DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 WOORDEN GESPREKEN TOT LODEWIJK VAN DEYSSEL 'AAN DEN FEESTMA'ALTIJD OP ZJJN ZESTIGSTEN VERJAARDAG Naar de verhalen luiden, moet, toen tijdens de Rembrandt-feesten verschillende schilders n de letterkundige van Deyssel aan de Koningin werden voorgesteld, Professor Quack naar voren zijn geijld, en hebben uitgeroepen: Majesteit, mijnheer Thijm is de grootste schilder van allen, hij schildert met woorden!" Voor de phonographisch en phqtographisch juiste weergave van het geval.sta ik niet in, maar wel hiervoor, dat Quack van Deyssel genoemd heeft: een schilder met woorden. Schilder met woorden. Wie van Deyssels proza kent, acht deze karakteristiek verrassend juist, wie door van Deyssels proza werd heengeleid naar een begrip van zijn diepere beteekenis, acht haar even uiterlijk en onvolledig als geniaal. Want schilderen met woorden beteekent bij van Deyssel meer dan het leven uitbeelden in woord plastiek, van Deyssels plastiek is uiting van een overtuiging die hij geldig maakt in elke daad. De overtuiging van het gebaar. Ja, van het gebaar, de houding, den levensstijl, dat zijn de minst zinledige, dat zijn de allernood zakelijkste waarden in deze dagen van platvloerschheid, gelykmaking en uniformiteit; indien ieder die iets meer is-dan de logge massa, indien elk ernstig mensen die waarden niet verzorgt met de uiterste voorzichtigheid en niet verdedigt met wanhopige hardnekkigheid, dan gaat de geheele beschaving verloren, omdat zij de waarden zijn waarop de beschaving rust. Want wat wil dat zeggen: het gebaar? Het be teekent dat er een onverbreekbaar verband be staat tusschen de geestelijke kern in ons en al onze gedragingen in het uiterlijk leven, tusschen haar en den omgang met onze medemenschen, het beteekent dat de edele mensch voortdurend, zelfs in zijn lichamelijke bewegingen, zich er rekenschap van heeft te geven dat de geest het heele menschelijk leven heeft te doordringen. Indien wij dit bewustzijn niet koesteren met die uiterste zorg, waarin van Deyssel ons is voorge gaan, dan zal het geestelijke de nederlaag lijden in deze wereld van praktisch materialisme, waar de schoonheid aan alle kanten wordt vernietigd, en alle stillere aandacht met gedachtelooze gebaren overvleugeld. Zóó hebben wij, jongeren, uw gebarenspraak, de : philosophie uwer levenshoudingen begrepen, Lode, wijk van Deyssel; als een verdediging van den . geest in onze samenleving, met het sierlijk rapier ? van.het formalisme. En in eene maatschappij die in vormeloosheid en bruutheid dreigt te verzinken, hebben wij uwe vormelijke gedraging als eene opdracht beschouwd, om te blijven strijden, voor de geldigmaking yan het Innerlijk. Uw kunst is meer dan een schildering met . woorden, uw kunst is levensverzinnebeelding, het -onzienlijke kreeg dbor haar gestalte. En onwille, keurig zien wij u nu in n verband met hem, die naast u het moderne denken en leven in Nederland heeft bepaald, omdat bij u beiden een hooger be ginsel de dogmatische overtuiging te boven ging; met Bolland. Tóch, hoe volstrekt verschillend was uw beider verschijning en persoonlijkheid. Bolland. in zijn katheder was een blok lichamelijkheid, zijn woorden waren een hagel van steenen, die de weeke zielen verbrijzelden alvorens de Meester ze ten hemel voerde. Bolland geleek een Pater Redemptorist, die de geheimste gedachtenzonden kende en ophief in de openbaarheid. De leerlingenschare-zat daar ter neer, bevende en tot op haar wezen uitgeschud. Maar dan . . dan gebeurde het wonder. Deze volkomen lichamelijke, breede, donderende reus, ging op in de verijling. Niet alleen de zielen, ook de