S:.' SS, 22 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2443 CHARIVARIA Tcitrfcblartö. uebet 2tlleS! Daarmee gaf hij Frankrijk pas eerM vec()t inziclit in den toestand." (HU.) Wat hij zingt behoort in het aog van sommige nicl eenmaal m de concertzaal thuis." (N. C.) Het zou mij spijten wanneer het nüotu] bioongen van het programma moest worden ofgeoocvP." (Gr.) TAALVERRIJKING De onkunstlevendheid is een zeer sterke raseigen schap van den Hollandschen inboorling." (O. H. C.) OP DE STEILE TRAPPEN VAN VERGELIJKING "?Nergens nemen we die zoo sterk, zoo intensief waar dan in de centra der cultuursteden." (O. H. C.) Jn meer engeren zin." (Mr. Qombau't in de N. H. C.) l II.T hTEKKF, GOEDE GOUDSCHE PUBLIEK Hij wilde uitwijken voor een auto, welke dwars over deze smalle straat stond en het zich daar bevindende publiek." (Gaudsche Cl.) Bewonder papa Chrispijn, die al overgrootvader is, en nog zoon kon zijn." (Hbl.) Hij is llCt. Men kent dezen zeer bijzonderen man-medicus." '-..?-. (N. C.) H't zeer bijzondere van dezen medicus is ccliler niet, dat hij man is. CORRESPONDENTIE W. te K. Zoudt u eens in de Groene willen zetten of behebt met een p of met een b moet? Antw. Behebt moet met een b, maar beliept met een p. Ead. Is u Sputterlief? Antw. Ik wou 't waar was. Ead. Wat is ead, waarmede u me onlangs aanduidde? Antw. U. Ead. Begrijpt u de Charivaria? Antw. Alleen de moeilijkste. Mozart Evert Cornelis heeft met zijn Utrechtsch Ste delijk orkest Zondagmiddag op een concert van den ondernemenden Kunstkring Voor allen" een symphpnie van Mozart doen uitvoeren, die merkwaardig was door de kleine bezetting, waarin dit werk werd gegeven. ? Het is een der groote misverstanden in de ont wikkeling van onze muziek, dat men meent dat het verdubbelde indrukwekkender klinkt dan het enkelvoudige. Men speelt zonder eenige scrupules c!e symphonieën van Haydn en Mozart, de suiten van Bach met een enorme strijkersbezetting (driedubbel) en een dienovereenkomstige uitbreiding der andere instrumenten-groepen, voor het klank-evenwicht. Men bekommert er zich niet om of deze aangedikte melodische lijnen den klank log maken, het rythme traag, en het geheele organisme van het werk zich langs lijnen als op stangen van machines be weegt. Deze inzichten van een monumentale" uitvoering komen uit het land van Kolossal", en missen alle intelligentie voor den samenhang, die er bestaat tusschen het werk en de middelen waarmede een componist het kreeg uit te drukken. Wie garandeert u dat een componist het zóó hoorde als wij het nu spelen, het feitelijk zóó bedoelde en de middelen van zijn tijd gebrekkig" vond? Men heeft eens in het Concertgebouw c'e groote fiiga, die Beethoven voor strijkkwartet schreef, door strijkorkest doen uitvoeren, want Beethoven had het ongetwijfeld zoo gehoord". Wie dit meent begrijpt niet veel van het muziekinzicht van Beet hoven tentijde, dat hij de laatste werken voorstrijkkwartet schreef, en zijn geheele wereld der muziek zoo synthetisch hoorde, dat hij ze aan vier strijkin strumenten kon toevertrouwen. Dacht men soms dat Beethoven niet wist wat hij voor strijkorkest moest componeeren en wat voor strijkkwartet? De structuur, de voortgang der stemmen van deze fuge wordt er duidelijker door", Maar dat iseen concessie aan de slaperige Zondagmiddag-ooren der toehoorders en heeft niets met muziek te maken. Er is nog een materieel bezwaar tegen deze uitbreidingen. Het is onjuist te meenen, dat tien violen, die hetzelfde spelen wat n violist speelt, het ges peelde slechts in klanksterkte vereenvoudigen. Een der moderne musici, die zich rekenschap daarvan gaven, Milhaud, schreef dat het massaorkest van Wagnerons afgeleerd heeft scherp toe te hooren. De sterkte van een klank is minder een kwestie van kwantiteit dan van kwaliteit. De zuivere toon van een solo-viool draagt verder dan een groot aantal gelijktijdig spelende violen, waarvan elk op een andere manier verkeerd klinkt; want hoewel zij hetzelfde spelen zijn toch hun trillingen niet gelijk. Men werpt een violist, die een concert geeft zeker niet voor, dat hij in een te groote zaal optreedt. (Klinkt het stuk voor viool solo in Thaïs" soms niet met voldoenc'e draagkracht in de opera-zaal?) Waarom zou c c n dan vijftien violisten beter werk leveren dan n? In een orkest, tot solistische instrumenten teruggebracht klinkt alles wezenlijk voller, intensiever, niet meer karakter in de uitdrukking. 