DE AMSTERDAMMER; WEEKBLAD,:VOOR NEDERLAND No. 2430 8, ?t tl 'i. l S HET GEHEIME LEVENIII De tweede acte van de drie bedrijven van Gren ville Baker's spel The secret life, heeft -ons tot de hoogte der actie en over de hoogte heen gebracht. Evan Strowde is er de protagonist, de man van vijftig jaren die zijn groei heeft gehad, en toch nog niet is uitgegroeid; hij is een van diemenschen waaraan de wereld eischen stelt, en waarvan ze niet begrijpt dat hij ze niet vervult. Laten wij ons hem voorstellen 'n twintigtal jaren jonger dan Asquith, vaa wat andere omgeving en wat vrijer levensopvatting en niet zoo gedisciplineerd door zijn levensomstandigheden. Tegenover de 'wereld is hij als een studieus man voorgekomen, schrijver van dikke deelen sociaaleconomie, vatbaar voor oneindige vervolgen. Hemzelf hebben die boeken met hun dogmatische oplossingen niet kunnen bevredigen nu het leven telkens varieert en nieuw combineert. Eens dacht hij een gelijkgestelde ziel te hebben ontmoet die voor zijn geest f en tehuis zou Hebben kunnen wezwi, /oöals Stüart ISlill zijn bezielster ftad gevonden. Sinds zulk een vereeniging met het ideaal aan het begin'van een loopbaan niet mocht doorgaan, leed Evan'Strowde aan een gevoel van verenging. Er ontstond een verbitterende onevenredigheid tusschen zijn vermogens en zijn lot, getemperd door een heimwee naar het grootere dat hij in zich niet kon verbergen. In den oorlogstijd was hij een poos lang minister geweest, en hij had van binnen uit leeren kennen wat men het regeeren noemde. Het had hem weinig smaak gegeven om het voort te zetten nu de uiter lijke noodzakelijkheid na den oorlog was verdwe nen. O, wanneer een man secuur van zichzelf, er van bewust dat hij de vleugels kon uitslaan, eens den lust kreeg de zaken flink aan te pakken, daar waar hij dacht hen in het goede spoor te leiden! r De terugkomst van Joan Westbury, en van een Joan vrij van banden, heeft aan Strowde zes maanden gegeven van een herleving in het visioen van zijn beginnenden mannelijken leeftijd, hij heeft niet bedacht dat iedere opstanding van een verwachting uit het verleden gepaard gaat met een Nou me tangere. Het kruidje roer me niet", Joan, in haar gemeenschapsgevoel met de uitge brande eenzame maan kan den last en den gloed van het werkelijke leven niet meer in haar nabij heid verdragen. Zij heeft reeds aan het leven ge schonken wat zij kon geven, haar best van den tweeden rang. Zij neemt afscheid. Het tweede bedrijf van The Secret li]e laat ons haar nog eenmaal zien in de volle bekoorlijkheid van haar meesleepend vluchtige en vluchtende ver schijning. - Blijven over voor het slotbedrijf van het spel: de vader en zijn natuurlijke zoon, Oliver; want wij vermoeden* dat aan Joan geen lang verblijf meer op deze ondermaansche aarde is gegund. 'Ofiver, dat is de komende generatie, zij is gebo ren met de ontevredenheid in het hart, het heim wee heeft er misschien nog wel zijn plaats, maar het is een bleek vlammetje geworden dat zich in daglicht niet kan en niet wil toonen; zij verlangt niet iets te gebruiken van wat overgeleverd is, zij staat in de eerste plaats vijandig tegenover hetvoorgaande geslacht. Oliver neemt niet de moeite om de vijandschap jegens zijn vader te verbergen. Hij is bang voor me," zegt hij, ,,omdat hij weet dat ik niet laat gelden wat hij tot stand brengt." . ..Bij de opening van het derde bedrijf zijn wij in de werkkamer van Evan Strowde .te Londen, enke le maanden na het vertrek van Joan Westbury die, rusteloos, een reis heeft ondernomen naar Amerika, e'rj nog verder wil gaan, misschien naar Japan, maar voorloopig haar verblijf heeft in het huis van een ouden Amerikaanschen professor, met wien zij in Engeland vriendschap heeft gesloten. -? Evan Strowde heeft zich schijnbaar hersteld van den slag die hem uit