ii<^ . 2 Febmarl A°. 1984 l ';;- ; ^ l . j LJ !<!'L: DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Onder Hoofdredactie van G. W. KERN KAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, HERMAN HEYERMANS, TOP NAEFF en G. NOLST TRENIT Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF Prijs per jaargang f 10. bfl vooruitbetaling. Per No. f 0.25 Redactie en Administratie : Keizersgracht 333, Amsterdam Advertentiën f 0.75 per regel Dispositiekosten 20 cent MACDONALD'S SCHADUW - Wanneer Heine des nachts aan zijn schrijftafel zat,voelde hij soms een huivering over zijn rug loopen. Dan stond er achter hem een vermomde gestalte: Untër dem Mantel hielt er "etwas Verborgen, das seltsam blinkte, ? ? Wenh es zum Vorschein kam, und ein Beil, Ein .Richttféil zu sein mir dünkte. Er schien von untersetzter Statur, Die Augen wie zwei Sterne; Er störte mich im Schreiben nie, Blieb ruhig stehn in der Ferne." Sinds jaren had hij dien wonderlijken gezel niet gezien. Maar toen hij in 1843 uit zijne ballingschap te Parijs een kort bezoek aan Duitschland bracht alle vereerders van Heine kennen Deutschland, ein Wintermarchen" en 's nachts door de straten van Keulen slenterde, werd hij door dien vreemden man weer, als eert schaduw, gevolgd. Gevraagd wie hij was, gaf deze ten antwoord: was du ersonnen im Geist, Das führ' ich aits, das thu' ich." Dem Konsul trug man ein Beil voran, Zu Rom, in alten Tagen. Auch du hast deinen Liktor, doch wird Das Beil dir nachgetragen. Ich bin dein Liktor, und ich geh' Bestandig mit dem blanken Richtbeile hinter dir ich bin Die Tat von deinen Oedanken." De ontmoeting met de daad, die uitvoering geeft aan de ge dachte, heeft menigeen doen schrikken, of ten minste ontgoocheld. Van het recente, aan de nuchterste dingen ontleende voorbeeld van het giro-schandaal practijk van de leer der centralisatie ! kan je opklimmen tot de schrijnende tragiek van de jubelende geestdrift, waarmede revoluties werden begroet, en de diepe teleurstelling, als de prozaïsche werkelijkheid het ideaal vleugel lam had geslagen. Somsdeinzendemenschenzelfterug voor de verwezenlijking van wat zij gehoopt hadden of zich hadden ingebeeld te hopen.Er zijn er zelfs, die al rillen bij de gedachte, dat hun droom beelden in vervulling zouden kunnen gaan: zoo tref je tegenwoordig onder jonge menschen uit de gegoede klasse, communisten aan, die zeggen dat ze zich morgen zouden ophangen, als ze wisten dat overmorgen de communistische maatschappij begon ! Maar ook bij hen, die meer merg in de knoken hebben, wier hemelbestormende meeningen uit iets beters ontspruiten dan uit de zucht pour pater Ie bourgeois ook bij wien de revolutio naire aandrift in het bloed zit, blijft dikwijls de ontnuchtering niet uit, na den roes van de door hun ideeën schijnbaar behaalde overwinning. Niet omdat ze aan die ideeën ontrouw zijn geworden, maar omdat de vorm, waarin dezen gestalte krijgen, hen stuit, omdat ze zich ook ergeren aan de zwakheden en tekortkomingen van wie plotselingtot macht en aanzien worden geroepen. Zooals Heine, die tijdens de Februari-revolutie van 1848 te Parijs woonde, een oogenblik diep bewogen werd, toen de zege praal scheen te zijn aangebroken voor de revolutionaire ideeën, aan de spits waarvan hij steeds had gemarscheerd, als een dapper tamboer maar straks zich met weerzin afwendde van de Universalanarchie", van den sichtbar gewordenen Gotteswahnsinn". En hoevelen in Duitschland, die een vast vertrouwen hadden in de heilbrengende kracht der sociaaldemocratie, wanneer haar slechts de gelegenheid werd geboden hare zegeningen uit te strooien, zullen niet bitter teleurgesteld zijn door de gebeurtenissen sinds November 1918! Toen werd