29 Dec. '23 - No. 2428 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND NOG STEEDS DE GULDEN De Nederlandsche Gulden door Mr. P. J. C. Tetrode. Uitgave Scheltens en Qiltay, Amsterdam. Het is reeds meer dan een maand geleden, dat de heer Mr. P. J. C. Tetrode, Directeur der Nederlandsche Bank, voor de Amsterdamsche Studentenclub voor Staatkunde een rede hield over de staatkundige beteekenis van den gulden". De geachte spreker van dien avond heeft deze rede nu het licht doen zien. De schrijver stelt voorop, dat het hem niet te doen is te spreken over verschillende weten schappelijke stelsels, maar over, wat hij noemt brandende feiten en gebeurtenissen, over waarschuwende vingers, die schrijven op den muur". Hij wil eenvoudig uiteenzetten, hoe de Nederlandsche gulden kan worden sterk gehouden, wat daarvoor moet worden gedaan en wat daarvoor moet worden gelaten. Allereerst bespreekt hij de beteekenis van de waardevastheid van ons nationale ruil middel. Nadat dan is omschreven, dat de] meeste landen den gouden standaard hadden aange nomen en hoe de circulatiebanken zich tot taak stelden de goudwaarde van de wettige betaalmiddelen te verdedigen, waarbij zij van hare rentetarieven en van hare buitenlandsche wisselportefeuille (voorzoover geen goud werd afgegeven) gebruik maakten, wordt mede gedeeld, hoe de oorlog in dit goed werkende systeem verandering heeft aangebracht, in de eerste plaats door een einde te maken aan de onbeperkte afgifte en aanneming van goud. In dit verband wijst de schr. erop, dat ook de Nederlandsche Bank hare biljetten niet meer in goud uitbetaalt, in verband waar mede wordt opgemerkt: dat zoude nu geen zin meer hebben, bovendien zoude het ver keerd zijn en daarmede is de Nederlandsche gulden losgemaakt van zijn goudbasis en moet hij op eigen beenen staan. Laat ons er kennen, dat hij dit in vergelijking van alle Europeesche landen tot dusverre werkelijk redelijk heeft gedaan". De schr. stelt zich dan de vraag, hoe het met de koopkracht van den gulden zou zijn, indien men hier den gou den standaard had gehandhaafd en geeft als antwoord daarop, dat de koopkracht dan in plaats van met 150 pCt. met 145 pCt. gedaald zou zijn. Bepaald klemmend kan het betoog over dit punt echter niet genoemd worden. Als reden van genoemd verschijnsel geeft de schr. op, dat de waarde van het goud, naar veler meening, tegenover de goederen is ge daald. Opmerkelijk is, dat de schrijver zich in zijn brochure veel minder stellig hierover uitlaat dan hij, blijkens de verslagen in de pers, vroeger had gedaan. Volgens deze toch zou hij toen gezegd hebben: Daar kan geen andere reden voor zijn dan dat de waarde van het goud tegenover de goederen is gedaald. Dat is dan ook zoo." De schr. gaat dan over tot beantwoording der vraag of het wenschelijk is tot den gou den standaard terug te keeren en den gulden op zijn oude koopkracht terug te brengen, welke vragen in ontkennenden zin beantwoord worden. Immers nu de waardevastheid van het goud verdwenen zou zijn, zou ook geen herstel van de waardevastheid van den gulden bereikt worden en zou men het lot van den gulden afhankelijk gaan stellen van dat van den Noord-Amerikaanschen dollar, die thans den goud prijs zou bepalen. Hierbij zij opgemerkt, dat, waar de schr. in zijn oordeel over de waardeverandering van het goud de meening van velen weergeeft, ook zijn conclusie aangaande de gevolgen van de wederinvoering van den gouden standaard voor de positie van chn gulden minder dwin gend is geworden en eveneens slechts de mee ning van velen kan uitdrukken. Inderdaad zijn ook vele schrijvers het hiermede in het ge heel niet eens, waarvoor slechts behoeft te worden gewezen op het oordeel van den Wageningschen Professor W. C. Mees R.Azn., die een terugkeer tot den gouden standaard juist heilzaam vindt. Inderdaad is het