No. 2440 DÉAMÖf RDAMMËS, WËK&LAöIVÖÓt£Ü$LANt> Nieuwe Engelse Boeken VERLEDEN EN HEDEN Greek Religious Thought, from Homer to the Age of Alexander. By F. M. CORNFORD. Dent, 1923. 5/~. Greek Economics. Introduction and transla tion by M. L. W. LAISTNER. ld. ld. The Hellenistic Age. Aspects of Hellenistic civilization treated by J. B. BURY, E. A. BARBER, EDWYN BEVAN, and W. W. TARN. Cambridge University Press, 1923, 6/-. Shadows on the Palatine. By WILFRANC HUBBARD. Constable. 1923. 8/6. Silk. A Legend. By SAMUEL MERWIN. Constable, 1924. 7/6. Uitzonderingen ??? en roemruchtige daarge laten, doen onze classici niet bijster veel aanEngelst sommige zijn zelfs snood genoeg te beweren, da; zij d'r voor hun stuaie maar weinig aan hebben; 'n bewering die mij altijd lichtelik doet meesmui len. Ook aan onze Gymnasia, het zij alweer met het nodige voorbehoud gezegd, verheugde het vak zich, tot voor kort, niet in biezonder veel belangstelling. Men is wel gerechtigd tussen beide feiten oorzakelik verband of wisselwerking aan te nemen. En ook 'n zekere laatdunkendheid ten opzichte van het Engels en z'n bedorven konstriikties" open baart zich meer dan gepast is bij ex-gymnasiasten die vol Latijnse logica zitten, maar die van mannen als Sweet en Jespersen nooit iets hebben gehoord, laat staan gelezen. En die door hun toetsen van modern taalgebruik aan regels voor het Latijn; aan de lengte van d'r oren vermoedelik wel 't een en ander toedoen. Anderzijds is 't 'n heuglik verschijnsel, dat de opmerkzaamheid en belangstelling van velen die in hun jeugd maar povertjes hebben kennis ge maakt met de Griekse en Romeinse oudheid, zich in onze dagen meer en meer naar dat grootse ver leden richt. En aan dit verschijnsel zit nog 'n verheugende kant: de aan den dag gelegde belang stelling geldt niet alleen het Rome van Caesar en Cicero, maar ook de vaak zo gesmade keizertijd; niet alleen het Athene van Pericles, maar ook de Hellenistiese" periode, ingeleid en ingeluid door Alexander. Nu de boekenvriend niet langer hoeft blij te zijn met valuta-aankopen" van Duitse werken, voor 'n krats, meneer ! ? zal ie waarschijnlijk het bijvoeglik naamwoord duur" niet op de lippen nemen, altans wat betreft de eerste twee van m'n lijstje. Stevig en net gebonden, goed ge drukt, degelik en afwisselend van inhoud, zullen ze menigeen bevallen en boeien die om romans maar matig geeft. Ze zijn de eerstelingen van 'n serie die hoogst belangrijk belooft te worden. En ik wil wedden dat wie kennis heeft gemaakt met nummer een niet zal rusten voor ie het tweede in handen krijgt. Trouwens, van ouds heeft men tussen theologie en ekonomie steeds 'n eng verband aange nomen in Israël, in Hellas, in het aan de baren ontwoekerde Nederland ook. Maar, om 't laatste nu maar buiten spel te laten, wat 'n verschil heeft zich steeds geopenbaard tussen Israël en Hellas! De Griekse theologie is onder woorden gebracht, niet door priesters, zelfs niet door profeten, maar door kunstenaars, dichters en wijsgeren. De grote beschavingen van het Oosten werden beheerst door 'n priesterlike kaste; da&r werd de tempel in geen mindere mate het centrum van intellekttieel dan van godsdienstig leven. Niet aldus in Griekenland. Men had daar geen priester klasse die 'n gewijde traditie, vervat in 'n heilig boek, tegen vervormende invloeden behoedde. Men had daar geen met gezag beklede godgeleerden die met goed gevolg artikelen des geloofs konden voorschrijven. En dus kon men zich daar 'n godheid leren denken, afgescheiden van godsdienstig ceremonieel " In Griekenland vervulde de zich kunstenaar voelende dichter de plaats die in Israël werd inge