daar aan de sociaaldemocratie bijna in den schoot geworpen wat zij jarenlang had getracht te ver overen: de politieke macht en hoe weinig is zij opgewassen gebleken tegen de taak, die zij te vervullen kreeg ! hoezeer hebben de revolutionaire partijen gewoon verschijnsel bij elke revolutie hare kracht verspild in onderlingen twist! hoe ontbrak het haar ten eenenmale aan geboren leiders ! Ook voor de Labour-partij in Engeland is thans het oogenblik aangebroken, waarop zij de regeeringsmacht in handen heeft gekregen. Maar het zou onbillijk wezen, van haar te eischen, dat ook zij thans toone, op sociaal gebied te kunnen ausführen, was sie ersonnen im Geist". Want al hebben ook geestverwanten uit andere landen hunne vreugde geuit over het optreden van een socialistische" regeering in Engeland, veel specifiek socialistisch zal men van Ramsay Macdonald en zijne collega's niet beleven. Zooals het nieuwe Kabinet Ruys nog geen rechtsch ministerie is, al zijn de meeste leden ervan de overtuiging van n der rechtsche partijen toe gedaan, zoo is het Kabinet-Macdonald nog geen socialistisch kabinet, al bestaat het grootendeels uit socialisten. Het zou dan ook voor een zuiver socialistische wetgeving geen meerderheid kunnen vinden in het Parlement. Het kan alleen radicale maatregelen doorzetten, die ook door de liberalen ge steund worden. Aan het eigenlijke socialisme kan het slechts dezen dienst bewijzen, dat het den kring zijner aanhangers ver groot door het wekken van vertrouwen in het regeeringsbeleid zijner aanvoerders. De gematigdheid, die voor de Labour-regeering een voorwaarde van voortbestaan is, nu zij onder deze omstandigheden hare taak heeft aanvaard, strookt zeer goed met den aard van het socialisme in Engeland. Hoezeer de sociaaldemocratie, krachtens de overeenkomst der maatschappelijke toestanden, waaruit zij geboren werd, internatio naal moge zijn van nature, de politieke partij, waarin zij in ver schillende landen georganiseerd is, draagt den stempel van den volksaard. Het socialisme in Engeland was altijd minder dogma tisch dan in Duitschland, hield meer rekening met de practijk, verschilde niet zoo heel veel van wat elders een radicale partij heette; al vindt men ook in de Labour-partij extreme elementen, deze bepalen haar aard niet. Bijna ongemerkt heeft dan ook de overgang van conservatieve tot Labour-regeering plaats gehad. Opzienbarende daden behoeft men van haar niet te verwachten. Hoe langer zij zich daarvan onthoudt, des te vaster zit zal zij krijgen. Maar in n opzicht zal zij misschien kleur willen bekennen. Met Macdonald heeft ook het pacifisme zijn intrede gedaan in de regeering van een groot rijk. Voor zijn pacifistische bedoelingen behoeft hij niet alleen op den steun van eigen partijgenooten te rekenen; ook is een regeering in haar buitenlandsch beleid veel1 minder afhankelijk van het Parlement. Hier opent zich dus voor hem de gelegenheid tot een initiatief, dat beginselen tot ver wezenlijking kan brengen. Men behoeft daarbij niet alleen aan de groote Europetsche vraagstukken te denken, die nog altijd een oplossing wachten, Het is voldoende de namen Egypte, Britsch-lndiëte noemen, om aan te duiden, voor welke beslissingen het kabinet-Macdonald zal worden gesteld. Bij de behandeling van al deze aangelegenheden zal het blijken, of de leer moet zwichten voor de practijk, of Macdonald meer rekening zal houden met het eigenbelang van het British Empire dan met den eisch van pacifisme of zelfbeschikkingsrecht der volken. Hier zal hij, als een schaduw, gevolgd worden door den man met den scherpen bijl, gereed om toe te slaan. Of ook hij zal schrikken voor de ontmoeting met die Tat seiner Gedanken"? KERNRAMP