juist, dat de waarde van den gulden bij terugkeer tot den gouden standaard wordt vastgehecht aan het goud en niet aan den dollar. Indien de dollarkoers hetgeen toch geenszins onmogelijk is, al schijnen velen zulks tegen woordig ondenkbaar te achten weder eens op een peil van beneven/2.?zou komen, dan zoude Amerikaansche munteenheid zeer zeker geenszins meer den goudprijs bepalen en daarmede ophouden het lot der munteenheden van landen, die tot den gouden standaard zou den zijn teruggekeerd in handen te hebben. Dit wil niet zeggen, dat het ook ons gewenscht voorkomt thans reeds tot herstel van den gouden standaard over te gaan, doch dan zouden wij gaarne andere argumenten voor het voorloopig behoud van den tegenwoordigen toestand zien aangevoerd, in de eerste plaats de groote waarschijnlijkheid, dat de Neder landsche Bank dan weldra haar goudvoorraad aanmerkelijk zou zien slinken, hetgeen onge twijfeld in hooge mate ongewenscht zou zijn. Door de goudwaarde aan de dollarwaarde gelijk te stellen kent men trouwens aan den dollar een te groote beteekenis toe, aangezien daerbij de mogelijkheiie van depreciatie van den dollar uit het oog wordt verloren, hetgeen vooral uit een psychologisch oogpunt niet aanbevelenswaardig is. Immers zal de belegger, als hij aan den dollar zoo grooten invloed op de waardebepaling van het goud ziet toegekend, nog meer gesterkt worden in zijn toch reeds niet geringe voor liefde voor het Amerikaansche ruilmiddel, vooral als hij daarbij kan wijzen op de mee ning van een man als de heer Tetrode. Zoo zou de schr. dus juist het tegendeel bereiken van wat hij feitelijk beoogt. Bij de bespreking van de vraag waarom de gulden niet op zijn oude koopkracht terugge bracht wordt, geeft de schr. dan eerst een uit eenzetting van de inflatie- en deflatie-verschijnselen. Eigenaardig is hierbij reeds dade lijk de volgorde, waarin de beide termen ge noemd worden: eerst deflatie, dan inflatie. Van beide worden dan definities gegeven, die vermoedelijk wel niet iedereen zullen bevre digen. Deflatie verklaart de schr. als herstel van de waarde eener gedeprecieerde ruileenheid", inflatie het scheppen van schijn koopkracht". Het wil mij voorkomen, dat beide verklaringen eerder als gevolgen dan als definities der termen zijn te beschouwen. Verder zal deflatie volstrekt niet altijd het herstel van de waarde eener ruileenheid ten gevolge hebben, zoociat men beter doet te spreken van een poging tot herstel, ja zelfs is het zeer goed mogelijk dat de depreciatie ondanks de deflatie nog verdere afmetingen aanneemt. Als wapens, die de Nederlandsche Bank in handen heeft om de inflatie te keer te gaan, worden genoemd: verhooging der rente tarieven en het uitzenden van goudtroepen" Van de renteverhooging wordt gezegd, dat dit wapen thans grootendeels zijn kracht ver loren heeft, omdat de openbare lichamen zich toch niet door een hoogen rentevoet zullen laten weerhouden geld op te nemen, indien zij zulks wenschen. Hierbij wordt echter m.i, de beteekenis onderschat van den invloed, welken protesten zouden hebben, die onge twijfeld uit den boezem der handeldrijvende klassen tegen een van overheidswege veroor TJIT HCET zaakt opdrijven der rentetarieven zouden opgaan. In werkelijkheid acht de Directie van onze centrèle credietinstelling, dit wapen toch nog niet zoo geheel ondoeltreffend, want anders zou zij niet juist in deze dagen hare tarieven verhoogd hebben. Mr. Tetrode bespreekt vervolgens het door de Nederlandsche Barrk tot wapen verheven systeem van rantsoeneering van credieten, meer in het bijzonder voorzoover ze dit tegen de gemeenten heeft aangewend. In verband hiermede wijst hij op de gevaren, welke de instelling van gemeentelijke girobanken kan opleveren, aangezien deze een bron voor toe komstige financieele moeilijkheden kunnen opleveren, waarbij de