JP. 8484 Zaterdag 9 Februari A°. 1984 f * ? *Ui* r / ?' DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Onder Hoofdredactie van G. W. K E RN KAMP Redacteuren: H. BRUGMANS, HERMAN HEYERMANS, TOP NAEFF en G. NOLST TRENIT Secretaris der Redactie: C. P. VAN DAM UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF PrQs per jaargang f 10.bfl vooruitbetaling. Per No. f 0.25 Redactie en Administratie : Keizersgracht 333, Amsterdam Advertentiën f 0.75 per regel Dispositiekosten 20 cent AMERIKAANSCH CHAUVINISME In den Amerikaanschen staat Wisconsin is het vorige jaar een wet aangenomen, die een merkwaardig getuigenis levert van de ?verandering, die er na den wereldoorlog in de gezindheid van vele burgers der Vereenigde Staten heeft plaats gehad. Débedoelde wet luidt in hoofdzaak aldus: Op de. verschillende openbare scholen mogen geen leerboeken /Voor geschiedenis gebruikt worden, waarin de feiten, die betrek; icing; hebbenop den Onafhankelijkheidsoorlog en den oorlog van 1812, worden vervalscht, of de stichters van onze natie gesmaad, of de idealen, waarvoor zij streden, en de zaak, waarvoor zij zich opofferden, in een verkeerd daglicht gesteld, of propaganda wordt gemaakt ten gunste van eenige vreemde regeering". Wanneer vijf burgers een klacht indienen, dat een leerboek iets van deze verboden waar bevat, moet de superintendent van onder wijs, of zijn assistent, of een daartoe door hem aangewezen inspec teur, een openbare zitting houden, waarin de klagers de gelegen heid krijgen hunne beschuldiging met nadere bewijzen te staven, en het bestuur van de school en de uitgevers van het boek de aan klacht kunnen weerleggen. Binnen tien dagen hierna doet de superintendent uitspraak. Zoo hij de aanklacht gegrond vindt, laat hij het geincrimineerde boek schrappen van de lijst van leerboeken, die in Wisconsin mogen worden aangeschaft, geruild of verkocht. Déschoolcommis sies hebben te zorgen, dat het niet meer gebruikt wordt op de onder hun toezicht staande scholen; gebeurt dit toch, dan wordt aan de school de staatssubsidie onttrokken. Zooals bij meer wetten het geval is, verschuilt ook bij deze wet de speciale bedoeling zich achter algemeene termen. Wanneer men wil, kan men aan de hierboven aangehaalde para graaf van de wet een doodonschuldige uitlegging geven. Wie zou goedkeuren, dat historische feiten worden ver valscht"?, of dat de stichters van de republiek der Vereenigde Staten worden gesmaad"? of dat hunne motieven in een ver keerd daglicht worden gesteld"? of dat, in een voor Amerikaansche scholen bestemd leerboek, propaganda" wordt gemaakt, dus opzettelijk geijverd voor de belangen van een vreemde regeering? Vervalschen, smaden, in een verkeerd daglicht stellen, is altijd £n overal uit den booze; propaganda maken ten behoeve van een vreemde mogendheid komt in een schoolboek zeker niet te pas: weg er dus mee l laat ons de jeugd beschermen tegen geestelijke smetstof! Maar waarom wordt het vervalschen, smaden enz. alleen ge straft, wanneer het geschiedt bij de behandeling van bepaalde episoden uit de Amerikaansche geschiedenis? waarom bekommert de wetgever zich alleen om de twee oorlogen, die de Amerikanen tegen Engeland hebben gevoerd: hun onafhankelijkheidsoorlog, en dien van 1812? waarom spreekt hij niet van den oorlog tegen Mexico bijv., of dien tegen Spanje? Omdat het hem niet hierom te doen was, de historische waarheid in het algemeen te beschermen, maar omdat hij de traditie, die zich-gevormd heeft over de jeugd van de Amerikaansche republiek, ongerept wil laten: de historische kritiek mag er niet aan raken. Wanneer er in de Nederlandsche onderwijswetten een bepaling werd opgenomen, die het gebruik van schoolboeken verbood, waar in de feiten uit onzen opstand tegen Spanje werden vervalscht, en de bedoelingen van Willem van Oranje verdacht gemaakt dan zou dit een pendant zijn van de wet van Wisconsin; en wanneer zulk een Nederlandsche