DE MOTTEN OM DE KAARS Teekening voor de Amsterdammer" door Jordaan DE AMSTERDAMMER, WE EKBL A D'V O OR NEDERLAND 29 Dec. '23?No. 2428 NAAR AANLEIDING VAN HET PROCES-CONRADI De moordaanslag van den Zwitser Conradi op den sovjetvertegenwoordiger Worowsky heeft de vraag doen rijzen, waarom het ook ditmaal een niet-Rus heeft moeten zijn, die den haat der Russische patriotten tegen het huidige Russische bewind in een daad heeft omgezet. De eenige moordaanslagen die door Rus sische officieren in het buitenland bedreven zijn op politieke tegenstanders, hebben slacht offers gemaakt in de monarchistische partij. Te Konstantinopel is generaal Romanofsky, N.B. chef van den staf bij generaal Denikien, door een officier gedood, en te Berlijn hebben twee witte-gardisten schoten gelost op Miljoekof, gewezen professor aan de Petrograadsche universiteit, gewezen minister van buitenlandsche zaken en monarchist. Hoe kan men deze merkwaardige afdwaling of deze ziekelijke afstomping der politieke verbittering verklaren? v Zeker niet door gebrek aan moed of vast beradenheid. Tijdens de uitgestrekte stroop tochten welke het revolutionnaire kanaille te Kroonstad, Odessa, Sewastopol, Kief, en elders in de bourgeoisstadwijken ondernomen heeft, en waarbij Russische officieren als wilde beesten zijn achternagezeten, gemarteld en afgemaakt, hebben de slachtoffers zich zonder uitzondering met een boven allen lof verheven doodsverachting gedragen. Ooggetuigen van alle rangen en standen hebben mij medege deeld, hoe deze officieren, 's nachts in hunne woningen verrast en door bloeddorstige matrozenbenden op straat gesleept, of door sovjetkommissarissen uit hunne cellen gehaald, zich gelaten en onbewogen hebben laten mede voeren, en met opgeheven hoofd tegen de muur plaatsen en doodschieten. Hoe komt het dat niet een vriend of bloedverwant van n dezer mannen, een kommissaris van naam is gaan afmaken? In de eerste plaats ontmoet men zeer vaak in betere Russische kringen een beginselma tige veroordeeling van den politieken moord. Elke aanslag op een onvoorbereid slachtoffer werd zelden anders dan als een sluipmoord beschouwd. Toen in Februari 1918, een civielpersoon (N.B. een professor in de theologie) te Rostof bij generaal Alexeief, wiens leger zich in zeer hachelijke omstandigheden bevond, ROOKT Si-FA-Ko's El Gusto" SUMATRA 10 cent Jozef Israels" VORSTENLANDEN 8 cent AMSTERDAMSGH HANDWERK. ? Verkrijgbaar bij alle voorname Slgaranwlnkollers. ?iiiMiiiiiiiiiiiiiiimitiiiiiiimiiiiiiiitiiiiiiiiiiiililiiiiiiiiiliiiiiiiiiiiiiiiliiii aankwam met een onfeilbaar plan om Lenien en Trotzky om hals te doen brengen, werd dit voorstel door den Bevelhebber van de hand gewezen met de woorden: dat het organiseeren van een sluipmoord de eer van een Rus sisch officier onwaardig was". En dat ook nu nog door zeer velen aan dit oud-Slavisch en vroeg-Christelijk beginsel wordt vastgehou den, is nog onlangs gebleken in den opzienbarenden brief van den Orootvorst Alexandev aan de Matin, waarin hij in bewoordingen die aan de evangeliën ontleend schenen, den toch waarlijk wel verontschuldigbaren moord veroordeelde, dien zijn eigen schoon zoon prins Joesoepof op den beruchten monnik Raspaetien gepleegd had. Een an,dere reden is, dat de sovjetautoriteiten bijzondere registers hebben aangelegd van alle familieleden, tot in den derden en, vierden graad, van Russische officieren. Deze familieleden staan met vrijheid en leven in voor het staatkundig gedrag dier officieren. Van tijd tot tijd wordt wel aan een Russischen bourgeois toegestaan, over de grens te gaan, maar