16 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2458 FOTOGRAFIE UIT DE LUCHT EN HAAR TOEPASSINGSMOGELIJK HEDEN IN HET HEDEN EN IN DE TOEKOMST 't Vogelvluchtbeeld is van oudsher 'n illusstratiemiddel geweest van veelvuldige toepassing. Om ons tot eigen land te bepalen: reeds in de illustratieve kunst der Middeleeuwen b.v., die overigens uit een perspectief-oogpunt vaak vrij gebrekkig was, nam 't vogelvluchtbeeld 'n voorname plaats in. Talrijke oude prenten, dateerende uit dit tijdvak, weergevende verster kingen of belegerde vestingsteden met haar omgeving in vogelvlucht, zijn voldoende getui genis, hoe reeds destijds de vcgelvluchtteekening werd beschouwd en bij voorkeur werd toegepast daar, waar n enkel beeld 'n sprekend, volledig overzicht moest geven van uitgestrekte terreinen, van de ligging van steden ten opzichte van verkeers- en waterwegen in onderling verband, e.d., zonder hiertoe gebruik te maken van plattegrondteekeningen. Ongetwijfeld dient de horizontale projectie, de gebruikelijke plattegrond of de geografische kaart hetzelfde doel, en is onze moderne samen leving zonder haar gebruik zelfs nauwelijks meer denkbaar, doch zij is a.h.w. zuiver objectief: zij verstrekt weliswaar alle gewenschte situatie gegevens, maar spreekt in geenerlei opzicht tot de verbeelding, en is op zichzelf beschouwd slechts een primitieve wedergave van de werke lijkheid. Deze overweging gaf vermoedelijk reeds des tijds 't aanzijn aan 't vogelvluchtbeeld, dat door alle eeuwen heen de eenmaal ingenomen plaats dank zij zijn bijzondere kwaliteiten, heeft weten te behouden. Deze omstandigheid is te meer kenschetsend, omdat tot voor kort. illustraties-in-vogelvlucht zelden anders te verkrijgen waren dan als producten van de hand van ver beeldingrijke teekenaars, die zich voor de taak geplaatst zagen 'n werkelijkheid uit te beelden, die zij zelf nimmer hadden aanschouwd, zoodat het peil der resultaten noodzakelijkerwijze vaak vrij laag bleef. De ontwikkeling der fotografie sedert 't begin der vorige eeuw, in 't bijzonder de uitvinding der droge broomzilverplaat in 1885, bracht in 't algemeen in de bestaande methoden van uit beeldingstechniek 'n algeheele revolutie. Wel was reeds een pogen in de nieuwe richting mogelijk geworden, en bleef dit streven niet geheel zonder succes; immers reeds in 1808 was 't eerste fotografische vogelvluchtbeeld van Parijs ver vaardigd door Nadar uit 'n vrijen ballon, en werd nadien voor wetenschappelijke en militaire doel einden veelal gebruik gemaakt van fotografische opnamen uit de lucht met behulp van cerfsvolants, of vrije- en kabelballons, doch het op nemen van bepaalde doelen bleef uitreraard bij beide methoden dikwijls 'n bezwaar. Tot de plotselinge zeer snelle ontwikkeling der vliegtuigtechniek in korten tijd ruime perspec tieven opende. Immers reeds onmiddellijk na Augustus 1914 bleek luchtverkenning een schat van informatie te kunnen leveren voor de legerleidingen der strijdende mogendheden. Werden aanvankelijk de verlangde gegevens verkregen uit aanteekeningen van de betrokken waarnemers, aldra werden de opdrachten te veelomvattend, de te verkennen gebieden te uitgestrekt, en een bepaald vertrouwen in een absoluut objectief observatie- en herinneringsvermogen van den waarnemer bleek een te zware eisch. Men zag om naar een betrouwbaar en nauwkeurig regi stratieapparaat ter vastlegging van de verkenning uit vliegtuigen. Luchtfotografie ter illustratie van uitgestrekt grondbezit De Koninklijke Paleizen Het Loo" (Foto K. L. M.) Havenwerken onder constructie: de Vulcaanhaven te VIaardingen (Foto K- L. M.) Een oplossing bracht hier de fotografie. Alf enkele der voornaamste moeilijkheden die hier overwonnen moesten worden noemen wij hier de groote vliegsnelheid, die een snelle verplaatsing van de camera t.o.v. het op te nemen doel met zich brengt, dus een uiterst korten belichtingstijd vor dert, en gebruik van zeer lichtsterke objectieven; den grooten afstand der objecten, waardoor slechts bij aanwending van objectieven met langen brand puntsafstand beelden van voldoende grootte ont staan ; de permanente aanwezigheid van een nevelsluier boven alle objecten. Nemen wij daarbij nog in aanmerking, dat het voorkomen van het aardoppervlak van het gezichtspunt van den luchtfotograaf af nimmer een plastisch beeld levert, a.h.w. alle diepte mist; dat vaak op groote hoogte wordt gewerkt, waar door den invloed der lage temperaturen de gevoeligheid der platenemulsie belangrijk terugloopt ter ondervanging waarvan zelfs electrische verwar mingssystemen voor de platenmagazijnen worden gebruikt zoo behoeft het geen bevreemding te wekken, dat een bevredigende oplossing van deze talrijke optische en technische vraagstukken in hun onderling verband, niet het werk van een oogenblik