Historisch Archief 1877-1940
No. 2444
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
19
PHILIPS'
GLOEILAMPENFABRIEKEN
Onder de industriëele ondernemingen, die den
Nederlandschen naam over de geheele wereld
hoog houden, neemt de in 1912 opgerichte N.V.
Philips' Gloeilampenfabriek, welke het bedrijf
der in 1891 opgerichte fabrieken van electrische
gloe lampen der f rma Philips voortzette, een
eerste plaats in. Het streelt in niet geringe mate
de nationale ijdelheid, wanneer men in den
vreemde ontwaart, dat daar een ruim gebruik
van het onvolprezen product der Eindhovensche
gloeilampenfabrieken gemaakt wordt, te meer,
waar een rechtgeaard Hollander zich slechts
weinig op de industrieëele qualiteiten van zijn
land durft te laten voorstaan.
De financiè'ele resultaten der onderneming
toonen overigens genoegzaam aan, dat zij haar
arbeidsveld in het buitenland groote uitbreiding
kan verleenen, zonder dat haar winstcapaciteit
daarbij inboet. Immers bedroeg de exploitatie
winst, welke in het afgeloopen jaar gemaakt werd,
bijna anderhalfmaal zooveel als in 1922, een
resultaat, waarvan voornamelijk gebruik werd
gemaakt om de financiëele positie der vennoot
schap te versterken door op zeer ruime schaal
op machinerieën, instrumenten, gebouwen en ter
reinen af te schrijven. Daaraan moet worden
toegeschreven, dat de uitkeering aan aandeel
houders onveranderd bepaald is op 11 pCt. op de
gewone en daarmede in overeenstemming, 7 pCt.
op de 6 pCt. cumulatief preferente winstdeelende
aandeelen.
Reeds drie jaren achtereen heeft de N. V.
Philips' Gloeilampenfabrieken nu weder een
dividend van 11 pCt. op het gewone kapitaal
gedeclareerd, dezelfde uitkeering, welke de ven
nootschap ook over de jaren 1913 en 1914 heeft
gedaan. De wel bevredigende, maar toch niet
bijzonder ruime dividenden zijn vooral hierom
opmerkelijk, omdat het kapitaal betrekkelijk laag
gehouden is, althans in verhouding tot de
beteekenis der onderneming (het totale kapitaal be
draagt niet meer dan /15.000.000) en omdat
ieder weet, dat het bedrijf in bloeienden toestand
verkeert (wat in de laatste jaren niet van veel
Nederlandsche industrieën kan getuigd worden) en
ruime winsten afwerpt. Dat de koersen der aan
deelen zich ondanks de bescheiden uitkeeringen
toch op een buitengewoon hoog koersniveau
blijven bewegen, voornamelijk wanneer men het
effectieve rendement in aanmerking neemt, be
wijst vooreerst, dat aandeelhouders een onwrik
baar vertrouwen in de leiding van het bestuur
hebben, en voorts, dat men de stille en vermoedelijk
ook niet ongegronde hoop koestert, een vergoe
ding voor de matige vruchten, die men van het
aandeelenbezit plukt, te vinden in een
extrauitkeering binnen afzienbaren tijd, in den vorm
van een bonus of van een waardevolle claim.
