor stuk, gelijk een kunstvoorwerp in zijn bepaalde sfeer, met de pen te betasten. En dan nóg, het geheim van leven of lood iaat zich daarbij niet verklaren, het hoogere, het helsche, het brute en het perverse leven dat van deze wezens ontstaan uit lorren en beenen uitstraalt en de geheele- atmosfeer bezwangert, is ontastbaar. En het treft ons des te sterker wanneer wij vergelijken hoeveel er vaak op het tooneel in optima forma, waar afstand en belichting de illusie kunnen steunen, dood blijft, terwijl in deze onnoozele kamer, in den nuchteren dag zoo wel als bij'avondlicht, de geheele rommel van vodden en chiffons, knoopen, knikkers, kralen, vogelkarkassen, veeren, uitgeplozen touw en oud-roest een waren heksensabbath uitvoert, een nieuwe Moeder de Gans" schept; door middel van n gruwelijke, als op den storm aangevlogen heks", Shakespeare's geest oproept, en in De roos van Sjiraz" zoo broos en lieflijk dat ge uw oogen bij haar aanblik neerslaat - de Duizend-en-én-nacht" tot werkelijkheid maakt. Er zijn er nu een zestigtal, waarvan er niet in een kennistentje. Toch beschouwde hij zich ais volbloed" hollander. De kooplieden in Tanger en beide invloedzones moeten zich namelijk, wanneer zij zich Marokkanen noemen, ook aan de plaatselijke rechtspraak onderwerpen. Wanneer verder de locale autoriteiten het oirbaar achten om plotseling b. v. een nieuwen accijns in te stellen, dan moeten zij, die onder de Marokkaansche wetten vallen, met zoo'n willekeurigen maatregel genoegen nemen. Zij moeten verder, wanneer er in kort geding recht gesproken wordt over het niet nakomen zijner verplichtingen van een der kooplieden, zich met de uitspraak der moorsche justitie tevreden stellen. Nu is dikwijls gebleken, dat een dergelijke uit spraak veel aan onpartijdigheid te wenschen overliet. Er zijn nu verschillende landen als Neder land, Engeland en België, die zich niet bij de conventie, waarin besloten werd dat ook vreemdelingen zich aan de wetten en over heidsmaatregelen in de protectoraatszone en in Tanger dienen te onderwerpen, wenschten aan te sluiten voor zoover het hun onderdanen betrof. Verder blijft de mogelijkheid open, dat Marokkanen zich in sommige gevallen onder protectie van een andere natie stellen. Vele handelslieden hebben dit gedaan en een semsal" aangevraagd en verkregen. Zulk een protectie moet door een firma uit een der bovengenoemde landen bij het des betreffende gezantschap worden aangevraagd en aldus hebben b. v. verschillende Manchester huizen hun protégés in Tanger, Laroche, Tetnan en Casablanca. Bij dringende geschillen wordt de consul geraadpleegd en meestal blijkt, dat de delin quent meer ontzag heeft voor den buitenSPAAMSOH, EMQELSOH, FR AH 'S OH, DUITS OH *to. Borlitz-School HoorongrmoM 481 Tel. 43286 Pract. Onderwijl door bulten). Leeraren landschen bemiddelaar (en diens invloed) dan voor de locale rechtspraak. In een gebied als de Tanger-zone, waar corruptie hoogtij viert, zou een volksstemming geen juisten kijk geven op de ware verhou dingen, te meer wanneer lang te voren de mogelijkheid van een plebesciet onder de oogen is gezien en tijdig maatregelen genomen kunnen worden door de belanghebbende mogendheden. Bij zulk een stemming zou het joodsche element -- hoewel doordrongen van de zekerheid dat Tanger slechts onder fransen regime tot een breedc economische ontwikke ling kan geraken, -- zich voor het meerendeel uit overwegingen van religieuzen aard (het zou mij te ver voeren daarover uit te weiden) niet ten gunste van Frankrijk uitspreken. De Spanjaarden zijn van de Europeesche nationaliteiten numeriek het sterkst. Het zijn