Historisch Archief 1877-1940
No. 2453
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
17
AANPLAKBILJETTEN VAN DEN
LAATSTEN TIJD
De oogst is helaas maar schraal en noch op'het
veelomvattend gebied der bescheiden
mededeeling, noch op dat van den luiden kreet is den
laatsten tijd iets uitgekomen dat volop verheugen
kan.
Het is alsof de opdracht-gevers huiverig zijn
voor de (ongetwijfeld te hooge) kosten van het
aanplakken; ook is het alsof zij, indien ertoe
wordt overgegaan een nieuw biljet te doen ver
schijnen, voor het meerendeel te eigenwijs zijn
om zich behoorlijk te doen voorlichten bij de
keuze van den ontwerper of wel, goeden raad ter
zijde stellend, juist daar terecht komen, waar
door gebrek aan talent, intellect en goeden smaak
de kansen op mislukking het grootst zijn.
Was het affiche van Huib Luns voor de
R.E.C.L.A. alreeds veel te zoetig-conventioneel
met de toeterende, gevleugelde engelfiguur, ook
de T.A.B.A. en de G.I.B.A. bestuurderen bleken
weinig oog en gevoel te hebben voor de waarde
van een waarlijk schoone en moderne aankondiging
van de door hen op touw gezette ondernemingen
en zoo ziet men dan dagelijks de reclame-zuilen
(de z.g. Colonnes Morris zooals deze in Parijs
heeten, herinnerend aan den uitvinder dezer
welhaast altijd leelijke sta-in-den-wegs) beplakt
met tal van weliswaar kleurige, doch al heel
weinig aantrekkelijke en veeleer afzichtelijke
papierstrooken, waarvan men niet anders zeg
gen kan dan dat het zonde van het gebezigd
materiaal en . . van de plaatshuur-gelden is!
Het best is wel het gedurfde biljet door Walter
geteekend voor de Vereeniging Zomer's Buiten"
(Gedrukt bij de Jong en Co. te Hilversum). Het
geeft heel duidelijk, zelfs ietwat brutaal, het doel
weer dat deze vereeniging beoogt: drie donkere
fabriekspijpen, zwarte, roetbezwangerde rook
wolken uitdampend, waarboven in een
diepblauwen hemel de zon fel uitstraalt, tegen
stelling tusschen stadsbenauwenis en frissche
buitenlucht. De tot uitdrukking gebrachte, leiden
de gedachte gaat hier recht op den man af. Jammer
alweer, dat de banale letters storen en geen
verband houden met het geheel. Het is eigenlijk
net alsof de letters door een ander zijn geteekend.
(Is hier soms de vak-lithograaf bezig geweest?)
In elk geval een affiche dat, met vermijding van
elk detail, zoo flink en breed mogelijk wil toonen
waar het om gaat, eene goede eigenschap welke de
ontwerper met een kunstenaar als Schwarz gemeen
heeft, die zoo prettig en vol zwier een vlak kleurig
weet te vullen en met weinig, veel weet te bereiken.
Kort geleden verscheen een aardigaffiche van zijn
hand, gedrukt bij G. L. van Leer & Co. te
A'dam, geteekend voor de Ver. Liefdadigheid
naar Vermogen". Als motief een naakt kindje,
zittend met een bloempje in de hand. Het is
alles als spelenderwijs, vlot en vlug gedaan.
Pieck wil hetzelfde, maar is vaak te rommelig,
te druk en daardoor te klein, hetgeen te toetsen
valt aan een zijner laatst-verschenen affiche's
voor De Zeven Sleutels van Baldpate". (Druk
kerij Kotting).
Voor de tentoonstelling van Nijverheidskunst
te Utrecht heeft W. W. (Wim Wijnman) een
H AM l T
HAARLEM
GEM CONCERTGEBOUW!
Aanplakbiljet van Liepman Snoek
Aanplakbiljet van G. Walter
plaat in hout gesneden, afgedrukt in zwart
en wit. Hij gaf te veel eene voorstelling van
een tooneelspeler uit de oude school, die met
breed gebaar de hand op de borst legt, naar
de zon ziende als in extase. Maar . . eene
goedkoope extase! Overigens zijn de letters
(aan een kranigen Lebeau herinnerend) beschaafd
en bescheiden, doch als geheel is het biljet met de
sterke schaduw-werking van den kop nog te
picturaal en te weinig decoratief opgevat.
Als bekroond ontwerp van eene door het
Bestuur der H.A.M.T.T. (Haarl. Middenstands
Tent.) uitgeschreven prijsvraag, welke door de
V.A.N.K. werd gelaakt omdat de regeling en
Jury-keuze niet voldeed aan de door de Commissie
voor de algemeene prijsvraag-regelen ingestelde
voorschriften, verscheen een door Liepman Snoek
geteekend aanplakbiljet, dat verkleind tevens
diende voor allerlei andere doeleinden, in zwart
en rood op wit papier (Druk Jacobson, Haarlem).