nomen door 'n profeet, bewust optredend als spreektrompet van Jehovah. Dit feit verklaart waarom schrijvers zo fel ter verantwoording wer den geroepen voor de door hen ontwikkelde in zichten op moreel en godsdienstig gebied, zelfs indien het slechts de karakteristieke uitingen be trof van personen in 'n drama. Euripides heeft b.v. heel wat stof opgejaagd, en niet met erger dingen dan slag op slag bij Shakespeare of Goethe ^worden aangetroffen. En 'n somber lyricus als .Theognis laat zich meermalen horen op 'n wijze die herinnert aan het boek Job. In Greek Religious Thought" vindt men gén mythologie; dit ter inlichting van de eenvoudigen van geest, die zich verbeelden, dat bij dit scherp zinnige en onderzoekende volk mythologie en religie n waren. De werkelike godsdienstige ge voelens der Hellenen evenmin volkomen homo geen als die men aantreft in 't volksgeloof van onze dagen ? komen we hier te weten uit tekenende fragmenten ontleend aan allerlei schrijvers, Empedocles, Plato, Thucydides, Aeschylus enz. enz. ONZE SCHILDERS l Teekening voor de Amsterdammer" door P. P. Koster JAN TOOROP in goed Engels vertaald, met bekwame hand gerang schikt, en opgedragen aan de dichter Walter de la Mare. Er prijkt geen dusdanige opdracht in Greek Economics", dat minder, maar groter, fragmenten bevat dan z'n voorganger, benevens 'n veel langere algemene inleiding, die de beoefenaar der staat huishoudkunde niet anders dan interesseren kan. Hoevelen zullen b.v. weten, dat Athene, zelfs in de hachelikste omstandigheden, altijd z'n munt gaaf" wist te houden? En dan zijn er de Griekse Utopieën, van Plato, van Aristoteles. Wie kent de argumenten van Plato ten behoeve van de vrije handel, of die van Aristoteles voor protectionnisme? In the Hellenistic Age" komen vier moderne navorsers zélf aan 't woord, ieder over 'n speciaal onderwerp. Ze doen dat met 'n warmte die 'n mens goed doet. 'n Tijdperk van verval? Professor Bury vat vuur! That vague and facile word 'decadent' is often misused, but no misuse could be more flagrant than to apply it to the Greeks of the third and second centuries. The age of the political greatness of their cities was indeed over, but they still possessed creative strength and were as hot as ever on the quest of truth. In completely altered circumstances they were doing new and valuable things and were expressing the Hellenic spirit in new and valuable ways. It was in this period that the culture of Rome was semi-hellenized and it was through Rome that Greece leavened the civilization of Western Europe. We must remember that when a Roman went to Athens or Rhodes or Alexandria hèimbibed the ideas and culture of the living Greece of the time; this training would include a knowledge of her past, but the past would be seen by him as by a native Greek through the glasses of the present". Vier verhandelingen over de voortgang der beschaving in de Hellenistiese tijd, over Alexandrijnse litteratuur, over populair-wijsgerige denk beelden, en over de sociale kwestie in de derde eeuw voor Christus vullen het boek en geven, behalve veel dat voor de beschaafde leek nieuw is, aan elk wat wils. Die laatste studie b.v. is al zeer belang wekkend. Hoe leefde in die tijd 'n vrij ambachts man? En 't antwoord is in armoede. 