DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2434 , _ _ r ^ Tj/DGENGDT EN' EEN KEERPUNT LENINE f EN WILSON f I : . Binnen een paar weken: eerst Lenine, nu Wil son ! Wordt daarboven rappel geblazen om de plaats te ruimen voor nieuwe namen, nieuwe gestalten, nieuwe ideeën? De verbeelding krijgt een wijd veld voor haar fantasiën als zij die twee vereenigd door n zéisslag ziet heengaan, twee kreupele pelgrims op weg naar het groote vraagteeken waar mogelijk niets achter steekt. Maak een vergelijking, maak een contract: beiden met hun vermogen om te willen en vol te houden, beschikkend over een onmetelijke macht, beiden welsprekend, de een overtuigend door het Woord, de andere met de daad, de een een man van het Westen, zijn wil: hardnekkig, getint door hu meur, de ander van het Oosten of half Oosten, meer een natuur dan een persoonlijkheid, mannen van geloof beiden, maar bij den een niets van het kruis. Hoe zal men hen schetsen dat zij klaar voor ons staan op hun levenspad? Want vanden verderen tocht willen we afzien, daar moeten zij zichzelf op redden. ? Ik begin Lenine pas te zien in de lente van 1917, het revolutiejaar dat een eind heeft gemaakt aan de dynastie der Romanows, Hij is door den wil van den keizer over Duitschland in een verzegelden wagon naar Petrograd vervoerd, een Nieuwjaars present van Willy aan INicky of Nicky's vervangers, en aan het station ispreekt hij zijn welkomstgroet, d ie het verderf aan kondigde. Hij geeft zich niet af met voorbereiding, 'Lenine, hij gaat dadelijk tot het doel. Laat anderen beweren dat het Russische boerenvolk niet rijp is voor een omwenteling, die allen rgelijk en tot leden van n klasse maakt, hij pre<JJW n Heiland, Karl Marx, die zijn gaven niet \iitstelt, maar terstond verstrekt. Hebben wij het niet beleefd, dat men te dier tijd geen andere vergelijking wist te verzinnen voor Lenine dan met de rooverhoofden en de oproerige edelen uit de dagen van Tsaar Peter den Qroote van wier onbuigzame geest het volkslied gewaagt; als hun verwanten hen volgen naar het blok in het Kremlin waar de beul met het zwaard voor hen gereed staat: Verneder u zelf voor den Tsaar, Misschien wil de Gosudor Tsaar u vergeven, En zal uw stoute hoofd op uw sterke schouders laten. Hard als een rots is het hart van den wakkeren jongeling, Zijn nek blijft stijf, gij trotseert den Tsaar, Zonder te luisteren naar zijn vader en moeder, j,Of medelijden te hebben met zijn jonge vrouw; Hij voelt niet het leed van zijn kinderen. Hij werd gebracht naar het Roode plein, En daar sloeg men zijn stoute hoofd van zijn sterke schouders. ', Maar Lenine's zaak was het niet straf te onder gaan, hij legde haar aan anderen op. Van den beginne af dat hij als wreker van zijn ouderen broer.die in de gevangenis was opgeknoopt, deelneemt aan samenzweringen, wordt verbannen, maar Siberiëwordt gestuurd, in ballingschap moet leven en nood moet lijden, is hij de man van de strenge dictatuur der proletariërs, van het gecen traliseerd gezag in de partij. Hij komt niet bij alle gelegenheden voor den dag, soms is het Trotzki die als de roerige man verschijnt, maar het staat volgens onwraakbare getuigenissen vast: wanneer men van n mooi kan spreken die de bewerker is van een omwenteling, dan is Lenine het geweest van de revolutie van November 1917. Lenine had in 't begin van 1918 het lichaam der volksvertegenwoordiging ontbonden en de grond slagen gelegd voor de macht der volkscommissa rissen, terwijl Trotzki, minister van Buitenlandsche zaken, in Brest Litowsk met de Centrale Mogend heden onderhandelde over den beruchten vrede zonder afstand van grondgebied of schadeloos stelling. Men zegt dat Lenine toen hij de decreten teekende ter opheffing