Het was te voorzien dat waar de jongeren in
Haarlem (er zijn talenten!) zich om bovengemelde
redenen onthielden van mededinging, het resul
taat poover zou zijn, doch dat een zóó alledaagsch
ontwerp zou worden gekozen, was moeilijk denk
baar. Want, niet waar? men neemt als geijkt recept
uit de oude doos het stadswapenschild; voegt daarbij
den Hermes-staf als zinnebeeld van den Handel;
roert alles met wat krullerige lijnen door elkaar
en klaar is Kees. De ontwerper heeft het zich
dus niet moeilijk gemaakt en inderdaad, er is
niets, maar ook in het geheel niets, dat wijst
op een reiken naar hooger plan dan Jan en Piet
en Klaas verkiezen en zoo missen ook de letters
elk persoonlijk karakter, terwijl, juist waar ver
miljoen en zwart tegen witten ondergrond zoo
krachtig op een afstand zich handhaven, hier ee n
slap bessensap-rood gebezigd werd.
Zoo is en blijft dus het wachten vooralsnog op
beter . .
OTTO VAN TUSSENBROEK
RUSSISCHE BOEKEN
ARTHUR LUTHER. G e schicht e der Russischen
Literatur, Leipzig 1924.
Onder de boeken over Russische letterkunde
verdienen er weinige dermate de aandacht als
dat van Arthur Luther: Geschichte der Russischen
Literatur, in 1924 verschenen bij het
Bibliographisches Institut in Leipzig.
Het is niet alleen volledig, maar ook overzichte
lijk, schrikt niet terug voor een ernstige diepgaande
bespreking der sociale en psychologische proble
men, die nergens zoo op den voorgrond treden als
in de russische letterkunde, en blijft toch beknopt,
zakelijk en duidelijk. De fout van veel russische
verhandelingen over geestelijke aangelegenheden
is typisch Russisch: die van breedsprakigheid
en vermoeiende uitvoerigheid, iets wat ook aan
duitsche wetenschappelijke werken niet vreemd
is, in tegenstelling tot fransche of engelsche.
Die fout is in het werk van Luther niet gemaakt.
E. J. VAN SCHAICK
MAK ELAAR
Korte Jansstraat 25b" - Utrecht
WONINGBUREAU
ASSURANTIES
TELEFOON 125
En toch leent de bespreking van russische pro
blemen zich bij uitstek tot in het vage verloopende
bespiegeling, een eigenaardigheid, die de meeste
russische dichters, schrijvers en vooral hun helden
kenmerkt.
In de nederlandsche taal bestaat nog altijd
geen volledige russische literatuurgeschiedenis.
De werkjes van van Wijk blijven bij hoofdmo
menten", Stokvis is erg beknopt, Kropotkin
eenzijdig en bevooroordeeld (vertaald naar de
engelsche uitgave !)
In Duitschland bestaan enkele goede werken:
Bruckners eschichte der Russ. Literatur,
Weselofski, Die Russ. Literatur, Eliasberg, Russ.
Literaturgeschichte in Einzelportrats. Frankrijk
heeft Courrière, Walizjefski, maar vooral Vogué,
een uitmuntend werk over den russ. roman, de
duitsche jonge geleerde Nötzel gaf den laatsten
tijd uit: Einführung in den Russ. Roman, Umgang
mit Russen en vooral Die Sociale Bewegung in
Rusland; ma r ten slotte wordt een royaal uitge
voerd boek als van Luther blijde begroet.
Het is goed geïllustreerd op de wijze van de be
kende duitsche literatuurgeschiedenis van Vogt en
Koch, de fransche van Bédier, en de nederland
sche van Jan ten Brink, met portretten, facsimiles
en reproducties van handschriften, titelpagina's
enz. Maar wat aan dit werk zijn grootste waarde
geeft, is het feit, dat het de vroegere eeuwen van
russisch geestesleven niet in een enkel hoofdstukje
samenvat, zooals dat tot dusver zoo vaak geschied
de, dat het een geleidelijken ontwikkelingsgang geeft
en aan de grootvorsten der 19e eeuw de plaats in
ruimt die hun toekomt, zonder de verhouding tot
het geheel uit het oog te verliezen.
Ook is de jongste tijd niet vergeten, maar een
goed gedocumenteerd, ofschoon uit den aard der
zaak nog niet volkomen overzichtelijk ingedeeld en
geschift gedeelte wordt gewijd aan de literatuur
sedert de groote revolutie. Figuren als Block,
Brioesof, Pilniak, Bjely, Sologoeb, Remisof scheiden
zich voor den belangstellenden leek af uit den chaos
van bewegingen en beweringen, die het leven in
Rusland voor West-Europa op het oogenblik nog
altijd is.
Luther verstaat de kunst met juist gekozen
fragmenten en enkele teekenende volzinnen een
dichter levend te maken ook voor hem, die in
deze jongste en heel belangrijke literatuur een
onbekendejis.
, Plaats ontbreekt om de indeeling van de stof
nader te bespreken of schrijvers opvattingen toe te
lichten, maar dit zeer belangrijke werk over de
russ. litteratuur zij hierbij in ieders aandacht
aanbevolen.
AR N. SAALBORN
Aanp:akbiljet van Wim Wijnman