No. 2444 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND DE UNIVERSITEITSBIBLIOTHEEK N DE OPENBARE LEESZAAL Teekening voor de Amsterdammer" door Joh. Braakensiek Minerva tot de Stedemaagd: Mevrouw, die twee kunnen toch onmogelijk inspan loopen!" MEDEDOOGEN Nadat men Balthazar Gerards op allerlei ma nieren had gepijnigd n beschadigd, (men kapte hem onder andere 'n hand af), sneed men zijn nog levende fichaam open, rukte het hart uit de borst, en wierp het hem in het gezicht. Nu meene men niet, dat dit vonnis zoo buiten gewoon wreed was alleen vanwege de omstandig heid, dat het nu juist de Zwijger was, dien Gerards had vermoord. Wie nog niet genoeg genoten heeft van bajonetten, stikgassen, wolfskuilen en brisantgranaten, en zich dus gaarne eens wil vermeien in ijzige vonnissen en in de kille techniek van den hangman, die zal spoedig ervaren dat de gruwelijkste wreedheid toen schering en inslag was, en dat voor geringe vergrijpen straffen werden opgelegd, die wij thans zelfs voor zware misdaden te erg zouden vinden, terwijl de kans, van het schavot verbeden" te worden, miniem was. Stond zeer zeker de bedoeling voorop, zwaar leed toe te brengen, men krijgt toch ook wel den indruk dat de rechters (en de beulen) niet door voelden hoe verschrikkelijk die executies toch eigenlijk wel waren. Het was aan latere generaties (ha 1815) zich de oogen uit te wrijven en zich afvragend: wat heb ik gedaan !" tot de conclusie te komen, dat het met foltertuig en schavot niet langer ging. Het scheen of men eindelijk zelf iets in zich voelde van de gruwelen, die men zijn eerst be hoorlijk weerloos gemaakte (geboeide) slacht offers deed ondergaan. Toen men die dingen als verkeerd ging voelen, verdwenen pijnbanken en schavot als vanzelf, ondanks de, zelfs wetenschappelijke, bestrijding, dat het recht die middelen niet kon missen. Och arm ! Zoo gingen we tot minder gruwelijke methoden over, de beschaving won veld, en al zijn we er nog bij lange na niet, toch zien we, behoudens een heimwee-achtig zwak voor de apparaten in de Gevangenpoort, met afschuw, ja minachting op het verleden terug. We kunnen ons hier zelfs niet meer goed indenken, hoe men ooit zóó tegen zijn weliswaar vaak snoode medemenschen kon woeden, en de doodstraf zooals die buiten onze grenzen tot stichting en vermaak van de burgerij nog bestaat, maakt niet veel kans ooit haar luguberen terugkeer te vieren. De heerlijkheid goedertieren te zijn is hier al thans niet geheel onbekend. Zoo is er ook op ander gebied vooruitgang te bespeuren. De kinderwet-van Houten maakte een einde aan de allerergste kinderexptoitatie, de Schepenwet reageerde met succes tegen hen, die op hoop van zegen" bemanningen wierven voor drijvende doodkisten. En aldoor weer ziet het nageslacht met ver wondering en minachting terug op de tekort komingen van hun voorvaderen. Potgieter kon nog een West-Indiër laten brullen: Had ik mijn zweep, had ik mijn slaven maar (hier)!" Toch schreef Potgieter allerminst Oude Geschiedenis ! Al dat barbaarsche behoorde (in ons gevoel) zoo bij het verleden, het behoorde in dien tijd zoo, denken we, maar of de slachtoffers er óók zoo over dachten? Zoo zal het nageslacht ons oordeelen en veroordeelen wegens het goede dat we nagelaten en het slechte dat we gedaan of geduld hebben. Individueel en en masse" zijn wij schuldig aan allerlei, daarover schreef ik al eens eerder. En toch is er zooveel, dat licht te verbeteren is, als we maar wilden of als ons de oogen maar geopend werden. Inderdaad: als onze oogen eens opengingen. We zitten in een samenleving vol fouten, bittere, harde, wreede fouten, maar velen van ons zien het niet. We zitten er midden in, maar zijn er zóó aan gewend dat alles goed schijnt zooals het is. Ouders noch opvoeders hebben ooit gezegd, dat 't fout was en dus is 't goed: zijn voor kinderen ouders en onderwijzers niet de menschen, die het weten? Zie, om eens even opeen ander terrein te komen, zie eens om u heen, in uw naaste omgeving, vóór uw huis en er in. Zonder noodzaak, zonder dat iemand het van u vergt, geeft ge last en die last wordt voor uw oogen uitgevoerd?om garnalen en kreeften levend te koken, zelfs