van de representatieve volks macht wrevelig in een lachbui verviel die aanhield en tot een recht demonischen hoonlach werd. De daemon overmeesterde hem en maakte hem on kwetsbaar voor gewone, menschelijke macht; hij ging behooren tot die menschen van wie men in de mystieke boeken, sprekend over den god die in hen woonde, zeide: Nemo contra deum, nisi dtus ipse-". Zijn gewone uitdrukking, en zij gafdegedachtenrichting aan van den man die zich op krijgsvoet hield met de menschheid, was: d la guerre commedia guerre. Niet dat hij den gewonen oorlog verkoos; hij wilde hem alleen en tot met alle verdelgingsmacht toe, in den strijd tegen de ordelijke klassensamenleving; anders niet, waar zulk doel niet be stond. Toen Trotzki door zijn manier van onderhande len de Centrale Mogendheden tot een verbittering had gebracht dat zij met niet anders tevreden waren dan met een volledige, onvoorwaardelijke onderwerping aan hun eischen en zij reeds aanstaiten maakten tot inneming van Petrograd, toen zag Lenine de noodeloosheid in van oorlogvoeren. Trotzki dacht aan een hervorming van het leger dat eigenlijk nog slechts bestond uit de benden van Letten, Chinezen, Koreanen en dergelijk vreemd Aziatisch volk, behoorend tot de lijfgarde van de machthebbers: hij wou 't wagen de Duitschers het onbegrensde land binnen te lokken, zoo als meer dan een eeuw geleden men Napoleon in het land had laten binnen dringen. Daarbij zou de gelegen heid bestaan om ondertusschen nieuwe legers te vormen. Wij wijken", zeide hij, totdat wij bij den Oeral zijn". Zoo was de geniale gedachte van een die Tolstoi had gelezen en in Zwiterland de krijgskunde van Rüstow in de boekwinkels had zien hangen.. Op het breede Kalmukkengezicht van Lenine met zijn fel stekende oogjes vertoonde zich bij zulke uitlatingen de sardonische lach waar niets tegen op kon. In Petrograd heerschte de meest volslagen ver warring. Er waren twee kampen voor- en tegen standers van den oorlog, het was niet uit te maken wie het talrijkst waren. Trotzki zelf hield zich op den achtergrond, hij waagde het niet en hij kon ook niet zich openlijk tegen Lenine te verzetten. Er moest in een paar dagen een beslissing worden genomen; iedereen verloor zijn hoofd, de ongeloof lijkste geruchten deden de ronde; twee maal werd naarde Engelsche ambassade getelephoneerd, dat de oorlogpartij het had gewonnen en dat de hulp van de Entente legers zou worden ingeroepen tegen de naderende Duitschers; natuurlijk waren daarbij allerlei schilderachtige détails gevoegd. Eén bleef er alleen koel en onbewogen. Die rekende doodeenvoudig voor zich uit, dat men niet zou kunnen oorlogvoeren zonder de hulp van de Entente, en gesteld dat een Bolsjewiksch leger kon samengaan met geregelde Europeesche troe pen, zou het succes den doodsteek geven aan de eigen plannen van Lenine voor een algemeene Europeesche revolutie. Beter dan te aarzelen en uit te stellen was het direct toegeven aan wat de Duitschers vorderden. Bij de stemming over oorlog of vrede heeft Trotz ki zich niet vertoond. Men vertelt, dat hij er tot het laatste oogenblik, in zijn opwinding,aanheeft gedacht om te midden der vergadering te verschij nen en in een geweldige redevoering de stemmen den mee te slepen tot de oorlogsverklaring. Daar van is niets gekomen. Op een nuchtere uiteenzet ting van Lenine verklaarden zich 112 stemmen voor den vrede, 98 hielden zich aan hun oorlogsideeën, een'grbep personen onthield zich. Tot hen behoorde Trotzki. Lenine, om zijn spijt te lenigen, maakte Trotzki tot minister van Oorlog in het nieuw gevormde ministerie. Het was een uitmuntende keus. Men kan de loopbaan van Woodrow Wilson niet leggen naast den weg door Lenine gegaan zonder te worden