2454 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Nieuwe Engelse Litteratuur Deirdre. 1.923, DE IERSE HELENA. By JAMES STEPHENS.?Macmillan, By 776. ' Zooals er 'n Griekse sagen-cyclus is aangaande en rondom" het beleg van Troje, in welke cyclus het Helleense schoonheidsideaal, belichaamd in Helena 57* <yvvaneav, goddelike onder de vrouwen, z'n grote en grootse rol speelt, zo hebben de Ieren hun De/rdre-episode, die e cyclus betreffende de veeroof van Cooley" inluidt. Ze zijn trots op die cyclus, en met reden, al staat het Homeries gedicht (dat evenwel maar 'n gedeelte van de Helena-sage geeft) als kunstwerk ongetwijfeld hoger; al zijn de Homeriese helden veel minder barbaars dan hun Keltiese neven (die er, evenals zij,strijdwagens op na hielden); al is het schouwspel van ae goedgepantserde Achaeërs, saamverbonden ter wreking van onduld bare smaad aan een hunner gepleegd, hartverheffender, alle kibbelarijen en naijver ten spijt, dan het van onderling verraad zwarte toneel dat Oud-Ulster ons aanbiedt. ?? Deirdre, de verstoorster", is de Ierse Helena. Ook zij is onweerstaanbaar van schoonheid; ook > haar ziet 'n koning zich ontgaan; ze is wel is waar nog niet z'n gemalin, maar toch daartoe bestemd, uitverkoren, en (in afzondering) daarvoor opgeleid. En die koning is niet de eerste de beste: het is Conachür (of Conchobar, tans Connor) mac ; Nessa, de zoon van prinses Nessa; Conachür, een van de grootste koningsfiguren die de Ierse traditie opleyert, half Carolus Magnus, half Lodewijk XI; Conachür, die zowel vergeten kan als vergeven, maar alleen wanneer 't in zijn kraam te pas komt, en dat is hoogst zelden; Conachür, ontzettend in z'n toorn en onverbiddelijk in z'n wraak. Hiermee is de struktuur van 't verhaal gegeven; allereenvoudigst, veel simpeler dan b.v. de ge schiedenis van Tristan en Isolde (waarmee het sporen van verwantschap vertoont), lijkt het in hoofdzaak wel histories. Toch zijn er verschil lende redakties van, en de talrijke moderne bewer kingen vertonen dienovereenkomstig, behalve verscheidenheid van opvatting en behandeling, onbelangrijke afwijkingen in 't verhaal zelf. Deze kunnen we voorbijgaan; van meer gewicht is de opvatting en voorstellingswijze, 'n Modern schrij ver, wars van vechten en bloedvergieten, zal zich niet gauw te buiten gaan aan overtuigende be schrijvingen van hak-, houw-, kerf-, snij- en steektafrelen. 'n Iers nationalist, er op uit om de voortreffelikheid van z'n z.g. ras" in 't licht te stellen, zal alles weglaten wat z'n gewaande voorvaderen als barbaren zou kunnen stempelen. B.v. hun aan de de Nieuw-Zeelanders en Melanesiërs herinnerende taboes en 'n losheid van zeden, die door Tacitus nooit aan z'n lichtzinnige landgenoten tot voor beeld zou zijn gesteld. Het resultaat zal zijn 'n vervaging in de trant van de nog-steeds-niet-dode Ossian", waar de achttiende eeuw zo aan smulde. 'n Vervaging, die we volop vinden in het treurspel Deirdre dat W. B. Yeats heeft geschreven, maar die gelukkig het kleurige werk van James Stephens niet onveilig maakt. Zoud'ie misschien 'n Vlaamse overgrootmoeder hebben gehad? Werk aan de winkel voor erfelikheidstheoretici! Maar zijn Deirdre is de mooiste; zijn roman is meer waard dan de drie treurspelen van Yeats, Russell en William Sharp te zamen; hij verdient op de boekeplank 'n plaatsje niet ver van Bédier's mooie herschepping: Ie Roman de Tristan et Iseut. 'N SYMPOSIUM VAN TERDOODVEROORDEELDEN The Interpreters. By A. E.-Macmillan, 1922 6/-. Terdoodveroordeelden zijn we eigenlik allemaal. Maar ons is geen termijn aangezegd; dies voelen we 't zo niet. Onderstel nu echter aat 'n aantal uiteenloopende karakters tijdelike nastrevers van 'n groots gemeenschappelik doel in de macht van de vijand geraken, met het vooruitzicht binnen het etmaal te worden neergeschoten; dan zullen sommige niet noodzakelikerwijs moediger dan de rest, maar meer dan deze levend bij 't ogenblik zich neervlijen opde houten brits,en, ondanks alles, slapen. Andere evenwel, en hoogstwaarschijnlik de leiders, zullen hun laatste uren te kostbaar vinden om te verdromen. Ze zullen ze integendeel zo intens mogelik willen doorleven; er alles uit willen halen wat er uit te halen is. En hoe kan dit anders geschieden dan door 'n koene, waarheid-opsporende gedachten-visseling? Er bevindt zich in hun kring, dank zij 'n afschuwelikmisverstand, 'n verklaard tegenvoeter, des te beter: dat zorgt voor de peper bij c!e geestelike spijs. Ik weet niet of erachter George Russel'. Lavelle, Leroy, Culain, Rian en Heyt George Russel is de ware naam van de Ierse schrijver, dichter, co-operator, schilder, enz. enz., die de letters A. E. als pseudoniem gebruikt echte persoonlikheden schuilen. Bij Plato zijn we dat gewend. A. E. echter dient ze in z'n kort voor bericht aan als afsplinteringen van z'n eigen ge compliceerde persoonlikheid. Iwasnot interested in the cret tion of characters but in tracking political ? moods back to spiritual origins, and The Interpra ters may be taken as a symposium between scattered portions of one nature dramatically sundered as the soul is in dream." Deze uiteenzetting herinnert ons aan het feit dat A. E. mysticus is, en wel 'n echte, geen mystificator. Nooit treedt hij op als sjamaan of mahatma. Hij vindt het zo iets ge woons, in rechtstreekse verbinding te staan met de onzienlike wereld, dat ie eigenlik niet snapt wat daaraan voor o n gewoons is. Iedereen kan immers hetzelfde dat W/kan? Staat niet ieders geest op z'n tijd in gloed? Heaven is in the kindled spirit of man," zegt de dichter Lavelle, die in hoofdzaak spreektrompet is van A. E.