Nederlandsche Bank zich wellicht niet gerechtigd zal kunnen achten reddend op te treden. Immers zou zij daardoor de inflatie in de hand kunnen werken en aldus aan haar plicht tot bescherming van den gul den te kort doen. Voor de verhouding van de emissiebank tot het Rijk geldt in hoofdzaak hetzelfde. Bij de bespreking van de staatsfinanciè'n waarschuwt Mr. Tetrode m.i. zeerterecht voorde groote ge varen, die verbonden zijn aan het plaatsen van leeningen in den vreemde. Alleen kan ik het niet eens zijn met de bewering, dat Indiëzijn toevlucht schijnt te moeten nemen tot het buitenland, nu de besparingen van ons volk, dank zij den druk der belastingen ern stig slinken. Immers wordt dit voldoende weerlegd door de graagte, waarmede de op vreemde valuta luidende leeningen door ons publiek uit Amerika en Engeland werden teruggekocht. De betaling van die in het buitenland ge plaatste leeningen geschiedt, volgens den schr., door het zenden van goederen en het praesteeren van diensten, waarbij z.i. twee vragen moeten worden gesteld: Is het bezit dier goederen en het praesteeren van die dien sten onmisbaar voor onze economische wel vaart? Konden zij niet binnenlands worden verkregen? Eerst wanneer op de eerste vraag bevestigend en op de tweede ontkennend mag worden geantwoord kan men meenen, dat voor vermeerdering van werkeloosheid door een in het buitenland geplaatste leening niet behoeft te worden gevreesd. Ten slotte laat de schr. een waarschuwend woord hooren tegen de gevaren, die aan het omzetten van guldens in dollars verbonden zijn, hetgeen hij geen daad van vooruitziend beleid, maar van zuivere speculatie noemt, een speculatie, die kan medevallen, maar ook kan tegenvallen. Daarbij kan hij wijzen op het feit, dat de Federal Reserve Board, die toe zicht uitoefent over de Amerikaansche circu latiebanken, den laatsten practischen ban kier uit haar midden heeft zien verdwijnen en er thans vrees bestaat, dat de politieke in vloeden in haar beslissingen zullen medespre ken en daardoor den dollar beïnvloeden; ver der op de overgroote protectie in de V. S., die reeds veel nadeel heeft teweeggebracht en reactie heeft opgewekt. Ten slotte verzuimt Mr. Tetrode niet de aandacht te vestigen op de omstandigheid, dat den laatsten tijd luide stemmen in de Vereenigde Staten opgaan, die op inflatie aandringen, welk streven onver mijdelijk door een daling van den dollarkoers zou worden gevolgd. Mr. Tetrode heeft een goed werk verricht D I E R S T U DI E Teekeninglyoor de Amsterdammer" door H. Verstijnen Het leelijke jonge eendje, dat, mooien zwaan zal door zijn meening aangaande het gulden vraagstuk in ruimen kring kenbaar te maken. De lezing van zijn brochure geeft ongetwijfeld op vele punten aanleiding tot verder naden ken over de behandelde onderwerpen, ook al zal men het niet altijd met zijn opvattingen eens zijn. Het valt evenwel te betreuren, dat niet meer 'aandacht aan de correctie kon worden gewijd. P A ui. S A B E" L LAAT UWE CENTRALE VERWARMING EN BIJKOMENDE INSTALLATIES AANLEGGEN DOOR DEKOhFABRF.W.BRAAT-DELFT ENGE ZULT TEVREDEN ZIJN. naar wij hopen, tot een" opgroeien IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIIIIIIIIII BOEFJE" "VAJSI J-AJSTTVTE ^®^ g£*<*^ f^r -) l x i* Zonder het tendenz-getrijter. Heeft ons Boefje" maar succes, Voor de piekerende schrijvers: Even een gewenschte les. Geen geschoolvos, geen gemeening, Geen gezwam met politiek.... Zoo maar ouwerwetsch-rornantisch: 't Is de eisch van ons publiek. Njets te maken met een isme", Of modern gedilettant, Geen reclame-trapperijtje, Van een slimmen vrindjes-kwant. Zoo onschuldig, zoo eenvoudig, Zonder maatschappij-gesmaal, Kijken we als brave menschen Naar dat mooi-gespeeld verhaal. Heerlijk is 't neer te zitten, Als men niets te leeren heeft Als dat guitje van 'n Annie Zoo haar lach en traantjes geeft. En we leven snikkend mede Met haar lieven boeveman, Die ons niet leert haten, vloeken, Omdat Boefje dat niet kan. Zedigheid en naastenliefde Leert ons Brusse's meesterwerk, Boefje is een prachtig filmpje, Van het allerbeste merk. J. H. S i' E E N H o P F iiiiiiiiiiimiiiimiiiiimi iiiiiiiiiiiiiiiiiitiimiin ONTVANG-en BETAAUAS Nieuwe Doelenstraat 20-22 Kapitaal f 5.000.000.