17 Nov. 23. - No. 2421 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VUUR NEDERLAND STEUNZOLER KT KUNSTHANDEL G. J. STEGEMAN OVERTOOM 163 TELEFOON 28292 Smaakvolle Omlijstingen INSTITUUT OVERTOOM Amsterdam Rotterdam Overtoom 57 en 93a Kruisstraat 40 Typen-Steno-lab Boekhouden Bouw- en Woningbureau van di N.V. Woning-bureau v/h J. D. F.VAN DER VEEN, Kantoor van Vasti Goederen.Tedlng van Berkboutstr.I. Rijpleten D BC BEaCZ-E J. DE JON6 * ZONEN - A'DAM HEI LISSOXE naar MERAN. Vraagt de condities van onze arrangementsreis (zonder begeleiding). TT THT TT TT XM U U U WINKELHUIS a f24.?per week. 3 WEEKWONINGEN a f8.?, f8.50, f9.?per week. Aanvaarding l Oct. 1923. Te Huur of te Koop met overname van Stoffeering, doch niet verplichtend, een V R IJ H E E R E N H U I S. Huur f1600 per jaar. Aanvaarding direct. Br. onder Letter T. A., Bureau De Amsterdammer. t BOEIflllD Amsterdam Telel. 46828 iltrichtschedwarsstraat 17-19 ? kjj di Bguliirsgraciit ? BINDEN SCHOOL- IN STUDIEBOEKEN OELEOENHEIDSALBUMS PORTEFEUILLES ENZ. Sniltchiilt RltllS BAU Zilfond. 89 Cint fr. In den Boekh. en na postw. bij RIËNTS BALT, Den Haag, Daguerrestraat 28. ,?11111111111111 n ui i i mi niet zijn goede geld weg moest gooien aan deze slecht beschilderde stukjes doek en dat de Rembrandt-handel een so.ortement zwendel is en dat de brave Amerikaan zich voor een dergelijk investment" voortaan moest be hoeden. Daarop is Holland in hevige beroering geraakt of liever gezegd zijn vele Hollanders in hevige beroering geraakt en (laten we dit als een komplimentje beschouwen) men heeft ons briefjes geschreven en gevraagd (ja, men heeft er op gestaan met een beroep op een gemeenschappelijk Hollanderschap, waar van ik in rneer berooide dagen nooit iets gemerkt heb), dat ik als Amerikaansche redakteur de oud-vaderlandsche eer hoog zal houden en den geleerden man onmiddellijk zal weerleggen. Daarop moet ik dit antwoorden. Dat, in de eerste plaats, die geleerde Amerikaan de auteur is van eenige boeken over kunst, die bijna even vervelend zijn als slecht. Dat, in de tweede plaats, men toch in Ame rika langzamerhand wel te slim is geworden om zich door een krantenpaniekje van dit soort te laten verontrusten en dat men deze ontdekking ten opzichte van den superieuren Rembrandt gelijk stelt met de wonderbaar lijke berichten die telken jare in de gele pers te lezen staan omtrent de van ouds bekende zeeslang, de kwadratuur van den cirkel en het geheim van den Man met het Ijzeren masker. En in de derde plaats, dat Holland over dezen aanval niet mag klagen, want dat al het voorbereidende werk door Hollanders zelf gedaan is en dat de tegenwoordige ongun stige reputatie van Hollandsche schilderijen op de onmiddellijke wijze te wijten is aan de rare hebbelijkheid van de Hollanders buitengaatsch, om alles uit hun eigen land aan die behandeling te onderwerpen die men gemeenlijk afkammen" noemt. Indien men hiertegen in het midden brengt dat deze rubriek meestal a's Reinigungs Anstalt" gebruikt wordt, zoo antwoord ik iiilimililiillliuiiiiiiiiiiilliiiiiiiiiiiiiii'i ii»"imiiiiiiiiiiiitiiiiiiiii>iit SPAAMSOH, EHOEL3OH, Fit AH 9 O H, D UIT S OH 01o. Borlilz-School Heorengraoht 4B1 Tel. 43286 Pract. OnderwQi deor bulten). Leeraren iilimiiiiHiilliiiiir tllIIMIIIIHIII DEQELIJKE OPLEIOIHG, mond, on mohr/ft. man bovonmtaand adre» iitlimiiimiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinitniiu» iiiiullltllllli iiiiiiilillllllllliiiimiliiliiiifliiiiiliiiiii minimum OLDENKOTT's TABAK NOG STEEDS DE BESTE Hotel en Pension BIRKNOVEN TUSSCHEN Soestdijk?Amersfoort Het geheela jaar geopend BOUWT IN HET OOSTERPARK TE RILTHOVEN INLICHTINGEN VERSTREKT DE DIRECTIE TEL. INT. :?No. 6538 VOL AU VENT XXII 't Is wel meer eten voor 't redelooze vee ; Maar er staat geschreven : dwing je natuur ! En verder staat er: hoogmoed moet men buigen. En wie zich vernedert zal worden verhoogd. Verhoogd? Ja, zeker, dat gebeurt met mij. . Iets anders laat zich onmogelijk denken. 