No. 2468' DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 Ml GDF05PJ) Concertgebouw: Openingsconcerten. Met een prachtig concert heeft het Concert gebouw zijn seizoen geopend: de dirigent Mengelberg en de violist Kreisler beiden op hun best Het goede begin, dat allen zoo verheugd stemde ?en aan welke verheugenis een nadrukkelijk aange boden krans de gewenschte uitdrukking scheen te .geven, mocht helaas niet voortgezet worden: reeds met het tweede openingsconcert (voor de tweede .serie) kwam de tegenslag: Mengelberg, onverwachts ?ongesteld, zal weer voor eenigen tijd den dirigen tenstaf uit handen moeten geven. Inderdaad, er rust zoo iets als een noodlot op het optreden van JVlengelberg in Nederland. Herdenken wij intusschen met de dankbaarheid, waarmee we vervuld werden, dit eerste, zoo voor treffelijke concert. Is er iemand, die bij het luisteren naar Fritz Kreisler gedacht heeft: daar staat een solist, daar speelt een virtuoos? Het was een concert, dat Kreisler en Mengelberg, gesteund door het orkest, ons gaven. Zulk een zeldzaam hoog peil van solis ten-dom is een ideaal, zooals men het zich vaak ?wenschte en zooals het te zelden bereikt wordt. Twee meesters hebben elkaar verstaan en zij heb ben hun waar jeu divin" (o, Scriabine !) gegeven, waarnaar wij hebben geluisterd. A. KREISLER (met de viool) en DR. P. CRONHEIM, Secretaris van het Concertgeb. Wat moet men van het spel van Kreisler zeggen ? Men kan hem op de vingers kijken, men kan hem zijn techniek, desnoods, afzien: hoe doet hij het? De techniek van Kreisler is bewonderenswaardig, maar zij is voor wat hij ons brengt, voor wat hij voor óns is, feitelijk zonder beteekenisi Kreisler .speelt, maar de techniek doet niets aan onze in?drukken toe, zij wekt nooit in het bijzonder onze bewondering, zijn techniek is inderdaad immateri eel'geworden. Zijn techniek is louter orgaan. De werking van zijn spel heeft Kreisler niet verkregen door al zijn levensdagen met een viool in de handen te loopen, Kreisler is eerst later zich geheel aan het vioolspel gaan wijden: hij hield zich mét me dische studiën bezig, was in Oostenrijkschen dienst officier (hij werd gewond in den oorlog). Hij is vóór alles een mcnscfi geweest, een wezen, dat zich zelf eerst tot Aeolus-harp voor den doorstroom van het leven heeft weten te stemmen. Het lijkt af gezaagd op dergelijke onschatbare waarheden van mensch-zijn te wijzen sinds het al weer, na Mous.sorsky's raadgeving aan de musici meer wandelin gen in de natuur te maken en minder op hun con trapunt te zitten piekeren, mode is geworden ook vioolleerboeken te besluiten met opwekkingen tot wandelen vóór men gaat studeeren. Maar het blijft niettemin een waarheid, die zich in Kreisler nog maals manifesteert, en die hem in alle eenvoud toont als een zingend hart, een ontroerd menschenwezen. Zijn verrukking in zijn spel als hij Mozart speelt is geen vooropgezette verrukking, zij is de verrukking zelf, de echte gezegende blijheid, een voudig, innig, ja vroom. Zijn Mendelsohnspel ik neem Mozart en Mendelsohn, omdat deze ons voor het spel van Kreisler op zijn concert van ver leden Donderdag het naast in het geheugen liggen streeft niet naar verdieping van een muziek die zelf niet verdiept werd door den componist. Het beste deel van Mendelssohn's werk is het werk van den componist van Sommernachtstraum", de Italienische Symphonie" en van de finale van het door Kreisler gespeelde vioolconcert. Deze finale van het vioolconcert werd dan ook een glorie van lijnen en arabesken, een spel, verrukkelijk door vlochten met de orkestlijnen, die Mengelberg er door heen liet vloeien. Dat was een bereiking van samenspel, dat ons onvergetelijk zal blijven. De ontroering van het publiek, die zich uitte in on uitputtelijke toejuichingen, is de grootste triomf geweest, die de beide kunstenaars Mengelberg en Kreisler?die elkaar op het podium omarmden zich hebben kunnen wenschen. Ik zeide reeds: Mengelberg was dien avond op zijn best. Onvergetelijk zal ook voor ons zijn de vertolking, die hij van Schubert's ,,Unvollendete" gaf. Dit werk wekt niet altijd ongemengde ge voelens bij ons en kan soms een zeer wintersche warme-kachel-stemming uitwerken (rnet gevolgen van dien: toeneming van den slaaplust, enz.). Maar de wonderbaarlijke belichting, die Mengelberg's directie op het overbekende liet vallen, maakte het boeiend van de eerste tot de laatste noot. In zulke oogenblikken beseft men wel met ontzag hoe een geniaal dirigent en kunstenaar Mengelberg is. * * Het tweede openingsconcert