- Reserven f 626.000.Renteverg. voor gelden a deposito Direct ópvorderbaar 2 pCt. j Met 10 dagen opzegging 2% pCt. Voor andere termijnen op nader overeen te komen voorwaarden. Open en gesloten bewaargeving volgens reglement. SAFE DEP08IT INRICHTING Geopend: opWerkd. v- 8% v.m. tot4^ u. n.m. op Zaterdagen en Beursvacantiedagen des morgens van8% tot 12 uur Loketten van ?2.50 per maand (? 10.?per jaar) en nooger te huur voor bij de Directie bekende of geïntroduceerde personen. Maatschappij voor Hypothecair Crediet in Nederland Maatschappelijk Kapitaal f 3.000.000. Uitstaande Leeningen . . 19.535.900. Pandbrieven. 18.889.600. Reserves 1.197.720. Hoofdkantoor: te 's-G R A VENHA G E, NASSAULAAH 13. Bijkantoor: to UTRECHT, BOOTHSTRAAT 15. De Maatschappij stelt beschikbaar: «r/o » 5% PMHIIEKI TEE» BEUISKOEIS In tiikkii tai f 1.000.-, f 500.- ia f 100-, HET YEIPLICHTE JUILIIKSGHE ITLOTIH, aaamiaida HM. Da Dlrictli: Mr. O, VAN HOUTEN. Mr. J. D. TEN BRUG8EN CATE. Levensverzekering Maatschappij flrribem Bijkantoren te Weltevreden en te Medan. Vraagt de nieuwe polisvoorwaarden. Assurantiekantoor J. Hem. Schröder. De Automobielpolis vande?EXCE8S" geeft Volledige dekking bij alle gevallen van schade. Heerengracht 124/128 Amsterdam. Tel. 45458 HYPOTHEEKBANK l 5% l PANDBRICVCN tegen 97 pCt. ^Verplichte jaaplyKscht,, ?iViiUoU'rig vier» pet . Utrechtschi Hypotheekbank UTRECHT Pmmdbrlovaii pi. m. f 36.SOO.OOO.?. De Bank stelt beschikbaar: 5y2 pCt. Pandbrieven a 99'2 pCt. In stukken van flOOO.-, fBOO.- en f WO.-, met verplichte uitloting a pari in 25 jaren De Directie: Mr. A. J. S. VAN LIER. Mr. P. R. HOORWEG. DB Hollandschi Voorschotbank j HAARLEM, KRUISWEG 70 j De Bank verstrekt gelden tit elk bedrag met een minimum van ; l 1000.?op zakelijk onderpand jen onder borgtocht, met in pand^ geving eener polis yan levensver, zekering van gelijk bedrag, en i verkoopt 6% schuldbrieven in stuk ken van ? 1000.?, ? 500.?en i ? 100.?tegen den koers van 99%. Rotliid. Hrpolhukbiak 1001 Opgericht in 1864 Volteekend Mntieliippali|K Kapitaal I5.000.00t l Verstrekt geld op eerste hypo theek. Voor inl. wende men zich tot het kantoor der Bank, Ged. Bierha ven 25 te R'dam of tot hare Agenten in de hoofdplaatsen des Rijks. De Dir.Mr.W.v.RossuM.Mr.TH. REEPJIAKER, Mr. N. P. C. v. WIJK. IEDEIUIISCIE Gestort Kapitaal ..... f 80,000,000.?. Statutaire Reserve. ... .f 19,769,180.?. Buitengewone Reserve ... f 22,660,000.?. Hoofdkantoor: AMSTERDAM. Agentschappen te ROTTERDAM en 'i-ORAVENHAGB. Veitlfinfen In NEDERLANDSCH-INDIE, STRAITS-SETTLEMENTI, BR1TSCH-INDIE, CHINA en JAPAN. In- en Verkoop van Wissels en Telegrafische Transferten. Inoasseeringen en Finanoieeringen. Schriftelijke en Telegrafische Gredieten.. Reiscredietbrieven. Deposito's Rekeningen-Cou rant. Administratie van Effecten en alle andere Bankzaken. te ROTTERDAM Directie, Hl.H. H.C. CAITIMBIJH w I. MOIIILMAU Di Bankgeeft onder cintrOU yan hit Algemeen Admini stratie- en Trustkantpir 5% fandbr. tegen 95% uit. INCASSO-BANK Amsterdam Rotterdam Almelo Arnhem Delft Dordrecht Eindhoven Enschedé's-Oravenhage Groningen 's-Hertogenbosch Hilversum Leeuwarden Maastricht Nijkerk Tilburg Utrecht Wormerveer Zaandam Volgestort Kmpltm»! / 2S.OOO.OOO.1 B.G11.7OO. V,\ Vreemd Bankpapier Cheques \[\ Buitenl. Wissels Effectenorders Coupons Prolongaties DE kost slechts f'10 per jaar. Illnstrattednik-papler vm de Firma C O. A. CORVEY, Keizersgracht 255, Amsterdam, Tel. 41202 en 40555