't Fatum helpt mij wel dat 'k hier vandaan kom. P t i: R G v N T Emile Verviers... . Verviers.... Welk eene lieve brooddronkenheid kan er van een enkelen naam van den Burgerlijken Stand uitgaan. . . . Hij heeft mij verkwikt, opgebeurd, of zooals mijn oude vriend Lamping van de Nieuwe Rotterdammer, met eenen vochtigen snor pleegde te zeggen: nieuw leven ingeblazen, toen ik door den samenloop der kwalen van de latere maanden, wederom verplicht werd wrange uren en uren de schilferende kalklaag van het plafond mijner slaapkamer te aan schouwen. Er waren oogcnblikken, dat ik er opstandig over peinsde den Kapitein-derArtillerie De Bas, die mij met zijn 5-kilo Gedenkboek dit onwaardig koopje bezorgde, mijne getuigen te zenden de rijpende beza digdheid van den tot herstel gerakende, deed mij van deze gewelddadige gedachten terugkeeren. Een oud-journalist heeft betere wapenen. En dan, gelijk ik reeds zeide, Emile Verviers schonk mij de geestelijke abdijstroop, de lafenis van een eindelijk weer mannelijk geluid, de verheugenis van een geuze-roep in de verwijfde verparlementiseering des tijds. What is in a name?, vraagt de dichter. Ik vermeen alles. Weliswaar her innert de geslachtsnaam Verviers aan het Belgische plaatsje met zijn ruim 50.000 in woners, die in linnen, laken, kant, metaalwaren doen, (ik heb er voor de wetenschappelijke gegevens mijnen Petit Larousse illnstréop na geslagen), maar overigens welk eene klinkervervloeiing, welk eene zuidelijke kracht, welk een heldentenore-buigzaamheid ! Geeft zulk een man eenen ministerieelen zetel, geeft hem de volmacht in een der departementen, ^ÉBÜM «Wllll IIIIIIIHHIHIHIIIIIIH H Hlllll HIIIIHI l IIMHIIIIIIIII1IIII1 J.S.MEUWSEN, Hof). A'DAH-R'DAH-DEN HAAQ DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND onmiddellijk dat ik deze nuttige wasscherij slechts in den kring der familie beoefen. Een drietal jaren gelden toonde ons de verkooping van een zeer bekende Hollandsche collectie dat de liefde voor stukken van Hollandsche schilders sterk aan het verkoelen was. De schetsen en het schilderwerk van vele van onze bekende meesters brachten zoowat niets op. Men kon ze voor een paar dollar koopen. Maar als er zoo iets gebeurt ligt in onze pers altijd de schuld aan anderen en nooit aan ons zelf. Dat we onze geestelijke belangen in Amerika sedert jaren verwaarloosden, totdat we nu den braven Bok uit Philadelphia als Deus ex Machina er voor gespannen hebben om hen weer naar boven te werken, dat weten degenen, die die dingen nu eenmaal weten, maar de rnenschen die thuis zijn blijven zitten, weten ze niet en zij hebben de beslissing in dergelijke kwesties en blazen hunne kaken vol wind en zuchten een diepen zucht en wanneer men hen waarschuwt dan antwoorden zij: Ja maar Meneer, weet u eigenlijk wel waarover u het hebt?" Maar om tot de schaapjes van den goeden Mauve terug te komen, die nu bij lange na niet meer zoo verkoopbaar zijn als ze dit dertig jaar geleden