8 Dec. 23. - No. 2424 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND N.V. PAERELS Meubileering-Mij. AMSTERDAM COMPLETE MEUBILEERING BETIMMERINGEN Rokin 128 - Tel. 44541 Keizersgracht 772 te A'dam. TEL. 37151 Ateliers voor Reparatiën. In den Haag alken Vrijdag Hotel Central 20 LEIDSCHESTRAAT 22 AMSTERDAM TELEFOON 4S81S HEMDEN HAAR MAA7 Speciale Kerstmisaanbieding VAN AUCK KAUPMANN P. C. 113, Amsterdam?TELEFOON 23308. Groote keuze Dames- en Heerenzakdoeken, geborduurd en effen. Geborduurde kleedjes, Loopers, Dressoirekleeden, Dienbakkleeden, enz. Prima ontbijtstel met 6 vingerdoekjes f 4.50 per stel. Zuiver linnen tafellakens f 5.95. Idem .servetten f 0.98. ZICHTZENDINQEN FRANCO DOOR HET QEHEELE LAND Motor- en Zeiljachten TB KOOP,In diverse groottenen prijzen. Lijst van In commissie staande vaar tuigen gratis en franco toegezonden. BlKGtlAn S LUGT AFD. JACHT AGENTUUR Slepersvcst 1 Rotterdam -.j». .«. «j», WHITE HERSTELT OEPLATVOCr U.A. URGWAL Het speciaal omnibuschassis, model TE B O, met extra lange veeren, luchtkoordbanden 36 x 6 of 38 x7. voorzien van electrisch licht en starter, doet iedereen verbaasd staan. Prijs concurreerend. ALLE onderdeelen voorradig. ALLEENVERTEGENWOORDIGING VOOR NEDERLAND: N.V. Gebrs. NEFKENS' Automobiel Maatschappij AMSTERDAM, UTRECHT. Jacob Obrechtstr. a6, Tel. 23507 Tel. 3061 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiiiiiii OLDENKOTT* TABAK NOG STEEDS DE BESTE nÖLLER P, C, Hooftstraai SUmsteÉm Telefoon 25425 Viool-en Strijb tokkenmaker Speciaal Adres voor OUDE VIOLEN en CELLI ««T SNAREN AUTOMOBIELEN IMPORTEURS: Acht cyllnder In n l(Jn N.V. Autohandel GRUND & C°. UTRECHT EENIGE SPECIALITEIT Ka na KRIMPVRIJË£8 i GEZONDHEIDS- |S [ONDERGOEDEREN [ Nederlandsch Fabrikaat ?^*fei,»^_iiiifl W 9 l «? ^ ? ? W «V ??? ^f ^m ? ? ^ ? t >H Nederlandsch Fabrikaat ^g L'TRICOTHUIS I REG. B REESTRAAT, 35 |g g|HJ!| IIIWM ? nwiu fe!_ gj| REG. B REESTRAAT, 35 || «S TEL. 5066 N. Hotel en Pension BIRKKOVEN TUSSCHEN Soestdijk?Amersfoort Het geheela jaar geopend i Voor alle doeleinden i N.V P Chem Kunstinricriting IDirkSchnabei Am&terdöm. Het Kerstnummer der Haags che Post wordt smaakvol ingelijst in de Kunsthandel en Lijstenfabriek G. J. STEGEN »N OVERTOOM 163, TELEFOO» 28292 Spoors Mosterd WA spoorjr. Cuiemborg iiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiMi iiuiniiiiiiiiiiiiii HltmillllllllllHlllllllllmflllllllimlIllllltllmlIlmlIlllllimlUllllttlllllllmmlIIMlmlIllllltlll MUmiilHIIIIIHHlWIIIlimilmimmilMIlllllllllllllmlIlllllmmlIllllllllll M" ,tige van het oude Turkije zon kunnen over gaan. De Mohammedaansche wereld die toch reeds lang in zichzelve verdeeld was, zal zich dan wellicht nog gemakkelijker dan vroeger door Westerlingen doen regeeren. Het is toch moeilijk aan te nemen dat de oosterlingen, die tot nog toe in stoïcynsche geJijkmoedigheid bij alle wederwaardigheden, die zij toeschrij ven aan Kismet" (het Noodlot), de woorden moekaddar" (voorbestemd) en mektoeb" (geschreven, d.w.z. zoo stond het geschreven) plachten te prevelen, plotseling van aard zou den veranderen, vooral niet de Turken, wier intellectueele begaafdheid steeds maar zeer middelmatig geweest is. Het is veel waarschijn lijker dat dezelfde Turken die sedert onheug lijke jaren hun Rijk niet anders dan met financieele hulp