DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND «t t altijd nog heel wat meer geld ter beschikking stelt voor b.v. de oud-strijders die als boeren gekoloniseerd worden, dan de Zionistische Orga nisatie voor eiken kolonist. Hoe dit ook zij, willen de Joden ooit vasten voet krijgen in Palestina, dan moet door Joodsche boeren, het land bebouwd wórden. En het land word t'bebouwd, en goed bebouwd. Als men door de vlakte van Jezreel, déEmek2) zooals zij nu :al in den volksmond heet, naar boven rijdt, naar de bergen langs de kust bij Haïfa, en men ziet achter zich die uitgestrekte welverzorgde landerijen in prachtige rechtafgescheiden vakken onafzien baar zich uitbreiden, rondom bewaakt door den berg Tabor en al die andere breede koepelbergen, en in de vlakte'de kolonies in haar jonge boomaanplantingen verspreid, en alles, zoo ver het oog reikt, van d«'t trotsche rijke landschap is Jopdsch land, door Joodsche boeren oneindig moeizaam bewerkt en vruchtbaar gemaakt dan heeft men niet veel meer te beweren over' communistisch of niet. Het land moét worden vruchtbaar ge maakt, een Joodsche boerenstand moet zich vormen. Overde sociale vormen die daarbij dienen, daarover hebben wij die het niet zelf doen, niet veel in te brengen. Men zal waarschijnlijk wel eerst den weg van het gemeenschappelijk grond bezit kiezen, dien men toch eigenlijk in alle primitieve dorpsgemeenschappen is gegaan. En rijdt men, nu nog, in den oogsttijd dwars door Palestina, zooals ik heb gedaan, dan ziet men in alle Arabische dorpen - die aan primitiviteit niet veel te Wenschen overlaten den gemeenschappelijken oogst op een veldje bij het dorp gereed liggen om primitieverwijze door de gemeen schappelijke kudde gedorscht te worden. J. O R N S T E I N-H O O F I N 1) Pioniers en pioniersters," immigranten landarbeiders. 2) Emek = dal. MEDI SPREEKWOORDEN EN SPREEKWIJZEN De leek heeft zijn weten en ondervinding vast gelegd in spreekwoorden en omdat hij in de juist heid van spreekwoorden gelooft, maakte hij ook het: een spreekwoord, een waar woord. Is dit spreekwoord inderdaad juist, dan zijn doctoren vrij wel overbodige menschen, daar ae leek hem als zoodanig in zijn spreekwoorden be schouwt, waarschijnlijk omdat die zelfde leek daarin toont alles te weten van ziekten, voedings middelen en genotmiddelen. Diet cures more than the lancet" en ,,Use first Dr. Quiet, then Dr. Merriman and Dr. Diet", zoowel als Better wait on the cook than the Doctor" en Better pay the butcher than the doctor" bewijzen meer dan ten volle dat de leek den doctor niet zoo noodig vindt. Hij zegt trouwens ook: A good cook is half a physician." Ook een LatijnsCh spreekwoord, dat vertaald luidt: De arts die voor de genezing van een ziekte den tijd als hulp neemt, doet beter dan hij die daartoe het mes gebruikt", geeft dezelfde ge dachte weer. Dat de leek niet altijd zoo oordeelt, bewijzen de vier gravures van Vianen in het Geschied kundig medisch Museum in het Amsterdamsch Stedelijk Museum. Daarop wordt de doctor achter eenvolgens voorgesteld zoo goed en edel als Christus zelf, als een engel, als een gewoon mensch en als een duivel, n.l. als hij zijn rekening ingediend heeft. Laurillard heeft onder die afbeeldingen het volgend gedichtje geschreven: Als Heiland ingehaald, als engel voorts geprezen Daarna wordt hij een mensch en zal straks duivel wezen, Als zijne rekening moet betaald". Dezelfde gedachte vindt men terug in het Duitsche vers: Der Doktor ist ein weiser Rat; Derselbe drei Gesichter hat; Das eines Engels: Patiënt Erfleht, dass er die Krankheit wend'; Helft er den Kranken aus der Not, Verehrt man ihn wie einen Gott; Kommt er um den verdienten Lohn, Halt man ihn für den Teufel schon". Het Fransche; Heureux est Ie médecin qui est appelésur la déclinaison de la maladie" toont weer niet veel vertrouwen in het kunnen van den doctor. Dan toch heeft zijn weten geen invloed 'meer op den goeden of slechten afloop der ziekte. Een ander