waren, waaraan ligt dit gebrek aan belangstelling onder een koop krachtig publiek dat vroeger heel veel liefde gevoelde vot>r deze kunst? Mijne heeren, het is onze eigen schuld. Vroegerschilderden we. Nu doen we [aan. kritiek. En aangezien men over elke schilderij (en wat dat betreft over elk kunstwerk) slechts zooveel kilo gram pure kritiek kan schrijven, zoo kwam er eindelijk een einde aan de kritiek, want het geringste Rembrandtschctsje lagbegraven onder een dergelijken berg kritische afval, dat er van de origineele schepping niets te zien was. Maar men was nog niet tevreden toen het landschap, dat onze vaderen ons nagelaten hadden, van oost tot west en van noord tot Leventverzekertng Maatschappij H A A B L B M" Wllstonspleln II DE VOORDEELiaSTB TAKIEVEN zuid bedolven lag onder de sintel-hoopen van een dor en uitgedroogd kunst-geredekavel. Men toog den oceaan over. Wat een enkel buitengewoon man met het gemakkelijke gebaar van het genie had kunnen doen, dat werd nu ondernomen door beunhazen (ik gebruik dit woord in de oorspronkelijke beteekenis van iemand die eigenlijk buiten het gilde staat) en die huppelden door de Amerikaansche dreven en vertelden met groot aplomb aan de Amerikaansche kunst-koopers, dat alles wat ze van de Hoüandsche school hadden, verkeerd gekatalogiseerd stond, dat de Halzen Rembrandts waren en de Rembrandts Halzen en dat ze eigenlijk geen van beiden heelemaal als echt aan te zien waren en dat de Steens door Mierevelt en de Mierevelts door Steen geschilderd waren en dat 'de bezittingen die de liefhebbers zich in goed vertrouwen en voor duur geld aange schaft hadden in een uitdragers-warenwinkel thuis behoorden. Wat Bismarck van de uitschers zeide ,,wcnn die Dentschen ehrlich sind, werden sie grob" is ook waar van ander* volkeren, die geen duizend mijlen ver weg van de Teutooiisrlie kusten wonen. Men heeft in Holland een dergelijke!) eerbied voor hetgeen men ,,eer!ijkheid"noemt,dat de doorsneedsche bewoner van de lage landen uwe heiligste schatten meteen als verachtelijke namaak zal definiceren (hoewel niemand hem zijn meening gevraagd heeft en hij het dikwijls genoeg volkomen bij het verkeerde einde heeft) omdat hij vindt dat hij als eerlijk man toch voor zijn meeningen en zijn principes op moet komen. CADILLAC Kit Meesterstuk dir Autotechniek Importeur: K. LANDEWEER, UTRECHT Op dat gebied heb ik de wanhopigste dingen bijgewoond. Maar als dat nu mijn meeningisdanmoct ik het toch zeg gen?" vraagt d e dorpeling, na dat hij zichzelf en zijn rasgenooten een bre vet van volko men sociale on mogelijkheid gegeven heeft. En een derge lijk iemand te overtuigen van zijn zonden is onmogelijk. We hebben dan ook dertig jaren gehad, waarin elke bezoeker uit de lage landen meteen den Amerikaansche Volke kond deed dat het meerendeel van zijn Hollandsche schil derijen leelijk, onecht en slecht was en waar we heginnen de uitwerking te bespeuren van deze nationale liefhebberij in een toenemend wan trouwen ten opzichte van onze kunst. Ja, ik kan nog verder gaan. Onze schilders hebben, helaas, een treurige vermaardheid voor hun gebrek aan samen werking en achting voor het werk van hunne collega's. Er zijn Hollandsche schilders in Amerika gekomen met de -intentie daar rijke veeren te plukken, die niet alleen het werk van hunne beiitgcnootcn maar zelfs hun eigen vroegere werk geringschatten om daardoor voor het nieuwe oeuvre" (laat ik dit afgrijse lijke woord nu ook eens gebruiken) van zichzelf een betere markt te vinden. Het is slechts een onderdeel van onze vermaarde wereld-vree'mdheid.Het is de schuld van onze onverschilligheid voor het werk van onze eigen landgenooten. Het is het resultaat van onze ongeloofelijke schoolmeester!]