DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2439 r/Tjl/DGENGDfËN'' CAMILLE MAUCLAIR'S HERINNERINGEN IV Nu wij eenmaal bij de schilders zijn beland, mogen wij de souvenirsivan Mauclair niet dadelijk L loslaten. Hij .zélf- vertelt ons dat hij- zich bij hen recht thuis vo,ért.' e rnedewerkihgaan d.é'Aurore in de dagen1 vaji'de ' Dfeyfuszaak verschafte hem veel kennissen-onder de artisten diébij'de redactie van het 'blad^ zjch; op de hoogte kwamen stellen. Clemefhceau had "ook door eigen voorlief de veel aanraking met kunstenaars. Carrière, de schilder vati de nevelportretten, die des temeer de beschouwing aantrekken, naarmate zi} zich daaraan schijnen Je willen onttrekken, was me.t Geffroy een van Clemerteeau's-.gfoote "-vrienden. . Mauclair geeft ^aan, Carrière eéltr-^laats apart. De man en de schilde/ wafè&'Setr; eWêzoo dood eenvoudig in-hun opvatting"ySn"net leven. Hij kende niet andecs dan hetsgéwone, alledaagsche, huiselijke bestaan. .Daar, bij.kintteïen en huisvrouw, ?vond hij alle; onderwerpen' vóór zijn kunst, die een groote, in-sornrn'ige>pzichfsn een monumentale kunst was. Want al hield hij zijn personen in 't halfdonker, hij -wist hun wegschuilende vormen een macht te geven van'uitdrukking van gevoel,dat zij in hun ronding en hun plans volwaardig en waardig voor jjë'verbeelrfing blijven staan. Grand jsculpteur de frames, d^rève'' noemt hem Mauclair. Zijn woordenTwaren spaarzaam, hij zocht het -?allereenvoudigstlMeed voor zijn gedachten. Onze -werkelijke behaejten zijn zoo begrensd; wat wij ons kunstmatigÈ'aah liehoeften scheppen, is ontel.baar, vandaar enz? miserie", was een van zijn ge:zegaen. fets heel eigenaardigs was het om een gesprek over kunst bij te-wonen tusschen Carrière en Rodin in het atelier: van den beeldhouwer, want Rodin kwam ook niet gemakkelijk los, en met een geste en een Hum" gaf hij. zijn opinie te kennen, terwijl hij zijn vingers door zijn baard haalde, waarop dan Carririèr's antwoord kwam met een uitroep, een gebaar en eert Alors c'pas, Rodin?" Het einde van Carrière, toen hij zich een eerste plaats oneer de Fransche meesters had verworven, was ellendig. Hij leed aan kanker in de keel en onderwietp zich aan een operatie, die hij niet kon doorstaan. Enkele dagen voor zijn dood zocht Mauclair hem op met een vriendin en Pablo Cazals; want Carrière had den wensen uitgesproken nog eens muziek te hooren. Het liep tegen den avond; om het ziekbed waren het schemergestalten, en daarom heen trilden de weergalooze klanken van Cazal's violoncel. De oogen hielden hun tranen terug. Toen Mauclair met een tot weerziens" afscheid nam, trok Carri re hem naar zich toe en kuste hem. Vijf dagen later volgde hij zijn begrafenis, samen met Colonel Picquart.... autre ombre"zegt Camille. Maar dat alles, persoonlijkheid en kunst, levensgevoeligheid en wereldweemoed, wordt over schaduwd en weggedrongen door het geweldig effect van Rodin's genie dat van de schepping het geheim om overvloedig, profuus en gevarieerd te scheppen schijnt te hebben afgezien. Mauclair heeft den beeldhouwer gekend, eer hij in de mode kwam, voor dat hem het groote hotel. Biron werd geschonken tot opstelling van zijn werk; daar zouden hem Engelschen en Noord- en Zuid Amerikanen om strijd komen opzoeken om van den praeraphaelitisch gecostumeerden artist, met zijn muts a la Leonardo, diepe woorden over Kunst te hooren. Neen, het was de oude werkplaats van de Rue de l'Université, waar onze criticus hem opzocht in de nadagen van den strijd over het standbeeld van Balzac dat het comitégeweigerd had van hem te aanvaarden. Rodin in zijn werkmansblouse met den baard gol vend over de borst, wachtte hem op bij den drempel en leidde hem door de armelijke ruimte, waar op strooien stoelen en planken, achter grof gordijndoek, schetsen en plannen, modellen in klei en in marmer door elkander stonden, zoodat