Fransch spreekwoord: Les maux terminanten ique font au médecin la nique." over eenkomende met het Engelsche: Diseases ending in ick, give the doctor the kick" zegt speciaal wanneer het weten van den arts voor den patiënt nutteloos is. Er wordt hierbij gedacht aan apoplectique, paralytique, létargique en hectique. In Lean's Collectanea lezen wij dat de leek zijn kennis over een verkoudheid uit in de spreek woorden: A cold must have its course", en Three days to come, three days to stay and three more to go away". In Remedia Amoris van Ovidius krijgt de arts den goeden raad: Principiis obsta: sera medicina paratur Quum mala per longas convaluere moras", d.w.z. be strijd de beginselen der ziekte; de medicijn komt te laat, als de ziekte, doordat men te lang gewacht heeft, reeds voortgewoekerd is." De Franschen zeggen: Les maladies viennent a cheval, retournent a pied," in tegenstelling met geld, doch daarbij geven zij troost met: De grande maladie vient on en grande santé!" Troost geeft ook altijd het: Zoo lang er leven is, is er hoop", overeenkomend met het Latijnsche: ,jSpes vitae cum sole redit". Het weer krijgt ook in spreekwoorden schuld van ziekte en dood: A green winter makes a fat churchyard". De Franschen zeggen: Les jeunes médecins font les cimétières bossus" en vinden dus in dit opzicht eene overeenkomst tusschen jonge doc toren en groene(open) winters. Een troost geeft hier het spreekwoord : Nothing is certain butdeath and taxes". In Hamlet, Act I lezen wij het zelfde: Thou know'st 't is common, all that lives must die, passing through nature to eternity". En Cicero zeide: Omni aetati mors est com munis": de dood is eigen aan iederen leeftijd". En zeer zeker is waar: Better to die quickly than to live sickly," al wil meestal ook de patiënt die ernstig lijdt toch liever zoo blijven leven. Mephisto zeide terecht: Und doch ist nie der Tod ein ganz willkommner Gast!" De leek weet zoo goed, dat onmatigheid scha delijk is, dat men het onbegrijpelijk mag noemen, dat er zooveel onmatige menschen zijn. Hoort maar: Often drunk and seldom sober, falls with the leaves in October". Uit de Hesperides van Herrick is afkomstig: Go to your banquet then, but use delight. So as to rise still with an appetite". en van Sir Philip Sydney: The rules of health and long life are: moderate diet, open air, Easy labour free frotn care". Nog duidelijker is: The glutton digs his gravc with his teeth," evenals: Quick to the feast, quick to the grave" en More people are killed by supper than by the sword". Toen Goethe eens door studenten gehoond werd, omdat hij water bij zijn wijn deed, beantwoordde hij dit met: Wer trinkt nur Wasser, wird stumm, Das zeigen uns im Teich die Fische; Wer trinkt nur Wein, wird dumm, Das zeigen die Herren am Tische; Wer will gesimd und geistreich sein, Mischt immer Wasser mit seinem Wein". Een lichtelijk overdreven Fransch spreekwoord zegt: Qiüest mattre de sa soif est mattre de sa santé". Een aardig spreekwoord is ook: Mnch drinking, little thinking". De Hollanders zeggen: Als de wijn is in den man, is de wijsheid in de kan". In Benham's Book of Quotations vinden wij: Quod in corde sobrii, id in lingua ebrii", hetgeen zeggen wil: wat in het hart van een nuchter man is, ligt op den tong van een bcschonkene. Reeds de légèrement mu zijnde heeft geen geheimen meer. Shakespeare laat in Othello Cassio uitroepen: O God, that men should put an enemy in their mouth to steel away their brains", waarop Jago dan antwoordt: Come, come, good wine is a good familiar creature if it is well used". Daarop komt het inderdaad aan: Well used". Adams zegt het anders: He that drinks well, sleeps well; He that sleeps well, thinks no harm; He that thinks no harm is a good man, Therefore hèthatdrinks much is a good man". De Engelschen die zooveel van ale houden, hebben het spreekwoord: Good ale is meat, drink and cloth". De Duitschers zeggen daar entegen zeer juist: Es trinken tausend sich den