-zelf. De journalist Leroy, agnosticus en cynicus, vertegenwoordigt daartegenover het kritiese intellekt. De arbeiders leider Culain zit hier toch misschien 'n persoon, de in 1916 gefusil leerde James Conolly achter? belichaamt het medelijden, de deernis met de algemene aardse narigheid. De schilder en schoonheidsaanbidder Rian is tegen de bestaande orde van zaken, omdat deze zo lelik is. Ze wordt verdedigd, en gans niet onverdienstelik, door Heyt, de bij vergissing ingerekende aristokratiese imperialist. Maar im perialist zijn ze ten slotte allen, Leroy alleen uitgezonderd: "Ithink",said Lavelle, "that Heaven and Earth must be a unity, and that men are often Heaven inspired, and that ideas descend on us from a divine world, and they must finally make a conquest of Earth and draw us into a conscious unity with the Heavens. If the universe is a spiritual being, everything finally must be in harmony with it, and wild creatures, the elements even, undergo a transfiguration, fierce things becoming gentle, and " "The shark becoming vegetarian," interrupted Leroy. "O Lavelle, Lavelle, you are the imperialist of idealism. When you had remade the nation in your own image you would impose the law of your being upon the world. Even the fishes would be swept into your net...." Aan 't eind zien we 't imperialisme, dat van Heyt, zegevieren; het deel handhaaft zich tegen over en over de rest. De tijd van algehele synthese, van de stralende samensmelting van .lle spektrale kleuren is nog niet aangebroken. Maar er zijn verzoenende en verlossende woorden geuit: We behoren geen van hen die anders zijn dan wij als vijanden te beschouwen, maar eerder met 'n soort van hunkering, als bezitters van 'n zekere kracht of 'n zeker zienersvermogen waaraan. wij geen deel hebben...." En die woorden klinken als 'n profetie. THOMAS HARDY, DICHTER. Collected Poems. By THOMAS HARDY. Thin paper Edition. Macmillan, 1923. 8/6 (676 bldz.). Thomas Hardy de romanschrijver is al 'n kwart eeuw ter ziele; maar als lyricus is de tans vier-entachtig-jarige grand old man nog steeds produktief. En als lyricus is ie in z'n beste momenten groot, zoals ie eveneens in z'n beste momen ten als romanschrijver groot is. En die beste momenten zijn vele, terwijl z'n minder goede toch nooit het aanzijn schenken aan iets ten enenmale waardeloos. Dit laatste is toe te schrijven aan z'n bestendig streven om wat ie heeft mede te delen architektonies uit te beelden. Hij is 't leven begonnen als leerling-bouwmeester; hij heeft 'n tijdlang de bouwkunst uitgeoefend; en tot op heden is ie bouwmeester gebleven, zowel in z'n romans als HET EERSTE LUSTUM VAN DEN VREDE Teekening voor de Amsterdammer" door George van Raamdonck. Als het kooitje te klein wordt! OPTICIEN ROTTERDAM, Hoofdsteeg 17 - Tel. 3343 UTRECHT, Nobelstraat 28 - Tel. 1063 Vraagt onze speciale glazen tegen hoofdpijn mr ALLEENVERKOOP 1» in z'n gedichten. Hij verdeelt en groepeert z'n materiaal; hij past, meet, weegt. Hij zorgt voor eenheid en evenwicht. Evenals de meesters der Gothiek vertoont hij de synthese van 'n romantiese levenshouding en 'n klassiek streven naar vormschoonheid. It was your way, my dear, To vanish without a word When cailers. friends, or kin Had left, and l hastened in To rejoin you, as I inferred And when you'd a mind to career Off anywhere say to town You were all on a sudden gone Before I had thought thereon, Or noticed your trunks were down. So, now that you disappear For ever in that swift style, Your meaning seems to me Just as it used to be: "Good-bye is not worth while!" Dit gedicht, een van de Satires of Circumstance", heet Without Ceremony. Het geeft, mis schien is 't goed dat ik het maar onmiddellik zeg, de zwaarmoedige overpeinzingen van 'n weduw naar, die na de onverwachte dood van z'n vrouw zich tracht te troosten met galgenhumor. Rare poëzie" zal, bevangen in de theorieën van KJoos en Frans Bastiaanse, menig Nederlander zeggen. D'r staat niets in v^n zwellen en deinen en smach ten en goud en teer en boezem en oneindigheid. Is dat nou mooi? Ja dat is mooi, al is het lang niet het mooiste, dat in deze Collected Edition staat. Hier toont de dichtkunst 'r bestaansrecht. Hier ziet men wat vers-ekonomie vermag. Om 't zelfde uit te drukken wat deze vijftien door rijm samengesnoerde regels doen, zouden bladzijden proza nodig zijn. WILLE M VAN DOORN Hotel DUIN EN DAAL CENTR. VERW. PRIVB BADKAMER VASTE WASCHTAPELS