DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2464 CHARIVARIA Uit de Haarlemsche bladen: Aan Orest D. Emrik, Secr. van Toonkunst, 2 Sept. 1899?i Sept. 1924. Gij hebt thans vijf en twintig jaar uw stoere krachten Der Maatschappij van Toonkunst onvermoeid gewijd. Gij hebt gearbeid, rustloos, dagen lang en nachten, Gij gaaft uw gansene hart, uw kennis en uw vlijt. Geen zucht naar ijdlen roem vond plaats in uw ge dachten; Wat gij gewrocht hebt, wrocht gij in ootmoedigheid, De liefde voor uw kunst alleen heeft u geleid: U vergenoegt het loon van wie hun plicht betrachten. Sta stil een wijl, en wend den blik naar uw verleden, Staar vrij met welgevallen op uw levensbaan.... Dan wandel rustig door, blijmoedig en tevreden. Maar de gedachte, dat gij eenmaal zoudt verlangen Naar uw verdiende rust, en van ons heen zoudt gaan, Vult ons de ziel van zorg. Want wie zal u vervangen? Charivarius. Het laatste is onjuist. Charivariu; zal hem niet opvolgen. rederijkerskamer! En toch toch laat ik maar eerlijk bekennen, dat ik met zeer sterke emoties van de goeie soort, dit filmwerk heb gezien. Waarom? Ik zal 't probeeren uit te ,,De twee oprichters van de firma Volker, Adriaan Volker, de vader van de thans overledene en Dirk Volker, de vader van zijn ouderen broer zijn onder scheidenlijk in 1903 en in 1890 gestojven." (N. R. C.) Laat ons hopen, dat de andere brocis hun vaiers nog behoucen mogen hebben. ,,De firma Knorr heeft een luchtrem op alle wielen gelijkmatig vervaardigd, die op alle wielen gelijkmatig werkt." (O. H. C). Nu mogen wij er niet langer aan twijfelen. TA.ALVERRIJKING ,,Hij handelt als een niet toerekeningsvatbare." ( Vrijt. Dem.) Afgedacht nog van bijzondere buitenkansjes." (Kotten!.) AANEENLIJMSELS ,,Mars-waarnemingen." (Tel.) De interesse-posities." (Tel.) De onderwijsmogelijkheid." (Hbl) Het Goethe-woord." (Til.) De politie-inspecteur." (Hbl.) HET WEESMEISJE De gewone doorsnee Sommerfrische." (N. R. C.) Hetdoorsneeniveauvanden Nederlandschen werkman." (Nota- Vliegen) HET LEVENDE LIJK Wijlen dr. Anna Croiset van der Kop ontving uit handen van den overleden Tsaar de gouden medaille aan het lint der orde van St. Anna." (Hbl.) De landbouwer Jan Hutten heeft bij de begraafplaats te Harderwijk een kangeroe gevangen. Jammer dat de hond het dier zoo gebeten had dat het eenige uren na de vangst stierf." (Hbl.) Goed gezegd de hond! [ (Met teekeningen voor de Amsterdammer" door den schrijver) DE GROOTE HISTORISCHE FILM «. DE VAL VAN TROJE" Rembrandt Theater. EE ik kan met de beste wil van de we reld niet boos zijn op deze Emelka-heeren, 't Beiersche Filmgezel schap, dat toch de weinig sympathieke vrijmoedigheid had, 't geweldig epos van Ho merus te ver-filmen. Ik weet wel 't idee op zich zelf is monsterach tig : 'n gefotografeerde ,, Ilias" dat is de,, Ero ca" op 'n gramofoon --- dat is de Laókoon" in gekleurd was dat is Oedipus'1 door 'n PA-R i Ik heb vroeger al eens 'n lans gebroken voor de historische film, omdat ze, los van scenario en spel, elementen van lichtaansprekende schoon heid bevat, die 'n welsprekend pleidooi zijn voor haar bestaansrecht. Wat de schmiere en de opera misdreven, door ridders en edellieden uit de Bethaniënstraat voor plaatkoeken kasteelen neer te planten kan de goeie historische film ruim schoots herstellen. Of is 't voor wie oog heeft voor rythme van lijn en beweging geen genot 'n geharnast ruiter met wuivende vederbos door 't wijde landschap te zien trekken? Of den zwierigen jonker door de schilderachtige straatjes van 'n oud stadje? Dit