het moei lijk viel er zich een baan te maken, maar Rodin wandelde er door, nam hier een emmer op, daar een kist van zijn .plaats, bekeek een stuk marmer of trok de natte doeken weg van een beeld waaraan hij bezig was geweest, en onder het voortgaan, verklaarde hij aarzelend hortend, wat de fragmen ten voorstelden of van plan waren geweest voor te stellen. Het had er veel van of hij zelf verwonderd stond over wat zijn hand al had voortgebracht; hij moest er zichzelf over onderhouden om nog eens door te gevoelen wat hij oorspronkelijk had waargenomen, en om steeds dieper van zijn waarneming te ge nieten. Kijk, dat is Psyche met haar lampje.... zij is op het punt Amor wakker te maken.... zij is angstig natuurlijk, want het is haar ver boden ge begrijpt het is een verhaal dat eigenlijk schrik aanjaagt.... de gedachte aan de erkenning van schuld en het verhaal daarvan zijn overal te gelijk ontstaan, en het is zoo iets doodgewoons geworden, zonder dat men tot de ware beteekenis is. doorgedrongen. Ik houd van de klassieken, alles is daar zoo eenvoudig en zoo groot, het is voor alle tijden', blijvend". En dan, waarvan ik houd dat is het naakt. Het is het symbolische algemeene teeken dat over al ten grondslag ligt, dat men moet kunnen hanteeren. Twee armen, twee beenen en een tronk: daarmee heeft men de takken en de wortels, de levenssappen, een oneindige mathematische com binatie, evenals de letters en de noten,een systeem .dat niet tot een einde kan kOjtnen al heeft men gedacht dat men het alles hafl laten zeggen. iederen dag vind ik nieuwe ;teekens; op straat, menschen die vechten, een kind dat wacht. En de zee ! Schilders kijken me wel eens aan, wanneer ik huntlat ze}*, zij denken om de kleur en 3e snelhém van beweging van het water, maar 'ze ver geten te dikwijls dat het water een zware stof is en zoo compact als het graniet. Een echte zeegolf is een beeldhouwwerk. Wat mij betreft,.ik zie in de zee een onophoudelijke processie "van de wezen'lijke vormen der fauna en der 'flora. In andere omstandigheden zien wij die vormen vastgelegd ea.als vastgeklonken, op zee zijn ze in voortdurerfde ontwikkeling, maar het oog van den kunstenaar houdt ze'wel vast, wanneer ze hem willen voorbijschieten. ? ledere golf die aankomt is een meesterstuk van ornamenteele kunst, door de natuur, voor, n oogenblik opgemaakt, met evenveel zorg en liefde als de teekening vaneen eik die drie honderd jaren leeft, en nauwlijks is het tot stand gekomen of dat ? kunstwerk wordt opgelost en vervangen door een ander niet minder wonderbaar. Ik heb daar wel raad gevonden voor mijn ideeën van groepen, van een menigte op rr.arsch. De ouden hebben hun tritons en sirenen daar vandaan; zij hadden een voorgevoel, dat de menschenvorm ons ovenl in de natuur tegenkomt. Wat kan zij ons troosten door haar veelvuldig heid ; de kunst! Het is een hard vak anders; onze vakken zijn hard, gij zult ook wel uw last hebben". Dan manend en leerend ging Rodin voort: Blijf maar aan 't werk, mijn waarde, kijk niet op anderen, werk maar voort voor u zelf, en gij komt er wel; toen ik met Van Rasbourg in Brussel de beelden bewerkte voor het fronton van de Beurs, wat heb ik 's winters daar een kou ge leden op het stellage, en 's zomers dropen we van 't zweet maar wanneer men wil werken slaat men er zich door heen.... Vroeger waren de werklui artisten, ze wilden hun werk telkens beter maken, een tafelpoot, een slot, het kwam er niet op aan. Dat noem ik eerlijk heid, talent; wanneer we niet eerlijk ons vak uit voeren, zijn we minder waard dan een loodgieter die een pijp moet soldeeren. We zijn werklui wier dag nooit" is gedaan. Laat ons toch denken aan die naamlooze menschen van oude domkerken ! Zij zetten hun naam niet onder hun torens, wij zetten den onze op een pressepapier. En zij zijn de echte beeldhouwers geweest, wij zijn maar modeleurs. Hun