wet uit gelijksoortige bedoelingen voortkwam, zou zij leerboeken willen weren, waarin over den opstartd tegen Spanje werd geoordeeld, niet van antirevolutionair of christelijk-historisch, maar van liberaal of katholiek standpunt, van dat van Bakhuizen van den Brink of van Nuyens. Dat de wet van Wisconsin inderdaad de bedoeling heeft, de klok der historie achteruit te zetten en het oordeel der beste Amerikaansche historici over hun onafhankelijkheidsoorlog weer te vervangen door de eenzijdige traditie, die daarvan vroeger in omloop was, wordt ons verzekerd door een ook buiten de Vereenig de Staten, en met name in Nederland, bekend geschiedschrijver, door Franklin Jameson. In The American Historical Review" steekt hij den draak met de procedure, waardoor de historische leerboeken op hun zuiverheid in de leer zullen worden beproefd: als aanklagers vijf burgers, die hun spruiten willen bewaren voor het gevaar, de ge schiedenis van den onafhankelijkheidsoorlog anders te leeren, dan hun vaders en grootvaders ze hebben geleerd, en zich hebben gewapend met uitknipsels uit nationalistische Amerikaansche couranten; als rechter een inspecteur van het onderwijs, die ver moedelijk nooit veel aan geschiedenis gedaan heeft". Toch zal hij uitmaken wat de historische waarheid is ! Maar, afgezien van de uitvoering der wet aan haar bedoeling valt, volgens Franklin Jameson, niet te twijfelen. Ook kan men het streven, om historische leerboeken dienstbaar te maken aan chauvinisme, in andere staten dan Wisconsin opmerken; hij spreekt zelfs van een beweging", een vertakking op historisch gebied van den breeden stroom van nationalistische reactie tegen de idealen van 1918! Zoo is ook de schoolwet van Wisconsin een teeken van de ver andering der tijden. Niet alleen in Amerika, ook in Europa heeft de schroef achteruit geslagen. Lees slechts wat er dezer dagen geschreven werd bij het over lijden van Wilson: een man met hooge idealen, maar het oogenblik van verwezenlijking daarvan was nog niet aangebroken het gewone praatje ook van hen, die niet het minste verlangen koeste ren naar die verwezenlijking; en wie dat wél gevoelen, zij schamen zich bijna reeds over het enthousiasme, waarmede zij in 1918 Wilson toejubelden ! Want toen was er nog geloof in de toekomst! Toen durfde men hopen, dat er na den oorlog een betere tijd zou aanbreken, een tijd, waarin de maatschappelijke tegenstellingen minder scherp zouden worden en de betrekkingen tusschen de volken onderling niet meer zouden worden geregeld door het eigenbelang van enkele, maar het gemeenschappelijk belang van alle. Wilson gaf vorm aan wat door millioenen vaag werd gedacht en gevoeld; daarom werd hij met n slag de gevierde man hoe zal hij geschrokken zijn van die vereering ! want zij zal hem hebben doen begrijpen, wat men van hem verwachtte, maar tevens: hoezeer hij te kort schoot om die verwachtingen te vervullen. Vijf jaren zijn er verloopen en hoe vér zijn wij nu verwijderd van wat toen als reeds met de vingers te grijpen werd beschouwd ! In het maatschappelijk leven :grooter onrust dan ooit te voren, meer verbittering ook, zoowel in het eene als in het andere kamp, het besef van den klassenstrijd ook daar ontwaakt, waar men het vroeger in slaap had gesust. In de binnenlandsche politiek: het geloof in de democratie ver loren, een volslagen lusteloosheid, alleen de toenemende neiging om vrij baan te laten aan den sterken man, die durft heerschen. In de buitenlandsche: de nationale belangen scherp tegenover elkaar gesteld, nieuwe groepeeringen van staten tot elkaar be dreigende complexen in wording, het nationaliteitsgevoel in vollen bloei, ook het onkruid van het chauvinisme, dat er tegelijk mee pleegt op te schieten, zelfs in landen, die bijna nog geen verleden hebben getuige de wet van Wisconsin ! It is a long way to Tipperary vooral wanneer je achteruit loopt, in plaats van vooruit. K E R N K A M P