zijn visioen had geworpen, hij heeft zich vermand en het werk dat hij steunend op Joan's bezieling had willen aanvaarden, daar zet hij nu krachtig bitter, zonder illusie, zijn schou ders onder. Tegen de aanstaande algemeene verkiezing bereidt hij zijn candidatuur voor het Parlement voor; zijn belofte aan Joan heeft hij gehouden en Oliver tot zijn particulieren secretaris aange nomen. Wij .treffen beide te zamen in Evans cabinet, druk bezig. Onder het werk-is er een hortende po ging van toenadering en vertrouwelijkheid. Evan wil aan Oliver duidelijk maken hoe het werk dat hij onderneemt niet zal schaden aan de radicale opruiming waartoe Oliver geneigd is, en Oliver van zijn kant, eenzaam als hij zich gevoelt, dringt aan op een herkenning, nu Evan daartoe niet schijnt te kunnen komen. Dat gaat zóó in't werk: 't Is me nooit gelukt om heelemaal vrij van u te staan, Evan. Toen ik klein was, zijt ge aardig voor mij geweest..... en daar hield ik van. Later had ik tegen je. Gek, hoe 'n mensch stukjes en brokjes bij elkander zamelt tot men ze bijeenvoegt en uit kan maken wat ze meenen. Driemaal, geloof ik, is Moeder begonnen om te probeeren me iets te vertellen over ons drieën. Ik heb mijn best gedaan haar niet te laten voortgaan waarvoor was dafnoodig? nu ik eigenliik en eigenlijk 't . altoos heb geweten?" Dan komt Strowde toch uit den hoek: Is dat zoo? O, mijn lieve jongen !" Neen, neen !" weert Oliver af. Wij kunnen nu toch niet beginnen om lief voor elkander te zijn!!" Maar waarom vertelt ge me nu, dat je het weet? vraagt Strowde. En Oliver: Ik had zop'n gevoel dat ge het prettig zoudt vinden". Stoornis breekt het gesprek af en grooter stoor nis verschijnt. Een brief uit Amerika is aangekomen van de kleindochter van den Amerikaanschen professor Susan heet zij bij wie Joan is gelogeerd, dat zij voor haar slapeloosheid een dokter heeft gecon sulteerd die vaststelde dat zij leed aan een gezwel in de hersenen; het zal weldra een eind maken aan haar gekwelde leven. Uiterst resoluut stoot dadelijk Evan Strowde zijn plannen omver, en brengt alles in gereedheid voor den evertocht naar de Vereenigde Staten. Oliver met zijn aard die zich bijna niet anders kan uiten dan in scherpheid, begint te hoonen om zijn gevoel, dat aan Joan hangt, lucht te geven. Ik had al gedacht," spot hij, wat er nog kon gebeuren om u te redden voor uw ongeluk !. Gij een succes! Wel.... De eerste verleiding, daar bezwijkt ge voor". Maar Strowde keek hem aan strak in de oogen: Jij zou ook gaan". Dat kan ik niet zeggen," jokt Oliver hardnekkig. Ik had haar in den laatsten tijd vergeten. Ja, als 't niet anders ging, zou ik er heen gezwommen zijn.' De vader maakt haast, 't Is bijna alsof de twee vergeten afscheid van elkaar te nemen. Maar bij de deur keert Evan zich om. Oliver. Ik kan je niets zeggen.... maar iets wat ik ben, dat moet jij ook zijn. Vergeef me dat ik 't vergat". En Oliver... ,,'k Ben blij dat ik u heb gevonden. Dat is iets waarmee ik mijn weg verder kan gaan". Een echo antwoordt hem van Evan Struwde, maar dof, bijna wanhopig: Mijn weg verder!" Het volgend tooneel is het sterfbed van Joau. Zij ligt, met het uitzicht op het sneeuwland schap van Massachuscts, in een leunstoel. De martelende hoofdpijn verlaat haar bij oogenblikken en geeft dan haar geest vrijheid tot denken en overzien. De oude professor zit naast haar stoel en, haar hand vasthoudend onder de aanvallen van zware pijn, spreekt hij haar zacht troostend toe. Haar denken aarzelde op den rand van het leven. Zij zag voor zich het Engeland van haar kindsheid, de dorpskerk, de hoeve, het huis met den tuin; daar viel het heengaan gemakkelijk, de ziel van het land wachtte de scheidende ziel. In den vreemde toonde alles zich zoo groot, zoo wit thans. Maar zij was van de blankheid en het licht met zijn