ziel is geschreven in hun werk. Daar vinden we de geheele opoffering van de persoon lijkheid ten behoeve van den voortgang van het werk. Opoffering.... waar moeten we die zoeken, tegenwoordig.... In Parijs weet men niet wat het is.... Parijs is hee' mooi, maar de kunstenaars doen niet a'lemaal hun plicht.... Enfin. Ik zoek tegenwoordig naar grooter oppervlak ten in mijn werk, dat ik er licht en trillingen van licht over kan verkrijgen. Om eiken levenden vorm is er een wisselwerking van de lucht die er zich indrenkt en van de ziel die er zich in wil uiten. Ik probeer dat weer te geven. Eens heb ik den moed gehad om details weg te nemen waarover ik tevre den was, en verder te gaan dan wat er in werkelijk heid was; mijn werk zag er toen uit, alsof het niet af was. Het af zijn" van een ding, dat's een bedrog. Hoe weinig menschen weten dat, en kunnen het begrijpen. Het zal er nog toe komen dat nie mand me meer begrijpt. Ge hebt het gezien met mijn Baleser. Van alle kanten heb ik toen raad gekregen. Ik ben stil mijn gang gegaan en heb mijn beeld teruggenomen. Ik kon de menschen toch niet dwingen mij te begrijpen, evenmin als ze het mij konden doen om mijn idee Kersenv Pralines ? Bijzonder-frissche' UTENBIHBIFOIMEI DinHaas Hniiginsgirk II. SPECIALITEIT: Verhuizingen onder Garantie : Bergplaatsen voor Inboedels op te geven. En toen er allerlei praatjes kwamen, toen Falguière de opdracht kreeg omeen Balzacte maken, toen heb ik Falguiere's buste-gemaakt om te'toonen dater onderartisten geen broodnijd was". Er kwam een slim hachje van triomf over Rodin's gezicht, in het bewustzijn hoe hij de Filistijnen van, wat pen noemt de samenleving, had verslagen met zijn ezelskinnebakken. Want er was iets heel een voudigs in hem: een man van o.verweldigend genie en van een geweldige zinnelijkheid, maar die toch een reserve had behouden van werkmans behoefte aan toegenegenheid n geloof aan onderling ver trouwen.... En de muziek ! Maar 't is de harstocht van Cainille Mauclair; zijn ziel is er te veel van vervuld om er in zijn herinneringen een afzonderlijke plaats aan te kunnen geven: hij ziet Franck nog over den weg gaan met zijn opgestroopte broekje, het mannetje, bescheiden als een oude onderwijzer die zijn lessen voortgaat te geven bij zijn leerlingen aan huis; aan hem heeft Mauclair niet minder ver plichting dan aan Mallarmé; hij denkt aan Charpentier, den man van Montmartre voor wien zijn woonplaats h;t middelpunt was van Parijs, neen van de wereld. Muziek heeft van den beginne af Mauclair overal omringd, zij is het geweest die eenheid gaf aan zijn - kunstenaarsgevoel. En er is n naam die bij hem bovenaan staat, die voor hem staat of heeft gestaan als die van een god, het is de naam van Richard Wagner, die hem heeft binnengevoerd in het Rijk der Verbeel ding en der Kunst. Wagner heeft aan Frankrijk den zin gegeven dien het miste voor mystiek, en Mauclair heeft het als een persoonlijke beleediging gevoeld toen Nietzsche zich met ophef tegen den unieken Wagner verklaarde.... W. G. C. B Y v A N c K Pijn in den rug, Verkoudheid, Rheumatiek. Goed en blijvend rusultaat. Mevr. v. d. Water, Jacob van Carterstraat 62, Den Haag, schrijft: Ik heb TOGAL-tabietten gebruikt voor pijn in den rug , met een onmiddellijk goed l en blijvend resultaat. Ik heb l het ook gebruikt voor de jkinderen, die zwaar verkouden /waren en eveneens met een prompt resultaat." Duizenden vrijwillige dank' betuigingen, afkomstig uit alle landen der wereld, bevestigen dezelfde goede en snelle resul taten van TOGAL-tabletten tegen spierrheumatiek en een even gunstige uitwerking tegen zenuwrheumatiek, gewrichtsrheumatiek, rheumatische knobbels, jicht, ischias, hoofd- en zenuwpijnen, verkoudheid, influenza, griep en slapeloosheid. Genezingen onschadelijk heid gegarandeerd. Tegen billijken prijs bij alle Apothekers en Drogisten verkrijgbaar.