begrippen werden murw gekneed onder zijn boetseerende handen. Steeds ijler en ongrijpbaarder werd het leven van den geest, de ideeën vervluchtigden tot ijle zeepbellen, de logica' verpuurde tot wezensleven, waaraan geen woord meer verklanking geeft. Maar Gij, van Deyssel, daartegenover. U lezen is aanstonds fn aanraking komen met den geest .en met de ziel. Door uw oog bekeken wordt het onbelangrijkste voorwerp een symbool van God. Wie het Voorrecht had, met u een gesprek te voeren, kwam tot inkeer door de spheer die u omgeeft, door de stille aandacht waarin de waar den van kunst en leven worden afgewogen met teedere nauwkeurigheid. Het eerste bij u is, rust; men treedt binnen in een stille kapel. Maar dan . . in die stilte komt haast onmerkbaar uw gebaar, uw kunstig typeerende volzin, uw gra cieuze ironie. Het aanvankelijk stille en bedacht zame krijgt gestalte, het leven krijgt houding. Niet lost zich het gebarende op in de verijling, zooals bij Bolland, maar het haast niet meer te vatten, het ragfijne zieleleven krijgt vorm, beeldt zich uit in de wereld der zichtbaarheid. Bolland leidde van het woord tot het woordenlooze, Gij leidt van het woordenlooze tot het woord. Ge gevoelt dat wij, jongeren, wij die tot harts tocht voor de literatuur zijn gewekt door uwe eerste, ademloos-gepassioneerde periode, de periode waardoor een wijder publiek u is gaan be wonderen, het eigenlijkst zijn beïnvloed door uw later werk, dat juist de ontwikkeling van uw arbeid en van uw schrijverspersoonlijkheid onze geesten heeft gevormd en onze gezindheden be paald. .Maar er is n centraal oogenblik in uw geestelijk leven, waarin ge met uw eigen persoon hebt doorgemaakt datgene wat in het diepst bewustzijn ligt van hen die na den Nieuwen Gids zijn gekomen/ wat de evolutie der modernste literatuur kenmerkt, en waardoor wij, ook in zoo verre wij misschien af gaan wijken van den Nieuwen Gids, in u de bron vinden van onze be doelingen. Dirk, Coster, die mij als woordvoerder der jongeren aan dezen disch is voorgegaan, heeft er reeds op gewezen, dat er. geene nieuwe gedachte in die jongeren is opgekomen, die niet weer spiegeld ligt in uw werk. Laat mij die opmerking, waarbij ik mij aansluit, verbizonderen. Het centraal moment in uw leven, waarop ge geopenbaard hebt niet langer te willen toeven in schoonen Hoogmoed en Verachting, maar in schoone nederigheid en bewondering, dat is het oogenblik, waarop gij de bedoeling der nieuwste richtingen in onze lite ratuur hebt uitgezegd, waarop gij, de Leider der oude revolutie, de verkondiger zijt geworden van de nieuwe revolutie, die zich voltrekt in ons hart. Hier zijn wij dan en komen tot u aan den disch der geestelijke gemeenschap, met nog iets anders dan onze hulde, met onze belijdenis. Past na een belijdenis een feestdronk? De oude Hellenen wisten hunne onsterfelijken geen hooger eer te bewijzen dan hun te plengen den edelen wijn, die de kleur heeft van het bloed des levens. Laat ons hun voorbeeld volgen en den wijn toe wijden aan hem, die het Gebod der schoonheid heeft uitgesproken en de taak der bezinning heeft gesteld in een tijd die ons alzijdig met het onschoone en liefdelooze bedreigt. De schrijvers die na den Nieuwen Gids komen, stellen den dronk in op Lodewijk van Deyssel. P. H. R i T T E R Jr. JONGENS EN MEISJESBOEKEN C. JOH. KIEVIET, De Woelwater, met teekeningen door Joh. Braakensiek. Amsterdam, Van Holkema en Warendorf. C. Joh. Kieviet heef t allang begrepen, dat voor Hollandsche jongens de beste sporten zijn, die op en in het water worden uitgeoefend. Hij heeft daarvan fijn verteld in het verhaal van de lotge vallen van drie vrienden, die in een