DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2455 DE INTERNATIONALE PUZZLE Begin Juli 1924. Met gemengde gevoelens zijn twee eigenaar dige lustra, wereld-lustra", zou men kunnen zeggen, gevierd. Tien jaar geleden: de moord op den aartshertog te Serajewp, waardoor de wereldoorlog ontketend is. Vijf jaar geleden: de. vrede te Versailles, waardoor er een eind aan moest worden gemaakt. Beide gebeurtenissen hebben ontzaglijke ge volgen gehad, waarop het niet meer noodig is terug te zien. Beide hebben ontzaglijk veel lijden met zich meegesleept. Beide hebben een lijdende partij achtergelaten, welke schier een groot deel der gansche menschheid omvat. Beide zijn inderdaad boven de macht van de menschelijke wil uitgeloopen. Maar beide zijn oorspronkelijk ook toch uit een menschelijke wil voortgesproten. Bij beide waren de handelende personen door n doel bezield. Wat is er tenminste van die oorspronkelijke doeleinden geworden? De halfzwakzinnige student, die in de Bosnische hoofdstad op den Habsburgschen vorst schoot, deed dit om den onafhankelijkheidsdrang te manifes teeren van de Zuid-slavische volken, die zich ont trekken wilden aan het Weensche gezag. Hij had er weliswaar den verkeerden voor uitgekozen; want Frans Ferdinand zou veeleer degene geweest zijn, die in de Donau-monarchie mér zelfbestuur aan de Kroaten en Zuid-slaven had kunnen geven. Doch de aartshertog viel als loot van den Habsburgstam, als zondebok voor Weensche non chalance en gebrek aan vrijheidszin. Het doel van den moord evenwel is een his torisch feit geworden. De Donau-monarchie bestaat niet meer. De Habsburgplantjes leven ver schrompeld voort aan de kust van Biskaye; «n in Boedapest (waar zij als 't ware overwin teren, met de mogelijkheid van een nieuwe lente, «die over een aantal jaren wel niet het oude Rijk, maar allicht een magyaarsch koninkrijk brengen kan) En de Yougoslavische staat, Oroot-Servië, «omvat de Zuid-slavische volken, die nu, bij gemis ?van den grooten broeder, het Czarenrijk, veel moeite hebben hun juiste standpunt te vinden. Als een wonderlijk, pervers spel van de geschiedenis, is de wilde gedachte van den moor denaar te Serajewo in feiten omgezet; al wringen en werken die nog in hun nieuwgeborenheid voort. De oogmerken der vredesluiters te Versailles waren minder primitief, minder simpel. Men wilde een einde maken aan den volkenstrijd met de wapenen. Men wilde ook een tijdvak van vrede inluiden. Men wilde een eind maken aan het tijdperk der bewapeningen van voor 1914. En Sommigen wilden zeer stellig, om welke motieven dan ook, speciaal beginnen een teugel aan te doen aan de macht die economisch en militair MiddenEuropa ontwikkeld had. Zal men, weer vijf jaar verder, kunnen zeggen, dat wat in 1919 is beoogd, ook historische werke lijkheid geworden is? Er is daar dezer dagen weer veel over gephilosopheerd, en veel kritiek geuit op wat tot dusverre het vredeswerk heeft gebracht. In elk geval mag juist thans die kritiek door eenige druppels oranjebloesem worden verzoet. Immers de opheldering aan den horizon breekt meer en meer door. En terwijl voorzichtige diplomaten nog altijd de reserve zullen maken dat veel kan misloopen" is in elk geval de naaste toekomst vol beloften. De gebeurtenissen ont wikkelen zich snel. Het zou niemand behoeven te verbazen, wanneer over drie maanden tijds een regeling perfekt geworden ware, die alle verschil lende hoofdpunten van geschil, n misschien uitgezonderd, tot rust brengt. De tenuitvoer legging van het Dawesrapport kan dan een aan vang hebben genomen. De Duitsche Rijksdag schijnt geen onoverkomelijke moeilijkheden meer te bieden om de voor de wetgeving vereischte meerderheid te leveren. Het optreden van Mac Donald en Herriot neemt op merkwaardige wijze den wind uit de zeilen der tegenstrevende natio nalisten te Berlijn en München. De angorageest vervliegt". De tenuitvoerlegging van het rapport zal belang rijke tegemoetkomingen aan Duitschland's wenschen ten opzichte van Rijn en Ruhr meebrengen. Het vraagstuk van de militaire controle is een belangrijke stap vooruit. Berlijn heeft de voor gestelde algemeene enquête onvoorwaardelijk aan vaard. Alle voorspellingen van chicanes op dit gebied schijnen ongegrond te zijn geweest. Over 't geheel is de lucht over en weer grootelijks van Chicanes en stroefheid gezuiverd. Ieder ademt vrijer op. Wanneer deze militaire enquête zonder kleerscheuren, en zonder onaangename verras singen afloopt, 30 September zal daarvoor wel wat snel gerekend zijn, kan van den Volkenbond de instelling van zijn algemeene militaire onderzoekingsorganen worden