mag nu niet de filmkunst der toekomst zijn, waarover ik in 'n vorig artikel sprak, voorloopig behooren we, dunkt mij, dankbaar te zijn voor de/.e momenten van bescheiden, maar absoluut gezonde acsthetiek in 't platte, banale amusementsleven van ons uitgaand" mcnschdom. En als ik denk aan de Amerikaansche societyf ihns, met hun valschc sentimentaliteit, hun twecdehandsch millionnairs-interieurs, hun krampachtige cabaret-vreugde, hun eeuwige talentvolle danse res" en hun brillantine-Adonissen van 't Valentinotype. . . . dan wend ik me met innig plezier tot deze opeenvolging van wagenremien, zwaardgevechten en an dere hevigheden, al heet ze dan wat euphemistisch de Ilias". De historische film vertoont zich, ruw ge schat, in drie soorten, die elkaar op 't we reldrepertoire nogal on regelmatig afwisselen. Daar is in de eerste plaats de slecht-gespeelde en slecht-verzorgde historische rolprent. Zij is Icelijker, belachelijker en armoediger dan welke andere ook onder haar zusteren en dient zoo snel mogelijk pijnloos afge maakt, 'n Buitengewoon sterk staaltje was 't ridicule on-ding: De Dochter van Keizer Napo leon." De tweede en verreweg talrijkste soort vormen de historische films wier aantrekkelijkheid in de eerste plaats bestaat in hun zorgvuldige en fraaie monteering en mise-en-scene - - terwijl 't spel eerst in de tweede plaats komt en vaak niets te beduiden heeft (?Fridericus Rex"?Weezen der Revolutie" Vrouw van Pharao".) Zoo af en toe veel te weinig helaas wordt de wereld 'n film rijker van de derde soort, die en wat spel en wat regie en wat uiterlijk betreft 'n kunstwerk is. Ze zijn op de vingers af te tellen, jammer genoeg, de/e films. Met Madame Dubarry" L'agonic des aigles", Danton's Dood", Vlam" en nu laatstelijk De oude wet" zijn ze vrijwel bekeken. ' t Spreekt vanzelf, dat er grensgevallen zijn, niet precies bij n der rubrieken onder te brengen. Tot die grensgevallen behoort nu de veelbesproken historische film Helena". De groote verdiensten zijn de uitmuntende regie en monteering met, voorzoover daartoe gelegenheid is, goed spel. Voorzoover daartoe gelegenheid is juist, daar zit 'm de kneep ! Men draait maar niet ongestraft 'n monumentaal klassiek werk als de Ondergang van Troje" in twee avonden af, zonder gevaar te l oopen jachtig, bont en onrustig te worden al zij dadelijk erkend, dat de regie de/.e onvermijde lijke kaleidoscopische eigenschappen nog bewon derenswaardig heeft weten in te perken. Maar er is hier 'n onmiskenbaar teveel". Men beleeft 'n te groot aantal spannende en geweldige gebeur tenissen achter elkaar, die op den duur verbijste rend werken en de toeschouwer is al gauw geneigd (vooral in I) om de oorzaken van al die ruzies en vechtpartijen maar hlaiiw-biaiiw te laten en alleen te genieten van 't over donderende kijkspel. |a ik ben er van overtuigd dat een groot deel van 't publiek al dat geduveljaag met Menelaos, Priamos, Patrokles en hoe /e meer heeten mogen niet meer uit elkaar kan houden en aan 't eind van 't eerste deel alleen nog maar weet, dat men in 't Oude Griekenland heel anders oorlog voer de dan tegenwoordig, dat ze Achilles hest'res als kampioen-zwaargewicht in den ring /miden willen zien en dat Helena 'n drommelsch knap wijfje is. Hiermee is de film van streng-artistiek standpunt bezien natuurlijk veroordeeld ondanks de klassiekepische aureool, waarmee de reclame (neem 't ze kwalijk!) haar omgeeft. Want 't zij opnieuw gezegd: voor de werkelijk artistieke film, zoogoed als voor ieder ander kunstwerk is de eerste voor