Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
?No. 2445
MEDEZEGGENSCHAP
'Het''Congres' der S. D. A. P. heefteen reso
lutie aangenomen, waarin een intensieve pro
paganda voor Medezeggenschap n Bedrijfs
organisatie wordt aangekondigd 1). Naast mede
zeggenschap wordt in die resolutie gesproken van
bedrijfsorganisatie, ofschoon de inhoud in hoofd
zaak schijnt te slaan op medezeggenschap in de
oniïerneming (wel te onderscheiden van het
bedrijf", d", i. het complex van ondernemingen
in een bepaalde bedrijfstak).
De oorzaak hiervan is wel, dat -de S.D.A.P.
het vraagstuk van de medezeggenschap in de
ondernemingen niet beschouwt als een geïsoleerd
probleem, maar dat haar aktie ervoor een onderdeel
is van de aktie, die feitelik eerst volkomen door
die trits medezeggenschap, bedrijfsorganisatie,
socialisatie" wordt aangeduid.
Het is tegenwoordig mode geworden .het op den
voorgrond stellen van medezeggenschap van de
zijde der S.D.A.P. voor te stellen als een stap
terug. Vroeger," zo heet het dan, ging het
om de socialisatie, nu nog slechts om medezeggen
schap." Prof. Veraart zegt bijna : dat is mijn
werk. Het R. K. bedrijfsradenstelsel heeft de soci
alisten losgeweekt van de socialisatie (meeting 7
'April H.) De vereniging van de heer Simon Maas
heeft het, in haar agitatie tegen het Rapport van
de Commissie XII uit de Hoge Raad van Arbeid,
veel beter begrepen. Trouwens in het bekende
Socialisatierapport, dat dan zoveel principiëler
wordt genoemd, wordt reeds de nadere
bestutiering aanbevolen van een regeling die de
ontwikkeling der bedrijven zou bevorderen in
die zin, dat zij ten spoedigste in technies opzicht
Voor socialisatie vatbaar worden, terwijl deze
regeling voorts bedrijfsdemokratie (medezeggen
schap van loontrekkenden) en gemeenschaps
invloed (medezeggenschap van verbruikers en
van staatsorganen) in de nog niet-gesocialiseerde
bedrijven zou hebben te brengen".
Dit werd geschreven in 1920. In '21 en '22
Verdedigden de vertegenwoordigers van S.D.A.P.
tn N.V.V. in genoemde Commissie XII dezelfde
gedachte:
Sommige leden (lezen we in het Praeadvies
Van Commissie XII, 1922) wensen uitdrukkelik
bp te merken, dat zij de hierboven ontwikkelde
Denkbeelden (betreffende wettelike ondernemings
raden) zien als een stap in de richting van de
socialisatie"; waarna het verband en de overgan
gen van het drieledig streven nader worden uit
eengezet.
Met medezeggenschap in engeren zin wordt
bedoeld: invloed.der werknemers op de regeling
van het werk, vestiging van rechtszekerheid, het
scheppen van een orgaan, dat de dagelikse grieven
toetst, samenwerking van werkgever en werk
nemer tot bevordering van de goede gang van de
onderneming. Onder bedrijfsorganisatie wordt
verstaan ordening van het bedrijf, d.i. het complex
van ondernemingen, stelselmatige verhoging der
doelmatigheid, organisatie tegen verspilling;
introduktie van de gemeenschap als mederegelaar:
wel onder behoud van het partikulier eigendom,
maar op de basis van de erkenning, dat ook reeds
onder de huidige bezitsverhoudingen de gemeen
schap recht van medespreken zal hebben. Zonder
twijfel kan dit gezien worden als het voorportaal
?van de Socialisatie, de doelbewuste
vermaatschappeliking der voortbrenging. Dit tot
voorlopige begripsbepaling.
. Zonder twijfel is alsnog misverstand mogelik
aangaande de betekenis van medezeggenschap,
wanneer men de leuze medezeggenschap" even
zeer aangeheven ziet door de R.-K. arbeiders.
-Deze immers denken daarbij in de eerste plaats
aan bedrijfsorganisatie: niet echter ordening
?van het bedrijf tot opvoering der doelmatigheid,
maar om ,bed rijf s ge wijs, in hoofdzaak omtrent
arbeidsvoorwaarden 'en - prijzen, verordeningen
te doen vaststellen door publiekrechtelike orga
nen. 'Uitgebreider regeling dus derzelfde materie,
die tans door het kollektief kontrakt, zoals dit
in de typografie geldt, maar dan door publiek
rechtelike organen.
" Dit wil niet zeggen, dat de R.-K. arbei
ders afkerig zijn van medezeggenschap in de
onderneming; deze zien . ze echter sekundair.