getroffen door het diepgaand verschil in beider levensomstandigheden. Er is niets avontuurlijks bij den Amerikaan. Hij hoort tot een presbyteriaansche domineesfamilie, studeert in de rechten, vindt zijn taak als journa list, als auteur, wordt professor, hoofd van het college, en gaat dan als hij eenigen naam heeft gemaakt tot het praktische staatsleven over, stelt zich candidaat voor het gouverneurschap van den kleinen Staat New Jersey en wordt gekozen tot gouverneur. Het spreekt van zelf dat de omstandigheden hier en daar gunstig voor hem moeten zijn geweest, maar in hoofdzaak mag men zeggen dat het zijn eigen verdiensten, zijn eigen eerlijke vlijt en zijn eigen talenten waren die hem vooruit hebben ge bracht. Hij toonde zich aldoor den man op wien men aan kon. Hij, de man met zijn hoekige gezicht, stelde niet te leur. Dat hij, candidaat voor het Presidentschap der Vereenigde Staten van 1912, tot die hoogste waar digheid werd geroepen berustte op een gelukkig toeval, omdat hij niet de meerderheid der uitgeROOKT Si-FA-Ko's El Gusto" SUMATRA 10 cent Jozef Israels" VORSTENLANDEN 8 cent AMSTERDAMSCH HANDWERK. Verkrijgbaar tai] alle voorname Sigarenwinkollers. brachte stemmen had verkregen. Niemand kon echter meenen dat hij onrechtmatig was bevoor deeld. Hij nam bezit van zijn zetel alsof hij er op behoorde en, onder de rij der Presidenten, er eer aan zou doen. Want het bleek dadelijk, dat hij zijn voorgaan met overleg ook in de voornaamste magistratuur van de Staten zou toepassen, gelijk hij het gedaan had bij het opklimmen in de mindere ambten die hem waren toevertrouwd. Hij rekende zich daartoe verplicht, en wanneer door voorgangers in het ambt geen voorbeelden daarvan waren verstrekt, dan was hij van plan ze te geven, en gaf ze. Niets overmatigs was er in den President. Hij bezat niet de meeslepende welsprekendheid van n Bryan, met wien men meeging omdat het zoo goed deed een overtuiging te hooren waarbij het hart warm werd, maar de keurig afgeronde taal te hooren, waarin de gedachte zich kristalhelder weerspiegelde, was niet minder een intellectueel genot, en een genot dat men rustig kon waardee ren, zeker als men was dat de geda.chte niet weg zou voeren uit de ordelijk geregelde wereld. Oeniaals, ja, dat was er niet al te veel bij Wilson, hij bezat niet het spontane uit de diepten van het hart wondervol opborrelende, dat in staat is een omgeving uit haar plooi te brengen en een nieuw leven in te gieten tot een wedergeboorte. . . . Maar zie in de Oude Wereld, aan de overzijde van het water, stapelen zich wolken op, het komt tot een uitbarting en het gerommel van den oorlog wordt in Amerika vernomen. Zal de President kunnen volstaan met zijn kalm overleg de wereldsche zaken te beschouwen? Gaat zijn verantwoor delijkheid niet verder dan de grenzen van zijn we relddeel? Amerikanen zijn de slachtoffers geworden van ruw toegepast geweld bij den overtocht naar Europa, zal Wilson blijven bij zijn toeschouwersrol? Dan op eens schiet hij uit; het is het jaar van de Russische revolutie, 1917. W. . C. B Y v A N c K NIEUWE UITGAVEN Het Februarinummer van het Tijdschrift voor buitengewoon Onderwijs, (orgaan van de vereeniging van Onderwijzers en Artsen, werkzaam aan inrichtingen van onderwijs aan achterlijke en zenuwzwakke kinderen) is geheel gewijd aan de Gezondheidskolonies voor zwakzinnigen. Verschillende lezenswaardige artikelen (o.a. van de doctoren van Assen, Belzer, Herderschee) zijn geplaatst. Talrijke illustraties verluchten deze uitgave. Exemplaren zijn te bekomen bij de uit gevers mij. Haga", te 's Gravenhage. Koninklijke M a u b 1111 a n s p o i I-Haalschappy DEGRUYTER&Co. DEN HAAQ AMSTERDAM ARNHEM Internationale Verhuizingen