DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2454 GHARIVARIA AANEENLIJMSELS Kranslegging. Het Artis-aquarium. Wierbegroeide steenen School levende haringen." (N.K.C.) De oorlogsminister." (H. D.) De tram- en trein-botsing." (Hbl.) «eutf<$lanb, J)eutfc^laiü> nebet SHIeJ ! ,,De voorgestelde herziening zal vrij diep ingrijpen in de bestaande oerljoubingen." (Hbl.) Dit biljet ie gedurende de reis te beroorett. Bij overstappen tg de reis met den eerstvolgenden rit nooit te jetten." (E.N. E. T.) ©vonbjalelijte wetten." De onbetbvofen reeks der Devmibbelingen. (gioebettborgëcbe geschriften. (De Stem) Naar wij vernemen is in den toestand van den wet houder eenige verbetering in gunstigen zin gekomen." (Pr. Gr. Cl.) Zijn vijanden laten nog niet alle hoop varen op andere verbeteringen. VROUWELIJKE ZELFVERLOOCHENING Er waren verschillende amendementen ingekomen. De Afdeeling Utrecht (van de Nederlandsche Vereeniging van Staatsburgeressen) stelde voor: de achteruit zetting van de vrouw. Dit amendement werd bij accla matie aangenomen." (N. R. C.) OP DE GLIBBERIGE PADEN Het is een macht in den staat, die een doorn in het oog is van het leger." (Prov. Gr. Ct.) . Hij is de vader geworden van een twintigste eeuwsche Nederlandsche organistenschool." (Verst Tel.) VROEGRIJPE KINDERTJES Ondertrouwd: Mr. FréGodschalk en Mr. M. L. Kan, E. S. Snapper en les Snulff, Dr. K. J. Gezelius en An van Leyden. Getrouwd: Ed. A. J. Reedljk en Bep Schönthaler." (Adv.) De Tel. heeft een nieuw woord bedacht: kerkistisch." Het is zoo afschuwelijk, dat het zeker populair zal worden. (Met teekeningen voor de Amsterdammer" door den schrijver) PROLOOG : OVER FILM EN FILM-CRITIEK et is niet dan met schroom" zooals onze brave vóór tachtigers gaarne zeiden, speciaal wanneer ze neelemaai niet schroom vallig waren?het is niet dan met schroom," dat ik 't waag'n zoo frivool onderwerp in dit blad te behandelen. >)Hoe?r zal de trouwe lezer van de Groene" zeggen zie ik goed ?1 Bioscoop?!" en ik vrees, dat 't hem koud langs z'n rugjzal loopen. Want voor z'n verbeelding zullen film-draken verrijzen, met revolver-schietende helden en boezemjagende heldinnen met blinkende deugd en zwarte boosheid met vertrapte onschuld en edelaardige zelfopoffering kortom meester werken, waaraan niets echt is, dan de daverende nonsens. Of nog erger: hij zal denken aan de rampzalige komische" films, met 't dreigende imperatief: Nu zult u lachen, zooals u nog nooit gelachen hebt," en z'n geestes-oog zal griezelig verminkte en toegetakelde gekken aanschouwen, die elkaar nazitten en vallen en vechten. En met afkeer zal-ie zich de gangbare recensie" te binnen roepen, zooais-ie ze kent uit de dag- en week blad-pers, 't midden houdende (de weinige uit zonderingen daargelaten) tübschen 'n wee-schuch ter kritiekje en 'n gedienstig-prijzende ingezonden mededeeling." Inderdaad het is niet, dan met schroom !" De bioscoop heeft de Wereld overvallen en stormenderhand veroverd. Wat 't tooneel in eeuwen nog niet gelukte, speelde de film in enkele decennia klaar: zij werd 't dagelijksch volksvermaak en 't geestelijk voedsel bij uitnemendheid der minder ontwikkelden. Haar macht en invloed op de volkspsyche, wordt aileen door de sport overtroffen. En geen wonder ! Men bedenke: toch eens even, wat de populaire,, biejeskaup" beteekent voor den man in de siraat. De