No. 2446 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 TWEE AMERIKAANSCHE OORLOGSROMANS In deze romans benadert Upton Sinclair van twee kanten het door den oorlog verscherpte maatschap pelijke conflict tusschen het patriotisch, autocra tisch en oorlogszuchtig-gezinde Amerika van bigbusiness en het socialistisch, pacifistisch-gezinde der arbeiders van de I. W. W. 1) In Jimmy Higgins 2) is verpersoonlijkt de ziel van revolutionnair, pacifistisch, socialistisch Amerika in zijn tweestrijd over 't al of niet deel nemen aan een oorlog vóór democratie in den spion, Peter Gudge, teekent U. S. den aanbidder van succes, millionnairs en oorlog, den hater van al wat rood" is. De vereering voor het succes, n het visioen eener rechtvaardige, gezonde en ge lukkige wereld, die een geschikte plaats zal zijn voor een arbeiderskind om in op te groeien, zijn geteekend als tegenstrijdige tendensen der Amerikaansche volksziel. Van beide typen geeft U. S. een meesterlijke psy chologie. Het zijn levende menschen, wier lot bepaald wordt door het wereldhistorisch gebeuren. Toch is er een hemelsbreed verschil tusschen bei den. Jimmy Higgins is de bewuste, actieve strijder, Peter is een lammeling, die toevalligerwijze ge grepen wordt door de strijdende machten, en uit zelfbehoud politiespion wordt in socialistische kringen. Van den dag der Europeesche oorlogsverkla ringen af tot aan zijn .ondergang in een militaire gevangenis te Archangel, zijn Jimmy's lotgevallen bepaald door Amerika's industriëele en militaire. deelneming aan den oorlog. Tevergeefs poogt hij den oorlog buiten Amerika te houden: spoedig ziet hij in, dat de oorlog Amerika al in zijn greep heeft door den bloei der oorlogsindustrie. En dan begint de taaivolgehouden strijd tegen deze in dustrie, tegen de patriotische propaganda. Hoe dichter Amerika den oorlog nadert, hoe meer de regeering big-business steunt tegen socialistische propaganda, die immers door Duitsche agenten finintieel gesteund werd ! Voor een Amerikaan is de Britsche heerschende' klasse de vijand uit de schoolboekjes, hij voelt sym pathie voor Belgiëen Frankrijk, terwijl de gehate Kaiser Amerikaansche socialisten steunt in hun verzet tegen de oorlogsindustrie en in huil strijd voor den 8-urigen werkdag: zoo waren er vele zijden aan deze kwestie ! Daar komen nog huise lijke moeilijkheden bij: Jimmy komt al gauw op de zwarte lijst, kan nergens werk vinden; het lot van een getrouwd martelaar blijkt dubbel hard ! Hij leert echter ook de andere zijde verstaan: een oude boer, vurig patriot doet hem de eerbied waardigheid van leuzen beseffen, die hij steeds had hooren bespotten. Zoo begint hij iets te voelen van de ziel van den oorlog, begint hij te vermoeden, dat vaderland mér kan beteekenen dan Wall-street, politie en militie met bajonetten in de lijven der arbeiders, die voor lotsverbetering strijden". Ook leert hij beseffen, dat de gehate millionnairskinderen óók slachtoffers zijn van hetzelfde stelsel, en de vraag wie meer tekort komt, durft ft/yniet beant woorden. / Zoo rijpt een mildere stemming, een begrijpen ook van de tegenpartij. Door de dubbelzinnige houding der Duitsche socialisten en de Duitsche vrede van Brest-Litovsk aan de Russische arbei. ders-republiek opgelegd, wordt zelfs J. H. gezind om deze infamie uit de beschaving uit te roeien. Zijn gemoed is verscheurd: hij is tegen de Duitsche legers n tegen de mannen thuis, die die legers wil len vernietigen. Aan die tegenstrijdigheid lijdt hij ook in zijn carrière: door hard werken wil hij de wereld veilig maken voor democratie, maarwordt Ontslagen, omdat zijn fabrieksbestuur niet in de mocratie gelooft, en aan de werkers alle medezeggingschap over de arbeidsvoorwaarden weigert. Het streven orndeoorlogsleuzevoordemocratie-el?ders te gebruiken om alle sporen van democratiethuis te vernietigen, blijkt hier zonneklaar. Zoo blijft Jimmy weifelen wat z'n democratische plicht is, tot hij aan een oproep gehoor geeft, als technisch arbeider in Frankrijk. Zelfs tot achter 't Fransche front duurt d_eze tweestrijd in de ziel van den motorhersteller voort: tot ook hij gegrepen wordt door den oorlog. In een oogenblik van uitersten nood neemt hij een opdracht als motor-estafette aan, komt bij de voorposten, helpt mee aan het ver sjouwen van een machinegeweer en als de mannen vallen, gaat hij het bedienen; Jimmy weet den post een uur te houden, tot de Amerikanen komen op dagen: hij had een wereldhistorisch oogenblik beleefd en actief ingegrepen. De oorlogspsyche was in hem ontwaakt: de ?drift tot afweer, tot dooden, tot vechten ! Tot sergeant bevorderd wordt hij gezonden naar Archan gel, om de Sowjets te bestrijden. Weer stond hij op «en strategisch punt: op de communicatielijn van de legers, die Sowjet-Rusland aanvielen. Hier ont waakt zijn democratisch gemoed: gestraft omdat 1t hem niet geoorloofd wordt de idealen van Wilson uit te spreken, gepijnigd tot krankzinnig wordens toe, omdat hij een oproep ver spreidt, om de eerste arbeiders republiek niet te vernietigen, is zijn ondergang een symbool van den ondergang der democrati sche idee in een oorlog vóór deze idee