van Europa hebben kunnen handhaven, en desniettegenstaande het groot ste gedeelte van hun grondgebied hebben ver loren, ook thans niet op eigen beenen zullen kunnen staan. Het oppervlakkig aannemen van Westersche maatschappelijke gebruiken en politieke instellingen zal daaraan niets ver mogen te veranderen. H. D u N i. o p Nov. 1923. H| AillWimrtllMlBlBIlliB.v. M POINCARÉHYAENA Het valt niet te ontkennen, dat onze publieke opinie sinds geruimen tijd met volle zeilen in het drabbige vaarwater van Pruisische zienswijzen en sophismen vaart, evenmin als dat de bewijskracht van caricaturen gemeenlijk omgekeerd evenredig is aan de belangstelling die ze trekken. En zoolang het alleen een socialistisch caricaturist was, die zijn bloeddorstig kapitalistenclichéop Poincaré's portret, lichtelijk ge wijzigd overcalkeerde, kon men daaruit slechts bevestigd zien, dat voor de roode broeders het zwaartepunt van hun geestelijk leven ligt in het land van den channanten Marx en den bevalligen Ebert. Maar de voor stelling van Poincaréals hyaena was toch te kwetsend en te duidelijk om niet eenige bedenkingen tegen de heerschende animosi teit tegen Frankrijk te motiveeren in een blad, welks traditie er nu niet bepaald in bestond zijn lezers tot heloten der Pruisische suggestie te maken. Hoe Pruisisch onze beoordeelingen thans georiënteerd zijn, moge uit een kleinigheid blijken. Toen door het Rijnlandsch separatisme de flauwe hoop gewekt kon worden, dat er een eind zou komen aan een voor ons land hoogst gevaarlijken toestand van Mook tot Sittard op eenige kilometers afstand van onze totaal onversterkte Maas-,,linie" de Pruisische kazernes en spoorwegen een toestand die ons land in 1914 slechts dank zij zeer bijzondere en toevallige omstandigheden niet in den oorlog betrokken heeft, toen was men hevig verontwaardigd over aanmoe diging dier beweging van Belgische zijde. Men betoogde, dat de wenschen der meer derheid van de bevolking gerespecteerd dienden te worden. Maar waar was onze verontwaardiging toen de Pruisische rijksweer Saksen binnenrukte, tegen den wil der (socialistisch-communistische) meerder heid, die hier toch wel gebleken was? Zoo werd met twee maten gemeten, ten bate van das grosse Vaterland". Een psychologische verklaring van d eze welwillendheid jegens Duitschland ligt na tuurlijk voor dé'hand. Een brutale straat schender of molesteerende kwajongen, die zijn verdiende straf gaat ontvangen van den politie-agent of den vertoornden burger, kan zich steevast in ons land verheugen in de sympathie en verdediging van het publiek. Lloyd George zon deze welwillendheid jegens den zwakkeren, dus onschendbaren straat vlegel, ongetwijfeld vol enthousiasme fair play" noemen! Wellicht verbeeldt men zich hier, dat de Fransche politiek zich dient te regelen naar onze nationale hebbelijkheidjes; wellicht zou Poincaréin de gratie komen, wanneer hij eerbiedig ons residutje Geuzenbloed ontzag. Kan men zulks verwach ten? Te meer, te meer, te meer daar Een weinig bekende vergelijking dringt zich op. Hoeveel hebben wij in kas?" vroeg in April 1871 de Fransche minister van finan ciën Ponyer-Quertier zonder inleiding aan den ontboden directeur der fondsbeweging. Mijnheer de minister, als u het verlangt, kan ik het u brengen; het gaat in mijn hoed: wij hebben