Daarenboven is -hun belangstelling voor de O.R.
groeiende, en is zelfs n hunner (het Kamerlid
Henri Hermans) van oordeel, dat de medezeggen
schap beginnen moet in de onderneming, de
organisatie-cel van de bedrijfstak. De heer
Hermans is bij de verdediging van de
fabrieksraad, de demokratie in de werkplaats" zo ver
gegaan, dat hij deze specifiek katholiek noemde:
Wat in Duitsland van christelike zijde, door
mannen als Brandts en Hitze reeds in de tachtiger
jaren van de vorige eeuw werd verdedigd, en reeds
vroeger door Mgr. von Ketteler, is in beginsel
verwezelikt door de Betriebsrate, die na de revo
lutie en met volle medewerking van de
sociaaldemokraten zijn tot stand gekomen", (p. 47 van
Hermans Het grote vraagstuk der bedrijfsorgani
satie").
Zo blijkt overduidelik, dat de verschillende
stromingen naar medezeggenschap reeds naar
eenzelfde bedding neigen. Zonder twijfel is de
doelstelling, altans van het einddoel, anders;
maar ditzelfde was het geval met de beweging
voor de aohturendag, met die voor het Algemeen
Kiesrecht
In den grond der zaak \votdt de beweging
beheerst door deze grondgedachte: De voort
brenging is te belangrijk voor het algemeen, dan
dat daaruit de invloed van de gemeenschap
langer mag worden geweerd; het aandeel der
arbeiders bij die voortbrenging is te groot, dan
dat men hen wier gevoel van eigenwaarde,
fierheid en ambitie in de laatste grote jaren zo
gestegen' zijn langer als non valeurs zou kunnen
blijven behandelen. Wanneer men zegt dat het
doel van de onderneming is het maken van winst,
dan is dat de halve waarheid. Het maken van winst
is slechts de bedoeling van n der beide' partijen
die in de onderneming tezamen komen, n.l. van
het kapitaal. De andere faktor, de arbeid, is even
nodig in de onderneming, en heeft zijn eigen
belangen, dus moet ook zijn eigen rechten hebben.
Vermeerdering van invloed dus van de loon
trekkenden in onderneming en bedrijf, vermeer
dering der gemeenschapsmacht over het bedrijfs
leven.
Is daarmede gezegd, dat de Ondernemingsraad
nu de bedrijfsleiding, of een deel daarvan zou
korhen opeisen? Geenszins. Aan de zelfstandigheid
van de Directie in haar commerciële gestie of
techniese leiding wordt niet getornd, zij mag nooit
in haar initiatief worden beperkt, noch mag haar
verantwoordelikheidsgevoel worden verzwakt. Dit
geschiedt tans niet door het instituut van de
Raad van Commissarissen"; welke redelike grond
is er om te veronderstellen, dat dergelik
toezichten beheerscollege zou denatureren, indien daarin
een vertegenwoordiging van de arbeid" plaats
nam? (met opzet spreek ik niet van het strijdpunt:
vertegenwoordiging van het personeel.")
De Ondernemingsraad is, ook in de Duitse
Betriebsrate"-wet, geen medebesturend college.
Ook daarin heeft de bedrijfsleider de volle macht
en verantwpordelikheid inzake de bedrijfsleiding.
Dit blijkt uit 69, en nog duideliker uit de daarbij
behorende plaats uit de Memorie van Toelichting:
De wet sluit kollïgiale bedrijfsleiding door
ondernemer en ondernemingsraad uitdrukkelik uit,
en laat aan de ondernemer ook in het vervolg
de volledige verantwoordelikheid voor de leiding
der onderneming".
Is daarom het werk der ondernemingsraden
van minder betekenis? Een groot deel van zijn
leven brengt de arbeider in fabriek of werkplaats
door. Door zijn vakorganisatie kan hij invloed,
grote invloed zelfs, hebben gekregen op de
loonen arbeidstoestanden, maar daarmede worden
die talloze dagelikse zaken niet geregeld, de
wrijvingen niet weggenomen, de grieven die
zijn werk met weerzin kunnen drenken niet
opgelost. Daarvoor is de O. R. het aangewezen
orgaan. Het houdt toezicht op de naleving der
kollektieve kontrakten, detailleert die; de onder
nemingsraad werkt samen met de Arbeidsinspectie,
voor veiligheid en hygiëne en de naleving der
arbeidswetten; hij heeft het beheer der fondsen,
van Wohlfahrteinrichtungen", van vakantie
oorden; hij bevordert de handhaving van de
goede orde en de gang van de onderneming,
door eigen fabrieksreglement; hij heeft zijn ver
tegenwoordiging in de commissies van beroep
voor disciplinaire straffen; hem worden de gegevens
ter hand gesteld, nodig om -zelfstandig zich een
oordeel te kunnen vormen over de mogelikheden
en onmogelikheden; hij wordt gehoord bij in
krimping of uitbreiding van het personeel en
waakt ervoor, dat indien al massaal ontslag
noodzakelijk zou zijn 'hierbij zo mogelik alle
hardheid worde vermeden. En naarmate de
scholing der arbeiders in deze nieuwe taak toe
neemt, nemen in waarde toe de adviezen, die de
ondernemingsraad in techniese en andere aan
gelegenheden uitbrengt.