de paupers van de stad. Maar bij een stemming zouden zij de schaal ten gunste van Alfonso doen overslaan. Een en ander sluit de mogelijkheid uit, dat bij de hangende kwesties de uitspraak der bevolking ingeroepen zal worden, daar Frankrijk ge gronde redenen heeft een dergelijk votum niet uit te lokken, afgezien nog van de practische bezwaren, die aan een stemming door een uit zoo heterogene elementen bestaande bevolking, verbonden zijn. Naar de resultaten van de a.s. conferentie kan men slechts gissen. Het proefballonnetje dat via Londen door de Madrileensche pers opgelaten werd, als zou Engeland voor een ruiling van Gibraltar met het strategisch veel minder gunstig gelegene en onversterkte Ceuta te vinden zijn (het werd in Londen nog noodig geoordeeld dit berichtje tegen te spreken) wijst er op, dat Spanje enkele schuchtere schreden in deze richting zal wagen natuurlijk zonder succes, daar Engeland er niet aan denkt zich maar eenigszins te storen aan de campagne die in de nationa listische kringen te Madrid op touw is gezet en het zijn positie als sleutelbcwaarder der Middellandsche zee niet wenscht prijs te geven. Maar bij een voorstel tot algeheele inlijving llllllllllllllMlllltllllllllllttl iiiitiiiimiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiniiiiiiiiiiii iniiiiiiiii lllflllllllllllllllllllllllll Het monster en zijn buit n ontstond uit soortgelijke visie, noch uit gelijke grondstoffen, leder staat daar voor zich, een persoonlijkheid, meer dan een mensch, een samenvatting van wat, goddelijk en dierlijk, menschelijk werd. Er zijn er mi ook bij, die als marionetten kunnen bewegen. Ik weet niet wat mij op den duur dieper 7.011 boeien: de ironische rust van den ouden Wijze", gezeten op drie folianten, met zijn geweldigen schedel, zijn lijf, zijn ziel van perkament, en zijn blik, die eeuwen peilt. . . . of de Droomdanseres", zooals ze, een vod, oprijst van de sofa, loom haar lange leden rekt, in trance geraakt, en ten slottc weder neerzijgt, als opgelost tusschen de kussens. Van groote tragiek (hoe wars van sentimen taliteit is deze krachtige, wreede fantast!) is de Vrede van 1018" een schimbleekc vrouwe figuur, die in den smartelijkén greep van haar hand een bloedig bosje diiivcnveéren om klemt. Een ieder, die, door de pers verschalkt. zich heeft laten verleiden tot i-en lichte passie voor wijlen Toetankhamen" sta hier stil vóór De wachter aan het graf', wiens knikkeroogeil, /.wart en bol, u aanzien om van schaamte door den grond te zinken, wiens onmenschelijk lange gele vinger (van gebeitst katoen) op de fijn-genepen zeemleeren lippen, het gansche malle menschdom het zwijgen oplegt. Er is een Monster", geweldig van plastiek, het lijkt uit been gemaakt en heeft de kleur van dorre blaren. Naderbij dat wil zeggen. ge moet het willen onderzoeken want ge kunt er met den neus opliggen /.onder te twijfelen of dit is afgestorven vleesch en been naderbij blijkt het onschuldige shantung na turel", de vale bakkebaarden, de afschuwelijke haren, die als uit een spleet van zijn verlepte borst groeien, zijn er de rafels van. Evenals de verhoudingen buiten de normale proportièn zijn gezocht, zoo accentueeren ook de kleuren de onwerkelijkheid; de lange kopergroene wimpers van den Slangenbezwt-erder", nooit zag ik zoo'n giftigen blik ! zijn uitgeplozen van de brons-en-groen gestreepte taftzijde, waarvan hij van top tot teen ook zijn gezicht - is gemaakt. En tusschen deze lugubre heeren zit dan in de vensterbank, als viel er een zonnestraal naar binnen, de heldin uit La Carosse du Saint Sacrément" rozenrood en Spaansche-kant-zwart, met een