. En als we dan, voor den zooveelsten keer, onze eigen glazen weer eens ingegooid hebben, dan zeggen we ,,hê" en zoodra de glazenmaker klaar is met zijn werk beginnen we de stopverf los te peuteren en maar weer keisteenen te verzamelen. Parijs, 30 Oktober. Van tijd tot tijd gebeuren er eens van die dingen die ons aangenaam aandoen, omdat ze op een sprookje gelijken en omdat per slot van rekening de deugd werkelijk beloond wordt, wat helaas in het dagelijksche leven zoo heel zelden gebeurt. Ik weet niet wat mij er toe bracht een plaatsje te bezoeken waar ik verreweg de ongelukkigste jaren van mijn jeugd heb doorgebracht. Dat waren de jaren toen ik op de banken van een Gymnasium zat en vele dingen moest leeren waaraan ik direktelijk of indirektelijk nooit ofte nimmer iets gehad heb en toen ik niet datgene mocht leeren waar ik wel belang in stelde.. ? In al die vier jaren was er een enkel leeraar, die eenigszins scheen te begrijpen wat dit knaapje in zijn rare hersenen eigenlijk wilde. Wat nog veel erger is, hij moedigde mij op slinksche wijze aan. Als ik weer al mijn uren aan opstellen en historische karreweitjes verknoeid had, dan sprak hij wel eens over de noodzakelijkheid toch vooral goed Latijn en Grieksch te leeren, maar dit deed hij met een knipoogje, alsof hij zeggen wilde ga je eigen gang maar", en in die jaren die over de toekomst van een kind beslissen, was de goede heer van den Bosch de eenige die niet alleen invloed uitoefende op ons gedachtengangetje, maar die niet meedeed aan de sport (een twintigtal jaren geleden nog zoo populair on der het schoolmeestergestachT)om enthousiaste jongetjes alle plezier in leven en werken te bederven door efn kille kritiek, welke gemengd was met een zeer onedel sarkasme. En nu de rest van de wereld ons van tijd tot tijd een boeketje aanbiedt, geven wede helft van de bloemetjes gaarne aan dengene wien ze toekomen. iiiiiiimimiiiliiiimii Boekenveiling De firma Burgersdijk en Niermans te Leiden, houdt van 26 November tot 7 Decem ber een belangrijke boekverkooping in Templurn Salomonis. De catalogus biedt o. a. de belangrijke bibliotheek van wijlen Mr. Seerp Gratama. De uit pi. m. 4700 nrs bestaande collectie is in Templum Salomonis te zien op 23 en 24 November. Russische boeken De titel van de ncderlandsche uitgave van Toergenjef's Rjoedien (zie vorig nummer pag. 3) luidt : Een overtollig mensen. Deze titel was abusievelijk weggelaten. iiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiii IIIMIIIIIII nu IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIMMIIHIIIIlmlIIIII IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIHIIIIIII onverschillig in welk, waterstaat, oorlog, onderwijs, en de Augiasstallen worden met electrische zuigers gereinigd. Hoe zijn wij nu alweer niet in opspraak gebracht door een demissionair kabinet, dat zich niet met hand en tand verzette tegen den uittocht van den Duitschen Kroonprins, die bij zijn vertrek nog de onbehagelijke driest heid had Tot ziens" te zeggen. Zou zoo iets bij den Leidschen veerkrachtige mogelijk zijn geweest? Ik verwed er veel liefs onder, dat Emile voor eene behoorlijke prikkeldraad versperring gezorgd zoude hebben. Naar mijne meening