Zondagmiddag dat nu door ontstentenis van Mengelberg gedirigeerd werd door Ossip Oabrilowitsch die aanvankelijk als solist in het tweede piano-concert van Brahms zou zijn opgetreden kunnen wij gevoegelijk ,,romantischen middag" noemen. Het concert was op zichzelf interessant. Men had gelegenheid te concludeeren, dat de oudere romantici oer muziek genietbaarder zijn dan de nieuwere, Weber en Schumann zich treffender wisten uit te drukken dan Olière en Scriabine, al beschikten deze laatsten over uitgebreidere orkestmiddelen en konden zij de romantische gamma" met eenige nieuwe ge luiden verrijken. In de romantische muziek zonder opschrift blijken bovendien meer echte oneindige" gevoelens zich uit te drukken dan in de latere, die zich aan gevoels-voorstellingen: sirenen (Güre) luttes", volupté", jeu divin" (Scriabine) te buiten gaat en die toch deze gevoelsvoorstellingen in tonen zet volgens de min of meer burgerlijke verhevenheid", waarmee de componisten zich deze gevoelens inbeeldden. Alle instrumenten in het orkest hebben hun taak in deze romantiek en men weet al dadelijk hoe laat het is als de harpen beginnen te ruischen of de trompetten een thema van machtelooze grootheid" inzetten en de ver minderde septiem accoorden en de dalende chro matische toonladder hevige catastrophen hoor baar" zich doen voltrekken. Dit soort romantiek in de muziek heeft al vaak de spotlust gewekt. Leek het geen heiligschennis als we Debussy's spot zich ook aan Beethoven's wellicht minst origineele inval, het vogelconcert in de Scène am Bach" uit de Pastorale Symphonie zien vergrijpen als hij spreekt van de houten nachtegaal en de Zwitsersche koekoek"? (Deze scherts werd vaak tegen Debussy uitgespeeld om te bewijzen, dat hij ze'fs Beethoven verguisde; men vergat dan echter de sublieme bladzijde, die dezelfde Debussy aan Beet hoven's Ode heeft gewijd te lezen). Eerst de moder ne muziek heeft meer het inzicht getoond dat het voor de muziek niet in de eerste plaats zaak is er zich op toe te leggen grootheid", trots", onder gang" enz. zoo verstaanbaar mogelijk uit te druk ken en weet te onderscheiden en in te zien dat er in het innige en eenvoudige adagio uit Mozart's vioolconcert van Donderdagavond meer jeu di vin" schuilt dan in de aldus gehéeten finale van Scriabine's overigens vrij vlot geschreven en goed klinkende 3de symphonie Le divin poème", die Zondagmiddag werd gespeeld. Als een echte zuivere parel was naast al die min of meer sterk gekleurde, valsche edelsteenen het kleine voorspel van Moussorgsky's Khowantchina", dat wel Avondschemer op het Kremlin" als notitie op de partituur draagt, maar niet meer uitdrukt dan een innig stil en stemmig gespeel van tonen, broos verluidend als een klank geworden weefsel van avondrood-stralen. Ossip Qabrilowitsch, de dirigent van het Amerikaansche Detroitorkest was voor ons een nieuwe ling. Hem danken wij ook de kennismaking met Scriabine's symphonie Le divin poème" en een hernieuwing met die van de andere Russische wer ken. Dat deze Rus den Russen het best lagen, zal niet hebben verwonderd. Overigens betoonde Gabrilowitsch zich een dirigent, die veel routine heeft en zakelijk, met entrain hoewel niet met veel originaliteit in zijn opvatting de muziek vertolkt. CONSTANT VAN WESSEM ICORNil VAN6LU/6 DER GEHEELE WOON INRICHTING DEN HAAG NGDRDEINDE JUBILEUM AUG. KIEHL De commissie van huldiging van Aug. Kiehl ter gelegenheid van diens 50-jarig tooneelfeest, stelt zich ten doel den gouden jubilaris een financieel huldeblijk aan te bieden. Bijdragen worden gaarne ingewacht aan het adres van den penningmeester, Dr. M. J. ten Cate, Weesperzijde 8 te Amsterdam. TUNSFOIT Mg. HO l LI H O", Weesperzijde 94, AMSTERDAM Telefoon 51271. Tel.-Adres Transport' VERHUIZINGEN, ook per gesloten auto verhuiswagens met aanhangwagen. Binnen een rayon van 80 Km. bespaart men Hotelkosten. BEHANGERIJ en STOFFEERDERIJ Machinale Stofreiniging. Bewaarplaatsen voor inboedels Rust De dag wordt rijp en rijper, En ik word langzaam stil; Mijn instrument: ik grijp er Maar zelden naar, mijn wil Is nu nog niet gestegen Boven de rust, die zacht Zich tot mij heeft genegen En nog mijn deel verwacht. Maar 'k hoor van ver al zingen De vreugden in mijn hart, De vreugden, die vergingen Toen alles stiller werd. De dag is schier volgroeid en De tijd bijna volbracht: De ontloken uren bloeiden Reeds dezen zomer-nacht! De dag zal morgen gloeien Als rijpe vrucht in mij; De gouden klanken vloeien Nu aan mijn hart voorbij . . ! JAN J. ZELDENTHUIS VRAAGT BEKNOPT PROSPECTUS