opgezet in koud water. Palingen worden levend gevild, platvisschen levend gekorven op uw, op óns bevel. We vangen visschen met felle angels voor ons plezier. Onze kinderen leggen verzamelingen aan van vlinders, torren, sprinkhanen; levend aan een speld ('n lans !) genageld, spartelen de exemplaren" soms degen lang voor ze dood zijn. Op de jacht vernielen we groot en klein. Allerlei andere dieren worden gecoupeerd, gecastreerd, gekeeld, levend gevild, aborteus geboren en ge stroopt om ons aan lekkere spijzen of chique (!) kleeren te helpen. Dieren worden vetgemest, aan honger prijs gegeven, in allerlei afschuwelijke toestanden en houdingen gebracht en gehouden door en voor ons. De wetenschap kwelt in haar laboratoria tallooze dieren kort fel, of langdurig-treiterig, al naar omstandigheden. Om ons, allemaal om ons, met ons goedvinden, op onzen last, met onze schuld. Het nageslacht zal ons oordeelen! We zien het allemaal, maar voelen het niet, onze oogen zijn als gesloten voor poelierskelders en vischkarren, abattoirs en labora toria. Geen sociale of individueele fout, hoe ook ge maskeerd of voorgesteld, is noodig of hoeft in stand te blijven, als we niet wil len, als we niet alles offe ren willen aan ons veron dersteld welzijn. Wij zijn de beulenjvan de Balthazar Gerards van onzen tijd niet alleen, maar ook van onschuldi gen, menschen en dieren. Wij willen niet anders. We willen niet dat moord, armoede,uitbuiting, dieren mishandeling en zooveel anders verdwijnt. Het is als bij de Armada: God blies en ze werden ver strooid". Als de wil om de fouten weg te nemen, de individueele en de gemeen schappelijke wil er was, de rampen zouden verdwij nen. Thans ontbreekt die wil, mede omdat de opvoe ding tot dien wil ontbreekt. Indien wij, vooral de menschen met het intellect, het wilden met heel onze kennis, ons hart, onze ziel, dan was de wereld geen poel van al die ellende, waaraan de menschen nu debet zijn. Wij willen den oorlog, de armoede, de dierenmis handeling en de uitbuiting, ondanks dikke boeken, ge leerdheid, galamaaltijden, conferenties en hoeraspeeches. Als de heerschers heerschten niet uithoofde van recht, maar uit hoofde van plicht (Hier doel ik niet op de vorsten). H«t is niet vóór alles Recht dat ons voor oogere moet staan, ons, individueel en in massa, noch. goedertierendheid, noch medelijden. Vóór allesïs noodig dit ruime, milde, sterke opbouwende gevoel voor individu en gemeenschap, (dat geen, plaats laat voor wreedheid en uitbuiting) dat gevoei van vaderlijkheid over en bescherming van wat hulpeloos is en onterfd, hetwelk een Oostersch Volk Gayuna" noemt, en dat wij noemen: Mededoogen. MR. G. H. A R N H A R D T JR. SPIER- EN GEWRICHTSPIJN Na 29 jaar lijden geheel genezen ! De Heer B. MULDER, Blankenstraat 29, Amsterdam, schrijft: Als kind van 6 jaar leed ik reeds aan hevige pijnen in de armen en beenen. Ik ben in behan deling geweest bij verschillende doktoren o.a. bij een professor uit Groningen en een professor uit Amsterdam en tot kort geleden, ik ben nu 35 jaar, waren alle behandelingen zonder resultaat gebleven. Op aanbeveling van Mej. Wed. Huiskens, Pontanusstraat 35, Amsterdam, die ook bij TOGAL-tabletten veel baat gevonden had, besloot ik het ook eens te probeeren met de TOGAL. Na het gebruik van de 2de flacon voelde ik mijn pijnen veel ver minderen en'na het gebruik van 5 flacons waren mijn pijnen geheel en al verdwenen. In 't kort, ikbendoorhet gebruik van TOGALtabletten geheel genezen, na 29 jaar verschrik kelijk geleden te hebben. Vele duizenden andere d ankbetuigingen, afkom stig, niet alleen uit Nederland, maar van alle landen der wereld, betuigen de zeer goede resul taten door TOGAL-tabletten verkregen, niet alleen tegen spierpijn, maar ook tegen alle ziekten veroorzaakt door gevatte koude, zooals rheumatiek, spierrheumatiek, gewrichtsrheumatiek, rheumatische knobbels, ischias, spit, verkoudheid, griep, influenza. TOGAL-tabletten worden ook gebruikt met volledig succes tegen hoofd- en zenuwpijnen, jicht en slapeloosheid. Genezing en onschadelijk heid gegarandeerd. TOGAL-tabletten zijn tegen goedkoope prijzen bij alle apothekers en drogisten verkrijgbaar.