behoorde in dit geval, zoo goed als in ieder ander, de vrouw den man naar Wieringen, en niet omgekeerd de man de vrouw naar Oels te volgen. Het is eene nare historie. En het had alles vermeden kunnen zijn, dit en zooveel meer, dat de inflatie van de door Vissering met heroïsme verdedigde guldens in de hand werkt, als het Open Schrijven" van Emile Verviers, dato 29 October 1923 ik heb den datum in mijnen kalender van historische dagen genoteerd -, dit voortreffelijk staatmansstuk,' niet kwaad willig terzijde ware gelegd. Er spartelde een geheel ministerie over boord, naast Marine: veeteelt en kunst, buitenlandsche zaken en landbouw. Het zieltoogde zichtbaar. En terwijl de stormvlagen loeiden, de golven en stukken water over 'de weerlooze ver schansing sloegen, stond een eenzame figuur bij het onklaar geworden roer, den zuidwester om de gemillimeterde lokken, den blik gevest gd op de onrustige bewegingen van den barometer. En ofschoon zelf verkleumd,door drenkt tot op zijn Jaegcr-bo.rstrok, en met het zilte nat in het gelaat, was hij met zijn edelste gedachten bij de benardheid van het door parlementarisme bevuilde vaderland, en wierp aan Hare Majesteit een reddingsboei van de allernieuwste en van de laatste patenten voorziene uitvindingen en drijfkracht toe. Sinds de dagen van Hugo de Groot is er geen beter geconcipieerd Staatsmansstuk versche nen. De reine fantasie van den|poëet Bernard Canter, nog steeds secretaris van de Letteren tentoonstelling, gaat in dit wijs betoog ge paard met den klassieken betoogtrant" van dien anderen buurtgenoot-Leidenaar Benedictus de Spinoza, die reeds in het begin der zeventiende eeuw in zijn Godgeleerd-Staat kundig Vertoog, aantoonde dat te groote vrijheid van denken ten koste van den Staat en de vroomheid zelve" plaats heeft. Emile Verviers, en dat zal in de komende annalen zijne voortreffelijkheid bevestigen, richt het stuur tusschen de lyrische Canter-zandbank en do dialectische Spinozaklip. Hij laveert met eene sercene, tevens speelsche gevoelig heid, en met een streng- gehouden gedachtenovervloed, die de eenigszins droogstoppelige Thorbecke en de inderdaad-keurige Groen van Prinsterer, om van Schaepman en Abram Kuyper te zwijgen, zelden tot hun beschikking hadden. Dr. Emile Gerard Hubert Verviers, privaatdocent in de economische politiek, is - en ik verheug mij er in de gelijkenis te ontdekken een tweede Spinoza. Mijmert de laatste in zijn Godgeleerd staatkundig Vertoog": -?Willen we geen vijanden van het bewind worden en handelen tegen de rede, dan zijn wij verplicht alle bevelen van het opperbestuur zonder onderscheid op te volgen, al zon het ons ook de on zinnigste dingen voorschrijven." Hoe eminent sluit zich hierbij de rede van Emile aan, wanneer hij Hare Majesteit den raad geeft nadat de oogenblikkelijke vlontwetcrisis op ondubbelzinnige wijze cie machte loosheid eener parlementaire regeering ge manifesteerd heeft", om: 1. een kabinet te vormen van wilskrachtige en bekwame mannen (vooral geen Mejuffrouwen Van Dorp of Suze Groenewegs), ouder leiding van een sterke persoonlijkheid ; 2. dit Kabinet met uw koninklijke autoriteit te steunen tegen de steeds toenemend? aanmatiging van het par lement, dat teruggebracht dient te worden tot den oorspronkelijken opzet van raad gevend lichaam. Het is gewoon verbluffend en van eene ver rassende actualiteit, wanneer men de stem van Benedictus de Spinoza in 1670 hoort, ja het zou bijna doen vermoeden, dat de