verwacht. De handen zijn daartoe reeds aan het werk ge slagen. En het laat zich niet goed inzien hoe deze materie zou kunnen worden geregeld zonder dat de ontwapeningen ook op veelzijdiger wijze, niet enkel tot de overwonnen staten beperkt, ter hand worden genomen. De kwestie van Frankrijk's zekerheid eindelijk nadert ook hare voorloopige oplossing. De aan haling van de Fransch-Engelsche banden, die te Chèquers heeft plaats gehad, schept daarvoor de atmosfeer. Wel is op dit gebied nog een heele weg af te leggen. Engeland's historische weerzin tegen verbintenissen heeft ook MacDonald niet over moreele" verklaringen heen laten gaan, en Herriot zal wel telkens gewaarschuwd worden niet het platonische voor lief te nemen. De Fransche minister-president kruipt schielijk uit de huid van den dilettant, waarin hij, ietwat gevaar lijk, zijn eersten opmarsen begonnen was. De interviews en persgesprekken worden minder. De staf der medewerkers van het Quai d'Orsay wordt minder radicaal gewijzigd dan aanvankelijk heette. En een markant staaltje was zeker dat terwijl de tocht naar Chèquers eerst als cavalier seul" zou worden ondernomen, ten slotte de zeer bekwame adviseur van het Ministerie van Buitenlandsche Zaken is meegegaan. Deze verbetering van methode is ongetwijfeld een gunstig voorteeken. Staatslieden die geheel op eigen houtje willen blijven grasduinen, scheppen teveel gevaar van misverstand en impuls, waarop noodzakelijker wijs weer terugkrabbelen en wantrouwen volgen moet. Zie het voorbeeld van Lloyd George, met zijne noodlottige improvisaties. Wat Herriot op 't stuk der zekerheid van Enge land vragen wil, is nog niet precies duidelijk; hem zelf blijkbaar ook niet. Een kerngarantie-tractaat, op Engelsch-Franschen basis, uitgebreid tot de andere Duitschland omringende landen en ten slotte met Duitschland zelf er in? Zoo wordt op het oogenblik het denkbeeld geventileerd. Maar men zal zien dat de uitvoering van dit denkbeeld nog te veel moeilijkheden en bezwaren met zich brengen zal. Er moet teveel overeenstemming voor worden verkregen. Het ware dan ook niet te verwonderen indien men ook op dit stuk eensklaps de verborgen mogelijkheden van den Volkenbond begon te ontdekken, die in de laatste maanden reeds op zooveel ander gebied nuttige elementen is blijken te bevatten. Het grondverdrag van den Volkenbond, mits goed doorgedacht, bevat de meest bruikbare garantiebepalingen. Zij be hoeven slechts als zoodanig naar den voorgrond te worden gebracht. Wellicht komt reeds in Sep tember uit déze deur de deus ex machina \ Veel gemakkelijker zal dat alles worden door de veranderende houding van Noord-Amerika. De presidents-nominaties van beide partijen bevatten daarvoor treffende voorteekenen. Washington staat bereid op de Londensche conferentie mee te doen. Dit wordt dus de gelegenheid om de grondslagen van alle regelingen te leggen en ook met Duitsch land accoord te maken. Want het laat zich steeds beter begrijpen, dat accoord met Duitschland, niet een Duitschland voorgecommandeerde rege ling, de eenige uitweg biedt. Aan Duitschland dan voorts, te toonen dat het de uitvoering zijner verplichtingen op loyale wijze regelen wil, en af zal zien van het in zijn handelszeden te sterk doorgedrongen scherpe marchandeeren." Op n punt, zeiden wij, de mogelijke regeling nog niet zoo spoedig te zien. En toch is het ook een onmisbaar element. Dat is het stuk der intergeallieerde schulden. Voor de bespreking daarvan is Amerika nog doodsbenauwd. Maar zonder Amerika kan dat niet afgehandeld. En weer zonder die afhandeling is het schadevergoedingsprobleem niet geheel op te lossen. Tenzij in Washington (en in New-York) in dit opzicht een spoedige evolutie plaats grijpt, ziet men deze zijde der kwestie nog in nevelen gehuld. En de verdere gezichteinder? Want alles wat wij thans bespreken is slechts nog oogenblikswerk. Hoe laat zich de wereld verder aanzien? Profeten voorspellen den bittersten internationalen economischen strijd. De Italiaan Nitti voert op dien grondslag zijn wel wat anti-pathieke cassandra campagne. Duitschland's economische redder, Dr. Schacht, liet zich in dezelfde richting uit. Hij sprak vooral over Europa's overbevolking en aan vaardde Clemenceau's 20 millioen Duitschers in Duitschland te veel". De heer Van Aalst voor ziet de mogelijkheid van een economischen oorlog, en roept er den Volkenbond tegen te wapen. Italiëwenkt om op groote schaal immigratie uit Europa te organiseeren. Zuid-Amerikaansche Staten willen wel, maar weten niet hoe. Het Dawesrapport bevat inderdaad de Pandoradoos van de Ueberleitung" der