een half millioen frank". En in dat Frankrijk, dat niet gebukt ging onder den schuld aan een even satanische als syste matische vernietiging en verwoesting der bloeiendste gebieden van den vijand, en dat in de 45 bezette departementen geen belas ting kon heffen, zag men de verpleegsters collecteercn op straat, wekten alle invloed rijke lichamen op om in te schrijven op de leening voor de schuld aan Duitschland, stonden tallooze bezitters de helft van hun vermogen aan den staat af. En toen PonyerQuertier zes maanden later de eerste milliarden in Berlijn had neergeteld, kon hij aan Thiers seinen (d.d. 11 Oct. 1871): De keizer heeft mij zeer vriendelijk ontvangen en verklaard, dat de Duitsche regeering uit was over de nauwgezetheid, waarmede Frank rijk zijn verplichtingen vervulde; dat zijn regeering wegens die nauwgezetheid afzag van de financieele waarborgen, die aanvan kelijk gevraagd waren." Let wel, anti-Ruhrmaniakkeii: waarborgen behalve de bezet ting van 45 departementen, waar Duitschland bovendien belasting hief. Maar in Duitsch land aanplakbiljetten tegen den smaad van 1919 en den moord van Versailles, onmid dellijk na den vrede totale opheffing der deviezencentrale als aanmoediging om het kapitaal ongelimiteerd naar 't buitenland te brengen, coüecteeren voor het verzet tegen Frankrijk (de z.g. Ruhr-hilfe), een BarmerBankverein, die zich kan veroorloven de Disconto en Effectenbank over te nemen, om kort te zijn: alleen in Amsterdam 15 Duitsche Banken, wier voornaamste taak bestaat in liet bergen en beleggen van naar Nederland overgebracht Duitsch kapitaal (zie N.R.C." van 19 Nov. j.l.: Duitsche banken in Amsterdam"). Onderzoek naar Duitschland's betalings-vermogen op vandaag is aldus een vraagstuk voor Sherlock Holmes, naar zijn betalingsvermogen over een maand voor Sherlock Holmes en kaartlegsters beiden. Wanneer nu Frankrijk, dat zulk een hoogc ? opvatting heeft over de Staats-verantwoordelijkheid tegenover de particulieren men leze er joseph Barthélemy maar eens op na , dat nu met zijn voorschotten voor 't verwoeste gebied wel reeds de 100 miüiard overschreden heeft, dat om oeconomische redenen die men kan vinden bij den oeconoom Georges Valois: L'Etat et la pro duction" 1922 onmogelijk op de levering der Duitsche producten kan wachten tot zijn eigen industrie op voorziening der behoeften is ingericht: wanneer dat Frankrijk weigert aan Poincarémandaat te geven, zich ziender oogen door Pruisische intrigues te laten VIRGINIE LOVELING | misleiden, hebben wij dan het recht van een hyaena te spreken? 31 November 1923 H t: B. C u v i' L' K s JR (Wij stellen aan onze caricatuur-teekenaars niet den eisch, dat de door hen in beeld ge brachte meening onze volkomen instemming heeft, wanneer, zooals bij de bedoelde teekening ongetwijfeld het geval was, de caricatuur op zichzelf buitengewoon goed is. Men moet een caricatuur kunnen waardeeren onafhankelijk van hare politieke bedoeling. Red.) miiiimiiiimiiiHiiiii miimimii iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini iiiiiiiiiiMitiiiiitiiittumtiiiiniiiiiiiininiiiu < iiiiiMifiiiiiiiiiiftiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii VOL AU VENT XXIV Grijpt maar gerust in 't volle Menschenlevun, Elk leeft het, maar 't is velen vreemd gebleven, En waar gij 't