onderno men. De strijd tegen socialisme en ar beidersorganisa ties (vooral de I. W. W.) wordt in The Spy ont huld. Deze spion is de man, die succes heeft, z dat zijn vrouwtje ten slotte zege vierend uitroept: W're a success, we'll have money",enhet vrije Amerika prijst, waar een arme jongen zelfs pre sident kan wor den Het is een ignobel ka rakter, 't zijn duistre wegen, die tot dit succes hebben geleid! Als kind leider vaneenniet-blinden blindeman, helper van een kwakzalver, is Peter erop uit door sluwheid en niet door werk aan de kost te komen. Als poli tiespion komt hij in de socialisti sche beweging: al spreekt hij hun taal, al leert hij rooden van aller lei slag kennen: pootige arbei ders, dichters, sentimenteele meisjes, deftige dames, een scherpzinnig advocaat, hardwerkende arbeidstertjes hij begrijpt niets van 't enthou siasme, dat deze menschen beweegt, hij heeft een innerlijken afkeer van hun verontwaardiging over andermans leed en onrecht, van hun wijlen bij de trieste dingen van het leven, hun opwinding over andermans zorgen. Peters ziel gaat uit naar de dingen that are glorieus and shining and splendid in theworld". Zijn gemoed komt in beweging bij parademarsch en krijgsmuziek, bij weelderigen tempeldienst en in de woningen der millionnairs. Zij zijn de wezens uit zijn droomen, die in een weelde leven, verheven boven alledaagsche werkelijkheid, boven pijn en ongemak. Peter was aan hun zijde. Hij was altijd voor ze geweest". Zoo krijgt Peters ziel inhoud : den voozen inhoud van patriotische redevoeringen,pree ken en krantenartikelen. Hoewel 100 pCt. patriot, toch is hij oneindig opgelucht, als hij van krijgs dienst wordt vrijgesteld om in den geheiligden naam van patriotisme en democratie te spionneeren te gen goede betaling! Hij bestrijdt de gevaarlijkste vijanden van zijn land, na zijn ontmaskering als spion, als State-witness, later als leider van spionOVER HET PEIL VAN HET PARLEMENT Teekening voor de Amsterdammer' door Jordaan Noblesse oblige laat. Ontstellend zijn de feiten en toestanden door hem geschetst. Is het zóó erg??deze vraag rijst onwillekeurig op. En op die vraag heeft U. S. geantwoord in een toevoegsel aan The Spy en King Coal, hij heeft er uitvoeriger nog bij stilge staan in The Brass Check, waarin hij zijne erva ringen met de pers mededeelt. Uit dit alles blijkt, dat de democratische instellingen met hun tallooze verkiezingen voor vertegenwoordigende lichamen, voor functies in bestuur en rechtspraak, een gevaar voor de democratie zijn geworden in handen van de rijke zakenmannen. Zij hebben hun zaken georganiseerd en daarvan is de macht in stad en gewest hunner fabrieken een deel. 3) Zoo is het kunnen gebeuren, dat de groot-industrieelen tijdens en na den oorlog den socialisten, den or ganisators van vakvereenigingen, stelselmatig 't werken beletten, de leiders gevangen laten zetten en soms zelfs ophangen, op grond van een gefin geerd misdrijf (frame-up). Zoo reageert de zaken wereld op de poging van den georganiseerden arbeid om hun oligarchie te breken. In deze boeken teekent U. S. de machten, die elkaar op leven en dood bestrijden, hij teekent ook nen ! En dan heeft hij een waardige hulp gevonden - zijn eigen innerlijken strijd in deze jaren: hij begon in zijn vrouw, een manicuurtje, verzot op klater goud, voornaamheid en geld. Innerlijk even leeg, uiterlijk nog gladder en handiger dan haar man, helpt ze hem op nieuwe paden: het publiek, de kiezers, bang te maken voor het roode gevaar. Voor 't eerst wordt Peter zich bewust van zijn verant woordelijkheid als kiezer en herder van kiezers; hij wordt als geheim agent een der werkelijke lei ders van de samenleving. Toch begaat hij wel eens blunders, o.a. toen hij een broeder van een senator liet arresteeren wegens opruiing, toen deze een passage uit de Declaration of Independance had voorgelezen! Peter moest nog leeren, het verschil tusschen een revolutie uit vroeger eeuwen en een revolutie van 't oogenblik. Vlijmend i's Sinclairs kritiek op Amerikaansch patriotisme, oorlogsenthousiasme en socialis tenvrees, verpersoonlijkt in de schepping van dit innerlijk en uiterl ijk minderwaardige individu, van deze slavenziel, die de grootsche strijd voor democratie en beter s amenleving totaal onberoerd Jimmy Higgins te schrijven om de socialisten ervoor te winnen om den oorlog te steunen 4); maar toen hij zag, dat Amerika's oorlog voor democratie een oorlog werd tegen de eerste proletarische re geering, en een voorwendsel om de democratie in eigen land te fnuiken,-keerde hij terug in het kamp der radicalen. DR. J. V. D. B E R G H V. E Y S I N C, A E L l A S. l) Upton Sinclair. Jimmy Higgins. London. Hutchinson and Co. Paternoster Row 6/9 Sri. The Spy. (100 pCt: The Story of a Patriot). London. T. Werner Laurie Ltd. 30 New Bridge Street Blackfriars 3/6 sh. 2) Jimmy Higgins that is one of the fellows who did the hard and dreary work of the movement, whowerealwayson hand no matterwhat happened, always ready to have some new responsibility put upon thetn. 3) Vgl. Huizinga, Mensch en Menigte in Amerika, p. 95, I0l. 4)The Brass Check, p. 207; vgl. p. 414,