betalingen, die inderdaad binnen ettelijke jaren het econo mische stelsel nog geheel in de war zouden kunnen brengen, of de politieke verbittering doen herleven. GRANDS VINS DE CHAMPAGNE POL ROGER & Cie. Agent General: JAGER BERLIN8S, Haarlem Gelukkig, dat alles in de wereld ten slotte pootjes heeft om op terecht te komen. De zorgen van den dag houden ons op 't oogenblik hard genoeg bezig. BRANDARIS ZELFWERKZAAMHEID BIJ HET NATUURKUNDE-ONDERWIJS Het valt niet te ontkennen dat de Natuur wetenschap een der fundamenten van de hedendaagsche cultuur is, naar hare resultaten en naar hare methode; daarom is het van belang dat de toekomstige generatie haar goed en naar de beste methode leert kennen. Het boekje van Dr. Minnaert Natuurkunde in l ee rl in gp ro even" kan er toe medewerken dat de jeugd den werkelijken inhoud, en in den waren vorm, van de na tuurkunde leert. Hoeveel strijd komt niet voort uit onscherp waarnemen, uit onvoldoende onderzoek van praemissen, uit ondeugdelijk controleeren van wat het eigenlijke twistpunt is. Geen vak meer dan de natuurkunde, mits goed gedoceerd, is in staat ons te scholen om zonder ongecontroleerde vooropzetting te denken en in dit opzicht is de me thodiek die het boekje volgt de goede. Toen de Firma Noordhoff te Groningen mijn advies vroeg ever Dr. M. Minnaerts boekje heb ik niet geaarzeld ten zeerste de uitgave aan te raden. Het is geschreven door een goed physicus en het draagt daar in alle opzichten de sporen van. Maar het is meer dan een goed boekje, het is een ernstige poging een nieuw beginsel in het Natuurkunde-onderwijs door te zetten. Als zoodanig is het van hoog belang naast andere moderne pogin gen tot herziening van onderwijsmethoden; het geeft voor de Natuurkunde van de lagere school een uit de onderwijspractijk voortgekomen practischen cursus. Sedert Ligthart, Kerschensteiner, Montessori, is de leuze van de school geworden: zelfwerkzaamheid! En een schaar geestdriftige mannen en vrouwen hebben met opofferende toe wijding dit beginsel verkondigd, toegepast en uit gewerkt. In dit teeken ontwikkelde zich de natuur kundige leerlingenproef, en in dit teeken is ook ons boekje ontstaan" zegt schrijver in de inleiding. De bedoeling van den schrijver is niet, een practischen cursus te geven die naast abstracter onder wijs de opleiding tot de natuurkundige geeft; hij wenscht de leerlingproef tot grondslag van het natuurkundige onderwijs te maken. Niet een aanhangsel, niet een illustratie bij den tekst, maar de hoofdzaak, de grondslag van het onderwijs". De wijze waarop de natuurwet tot stand komt, moet zich in het onderwijs afspiegelen. Bij het herhaal delijk waarnemen der feiten krijgen wij onbewust een voorgevoel van de wet die ze beheerscht; het wordt ons een ware behoefte, die wet te vinden Misschien kunnen de kinderen nu door eigen onder zoek en nadenken de wet zelf ontdekken; misschien zal de leeraar hun moeten mededcelen hoe zij door geniale onderzoekers geformuleerd is". Met uiterst eenvoudige en weinig kostbare mid delen is een cursus in elkaar gezet die van de grond slagen der geheele natuurkunde en van vrijwel al hare belangrijke gebieden een overzicht geeft. Het is waarlijk een groote prestatie, om met zoo weinig kostbare hulpmiddelen zoovele werkelijk interes sante proeven te doen verrichten als hier geschiedt. Het beginsel waarnaar gewerkt wordt is de ge lijktijdige leerlingproef; de leerlingen verrichten twee aan twee tezamen dezelfde proef onder de leiding van den leeraar, doch in innige samenwer king; het is de bedoeling dat de klasse als een geheel de proeven doet, dat men eikaars resultaten hoort, ze vergelijkt en zoo van elkaar leert. Het is een collectieve strijd tegen het onbekende, die tot eenheid van geest opvoedt. Goed waarnemen en juist concludeeren uit de waarneming is voor het leven van hoog belang. Waarnemen leeren, con cludeeren leeren in de wetenschap die uit n wording van waarneming en theorie (conclusie) is voortgekomen, is het doel van dit boekje. Ik begrijp dat in dezen tijd van bewuste onderwijsverslechtering het een kwaad beginnen is, een nieuwe methode aan te bevelen; ik zou kunnen begrijpen dat de stemming van onderwijzer en leeraar wellicht niet geschikt is om iets nieuws in te voeren. Maar ik geloof dat wij, die werken m het onderwijs, de hooge beteekenis van ons werk voor volksontwikkeling en volkswelvaart niet beter kunnen demonstreeren dan door met onze uiterste kracht, tegen drang en druk in, het onderwijs op 'net hoogst mogelijke peil te brengen. Leiding m die richting kan Dr. Minnaerts werk geven. O R N S T E l N