biejeskaup" die 'r deuren, dankzij de doorloopende voorstelling"als liefdevolle armen bijna den heelen dag voor 'em ge opend houdt die 'n minimum kost aan entree en geestelijke inspanning die z'n instincten, ook de minder nobele, zonder scrupules tegemoet komt die z'n grau we alledagsch leven verzoet met gulle keukenmeiden-romantiek ? die z'n verlangen naar schoonheid tracht te bevredigen, godbetert!, en tevens de vrijheid neemt z'n wereldbeschou wing te beïnvloeden, zoowel op 't stuk van sociale evolutie als van moraal in 't algemeen. En daar staan wij nou ??wij, vrlksverbeteraars wij, paedagogen wij, intellectueelen-bij-degratie-van-onze-H.B.S. wij pers-menschen. Daar staan we nou en zien 't rijzend wonder wassen" of beter gezegd, we zien 't niet, omdat we d'r eenvoudig niet naar omkijken. Nou ja ? we loopen er zoo af en toe es binnen, lachen 'n beetje om de clowneske grollen, die er verkocht worden halen onze schouders op over de ijselijk heden van 'n twaalf de rangsch drama en voelen ons op 'n plezierige manier superieur aan 't gros van 't publiek, dat zich daar in volle overgave aan verzadigt. En als we journalisten zijn, door 't noodlot met de rubriek bioscoop" opgescheept, dan toonen we, in 't gunstigste geval, onze allround vaardigheid, door zelfs over dit onderwerp geestige, vlotte artikeltjes te schrijven of (wat, helaas, 't meeste voorkomt) we kalken de scenario-nonsens iedere week vlijtig en met 'n effen gezicht over, verkoopen onze pijnlijkstonnoozele gemeenplaatsen en verzekeren ten slotte den lezers, dat 't toch zoo'n schitterende" respectievelijk bijzonder aardige" film is. Dat is alles! Voor de rest worden publiek en bioscoop aan elkaar overgelaten, om, als de fameu ze lamme en biinde, langs vele en velerlei dwaal wegen te strompelem. Toegegeven, dat 't moeizame pionniersarbeid is voor den eenzamen journalist, tegenover den oceaan van film-producten te staan en te probeeren, als 'n bescheiden Demosthcnesjc,de donderende branding der reclame te overschreeu wen. Maar, wat drommel, ns moet 't toch gebeuren ??eens moet er toch 'n aanvang gemaakt worden met serieuze kritiek, die meedoogenloos inhakt op den minderwaardigen, smaakbedervenden rommel, die dagelijks den geest der massa vergiftigt ??en de o, zoo zeldzame, gogie en artis tieke dingen verdringt. Eens moet er gebroken worden met de be schrijving-met-lof", die geeuwend geschreven en geeuwend gelezen wordt, om plaats te maken voor 'n sfeer van belangstellingcnernst rondom dit cultuur-verschijnsel dat toch waarachtig belang rijk genoeg is. Nietwaar 't is immers te gek, om 'n bedrijf, dat op 't geestelijk Ie «n van millioenen parasiteert, dat zoo'n ontzaglijken invloed heeft op den volkssmaak niet alleen, maar even goed op de volksmoraal en de volksontwikkeling om dit geweldige maatschappelijk uitwas zoo maar zonder controle te laten voorttieren. 't Gaat toch niet aan deze machtige ctiltuurfactor uit sluitend in handen te laten van goud-jagende filmfabrikanten, met geen ander toezicht, dan dat der Gemeente, die de blootigheden rantsoeneert en op de zedeijlkheid" past in haar burgerlijksten en platsten vorm ! Hotel des Pays Bas Den Haag Wagenstraat 102 KAMER MET DEGELIJK ONTBIJT VANAF f 3. Daar komt nog iets bij, maar 't moet onder ons blijven ! Er zijn n.l. 