zonder zich door zijne familie te doen vergezellen. Ik ken minstens twee Rus sische officieren die al lang de executie van hun vader of een daad van geweld jegens eene zuster, op een sovjetvertegenwoordiger zou den hebben gewroken, indien niet ergens te Petrograd of te Moskou een oude moeder of een gebrekkige nicht onder politietoezicht woonden, die zeer zeker rnet den dood of met folteringen voor zijn aanslag zouden moeten boeten. Vervolgens moet men rekening houden met de zeer merkwaardige omstandigheid, dat vele Russen die uiterst gehecht zijn aan het oude, I tooinldijki HiubilUaiispoit-Maalschappy IDE GRUYTER & Co.| DEN HAAQ AMSTERDAM ARNHEM ?Internationale Verhuizingen , IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIII llllllll l" ASTRONOMI! O CMENTCN v l door AËRÖBATES 17. DE WARMTE DER ZON EN DE TECHNIEK DER TOEKOMST %De verbeelding-rijke Engelsche schrijver H. G. Wells heeft ons in zijn boek The war of the worlds" verteld hoe een klein aantal Mars-bewoners, in projectielen naar de aarde geschoten en n voor n neergekomen in de omgeving van Londen, den strijd tegen den overmachtigen vijand aan konden binden dank zij hunne twee strijdmiddelen: de smoke-cloud" en de heat-ray". De eerste vleide zich, als een stroopachtige, verstikkende massa over geheele legerscharen en met de tweede werd op grooten afstand de Engelsche vloot in lichte laaie gezet. Dit middel bestond uit, langs scheikundigen weg, in een hitte-doos" opgehoopte warmte, trivialer gezegd: uit warmte in buk" en het werkte voortreffelijk. Hoe Wells zich ook de samenstelling ervan gedacht moge hebben, zoo moet hij, in eerste instantie, ongetwijfeld van de zonhe-warmte zijn uitgegaan. Tech niek is of men op Mars woont of op de Aarde niet anders dan zonne-kracht. Wij kunnen ons nauwelijks iets vluchtigers ^;n vagers, iets ondefinieerbaarders, voorstelreri dan wat wij gewoon zijn te noemen de stralings-energie" der zon; niettemin zien wij deze vage macht in tastbare vormen overgaan, zoodra zij maar een plaats bereikt heeft waar zij zich nestelen kan. Op de aarde heeft zij dit sedert millioenen jaren in de plan ten gedaan, die zij waarschijnlijk zelf deed geboren worden. In dit, de geheele aarde om gevende, reservoir is de zonne-straling vastge legd, bewaard en gereed gemaakt voor later gebruik. De ontwikkeling van het menschdom is alleen mogelijk geweest door de aanwezig heid van dit energie-reservoir, en het wonder baarlijke technische kunnen van onzen tijd berust nog altijd uitsluitend op de mogelijk heid er uit te putten. De natuur is lankmoedig en het reservoir niet gauw uitgeput, maar toch putten wij niet wat ruim ? Spreken wij niet wat roekeloos het kapitaal aan, dat langzaam, rente op rente, voor ons belegd werd? Op deze vragen kan men niet anders dan bevesti gend antwoorden. Wanneer wij het beeld mogen gebruiken dat de aarde haar huishou den moet inrichten naar wat haar echtge noot en meester daarvoor inbrengt, dan ver keert zij helaas in het geval van de vrouw over wie de geestige schrijver der moderne Hofgedagten" in de Haagsche Post, zich indertijd als volgt uitliet: Het gingh als 't dickmaels gaet, sy schepte met een scheepel De sack leegh, die de man most vullen met een lepel". Inderdaad de zon heeft het reservoir, waaruit wij bezig zijn te putten, lepelsgewijze gevuld en wij ledigen liet metgroote scheppen! Millioenen jaren moesten verloopen voordat de zon haar werk voor ons verricht had; ze bedekte de aarde met de kiemen van den plan tengroei, ze liet het water der zeeën, meren en rivieren verdampen, bracht de