Het kan dan ook moeilijk anders of de groote
winsten, die in het bedrijf teruggehouden worden,
moeten ten slotte aan aandeelhouders ten goede
komen, daar vooreerst de rentabiliteit van het
bedrijf daardoor ten zeerste bevorderd wordt
en voorts de onderneming in staat wordt gesteld
zich voortdurend te perfectioneeren en daardoor
een vooraanstaande plaats op het gebied, waarop
zij zich beweegt, te blijven behouden. Zoo kwam
in het afgeloopen jaar weder een nieuw natuur
kundig laboratorium gereed, alsmede een
proeffabriek om de nieuwe vindingen direct op kleine
schaal in toepassing te brengen. Ook wordt de
vennootschap door hare conservatieve financiëele
politiek in staat gesteld op sociaal gebied een
groote activiteit ten toon te spreiden, waardoor
zij haren arbeiders voorwaarden kan aanbieden,
die maken, dat zij bij voortduring over een uit
gebreide schare goed geschoold personeel te be
schikken heeft. Van de instellingen, welke de
vennootschap de laatste jaren in het leven heeft
geroepen, noemen wij een psycho-tech sch
laboratorium, waar overeenkomstig de eischen
der moderne wetenschap het personeel onder
zocht wordt, voor welke functies in het bedrijf
de candidaten het meest geschikt zijn. Hierdoor
wordt veel teleurstelling voorkomen en vinden
velen, die anders misschien een minder goed
figuur in een omgeving, waar zij niet pasten,
zouden geslagen hebben, thans een werkkring,
waarin zij hun krachten ten volle kunnen ont
plooien. Voorts een vakschool voor meisjes, die
de lagere school verlaten hebben en nog niet
den ouderdom hebben bereikt om in de
fabriek te worden toegelaten. Aldus
ontvangen deze kinderen een
practische opleiding, die hun die speciale
kundigheden bijbrengt, waarvan zij later
een passend gebruik kunnen maken.
Het is dan ook niet te verwonderen,
dat aldus verrassende resultaten wor
den verkregen en men kan hierin een
aanwijzing vinden, hoeveel ook door
de ondernemers nog op onderwijsgebied
kan worden tot stand gebracht.
Zeer veel aandacht wordt door de
leiding der Philips fabrieken ook gewijd
aan de hygiënische toestanden, waar
onder haar personeel leeft, waartoe zij
een uitgebreiden geneeskundigen dienst
in het leven heeft geroepen, welke
thans reeds drie doktoren 'en een ge
heele staf van verpleegsters en helpsters
omvat. Voor de huisvesting van de
duizenden aan hare fabrieken werkzame
personen heeft de vennootschap niet
alleen een geheel dorp doen ontstaan,
welk complex alleen in het afgeloopen
jaar met 75 arbei ierswoningen werd
uitgebreid, afgezien nog van enkele
woningen voor hoogere beambten, maar
bovendien een woninginspectie inge
steld, waardoor in de hand gewerkt
wordt, dat de moderne arbeidershuizen
behoorlijk bewoond blijven, hetgeen ook
weder den gezondheidstoestand der be
woners ten goede komt. 4
Zoo is het sociale werk, dat door
de vennootschap verricht wordt, van
groote beteekenis en mag de aanwe
zigheid van een dusdanige onderneming
voor een streek een zegen genoemd
worden, daar zij niet alleen arbeids
gelegenheid schept, maar er ook voor
zorg draagt, dat die arbeid* onder de
beste moglijke omstandigheden geschiedt
Te vermelden valt nog, dat geregeld
cursussen in natuurkundige wetenschappen en
in bed rijf s-oeconomie voor het hoogere personeel
worden gegeven en dat ook gelegenheid tot
vervolg-onderwijs en voorts kook-, naai- en
verstelcursussen bestaan, die alleen in 1923
door ongeveer 900 jeugdige personen geregeld
werden bezocht. Ten slotte dient melding te
worden gemaakt van twee fondsen, waaraan de
namen van de echtgenooten van twee der heeren
Philips verbonden zijn, n.l. een Philips?van der
Willigenfonds, dat ten doel heeft bijzonder begaaf
de kinderen van het personeel der fabrieken
te laten studeeren en thans ?300.000 groot is,
en een Philips?de Jongh Ontspanningsfonds,
groot ? 100.000. Van het studiefonds werd het
vorige jaar door niet minder dan 131 personen
gebruik gemaakt.