'n massa menschen, die 't woord bioscoop" onberispelijk uitspreken ? die geen première van Royaards overslaan en de verzamelde werken van Charivarius gelezen hebben en die desondanks dolgraag naar de cinema gaan. Me dunkt, ook voor dezulken, die in 'n Charlie Chaplin nog wel wat anders zien, dan 'n ordinairen clown die in 'n Asta Nielsen nog iets beters waardee ren, dan de geraffineer de draken-film-ster, in 't algemeen voor hen, die 't vertrouwen in 'n artistieke toekomst der it cinema nog niet verlo ren hebben, moet 'n serieuze bespreking van 't bioscoopleven welkom zijn, zooals schrijver dezes op 'n verrassende wijze gebleken is, toen-ie z'n campagne elders begon uit de talrijke bewijzen van instemming zoo wel als de hartstochtelijke bestrijding, die z'n ge schrijf deed loskomen. Er was, naar 't scheen, iets bij 't publiek wakker geschud. Ziezoo und jetzt geht's los ! Volgende keer aanvang van de groote vervolgfilm: De slachting onder de Bioscoop-schund l" Sensationeel drama van liefde en wreedheid bloeddorsten vroolijkheid l! U rilt u schreit u lacht u geniet!!! Het zal weer stormloopen bij de Groene" Prijs voor alle rangen 25 ets ! J o R D A A N TAALVERWOESTING 29. DE LATERE J AREN 1. P. V. DE LAATSTE J AKEN. In het begin van dit zondenregister ben ik reeds opgekomen tegen de ellendige sleur, om naar Duitsch model een in de lucht hangenden comparativus te verkiezen boven den eenvoudigen Nederl. positivus. Ik stip hiervan nog de volgende krasse staaltjes aan: Vele fijnere (i. p. v. fijne) dichters gebruiken gaarne een woord zo, dat . . (J. H. v. d. Bosch) Een van de bekoorlijkste dingskes van de vrouw is wel (?) het fijnere zakdoekje (Helen Vahna in de Groene). Frankrijk was vóór den oorlog in het bezit van vijf grootere (i. p. v. groote) werven. (Telegraaf). De Alpine Montangesellschaft" werd eerst tijde lijk Italiaansch bezitomna/a/igwen tijd (i. p. v. een tijd later) in handen te komen van Hugo Stinnes. (Prof. Dr. H. Blink in het Tijdschrift voor Econo mische Aardrijkskunde). Niet minder hatelijk dan dit misbruik is een ander, dat in denzelfden knoeiwinkel thuishoort, namelijk het schrijven van een comparativus, als men den superlativus bedoelt. Het vertoont zich vooral bij later 1), dat ze allemaal gaan schrijven in plaats van laatste. Men oordeele: Mr. v. Rossum, een onzer beste feuilletonisteii van den later en tijd. (Dit zal ook wel uit de Tele graaf zijn). Het toekennen van deze bevoegdheid ligt geheel in de lijn van de wetgeving en rechts wetenschap der latere jaren (Mr. Israëls.) Zonder dat, zooals in de latere jaren uit nood is geschied, de bodem van het publiek recht wordt verlaten. (Memorie van toelichting op het wetsont werp tot herziening van de Gemeentewet). Amici taalschenners, gij moogt wat mij betreft nog een stap verder gaan. Gij kent toch letzterer in het Duitsch: een superlativus (letzte) nog eens voorzien van een comparatieven uitgang? Welnu, wat belet u, dezen monstervorm metén maar over te nemen en uw Nederlandsen op te knappen niet de laatstere jaren en den laatstcrcn tijd? Vooruit maar, gij staat toch voor niets. H A J E 1) In het jargon der schaakrubrieken kalt men steevast van het hetere spel, terwijl men bedoelt het beste spel, bijv. Wit kreeg na dezen zet het betere'spti". DE KON.FABR.F.W.BRAAT-DELFT VERZIN KT,VERLOODT, VERKOPERT ONAFHANKELIJK VAN VORM EN AFMETING TEGEN BILLIJKE PRIJZEN. LOONSCHOOPEERAFDEELING.