dampkrings lagen in beweging, liet het verdampte water medevoeren over de landen en in samenwer king met de directe warmte-straling de aardkorst bedekken met een weelderigen plan tengroei. Eeuw na eeuw vervloog en beetje bij beetje werden de vergane resten van dezen voorhistorischen plantengroei aangestatnpt in den grooten vergaarbak, waaruit handel en industrie ze als brandstof voor hunne machines te voorschijn zouden halen. In deze brandstof, in de waterkracht der rivieren, in de eb- en vloedbeweging der oceanen, ligt de zonneenergie genesteld en de mensch heeft geleerd er zijn voordeel mee te doen. Maar nu is hij bezig met groote snelheid zijn spaarpot te ledigen; men zegt dat over 300 tot 400 jaar de steen kool-beddingen van Frankrijk en Belgi volkomen uitgeput zullen zijn en die van de andere landen misschien na 1000 jaar. Wat beteekent zulk een korte spanne tijds tegenover de duizenden eeuwen die noodig waren ze te vormen? Het is daarom begrijpelijk dat men er zich rekenschap van is gaan geven dat betrek kelijk spoedig de zonne-energie niet meer aan het diepte-reservoir der aarde ontleend kan worden. Dan zal men zijn toevlucht moeten nemen tot het oppervlakte-reservoir d.i. tot de natuurlijke waterkracht 1) of men zal uit de zon zelve moeten gaan putten. Deze bron is, daar zij tevens onze directe levensbron is, natuurlijk onuitputtelijk.De totale hoeveelheid warmte die de zon aan hare oppervlakte uit straalt zou een haar omgevende ijslaag van 20 M. dikte in n minuut doen smelten en een ijsbrug van 16 K.M'2, doorsnede, die de aarde met de zon zou verbinden, zou reeds in een enkele seconde hetzelfde lot ondergaan als plotseling de totale oppervlakte-straling er op samengetrokken kon worden. De door ons per M*, ontvingen hoeveelheid warmte is echter 4GOOO maal geringer dan die welke de zon per M*, uitzendt en bovendien vangt de aarde in haar geheel slechts een zeer klein deel der naar alle kanten uitgestraalde zonne-energie op; ja, alle lichamen van het zonnestelsel samen vangen nog geen honderd millioenste deel ervan op. Het grootste deel der stralings energie gaat in de ruimten van het Heelal een en onverzoenlijke vijanden zijn van het nieuwe Russische bewind, om redenen van fair play" een minder sterken haat gevoelen je gens hunne vijanden die de overwinning heb ben behaald, dan tegen hun eigen klassegenooten die tot de zegepraal der eersten hebben bijgedragen. Men vergete niet, dat de bolsje wistische revolutie alleen daarom zoo spoedig is geslaagd, wijl zij van eene zoo glooiende helling is afgegleden. Indien Lenien en Trotzky reeds in Maart 1917 aan het bewind gekomen waren, dan hadden zich alle intellektueele vaderlandslievende klassen, de boerenstand, de kern van het leger, zich tegenover hen geschaard, en de revolutie ware onderdrukt geworden. De tegenstelling tusschen de tsa ristische maatschappij en deze kleine groep van uitgehonderde, venijnige intellektueele vagebonden, was zoo groot, dat de heerschende klasse de machtsmiddelen waarover zij be schikte, niet vrijwillig ter wille van een stuk of wat bolsjewieken zou hebben uit handen gegeven. Maar uit weekheid of uit lafheid heeft de Voorloopige Regeering de teugels, waaraan een achttal sluwe fanatici zich kramp achtig hadden vastgehangen, uit de handen laten glijden. Hoogst bekwame mannen als vorst Lwof, Miljoekof, Goetsjkof, en zelfs Kerensky, in wie de intelligentsia een vrijwel onbeperkt vertrouwen stelde, zijn ermede begonnen, het niettegenstaande tal van zwakheden zoo uitnemende tsaristische systeem om te stooten, en hebben in