kiekt daar is 't interessant ! In bonte beelden weinig klaarheid, Zoo wordt de beste drank gemengd, Die iedereen genot en laafnis brengt.... (Faust, vertaling Ten Kate.) Zijn de gouden dagen der Journalistiek voorbij, de dagen dat gij uw hoogen hoed opzette, als ge eene vergadering van beteekenis moest verslaan, toen Willem III familiaar sprak: Aha, mijn vriend Hans van de Nieuwe Rotterdamsche Courant!", en ge het eene onderscheiding achtte, met het degelijkstlang verslag, met de belangrijkste bijzonder heden, wie de bloemen leverde, wie de smyrnasche tapijten in bruikleen had afgestaan, wie voor de plantenversiering zorgde, en wat dies meer zij, voor den dag te komen? Zijn deze gulden tijden voorbij? Destijds schreven wij gezonde, duidelijke, deugdelijke taal, die het publiek las en waardeerde, zooals het Van Lennep, Cremer, Oltmans, BosboomToussaint waarlijk met gretigheid verorberde, en zooals het zich verdrong bij Rosier Paassen en De twee Weezen. Vandaag, met vochtige voeten thuisgeko men het moderne schoenwerk legt het tegen de eerste de beste sneeuwbui af heb ik met mijn wollen, door mijne hospita be wonderenswaardig gestopte sokken, dicht op den haard, over de betrekkelijke waarde der dingen nagedacht, over het ontstellend aantal gestorven mannen van beteekenis, de halfstoksche vlag op het Gebouw van de Bijenkorf in de Vijzelstraat, dat door de Handelmaatschappij betrokken zal worden ik vraag mijzelf telkens af wat Van Aalst met al die zalen en kamers moet beginnen ! en over het in discrediet geraken van de klassieke Ras-journalistiek, die in den wedloop om el kaar met een overvloed van onleesbare tele grammen, kern-van-ingezonden-stukken, verminkt-kort sensatienieuws, bijlagen voor dit en voor dat, kindef-vertelsels en vooral met photos te overtreffen, allerdroevigst in het ge drang is geraakt. En waar gij 't kiekt daar is 't interes sant!", luidt het woord van Goethe. De ont aarding óf de herleving der Journalistiek ik heb er den kijk op verloren"?is reeds zoover gevorderd, dat een journalist, die geen opstel zonder taalfouten kan schrijven, zonder den corrector op de zetterij verloren is, naam en reputatie verwerft, als hij sensationeele kieken met 'n eigen Camera oplevert. Eer ik voor bijna een halve eeuw, bij de rubriek Stadsallerlei" werd aangesteld, moest ik een artikel uit het Fransch en een uit het Duitsch vertalen, zonder clandestiene hulp van De Vries en Te Winkel. Vandaag is de kiek-journalist meer gezien dan iemand, die op degelijk-Hollandsche wijze een uitslaanden brand of het te water geraken van paard en wagen, zonder liflafjes, zonder tierlantijntjes beschrijft. Lezen de lezers niet meer, omdat er niet meer de hand aan het vak wordt gehouden, of zijn de goede journalisten op een dwaalspoor omdat er niet meer gelezen wordt? Ik ken Hoofdredacteuren, die geen letter voort brengen, omdat hun tijd door het gestadig bekorten, besnoeien, verminken van den ar beid van medewerkers in beslag wordt genomen. De zoogenaamd-beste journalisten heeten vandaag de vak-ondermijners, die kwart kolommetjes broddelig extract naai de Zetterij sturen. Wijlen A. L. H. Obreen, die bij de oprichting van De Telegraaf naar ik vermeen in 1893,de meest-uitgelachen hoofdartikelen van twintig, dertig regels schreef, zou vandaag den