mondje van bloedkoraal in de devote coquetterie van haar koe! blank crêpe-de-chine gezicht. De overigen mogen u tot verrassing blijven. Slechts nog eene, op wie ik een persoonlijk zwak heb, zij hier eervol vermeld. Zij draagt den lieven naam van Mercy" (Harry van Tusschenbroek stamt van moederszijde uit het land van Beardsley") en is als een afgodsbeeldje van louter goud, wonderbaarlijk teer, haar blik stil en vol genade, de handjes biddend aaneen. Van haar gouden hoofdtooi hangen aan ragdunne draden vuurroode besjes als robijnen; in de zwarte nis, waarin zij werd geplaatst, lijkt dit juweel van den hemel afgedaald.... Indra's Dochter. En het heeft een langen tijd geduurd eer ik tot de ontdek king kwam, dat zij niets meer of minder was dan de versleten voering uit mijn winterman tel, die ik eten schepper dezer schatten bij gelegenheid van de jongste schoonmaak schoorvoetend had geoffreerd. Deze Dordtsche tentoonstelling is iets bij zonders, ook daarom wijl zij uit commercieel oogpunt waardeloos is en geen nut" sticht. De bezitter is aan zijn geesteskinderen gehecht der zone bij het fransche protectoraat zal Engeland zich wel aan spaansche zijde scharen, daar het een charmant desordre" in Tanger boven een fransch economisch en strategisch bolwerk verkiest. Frankrijk vindt in de huidige ontreddering in het aangrenzende spaansch protectoraat en in een statistische vergelijking van den economischen vooruitgang in de spaansche en de fransche zone, prachtige argumenten tegen een verdere uitbreiding van den spaanschen invloed. Ten slofte moge nog aangestipt worden, dat momenteel Frankrijk zoowel bij de Ma rokkaansche Staatsbank (met hoofdzetel in Tanger) als bij de douane-regelingen een overwegendcn invloed heeft; zoo gelden b.v. voor Tanger grootendeels dezelfde protec tionistische en voor duitsche goederen uiterst bezwarende tarieven als die welke in de fransche zone ingesteld zijn. Spanje heeft bij deze bijeenkomst zoo goed als niets te verliezen, maar kan alleen zijne economische positie verbeteren; zij die de haiidelstoestanden in Tanger kennen, weten dat de machtsverhoudingen in deze stad zich in de na-oorlogsjarcn geheel en al ten gunste van Fitenkrijk hebben ontwikkeld. Het is dan ook meer voor Spanje dan wel voor Frankrijk een gunstige beschikking, dat Engeland bij deze conferentie der Dritte im Bunde" is. M A u R i c i; Ci H R z o N iiiiiiiiliiiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiitiiimmiiiHiiiiiHMilHHiiiim mMMnniiMM Indien U in de vacantie per Auto de bergen wenscht te bezoeken, kan zulks Uw genoegen verhoogen door een PUCH ALPENWAGEN aan te schaffen. Vraagt demonstratie en offerte bij NliutogarageJCfllPEL' Koninginnegracht 111, Oen Ha; g IIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII als de Japanner aan zijn gesneden ivoor; hij zou Huibert noch Klaartje willen verkoopen, en ik betwijfel ook of iemand er op gesteld zou zijn zulk een vreemden gezel tot permanent kameraad in zijn studeerkamer te hebben. Wat er ten slofte mee gebeuren moet, is een vraag van later zorg. Voor het oogenblik geven ze, wat schoonheid geven kan wanneer ze het leven aandurft, het striemt en verheft naar haar souvereinen wil. Gij kunt in dit zaaltje uren vertoeven en als ge eruit komt; zal het u iets lichter vallen met uw gedachten terug te kecren tot de minister crisis, den giro-dienst en den vulcaan-dans in het overige tooneelbedrijf, in het gelukkig besef, dat er nog andere werelden zijn dan de onze, en dat het den kunstenaar gegeven blijft er nu en dan met den tooverstaf een uit den grond te stampen. TOP N A i; r F De Wetenschap