Tot, he einer stirbt vor Durstes Not", en ook: lm Becherersaufen mehrals im Meer". In Public Health van Kaye vonden wij het geestige spreekwoord: Beer fills many a bottle and bottle fills many a bier". Rabelais zegt in Gargantua: II y a plus de vieulx ivrognes, qu'il y a de vieulx médecins". De Duitschers hebben daarvoor het spreekwoord : Es gibt mehr alte Weintrinker als alte Aerzte". In de Collectanea van Lean vinden wij nog de goede raadgeving: If you 'd be healthy, happy and stout, Use nothing but water, within and without". Toch is Allan Ramsay's spreekwoord juist: They that drink longest, live longest". De leek uit ook in spreekwoorden zijn waar deering van verschillende voedingsmiddelen. Van kaas zegt een Fransch spreekwoord: Fromage, qui moins en mange est tenu Ie plus sage". Eenander Fransch spreekwoord zegt echter: Pain léger, pesant fromage Devez vous prendre si vous estes sage". Dat de Hollander kaas waardeert, blijkt uit zijn: Hij laat zich de kaas niet van zijn brood nemen". Een Engelsch spreekwoord zegt: A pennyworth of cheese is enough", een ander echter: You rnay eat bread and cheese, till you become hungry again". In een spreekwoord wordt tegen het zeker wel zeldzame misbruik van brood gewaarschuwd: Bad are all surfeits, but physicians call that surfeit took by bread the worst of all". Verscheidene spreekwoorden keeren zich ook tegen versch brood, zoo o.a.: Le pain de nuit grandernent nuit," overeen komende met ons: Nachtbrood is een letsel groot". Tot de waarschuwingen tegen versch brood be hoort ook de aanbeveling van: Pain d'un jour, vin d'un an, farine d'un mois, femme de trente ans". De zooveel brood etende Franschen zeggen: II est comme Ie pain", voor iemand die buiten gewoon goed is, de beste man der wereld. Boter wordt bijzonder geprezen in: Eat butter first, and eat it last And live till a hundred years be past". De leek is van alles op de hoogte, maar hij erkent ook: Tegen den dood is geen kruid ge wassen", het Latijnsche: Contra malum mortis non est medicamen in hortis". De Engelschen zeggen ook nog: Death defies the doctor" en While the doctors consult the patiënt dies," en If the patiënt and the disease go in, then in vain is the physician". Hollandsche medische spreekwoorden zijn er niet veel, maar het: Veel honden zijn des hazen dood" voor een medisch consult, maakt voor den Hollandschen leek het geringe aantal goed. P. J. DE B R u N E PLOOS VAN A M STEL NIEUWE BOEKEN Het Zesde jaarverslag (verslag over 1023) van de vereeniging Hendrick de Keyser" tot behoud van architectonisch- of historisch-belangrijke ge bouwen is verschenen. De secretaris moet zijn ver slag beginnen met de mededeeling, dat ook in het jaar 1923 het werk der vereeniging niet het tast bare succes heeft gehad, dat zich uitspreekt in het verwerven van nieuwe eigendommen. Bij Van Crefeld en Co. te Amsterdam zag het licht: Het boel: Jesaja, tweede gedeelte, vertaald door A. B. Davids, met inleiding en aanteekeningen van den vertaler. De eerste negen en dertig hoofdstukken van het boek Jesaja verschenen in 1917 bij de Mij. voor Goede en goedkoope lectuur onder den titel: Het Boek Jesaja, eerste gedeelte, vertaald door A. B. Davids. HERMAN HEIJERMANS, Joep's Wonderlijke avon turen verscheen'in twefden|druk bij Em. Querido te Amsterdam. In de Soefi-Serie (uitgave A. E. Kluwer te Deventer) is no. 2 verschenen: Het innerlijk leven, een reeks lezingen van Inayat Khan, vertaald . door Marg. Meijboom. Een korte verklaring der methode van Emile Coue door A. de Clercq van Weel is de bij P. N. van Kampen en zoon te Amsterdam verschenen brochure: De praktijk der zclfgenezing en liet onbewuste. H. D. Tjeenk Willink en Zoon te Haarlem gaven nieuwe drukken van Ethische Fragmenten (achtste druk) en Paedagogisclie fragmenten (zevende druk) door Dr. P. H. Ritter. Dr. P. H. Ritter Jr. schreef eene inleidnig voor deze herdrukken, waarin hij een karakterschets geeft van den schrijver en van zijn werk.