waarde bezonnenheid, evenwicht, rust! Rust in den opbouw van 't drama, in 't rythme der hande ling, in den gang naar de ontknooping ! Rust in de compositie der beelden, in de verdeeling van licht en donker, in de vulling van 't beeldvlak ! Rust tenslotte in de regie, óók waar 't de beweging van groote volksmassa's geldt en heftige gebeurtenis sen, 't Is nu te begrijpen en tot op zekere hoogte te verontschuldigen, dat de samenstellers deze klassische Ruhe" ('t onderwerp ten spijt) niet bereikten en niet kónden bereiken omdat hier veel te hoog gegrepen werd.'t Beste bewijs is wel, dat zoodra in 't tweede deel de geschiedenis zich begint toe te spitsen op de krijgslist met 't houten paard de eigenlijke ondergang van Troje dus en de gang der gebeurtenissen rustiger en overzichtelijker wordt, 't spel-peil der personages verwonderlijk stijgt. Er wordt zoodoende nog 'n spanning, hoogtepunt en ontknooping bereikt, die verrassen en die niemand, uit 't tamelijk rammelende eerste deel zou verwachten. 't Merkwaardige is tenslotte dat, al moge 't film werk met de onsterfelijke Ilias" alleen den naam gemeen hebben, het toch aan dit hyper-moderne producl dat rolprent" heet, gelukt om in onze nuchtere na-oorlogsche gemoederen zoo af en toe waarlijk-Homerische gevoelens wakker te roepen. 't Verraad en den val van Achilles vervult ons met verlangensnaar wraak en ver gelding, die zcoal niet Christe lijk, dan toch diep - menschelijk zijn ter wijl de strijd en dood van Hek tor (prachtig van compositie enjbelichting!) ^^^ de apotheose is *-^^k ^^^r van 'n manne^y^^^r lijkheid, die ons / ^^T in deze dagen / JP van van Embj! den en Snijders l\_ volkomen /P\.GAM"£MKsOM vreemd is ge worden, maar niettemin onze wonderlijk-atavistische ziel in haar diepste vezelen roert. Na deze bespreking meen ik tot de volgende conclusie te moeten komen: 'n Gaaf kunstwerk is hier niet bereikt maar de film heeft fragmen tarisch zulke prachtige kwaliteiten in spel en uiterlijke verzorging, dat ze zeer zeker 'n vermel ding verdient, 'n Werk, dat tooncelen bevat als de tweekamp van Hektor en Achilles de dood van Aisakos (Bassermann !) 't Paard binnen Troje (tonaliteit-compositie) en vele andere is 'n ver blijdende gebeurtenis. Het injecteert den door modeplaat-stars over voeden bioscoopbezoeker, clandes tien me t schoonheid-tegengif, hetgeen uiterst noodzakelijk is. Wat Homeros betreft nou ja, de groote dichter heeft zich waarschijnlijk al zooveel malen in z'n graf omgekeerd, dat 't niet meer is uit te maken of-ie goed dan wel verkeerd ligt. ALS or: WINTER KOMT!" Tuschinsky. Over de/e film werd zooveel goeds gezegd en geschreven, dat ik half en half spijt kreeg van m'n appointment met de schoone Helena. Toen evenwel de recensent van 'n groot dagblad schreef dat dit ,,'t beste filmwerk is, ooit te Amsterdam vertoond !" (Merkwaardig die treffende gelijke nis van sommige critiekcn met de zuiverste advertentie-lyriek !) was ik niet meer te houden en ben den gefilmden Hutchinson gaan zien. 't Bleek in typisch Angelsaksische magazine-story: vlak, beschaafd, ietwat matjes en rijkelijk sentimenteel 'n werk, dat leeft bij de gratie van Mark Sabre's innemendenglimlach. Zonder het 'n zekere fijnheid te willen betwisten gaat 't toch stellig niet uit boven films als Het oude nest" en Moeder". 'n Consciëntieus behandelde film maar het beste filmwerk ooit te Amsterdam. ... !" Enfin 't is de bioscooprubriek maar! l o H u A A N Kunstzaal De Rietvink" J. A. A. M. VAN ES, WASSENAAR Permanente tentoonstelling van schilderijen.