administratie en leger, in handel en industrie, hervormingen ingevoerd welke voldoende waren geweest om het Russische rijk tot den ondergang te brengen, zelfs indien er later nog niet de misdadige idiotismen der sovjetregeering waren bijgekomen. Miljoekof, minister van Buitenlandsche zaken in het Voorloopig Bewind wordt te Parijs door politie beschermd als hij in de Sorbonne optreedt, en is te Berlijn nauwelijks aan een doodelijk schot ontsnapt. Van rede voeringen in het openbaar is bij hem geen sprake meer. Goetsjkof, minister van oorlog in hetzelfde ministerie, laat zich evenmin in het publiek hooren, sedert hij te Berlijn, op straat, door een gewezen gardeofficier hevig is afgerammeld. Kerensky, zijn opvolger aan Oorlog, Opperkletser van het Russische Leger, zooals men hem indertijd grimmig betitelde, verbergt zich nu eens in een afgelegen wijk te Parijs, doch het liefst in het sociaal-revolutionnaire Praag, waar het recht van vereeniging aan de Russische officieren is ontzegd. Dat alles is te meer opmerkelijk, daar bijvoor beeld te Berlijn de gelegenheid niet ontbreekt om een sovjetkommissaris uit de wereld te helpen. Ik heb er herhaaldelijk de keizerlijke loges'' gevuld gezien met leden van het sovjetgezantschap, die groeten wisselden met gewezen kommissarissen op het balkon of in het parterre, die na zich in Rusland de zakken te hebben volgestolen, te Berlijn leven van de dividenden der revolutionnaire affaire". De raadselachtige houding der Russische officieren, tienduizenden die in het buiten land verblijf houden, wordt ook hierdoor ver klaard, dat hun afkeer van het sovjet-regiem met een zweem van achting is vermengd. Ja wel, achting. Het bolsjewisme is namelijk evenmin als het tsarisme, eene demokratie. Konstitutionneele-demokraten als vorst Lwof, Miljoekof, Konowalof, sociaal-democraten als Plechanof, Kerensky, Alexinsky, en alle andere idealisten of quasi-idealisten met hun demokratischen humbug, zijn veel gevaar lijker voor 's lands welvaart dan de huidige anti-demokratische regeering waaraan men niet deze eene verdienste kan ontzeggen: dat zij uit de schipbreuk aller volksgoederen juist dien eenen schat heeft gered waarmede in een later gelukkiger tijdperk alle andere zijn te herwinnen. Ik bedoel het onaangevochten prestige van een centraal gezag, door het slapllllllllllllllllllimllllllllllimllllllmlllllllllllllllll'lllll""»'»""""'!"""»*»"11"11111"111111"" " ons onbekende toekomst tegemoet, maar nestelt zich ongetwijfeld in andere hemelvormen. Toch is de door de aarde in haar geheel opgevangen hoeveelheid warmte, naar onze maatschappelijke maatstaf, nog zeer groot. Wanneer men bijv. kans zou zien de totale hoeveelheid warmte d ie New-York of Londen te 12 u. 's middags ontvangen, samen te trek ken en in arbeid om te zetten, dan zouden daardoor alléstoommachines van de wereld gedreven kunnen worden. Zou men dan niet trachten deze arbeidsbron zoo productief mogelijk te maken? Zou men niet probeeren de energie der zonne-straling aan de zon zelve te ontleenen? De vraag is niet nieuw; 21 eeuwen voordat Wells zijn Marsbewoners met hun warmte-in-blik" de Engelsche vloot in brand liet steken, deed Archimedes?naar men zegt hetzelfde met een Romeinsche vloot die Syracuse belegerde. Het heet dat hij hiertoe brandspiegels gebruikte; se non e vero e ben trovato wanneer het er om te doen was Archimedes een pluim op zijn hoed te steken, want pas in 1747 heeft de Fransche natuuronderzoeker Buffon de mogelijkheid van zulk een bedrijf onderzocht. Hij liet een raam maken waarin 300 vlakke, draaibare