geest des tijds op geniale wijze treffen. Hij werd als alle genieën te vroeg geboren. De journalist uit eene vorige generatie, wiens eer het was twee, drie, vier kolommen in noesten drang te styleeren, die het record van goed-gecomponeerde lengte sloeg, voelt zich momenteel als een man, die zijnen tijd overleeft, op dezelfde wijze als ik het bij de lekttiur der moderne dagbladen voel. Stond De Koo uit zijn graf op, of Charles E. H., of Lamping met den ouden Nijgh, zij zouden vermoedelijk rillen. En ofschoon ik dit laatste niet in die mate doe, omdat de tand des tijds mij geleidelijk in mijne geestelijke ontwikkeling beknaagde, wil ik het eerlijk bekennen, dat ik dikwijls snak naar een ouderwetsch verslag van breeden adem, naar een artikel van weten en kennis getui gend, en dat mijn maag een groot deel der J.S.MEUWSEN, Hofl. A'DAÜ-R'DAM-DEN HAAO DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND «IIIIIMIIIIIIftlllllllllllll tegenwoordige journalistieke spijze niet ver draagt. Burgemeester de Vlugt heeft /iet gevleugeld woord over Hollandsche Fantasie gesproken,en hij mocht dit met des te grooter ingehouden geestdrift, omdat hij naar menschelijke berekening door ambtsbezigheden verhinderd was meer van Holland's Let terkunde te lezen, dan dagelijks aan ons vclk in de vaderlandschc Pers wordt voorgediend. Het Fantastische begon met Joopie Slim en Dickie Bigmans, het onuitputtelijk spi ritueel avonturen-relaas waarmee nu kin deren gestraft worden, als ze niet willen eten of weigeren in 't bad te gaan; het eindigde met de Wonderlijke Reizen van Meelmuts en Roet kop" voor de kleintjes en Wijsneus" voor de grootjes, in het uitbundig-geestig Handelsblad, dat in mijnen tijd eene eerwaar dige, oude, verstandige dame was, en thans -?het doet mij leed het te moeten constateeren herhaaldelijk aan eene vrouw, dik boven de veertig, die zich de oogen aanzet, rouge op de rimpelwangen legt, eene combination met kantjes draagt, en zich zoo dekolleteert, dat de geestelijkheid uit de naburige Parochie er aanstoot aan neemt, herinnert. Geeft De Telegraaf, waarin oude Broekhuisloten wederom bloeien, doozen sigaretten aan adverteerders ten geschenke, de huppelende dame van de Pijpenmarkt looft prijzen uit aan lezers, die den snor van Lloyd George herkennen. Welk eene gezonde opvoeding van den lezerskring, welk een edele wedstrijd ! De kiek-journalisten spannen evenwel de kroon. Gij kunt het er niet mede eens zijn, maar het geschiedt met Amcrikaanschen spoed en in stede mekaar met kolommen kopy te overtroeven, glunderen zij welbehagelijk, als zij een photo-vlieg hebben gevangen. Sterft iemand vuur de post-editie, dan vindt gij zijn portret in de 5-uurs Stads-editie. Meestal moet men in het Handelsblad gissen wat de rotatie-inktvlek beteckent, maar, gelukt of niet gelukt, het is aktueel en voorbeeldigvlug. En, wat bij dezi- race in het geven van illustraties vooral de gmtwhongerige aandacht van het publiek trok!, is de fijnheid en kieschheid waarmee de Menschheid in hare lotge vallen bespied wordt. Kiekt maar gerust in 't volle Menschenlevcn...." In het bij zonder voelen de kijkende lezers zich tot Begraafplaatsen aangetrokken. Er is door een dichter gezegd: Ik weet niet waar ik ster ven zal." Met meer stelligheid ze u men kunnen zeggen: Ik weet