Van de winst ad / 5.638.000, die in het afgeloo
pen jaar behaald werd, is circa ?3.400.000 aange
wend voor afschrijvingen op machinerieën, gebou
wen enz. Voorts werd ? 363.000 voor gratif
icatiën enz. uitgetrokken; deze worden voor 2/3
uitbetaald in geld en voor 1/3 in Cert. van 6 pCt.
cum. pref. aand. Gemeenschappelijk Bezit v.
Aand. N. V. Philip's Gloeilampenfabriek, welke
daarbij a pari berekend worden, niettegenstaande
de werkelijke waarde beduidend hooger is. Op
deze wijze wordt aan het personeel ook een direct
belang bij de resultaten der vennootschap gegeven
en tegelijkertijd de gelegenheid geopend op gemak
kelijke wijze een spaarduitje te vormen.
Bekend is, dat de voornaamste activa voor
? l op de balans staan, zooals de machinerieën,
waaraan ruim ? 12 millioen is ten koste gelegd,
de fabrieksgebouwen, die ongeveer ?7 millioen
hebben gekost, de fabrieksterreinen en het
sportpark, waarvoor ongeveer ?900.000 is uit
gegeven. Behalve de enorme reserves, die door deze
uiterst conservatieve afschrijvingspolitiek werden
geschapen, zijn nog zichtbare reserves ten bedrage
van ongeveer ?71 millioen aanwezig. Het valt
niet te verwonderen, dat de vennootschap bij
een krachtige financiëele politiek als tot duverre
gevoerd, over ruime middelen moet beschikken
en inderdaad beloopen de kasmiddelen en beleg
gingen dan ook ruim ? 12 millioen, waartegenover
slechts ? 6J millioen aan crediteuren staat,
waaronder dan nog het pensioenfonds is begrepen.
Dank zij ook nieuwe vindingen, welke aan de
fabrieken werden gedaan, kan men in de toekomst
der vennootschap het volste vertrouwen blijven
stellen, waarbij aandeelhouders het o. i. gegronde
vertrouwen mogen koesteren, dat zij binnen af
zienbaren tijd in concreten vorm vergoeding
zullen ontvangen voor de opofferingen, welke
zij zich thans getroosten door met betrekkelijk
lage dividenden genoegen te nemen.
P A u i. S A B i: i.
DIERSTUDIE: GLAD AKKERHOND
Teekening voor de Amsterdammer" door H. Verstijnen
De vergeetachtige dienaar van den H. Hermandad
Hotel DUIN EN DAAL
CENTR. VERW. PRIVÉBADKAMERS
VASTE WASCHTAFELS
DE SLAMAT"
Holland, Holland boven alles;
Holland, overal .... vooraan !
Vast vertrouwen in de toekomst
Van ons fiere volksbestaan.
Onbeschroomd en onbedremmeld
Tegen al het klagen in,
Gaan we lachend aan den arbeid,
Voor ons Vaderlandsch Gezin
Ziet de ,,Slamat"
wat een werkstuk,
Wat een ware scheepsbouwpracht,
Door den passer en den hamer
Daar in Vlissingen volbracht.
Hoort het klinken van de nagels;
Hoort de scharen, ponsen gaan,
En een machtig passagiersschip
Dringt weer door den Oceaan.
Wel gelukkig
Is de toekomst
Van een Volk dat werkt en spaart,
Dat bij natjes en bij droogjes
Ook wat dubbeltjes bewaart.
Dat eens ronduit.... neen!" kan
Als het ---- neen.... bedoelt,
En die het tot ---- ja ---- wil dwingen
Toont
Dat het daar niets voor voelt.
Trotsch zijn als we daar wuivend
Aan den Hoek van Holland staan,
En een Slamat" fier van lijnen,
Welbemand naar zee zien gaan.
J. H. S
roepen,
E N u o i
PAST STALEN RAM E N TOE
VAN DE
SPECIALITEIT: VERZINKTE STALEN RAMEN.