spiegels van ongeveer 20 cM. in het vierkant gevat waren; ze konden zoodanig gesteld worden dat al het door hen teruggekaatste zonlicht on 50 M. afstand samengebracht werd tot een ,,brandplpk" van ongeveer 44 cM. middellijn. Ongeveer 18 M. buiten deze plek kon hij reeds droog hout doen ontvlammen; niet een ander samen stel van spiegels smolt hij tin, met een derde een hoeveelheid "zilver, en hij toonde daarmede aan dat het verhaal over het brand veroor zaken op de Romeinsche vloot technisch bekeken niet als een verzinsel behoeft te worden beschouwd. Deze proeven hebben grooten indruk ge maakt en het duurde slechts enkele jaren of men had, zoowel met brandspiegels als met brand lenzen de uitkomsten van Buffon verre overtroffen. Zoo bracht Hoesen in Dresden met een parabolischen spiegel van 3 M. tniddellijri de teruggekaatste zonne-stralen samen in een brandplek van slechts 1.5 cM.; daarin smolten munten in enkele seconden en werden metalen uit hunne ertsen vrijgemaakt. En met een uit twee, op eenigen afstand van el kaar geplaatste, lenzen samengesteld brandglas smolt Bcrnière, voor de verbaasde blik ken der toeschouwers, goud en andere meta len als boter en verdiende daarmede geld als water ! De Engelsche rcgeering meende korten tijd daarna van hare vriendschappelijke gevoelens voor den Keizer van China niet beter te kunnen getuigen dan door hem het nieuwste snufje uit Europa, een brandglas van Parker als geschenk te laten aanbieden; het wa« een enkele lens van l M. middellijn en in het midden 17 cM. dik. De gebieder van het Hemelsche Rijk schijnt daar echter zeer van geschrokken te zijn en heeft de zaak niet vertrouwd; hij liet er op hameren door een smid en toen deze de lens niet dadelijk tot gruizels kon slaan, werd ze op zijn bevel onmiddellijk als een betooverd, kwaadaardig, ding onder den grond gestopt ! Op de proeven van Buffon en de vertoo ningen" (want meer waren ze eigenlijk niet) met de brandglazen volgde de uitvinding van het beginsel der hitte-doos" van den Zwitser de Saussure (1740?1799), bestaande uit 5 met eenige speling in elkaar passende glazen bakken, die omgekeerd op een zwarte, de warmte niet geleidende tafel stonden. Werd zulk een doos aan de zonne-straling blootge steld, dan bleek de lucht in de ruimten tus schen de glazen wanden tot hooge tempera turen te stijgen, in de Ie doos tot 87' C, in latere doozen van een verbeterd type tot 110* en zelfs tot 160' C. De astronoom J. Herschei heeft aan de Kaap de Goede Hoop in 1837 uitvoerige proeven met een dergelijke inrichting genomen. Hij omringde een ma honiehoutendoos, die zwart gemaakte binnen wanden had en voorzien was van een glazen deksel, door een houten wal, die stevig met zand bedekt en door een glasplaat afgesloten werd. Liet hij de zonne-stralen loodrecht op de doos vallen, dan verkreeg hij er binnen in temperaturen die, onder gunstige omstandig heden, tot 240* C. opliepen, zoodat zelfs on ,,one occasion a very respectable stew of meat and vegetables was prepared and eaten with no small relish by the entertained by,.standers".Herschei zegt erbij dat hij vermoedt met bijzondere voorzorgsmaatregelen tegen verlies door uitstraling, verbranding te kun nen verkrijgen zonder het gebruik van lemen of spiegels'. Proeven dienaangaande werden echter niet genomen en men is in het laatst der 19de eeuw weer teruggekeerd tot het be ginsel der spiegels, doch ditmaal met de uit gesproken bedoeling arbeidskracht in het groot direct aan de zon te ontleenen. Met .medewerking van de Fransche regeering deed Mouchot tusschen 1860 en 1880 tal van