mooien motorboot (?De Woelwater") op de Hollandsche wateren hun vacantie doorbrengen. Door dit verhaal heen is geweven de geschiedenis van een belangrijken diefstal, waarbij de ontmaskering van den dief voor een groot gedeelte is te danken aan de passagiers van De Woelwater". Braakensiek teekende daarbij mooie platen. EVA ADAMS, Tusschen de vijftien en achttien. Bandteekening en illustraties van Piet C. Wagner. Leiden, Leidsche uitgevers Mij. De wijze van uitgave van dit boek doet ver moeden, dat de schrijfster en uitgever het hebben bestemd voor jonge meisjes. O.i. is het ? voor deze niet geschikt. Dit is wel jammer, omdat wij maar weinig meisjesboeken hebben die zoo goed geschreven zijn als dit. Behalve de voor naamste figuur denken de in dit boek voorkomende jongens en meisjes (gymnasiasten) aan niet veel anders dan aan scharrelen" en met jongens loopen." En de wijze waarop het bijna sterven door verdrinking van een der jonge meisjes (die na het afgaan" der verloving tusschen deze zeventienjarige en haar negentienjarigen minnaar in het water springt) wordt beschreven, is animeerend voor jeugdige, gevoelige naturen. Het boek zal echter zijn weg wel vinden onder oudere menschen. RESTAURATEUR VAN SCHILDERIJEN C. B. VAN BOHEMEN DEN HAAG J. G. KRAMER, Om de schatten der onoverwinne lijke vloot. Oranje Bibliotheek voor jongens en meisjes. Een boek vol avonturen te water uit den tijd van de Armada, de Spaansche z.g. Onoverwinlijke vloot, die in 1588 zoo goed als geheel vernietigd werd. Het begin van het verhaal brengt ons naar Hoorn, waar allerlei geruchten over de Onover winlijke vloot verbazing, verwondering en vrees verwekken. Geert Janez., de vader van den hoofdpersoon uit het boek, wordt belast met het overbrengen van een brief naar Engeland. Zijn zoon zal hem vergezellen. Door de Spanjaarden worden zij gevangen genomen; allerlei avonturen beleven zij, maar ten slotte komen zij weer in het vader land terug. Die tocht als gevangene van de Spanjaarden leidt tot nieuwe avonturen met den schipper Pikmans, met wien de jongen van Geert Jansz. het goud van de gezonken Spaansche schepen gaat delven. Het boek is vol wederwaardigheden en voor vallen waarin jonge lezers belang stellen. Wins maakte eenige goede illustraties. WILLY PÉTILLON, Lydia's moeilijkheden, Prenten van Netty Heyligers. Amsterdam, Van Holkema en. Warendorf. Deze geschiedenis van de veertienjarige Lydia is uitstekende en prettige lectuur voor jonge meisjes. Lydia gevoelt zich, ten onrechte, veron achtzaamd en achtergesteld bij hare broertjes en zusjes; zij meent, dat alle onaangenaamheden haar door anderen worden aangedaan. Langzamer hand, mede dank zij de opvoeding van hare ver standige, lieve moeder en niettegenstaande het kind gezegend is met een vervelenden, pedanten, sloomen,eigenwijzen vader, komt zij tot het inzicht, dat zij bij zichzelf de oorzaak voor al de verdriete lijkheden moet zorgen. En dan trekken de donkere wolken weg. De schrijfster heeft met talent het gezin, met kinderen van verschillenden leeftijd, geteekend. D. Nodorl. Munt Hallmndm bmmtm tO ootttm ml a m» f LEES HET SUCCESBOEK Hnk is 'n DOOR PAMELA WIJNNE Prijs gebonden in geïllustr. omslag f 2.5O PERSBEOORDEELINGEN: Een snoezig boek over een snoes van een meisje. Haagsche Post. Zonder twijfel is Pamela Wynne" voor bestemd n van de populairste schrijfsters te worden. Bergen op Zoomsche Courant. Een roman van groote bekoring, sterk avontuurlijk en boeiend van de eerste tot de laatste bladzijde. De Standaard. Iedere kooper kans op f 100.?. Verkrijgbaar in den boekhandel, aan de kiosken en bij de uitgevers Van Holkema & Warendorf Amsterdam