is geweest. Verder zijn daar alsjnadeelige factoren de groote temperatuurschommelingen, waaraan het fotografisch materieel uitteraard onderhevig is, welk materieel tevens berekend moet zijn voor een ruwe manipulatie der verschillende organen met zwaargehandschoende, door koude onge voelige handen. Ook de onmogelijkheid voor den fotograaf moest in het oog worden gehouden, om bepaalde verrichtingen van het mechanisme op gehoor te controleeren immers het geronk van den vliegtuigmotor maakt dit onmogelijk. Van fotografie uit vliegtuigen kan in het algemeen een tweeledig gebruik worden gemaakt. Ten eerste ter verkrijging van een duidelijk per spectivisch inzicht in het terrein, door ge nclineerde opname (hoekfot-o's of overboord-opnamen), welke uit de hand worden vervaardigd met de camera onder een bepaalden hoek; ten tweede door plaatsing van den optischen as in den ver ticaal, waarbij de camera loodrecht is opgehangen boven een opening in den bodem van het vliegtuig en aldus een horizontale projectie levert van het overvlogen terrein (verticaal-opname). Wordt aldus een bepaald gebied afgevlogen, waarbij met een tevo ren berekende geregelde tusschenruiinte (interval) verticaal-opna men worden vervaardigd, dan kan na samenstelling der componeerende beelden een fotografisch schetsmatig kaartbeeld (sericbeeld) worden verkregen van het afge legde traject. De schaal van dit beeld is, gelijk zonder meer dui delijk zal zijn, omgekeerd evenre dig met de vlieghoogte en recht evenredig met den brandpuntsaf stand van het objectief; de vereischte interval wordt bepaald be halve door de absolute snelheid van het vliegtuig door vlieghoogte, brandpuntsafstand en plaatfor maat. Het zou ons te ver voeren hier een volledige beschrijving te geven van de practische moeilijkheden, welke bij opname en constructie van dergelijke kaartbeelden een rol spelen. Een volkomen zuiver kaartbeeld, zooals o.a. verlangd voor topografische doeleinden, is na correctie, waartoe verschillende uitmuntende systemen bestaan, te bereiken. De groote beteekenis, die het fotografische kaartbeeld in den oorlog verkreeg, en zijn talrijke toepassingsmogelijkheden zoowel voor industrieele als voor exploratiedoeleinden in het heden en in de toekomst, zal den lezer uit het voorgaande voldoende gebleken zijn. Er is zoo doende een groot belang mede gemoeid geweest het fotografisch opname-materieel zooveel mo gelijk te vervolmaken, en de huidige perfectie, die in dit opzicht op het gebied van camera constructie bereikt is, mag alleszins bevredigend genoemd worden: het streven naar een zco-vermogelijk-doorgevoerde nauwkeurigheid in de op name der beelden leidde tot uitnemende systemen, waarbij na bepaalde afstelling alle verrichtingen automatisch worden bewerkstelligd, met gebruik making van een dynamo met electromotor, of van een windturbine ter opwekking van de hiertoe benoodigde energie. Komen wij thans terug op het begrip vogelvluchtteekening, nog dagelijks veelvuldig benoodigd ter uitbeelding van uitgebreide fa briekscomplexen, e.d. men herinnere zich slechts de talrijke briefhoofden en illustratiën van catalogi enz., waarop min of meer gebrekkige afbeeldingen van dezen aard zijn weergegeven ??zoo treedt onmiddellijk in het licht, welk een onmisbaar hulpmiddel van superieure kwaliteiten in dergelijke gevallen de luchtfoto is geworden voor reclame-doeleinden ten behoeve van handel en industrie. Overigens biedt ook in vele gevallen lucht fotografie belangrijke voordeden boven terrestrische fotografie. De luchtfoto immers onder scheidt zich, behalve door een uitnemende scherpte in alle details, door haar overzichtelijk heid in een klein bestek, en door meer: zij vereenigt in zich de eigenschappen van het foto grafische beeld en van den "plattegrond, geeft een betrouwbaar (en niet fantastisch) beeld van de werkelijkheid, in correcte verhoudingen, zonder overdrijving. Hoe vaak treffen wij niet kerken aan, of kasteelen, en gebouwen van historische beteekenis, die dusdanig zijn omgeven door de oorspronkelijke oude omgeving, dat het onmogelijk is den ervaren indruk van den beganen grond af fotografisch vast te leggen: dergelijke bouwwerken komen eerst in alle schoonheid en bekoring tot volkomen recht van het verheven standpunt van den luchtfotograaf, en in dit opzicht is de luchtfoto voor architectonische studiedoeleinden van groote waarde. :" Bij propaganda voor vreemdelingenverkeer levert de luchtopname alle gegevens omtrent de natuurlijke charme van een bepaalde streek, omtrent de amusementsmogclijkhcden en de verkeersverbindingen te land en te water, in een simpel beeld. De hedendaagsche reisgids kan onvolledig genoemd worden, wanneer er niet talrijke luchtfoto's in zijn opgenomen, die den vreemdeling een alleszins duidelijker begrip