proeven, eerst met eenvoudige kooktoestellen, later met groote pampmachines in Algiers. Als resultaat daarvan verscheen in 1869 de Ie en in 1879 de 2de druk van zijn werk La chaleur solaireetses applications industrielles" waarin voor het eerst een vraagstuk behandeld werd, dat misschien eenmaal blijken zal een levenskwestie voor de bewoners der aarde te zijn. Zooals het met de proeven van Buffon was gegaan, gaven de vernuftige toepassingen van Mouchot aanvankelijk slechts aanleiding tot Spielerei"; zoo kon men in 1882 op een tentoonstelling te Parijs Ie Soleil Journal" zien drukken op een drukpers, die met tusschenschakeling van een parabolischen spie gel, een in een glazen omhulsel geborgen vlarnpijpketel en een daaraan gekoppelde stoommachine, hare beweegkracht aan de zonne-warmte zelf en niet aan het door haar in de aarde langzaam gevormde brandstof reservoir ontleende. In latere jaren is men evenwel gaan inzien dat in streken, waar be wolking hooge uitzondering is, zooals Zuidpe mënschlievende idealisme der eerste revo lutiemakers aan het toeval van wind enstormtij prijsgegeven, en door de bolsjewieken met vaste hand hergrepen. Wat. schijnt ons nu het zachte vaderlijke tsarisme weldadig en elysisch toe vergeleken bij het ijzeren regiment der huidige diktatoren, waarin de autokratie en de gewetenlooze gewelddadigheid der middeleeuwsche Tsars van Moskou schijnen her leefd te zijn. Ook de buitenlandsche staatkunde der sov jets heeft de sympathie van het meerendeel oer Russische officieren. Evenals de Fransche revolutie het 6e artikel harer Konstitutie aan stonds verloochend heeft door hare politiek in de Elzas- en Avignonquaestie's, heeft de Russische omwenteling hare menschlievencie leuzen der eerste dagen en hare onverschillig heid jegens de Russische nationale en territo riale eenheid, spoedig prijsgegeven. De Rus sische officierswereld, alreeas zeer bitter ge stemd door de jammerlijke wijze, waarop de Geallieerden aan de zijde der witte legers" in Rusland's historie hebben ingegrepen, heeft met instemming geluisterd naar de trotsche woorden oie Tjitjerien naar aanleiding der Dardanellenquaestie aan Engeland en in zake Sachalien aan Japan heeft toegevoegd. En kan men waarlijk verwachten dat ingeval van een krijg met den erfvijand Polen, of met die andere schepping der geallieerde poli tiek, het met Transsylvaniëen Bessarabi vergroote Roemenië, de verwachtingen der Russische wittegardisten met de wenschen der Ententemachten zullen overeenstemmen? Teen onlangs maarschalk Foch aan een Russischen generaal het denkbeeld suggereerde, om de werkelooze energie en de onbenutte talenten van tienduizenden Russische in Europa ver spreide officieren in dienst te stellen van Frankrijk's pleegkind, heeft de Rus glim lachend en veelbeteekenend gezwegen. De geschiedenis herhaalt zich. Het tijdperk der snorrende manifesten van Koblentz is afgesloten. Menige Russische officier en ge migreerde, die vol haat jegens het nieuwe Rus land, in een broederkrijg het verlies van zijn fortuin en den dood zijner verwanten op het kommunistische bewind had willen wreken, is na herhaalde nederlagen en langdurige zwerftochten in de zoo bitter ongastvrije geal lieerde landen, tot meer rust gekomen. Zijn haat tegen de bolsjewistische bewindvoerders is onverminderd gebleven, hij heeft Conradi's strafvoltrekking zonder voorbehoud toege juicht, maar zijn hart trekt hem naar Rusland terug. Ouden van dagen kussen Rusland's bodem als zij voor het eerst na lange jaren de grens overschrijden. Laat mij in Rusland mijne laatste dagen