Zullen, wanneer' deze Ondernemingsraden
wettelik worden ingevoerd, aanvankelik geen ex
cessen voorkomen? Ongetwijfeld. Zij kwamen in
Duitsland in de aanvang, in de bolsjewistiese
periode voor; en er zijn serieuze mensen in Hol
land die zich daarop beroepen ! Vergt men teveel
van deze voorlichters, indien men eist, dat zij
kennis nemen van het pro en contra dat de
Commissie uit S. D. A. P. en N. V. V. in de be
schrijving van haar Duitse reis heeft medege
deeld? of van de jaarverslagen der Duitse Ar
beidsinspectie?
De mij toegestane ruimte laat niet meer toe
uitvoerig te betogen, waarom niet volstaan kan
worden met het bevorderen van het instituut
der fabrieksraden zonder wettelike regeling. De
wet 'moet ervoor waken, dat hier geen gunst
wordt verstrekt, uit de hoogte van verlichte
ROOKT
Si-PA-Ko's
EIGusto"
SUMATRA 10 cent
Jozef Israels"
VORSTENLANDEN 8 cent
AMSTERDAMSCH
HANDWERK.
Verkrijgbaar bi] alla voorname Sigarenwinkeliers.
willekeur. Zij vestige een recht en geve een vaste
basis, zij alleen kan bevorderen, dat de toepassing
algemeen zij, en dat het eenmaal verkregene
veilig komt te staan in de wisselende
konjunkturen en de wisselende machtsverhoudingen.
Dit neemt natuurlik niet weg, dat bij uit
blijving der wettelike voorziening voorhands de
vakbeweging tot taak zal hebben aktie te voeren
voor het verkrijgen van Ondernemingsraden,
vastgelegd in kollektieve kontrakten. Dit kan
tevens een sterke propaganda geven voor de
algemene wettelike regeling.
TH. VAN DER WAERDEN
1) De beide hoofdmoten der resolutie luiden
als volgt:
Het Congres overwegende, dat voor de
verwezenliking van deze denkbeelden (i. z. mede
zeggenschap en bedrijfsorganisatie) langs wette
like weg, nodig is, dat de voorstellen in het
parlement krachtig worden gesteund door een
sterk leven Je beweging:, dat het opkomen voor
medezeggenschap en kollektieve kontrakten deze
beweging kan versterken, besluit mtt de te ver
wachten indiening der noodzakelike wetsontwer
pen voor ogen, in samenwerking met het N.V.V.
een intensieve propaganda en aktie te voeren,
ter verbreiding van de denkb3elden in het rap
port (i.z. medezegg. en bedrijf;org.) belichaamd.
Leekenspiegel
C. v. D. B. 7k heb twee uilen (vermoedelijk
kerkuilen). De eene uil is bovenop geel met grijze
plekjes, van achteren is hij wit. De andere uil is
geheel geel met grijze plekjes. Duidt dit verschil
de variëteit van het geslacht aan? Zoo ja, welke
van de twee is dan het mannetje en welke het
wijfje? Zoo niet, welke beteekenis heeft dit verschil
dan; soms een verschil in soort uil?
Het verschil in kieur, geel of oranje en wit,
bij kerkuilen is onafhankelijk van het geslacht.
Men vindt alle overgangen van uilen bij welke
borst en buik bijna spierwit zijn tot andere, die
in 't oranje loapen.
RHEUM AT1EK, GRIEP, INFLUENZA
Geheel genezen van Rheumatiek.
Mevr. G. SCHNEIDER, Kleine Coolstraat 13b,
Rotterdam, schrijft ons:
Na geruimen tijd rheumatiek in de rechterarm
gehad te hebben, probeerde ik de
TOQALtabletten en ik verzeker U
hierbij, dat ik na het ge
bruik van 2 flacons geheel
genezen ben, waarvoor ik U
ten zeerste dankbaar ben.
Vele duizenden anderen
dankbetuigingen, afkom
stig niet alleen uit Neder
land, maar uit alle landen
der wereld, betuigen de
schitterende resultaten
doorTOGAL-tabletten ver
kregen, niet alleen tegen
rheumatiek,maar ook tegen
alle kwalen ontstaan door gevatte koude, zooals
spierrheumatiek, gewrichtsrheumatiek,
rheumatische knobbels, ischias, spit, verkoudheid, griep,
influenza. TOGAL-tabletten worden ook gebruikt
met volledig succes tegen hoofd- en zenuwpijn,
jicht en slapeloosheid. Genezing en onschadelijk
heid gegarandeerd. TOGAL-tabletten zijn tegen
goedkoope prijzen bij alle apothekers en drogisten
verkrijgbaar.
-'OER