niet wie mij volgen zal". De kieken van de lijk-staties zijn in die richting uiterst leerzaam. Het Handelsblad kiekt de Begrafenis van den Bank-directeur Joost van Vollenhoven. Wibaut loopt met een hoogen hoed en een wandelstok naast Van Aalst. Naast deze photo, waarbij helaas de kist ontbreekt, mijn collega Heimer van De Tijd, die 50 jaar in en voor Eer en Deugd, en zonder kieken, de Pers diende. Hulde ! Er onder een kiek van Judas Ish Karioth, zijnde de heer Louis de Vries op bloote voeten, terwijl Maria Magdalena zijn krullen met een stofkam in de hand bekijkt. Daar onder mijn langjarige vriend Julius Röntgen, met een hanglip en een norsche gelaatsuitdrukking of hij sinds eene week op dieet werd gesteld. In een ander blad van deze week, de wereldschokkende kiek van de installatie van den burgemeester van West-Kapelle", naast het portret van den heer Vastenhout, 50 jaar amb tenaar bij de Spoorwegen, en met een somber gelaat of hij de Hollandsche jeugd dat soort ambtenaarschap niet te lekker wenscht voor te stellen. In nog een editie mogen we van de Begrafenis van De Bazel, ditmaal met de zichtbare kist, en van Sinterklaas, die een jongen in den zak stopt, genieten. Dat laat De Telegraaf zich niet welgevallen. Die geeft na lang geaarzeld te hebben deze photo te publiceeren" den ontslapen De Bazel met bloemen op de borst, liggend op zijn doods bed. Er naast het even groot portret van een Chimpansee met een gedicht: Hoe kon Darwin toch zoo zwammen, dat de Mensch van ons zou stammen". Er neven, aan den ande ren kant, de mode van den dag", of eene Parisienne in Egyptisch gewaad. Boven de innige rust" van de Bazel's hoofd, een tweepersoons auto-t je en opnieuw Judas Ish Karioth. In een andere re/egraa/-editie, de heusche lijkkist van De Bazel, gedragen door de architecten Staal, De Jong, Wijdeveld, enz., allen blootshoofds (en dat in dit weer !) en Berlage een slip van de lijkkist in de hand, en starend naar de bloote kuiten van de dames-hardloopsters.die aan de kampioenschappen in Den Haag meededen. Wat zullen de kiekende journalisten verder brengen, mijmert ge. Ge verwacht eerdaags dien of gene, man of vrouw met naam, gephotografeerd tijdens het uitblazen van den laatsten adem, of een zieltogende onder een auto of tram. Zou er in deze richting niet iets grootsch te bereiken zijn door het uit schrijven van een photo-wedstrijd, rste prijs: een Statenbijbcl, tweede: Vondel kom pleet, derde: een gratis abonnement? Ik weet het niet. Ik veroorloof mij een paar gissingen uit te spreken. Ik ben er naast geraakt, al tracht ik met dezen tijd mee te gaan en deszelfs mentaliteit zoodanig in mij op te nemen, dat ik niet geestelijk in het Armhuis terecht kom. HANS L u D i i' i c o K Sinterklaasavond. VANDEWEEK DRAMATISCHE KRONIEK VIERDE BUNDEL DOOR TOP NAEFF ....Top Naeff geeft meer, oneindig veel meer, en daarom is haar werk van blijvendejwaarde en van groot historisch be lang voor de toekomst. Maar wat haar werk vooral zoo ver dienstelijk maakt, is de karakteriseering van het stuk zelf, haar eigen persoonlijke kijk op ieder tooneelwerk. ledere beschou wing heeft bij haar heur eigen toon, luchtig causeerend, breed beogend, streng bestraffend, fijn humoristisch. l Ingen. f 225 Prijs per bundel: | ^ f ^ Uitim nn VAN HOIKEM4i WARENDORF, A'dam.