'tWoord hongerloon" werd toen ook al gebezigd. En er was werkeloosheid ook, chronies, en daarnaast over matig lange arbeid, bij stukwerk, om vrouwenkind te kunnen onderhouden. Soms verdient de vrije man minder dan 'n slaaf nodig heeft voor levens onderhoud. Wat 'n moderne klanken! En die verneemt men nog meer in Wilfranc Hubbard's Ima°inary Conversations uit het keizerlike Rome. Hier hebben we 'n boek dat onderhoudt, amuseert, en dat, hoewel allerlei resultaten van onderzoekingen en opgra vingen er in zijn verwerkt, schittert door totale afwezigheid van pedanterie. De schimmen die de schrijver heeft afgeluisterd" op de Palatijnse berg zijn deels historiese deels gefingeerde figuE. J. VAN SCHAICK MAKELAAR Korte Jansstraat 25"" - Utrecht WONINGBUREAU ASSURANTIES TELEFOON 125 ren, de gesprekken zijn deelsdie van schimmen deels die van levenden. Maar de moraal is steeds: de mens is 'n dwaas wezen, en we mogen ons gelukkig rekenen als die dwaasheid niet tot misdadigheid overslaat. Schrijvers die mekaar met hun verzen vervelen, fiat; suikerooms die de aanhankelike erfgenamen teleurstellen, nou enfin; vleierij van hooggeplaatsten,?steek de hand in eigen boezem. Maar daar zijn grenzen. En eer je 't weet zie je tragiek waar je eerst louter blijspel-effekten aanschouwde. Biezonder mooie hoofdstukken zijn The Problem of Buridan (d. i. de ezel tussen de twee hooisclielven), waarin twee Romeinse dames vech ten om 't bezit van de dichter Catullus (?Two loves have I, of comfort and despair," zoud'ie Shakespeare hebben kunnen.... vóór-zeggen!); With the Sentries, dat 'n komies toneel geeft, met £chter dat toneel-de moord op keizer Cornmodus; The Roman News, met z'n redaktie-geheimen.... En zo ben ik gekomen aan nummer lest, en dat dient zich aan als fiktie, en is dat ook, maar ver toont toch overeenkomst genoeg met het vorige om 'n bespreking in dit verband te wettigen. Het is het verhaal van de wederwaardigheden van 'n Chinees avonturier ten tijde van keizer Trajanus. lan-Po, mandarijn van de zoveelste rang, bevindt zich in Baktrië, met de opdracht uit te vissen, waar al die zijden stoffen heengaan, die het Hemelse Rijk, via Baktrië, uitvoert Zoveel balen, dag aan dag, op zo'n groot aantal steeds nieuwe kamelen ! Welk rijk en machtig volk kan die massa zijde betalen? De Chinese landkearten vertellen er niets van. Maar d'r is ook 'n tegen-verspieding aan de gang. De Westerse volken willert zelf zijde vervaar digen. Zij willen het zaad van de zijde-plant".. En Generaal Pan Chao, de beschermer van de westelike grenslanden, heeft handen vol werk met het opvangen van spionnen. En da's lang niet alles. Men kan de Chinese officieren en ambtenaren in die grenslanden niet van de dochteren der barbaren afhouden. En elk dusdanig vrouwspersoon is 'n potentieel verspiedsteren verraadster.... Kassian, Generaal Pan, ja ! Zoveel Simsons, zoveel Delila's. En Delila's die 't moest niet maggen gemakkelik uit de voeten kunnen komen, want d'r voeten zijn nooit omwikkeld geweest, hebben zich steeds vrij ontwikkeld.... Ditmaalechterwordt het zaad vande zijdeplant" nog niet aan China ontfutseld. En het met animo geschreven verhaal vertelt, hoe Jan-Po z'n vader land aan mooie fokpaarden helpt, en 'n aller-onsyinpathickste groot-vizier het levenslicht uit blaast, en 'n dochter der barbaren zo liefkrijgt, dat ie de vertijnde genoegens van Lo-yang om harent wille versmaadt. WILLEM VAN DOORN Bede Leg je hand op de aarde, lief! Zegen de wegen, die wij beschreden; Zegen den bodem, dien wij betreden Met onzen voet! Leg je hand op mijn hoofd, mijn lief! Zegen mijn woorden en mijn gedachten; Zegen mijn werken en mijn verwachten; Zegen mijn wil! Breng jouw rust in mijn hart, mijn lief! Geef mij jouw zwijgend heerschende krachten; Geef mij de glorie en alle machten Van jouw gebaar! Geef m'een glimp van jouw schoonheid, lief! Iets van het licht, dat straalt uit jouw woorden; Iets van de vonken, die er ontgloorden Aan jouw gemoed! Mei 1924 M. POPPELHOUWER V. F^OSSEM'S