door Israël in den ban gedane vergrootglas-slijper fascistische neigingen had. Dit zeide Spinoza: Niet allen (kiezers en leden van het parlement) zijn toch van nature bestemd om te handelen volgens de regelen en wetten der rede. Integendeel, allen worden geboren in onkunde van alles en voor zij de ware levenswijze kunnen leeren begrij pen en zich de deugd eigen maken gaat er, al worden zij goed opgevoed, reeds een groot deel van hun leven voorbij.... Hii die het grootste recht tegenover allen bezit, die de oppermacht in handen heeft, is dus in staat gesteld allen met geweld te onderdrukken en in bedwang te houden door de vrees voor de doodstraf, waarvoor allen even bevreesd zijn...." Emile Gerard Hubert Verviers, van nature voorstander van die doodstraf, evenals Ber nard Canter naar de harp grijpend, om in weemoedige zielsverteedering te verkondigen, dat de bereddering onzer staatsfinanciën en de bestrijding der economische malaise door een parlementaire Regeering onmogelijk tot een goed einde te brengen zijn" hoe kiesch zwijgt hij over geestelijke malaise ! zegt in zijn Godgeleerd-Staatkundig-Vertoog: De grillige parlementaire partijen zijn een werktuig geworden in de hand van de onverantwoordelijke en in staats zaken onbevoegde demagogen.... De energieke Koning van Spanje gaf een navolgenswaardig voorbeeld. . . . Wat de kroon (in Holland, in 1848) vrijwillig gegeven heeft in het belang van liet volk, 'kan zij tip eigen gn:iig weer \\'ij:igen en terugnemen, wanneer onder veranderde omstandigheden het belang des volks dit eischt en een andere uitweg niet meer mogelijk is. De listige formule der ministerieele verantwoordelijkheid moge den persoon des Konings willen uitschakelen ....voor God blijft uwe Majesteit niet temin verantwoordelijk." .Dit is taal. Dit is manne-taal. Zoo goed als perfiede ministers Artikel 40 mogen wijzigen of terugnemen, zoo goed mag de Kroon, die in het bladstille jaar 1848 vrijwillig een Grondwet gaf", die Grondwet in haar geheel en op dezelfde wijze wijzigen of terugnemen". Er valt geen speld tusschen te steken. De energieke Koning van Spanje heeft het ,,navolgenswaardig voorbeeld van een waardeloozen eed" gegeven, en de listige formules" uit zijnen weg getrapt, op dezelfde sympathieke manier als de Koning van Italiëeen kabinet van wilskrachtige en bekwame mannen, onder leiding van eene sterke persoonlijkheid" vormde. Het wachten is thans op Holland. Loder en Zimmerman zijn niet meer te krijgen, Colijn heeft waarlijk nog biceps, maar is een dagje te oud voor hoogstanden en reuzezwaaien, Wijnkoop, anders een man netjesputter, staat aan den zuursten politieken kant, Broekhuis is uit de gratie van het volk, Gordijn-van-de-Brandweer heeft te weinig politieke ervaring, Trettb past voor het gevecht, Wibaut zit midden in de Amsterdamsche begrooting en balanceert tusschen edelmetalen en edele kunst kortom, er is vooralsnog een man/icn-deficit. Toch vragen we ons onder deze onheilspellende omstan digheden met klem af, of het van de Kroon goed gezien was, of althans Van Leeuwen zich niet schromelijk vergiste door ook niet Emile Gerard op Het Loo te ontbieden. Misschien is hét nog niet te laat. We hebben ons aan den hoogen hoed van Troelstra in het Hofrijtuig geërgerd. Wij eisenen dat de Man van het nieuwe Godgeleerd-StaatkundigVertoog mede persoonlijk gehoord worde ! 15 November. H A \ s i L u n r i c o R Nederlandsche Automobiel Mij. rRANKENSTOAAT 37-831, ?S'GRA.VENnAGE