slijten", zegt mijeendoor ontberingen en teleurstellingen vroeg afge leefde generaal, al moest het zijn als bedelaar in een Russisch gehucht." De Russische banne lingen schijnen wel op een wonder te wachten: een paleismoord in het Kreml gevolgd door eene verbroedering van het inheemsche met het geëmigreerden-leger, of het optreden van een nieuwen Russischen Napoleon die door eene reeks zegepralen het oude Rusland in eer herstelt. En tusschen de Keizerlijke banier en het wie weet nog eenmaal zegevierende roode vaandel, tusschen den onmachtigen haat en de lijdelijke hoop, sluimeren, onder een vreemden hemel, de edelman en de kozak in elkanders armen in. L. H. G R o N D i j s Californiëen Chili, Noord- en Zuid-Afrika, Arabiëen Perziëen het grootste deel van het vaste land van Australiëhet gebruiken van zonne-fabrieken economisch voordeel ople vert; en men heeft dit inzicht ook in daden omgezet. Zoo bestaat er in het Nijl-gebied, in de buurt van Kaïro, een zonne-fabriek van 100 P.K- en op de bekende struisvogel hoeve bij Pasadena (Cal.) heeft men jaren lang een pompmachine van Eneas gebruikt, waarin allerlei moderne technische vindingen waren toegepast. Sedert 1909 heeft men in Amerika ook het beginsel van de hitte-doos" weder nieuw leven ingeblazen en op warmwaterleidingen en kooktoestellen in zonnerijke lan den toegepast. Niet alleen ingenieurs, maar ook bekwame astrophysici als Langley en Abbot hebben zich daarvoor o.a. veel moeite gegeven. Maar hoe bevredigend in zekeren zin de be reikte uitkomsten mogen zijn, zoo is toch het verkrijgen van een eenigszins behoorlijk bedrag aan arbeidsvermogen uit directe zonne-bestraling een onopgelost vraagstuk gebleven. De laatstgenoemde machine, ook in de woestij nen van Arizona voor het oppompen van water in gebruik, zet ongeveer 4 pCt. der opgevangen zonne-straling in arbeid om, dat is misschien l /3 van wat een goede brandstof-machine zou geven. Toch zal men in de komende eeuwen dit vraagstuk met niet minder ernst dan dat van het gebruiken der water-kracht, ter hand dienen te nemen. Zal het politieke aanzien der aarde, zullen de machtsverhoudingen der vol ken daarvan den invloed ondervinden? Deze vraag is het overdenken waard. Reeds nu is de begeerte naar kolenbekkens en petroleumvelden een factor in de politiek der mogendheden. Wie de petroleum heeft, heeft de macht. Quo usque tandem"? Hoe snel zal de wereld gaan ont waren dat de begeerte naar zonne-energie die naar steenkool en naar petroleum gaat overheerschen en de voorspelling van Langley bewaarheid wordt. Deze vooruitziende Amerikaansche hoogleeraar schreef reeds 35 jaar geleden in zijn, ook nu nog lezenswaardige, werk The new astronomy" deze merkwaardi ge woorden neer: Future ages may see the ,seat of empire transferred to regions of the ,earth now barren and desolated under intense ,solar heat?countries which, for that very ,cause will not improbably become the seat ,of mechanical and thence of political ,puwer. Whoever finds the way to make in,dustrially useftil the vast sunpower now ,wasted on the deserts of North Africa or the ,shores of the red sea, will effect a greater .change in men's affairs than any conqueror ,in history has done; for hèwill once more .people those waste places with the life that ,swarmed there in the best days of Carthage ,and old Egypt, but under another civili,sation, where man no longer shall worship ,the sun as a god, but shali have learned to .make it his servant." 1) De Niagara-waterval levert per dag evenveel arbeid als de dagelijks in de Ver. Staten verstookte steenkool.