stilte gaan houden sinds het donker van den nacht haar tot een pijniging was geworden. Dengeen dien zij had achtergelaten in Engeland om zijn werk voor het land alleen te verrichten, zag zij thans in het licht staande, totdat de glans te verblindend werd. Zij hadden het onbereikbare gezocht, en zich belast met een dood ideaal, dat althans zij niet tot leven en aanzijn vermocht te brengen. Zij voelde zich schuldig.... Maar de oude professor fluisterde haar toe: Er is een geboorte en een leven van het vleesch, en er is een geboorte van de ziel. Han delen en lijden en het gedachtenwerk en de moeiten van het be staan zijn de tol die van het vleesch wordt gevraagd. En alles wat het leven bederft, vernietigt de dood. Dat innigste ding echter waar wij geen weg mee wisten, en dat ons een bitter gevoel van teleur stelling en van falen heeft gegeven, mag dan de vrijheid krijgen, om nieuw geboren te beter zich te bewegen en te zijn. In dat vooruitzicht moeten wij geduldig dragen.... Maar Joan, waar zijt ge?" Hij had den indruk van een verandering in haar gelaat. Niet zoo erg ver!" hoort hij het antwoord, en ROOKT Si- FA- Ko's EIGusto" SUMATRA 10 cent Jozef Israels" VORSTENLANDEN 8 cent AMSTERDAMSCH HANDWERK. Verkrijgbaar bij alle voorname Sigaranwinkaliers. even is er een opflikkering, dan legt zich een sluier over de trekken, en heel zacht gaat het ?. Niets meer! .Alleen stilte. Stilte. Stilte en licht!" Denkt men zich het doodbedstooneel met zijn transcendente beschouwingen van een leerling van Emerson als een waardig slot voor het spel van het geheime leven, zoo treft men niet het idee van den auteur. Zijn derde bedrijf heeft nog een laatste tooneel waar de handeling wordt verplaatst in een andere sfeer. Reeds in het begin is er sprake van een rijken leverancier, door den oorlog tot het Lordschap verheven, van wien iedereen geld afhaalt. Evan Strowde had de quaestie der ondernemingen van den man voor zijn nieuwe debuut in parlementaire zaken uitgekozen. Zijn overhaast vertrek naar Amerika op het bericht van Joans ziekte heeft verhinderd den Lord tijdig te waarschuwen, en zoo vinden wij hem in Strowde's kabinet, waar Oliver Strowde's secretaris gereed zal staan om een voorloopige afspraak met hem te maken. Hij met zijn kennis van mcnschen en zaken, met zijn geslepenheid en zijn hoogheid, als groot zakenman vult dat laatste tooneel met zijn gedegen humor en menschelijkheid en niet minder met den weerschijn van zijn geheime leven, want ook voor hem heeft het leven een zielsverdieping. De zakenman ontwikkelt zijn wijsheid daar in Evan Strowde's cabinet in tegenwoordigheid van Oliver en van Snsan, de kleindochter van den Ame rikaanschen professor. Susan heeft er het telegram gebracht, door haar ontvangen van joan's dood. Het is nog mogelijk het bericht aan Strowde over te seinen voor dat het schip vertrekt. Maar Oliver ziet er de noodzakelijkheid niet van in: Evan heeft zijn weg gekozen, toen hij op eens de staats zaken verliet, laat hem zijn eigen pad volgen, de les moet niet worden afgebroken. Maar Susan, het wijze natuurkind van de Nieuwe wereld, is niet voor de harde rechte lijn. En zij weet Oliver's wil te onderwerpen aan haar natuurlijke goede opvatting. Dit geeft een uitzicht en een levenswijsheid. Het leven is niet van aard een wreedheid, men moet het weten te behandelen, en ook niet te veel als een geheim behandelen Toch blijft de hoogere wijsheid van de zielsverdieping bestaan. Er is niet maar n antwoord op de levensvragen. Grenville Raker's The -secret life behoort met al zijn realisme tot de symbolische wereld literatuur die oethe heeft ingewijd met zijn Pandora, een van zijn moeilijke stukken. W. G. C. B Y v A N c K lonifllilijkiMeubellraflSporl-llaalichappy DEGRUYTER&Co. DEN HAAG AMSTERDAM ARNHEM Bergplaatsen voor Inboedels L