1) Een symphonie van Mozart is een instrumenten-symphonie. Mozart wist zeer goed voor enkele instrumenten te schrijven (noemde zelfs een mo derne als Strawinsky hem niet de meest harmonieusen instnimentator dien hij kende?) Voor Mozart bestond de symphonie, die hij van Haydn en de Italianen leerde, niet anders dan als instrumenten-symphonie(eengroot kamermuziekwerk zou men het thans oordeelen) en er wijst noch in zijn muziek noch in zijn uitlatingen iets op, dat hij eigenlijk de orkest-symphonie, zooals zij bij Beethoven gaat worden, gewenscht zou hebben, al wil hij het orkest wel met instrumenten van nieuw klankkarakter uitbreiden, b.v. metde basset hoorn ende klarinet, die hij invoegde: ,,U weet niet wat een symphonie met fluiten, hobo's en klarinetten voor een heerlijk effect maakt !" schreef hij eens. Het was de symphonie in A-dur, een werk van den 18-jarigen Mozart, die werd uitgevoerd door Evert Cornelis, dateerend van 1774 en gecompo neerd vóór de beïnvloeding door de Mannheimcr school. Een kleine orkestbezetting, strevend naar volmaakt evenwicht der timbres" (2 hoorns) en die een volmaakte klankontvouwing geeft met een tengere melodische lijn, niet driedubbel onder streept. Stel u deze symphonie met zijn pittige rythmen, zijn lichten bouw, zijn stroomende melo diekin zulk een groote bezetting voor: hetgevaarte zou zich zelf dooddrukken. Zooals Evert Cornelis het werk nu uitvoerde, was het een genot voor de ooren en de intelligente muziekminnaar voelt er zich warm bij worden. Iets innigers dan het bescheiden en sordinegespeelde Andante, hoe weinig omvangrijk het ook klonk, laat zich moeilijk denken. Releveeren wij nog uit ditzelfde concert de meesterlijke uitvoering van het 5de pianoconcert van Beethoven door Dirk Schafer, die met het Utrechtsch orkest en Evert Cornelis samen een vertolking gat' als men maar zelden hoort, zoo af, zoo ingespeeld en n in alle onderdeelen der sa menwerking, zoo machtig van lan en forsch van kunnen. Schafer, die zijn partij groot als een be zielde improvisatie speelde, mannelijk, zooals de muziek dit vraagt, waarin militaire accenten door klinken, beheerschte het nobele concert in al zijn niet geringe moeielijkheden. De weerklank bij het publiek was geweldig: een stormachtige ovatie brak los, een zeldzame geestdrift. Het Amsterdamsche muziekleven is aan het initiatief van den Kunstkring Voor Allen" veel, zeer veel verschuldigd. Laten wij dit steeds in dachtig blijven, en ook dat het zijn werk is, waar door men vaak zulke mooie orkestuitvoeringen onder den besten Nederlandschen dirigent na Mengelberg, Evert Cornelis, kan genieten, orkest uitvoeringen, die zeer vaak voorzien in een lacune, die bij de prachtige maar soms te traditioneelu prestaties van het Concertgebouworkest mede dooi de omstandigheden van Mengelberg's te langdurige afwezigheid, helaas wel eens voelbaar gaat worden. CONSTANT VAN W E s s E M 1) Mengelberg zoekt differenteering van den klank bij de groepen der strijkers door verschil in toon-aanzet. De Lente Teekening voor de Amsterdammer" door Gcorgc van Raemdmick Ben ik niet te vroeg gekomen?" Krekelzangen DANSEN IN AMSTERDAM Vijf vergunningen verkregen ! Amsterdam mag aan de dans ! Vijf voorzichtig uitgezochten Krijgen nu als proef een kans; Kras" zal ons het voorbeeld Toonen hoe het kan en moet, Zijn we daór door ons examen. . . . Dansen maar, Dan is het goed ! Mille Colonnes" moet nog wachten, Reese kwam niet aan de beurt, Fierst bij anderen eens nagaan, Of er niets gewaagds gebeurt. Juist de man, die heel het zaakje Aan het rollen heeft gebracht, Is door onze dans-dictators, Niet bedacht. -Mies heeft hij reeds in orde. Dansvloer is vertrouwd, En de kuischheids-balustrade Heeft hij in een wip gebouwd. Ook den meterbreeden afstand Tusschen dans- en kijkpubliek, Zal hij ernstig doen bewaren. Ondanks trot- en stepmuziek Zal er op het Rembrandtplein (lauw te dansen zijn. |. H. S p i: J. S. MEUWSEN, Hofl. A'DAM-R'DAM-DEN HAAO DE BESTE HOEDEN IN HOLLAND