No. 2472 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND PEEK & CLOPPENBURG Een mooie gave den in het Natuurpark De Pan ALS DE WIL MAAR GOED IS II Terwijl mijnheer van Nes het landgoed rond kuierde en natuurschoon registreerde, waren zijn jongeren bezig het op te meten met meetketting en theodoliet en zij brachten het allerkeurigst in kaart. Die kaart werd verdeeld in ik weet niet hoeveel kwadraten, en piket paaltjes over het heele terrein gaven nauwkeurig de ligging van elk kwa draat aan. Spoedig kwam nu die kaart vol te staan met roode en blauwe kruis jes en kringetjes en lijnen van allerlei aard. Dat waren de boomen en boschjes, de terreinplooien en geulen, de uitkijkpunten en aankijkpunten die naar het oordeel van den ontwerper behouden behoorden te blijven. Het allereerst kwam daarvoor in aanmerking een stukje van eenige hektaren, dat, op zichzelf beschouwd, een beeld in het klein gaf van het heele land schap: een zandverstuiving, gedeeltelijk vastgelegd met dennenbosch. Een heel stuk zand ligt nog rul en wit, daar rondom heen vormen mossen en korst mossen en luchtige grasjes al een sobere bekleeding, tegen de hellingen en op de heuvels hebben dennen post gevat. Daaronder is er n, die zich verheugt in den eenigszins dubbelzinnigen naam van de Wonderboom." Ik geloof ook niet dat hij ergens in Nederland zijn wedergade zou kunnen vinden en het zou zeker onvergeeflijk zijn indien dit individu, dat in den loop der jaren zoo duidelijk blijken heeft gegeven van onverwoestbare levens kracht, zou moeten vallen terwille van al was het ook de knussigste villa ter wereld, bewoond door de aardigst denkbare familie.'?,<?* Die boom is een epos. Ik hoop nooit te weten te komen, hoe oud hij precies is, want daarvoor zou men hem moeten kappen. Maar hij vertelt ons toch zijn geschiedenis vrij uitvoerig. Langen tijd geleden was deze heuvel vier meter hooger. De rare afgekapte tak, dien ge op de foto tegen de heldere lucht ziet, was destijds een wortel, die streek langs de oppervlakte van den grond. Andere wortels gingen recht omlaag, want dat is zoo der dennen aard dat zij sterke wortelstelsels uitzenden zoowel in horizontale als in verticale richting. Wanneer een oerbank den weg naar het middelpunt der aarde verspert, dan moeten zij zich tot hun schade behelpen met de oppervlakkige wortels alleen. Hier in de Pan blijkt echter tot heel diep de opgestoven zandgrond nog prachtig bruikbaar. Jaren lang heeft ons dennetje rustig gegroeid, zoodat zijn oppervlaktewortel flink dik kon worden. Maar toen is er een tijd van onrust ge komen. De woudbodem werd weg geblazen. Hoe dat zoo kwam, kunnen we slechts gissen: droge jaren, domme kaalslag, misschien een buitengewoon hevige insectenplaag of herhaalde verwoestende stormen. In ieder geval, het terrein naar links, dat nu nog min of meer stuift, kwam bloot te liggen, het dek van mos onder onzen boom ver dween, het zand werd weggeblazen en dra hing het heele oppervlakkige wortelstelsel in de lucht. gelukkig hielden de dieptewortels het uit en bleken zelfs in staat om stammendienst te doen. Dat duurde zoo voort, tot de heuvel twee meter lager was geworden en toen volgde weer een tijdperk van rust, waarin zich weer een horizontaal wortel stelsel kon ontwikkelen, even sterk als het eerste. Daarna herhaalde het geval zich nog eens en daarna weer; wij bevinden ons nu in het tijdperk van de derde afblazing en onze geteisterde boom, die zoo goed zijn beproevingen heef., doorstaan en zoo prachtig heeft getoond, hoe veel kracht en energie in het geduldig plantenlichaatn huist, blijft nu een der belangrijkste bezienswaardigheden van het villapark De Pan en dat in een passende ruime omgeving. Andere boomen hadden een rustiger bestaan, getuige de andere den, waarvan we een foto geven. Deze heeft niets dan voorspoed gekend en verheft zich recht en rijzig meer dan twintig meter hoog, met mooi geschubden, zuiver gereinigden stam. En hij is ook de eenige niet, nog wel dozijnen van de kornuiten hebben meegewerkt bij het tot stand komen van het wegennet. Die wegen moesten de boomen tegelijk zoeken en mijden, zoeken om hun schoonheid toegankelijk te maken, mijden, om hun welzijn te verzekeren. Bovendien moesten die wegen nog aan de vele eischen voldoen, waarvan ik er de vorige week eenige noemde en men zou licht denken dat het idealisme hier de praktijk in den weg zou zitten en dat menige boom toch een stain-den-weg zou blijken te zijn. Dat is machtig meegevallen, ja, die boomen en andere te behouden dingen, hebben aan die wegen juist de deukjes en kreukjes gegeven, die hen behoeden voor verDe Wonderboom in het Natuurpark De Pan kunnen zich deze vrijheidsbeperking gemak kelijk getroosten, want zij krijgen daarvoor het prachtig natuurpark tot hun beschikking en het besef, dat goede smaakvolle Nederlan ders welgevallen hebben aan hun buurtje. Ieder huis krijgt naar een of meer kanten een prachtig uitzicht. Zeer belangrijk is nog de beplanting van de wegen en de vrije terreinen. Daar mag wel iets bij, maar dat gebeurt ook alweer in overeenstemming met het oorspronkelijk landschap. De oevers van het beekje mogen wel versierd worden met varens. Welnu, daar komen dan ook de mooie Dubbelloof varens, Mannetjesvaren en een enkele Koningsvaren, juist zooals die spontaan groeien in dergelijke gebieden bij Oisterwijk. Een waai-of kaphoek komt vol te staan met smalbladige wil genroosjes en waar in de jonge den nen de breedbladige wespenorchis zich nog niet uit zich zelf heeft ge vestigd, daar brengen we een paar pollen van die mooie plant heen. We zijn er zeker van, dat hij er zal gedijen, want hij heeft zwamvlok in den grond noodig en die is hier genoeg, want allerwegen staan de mooiste pad destoelen. Dit onderdeel beplanting" is ook alweer een voorwerp van lief devolle studie, die zich zelfs uit strekt tot het zoeken en aanbevelen van exotische planten voor de villatuinen zelve. Nog eens; 't is te hopen, dat wat hier in De Pan gebeurt even oprecht, uitvoerig, deskundig en liefdevol moge geschieden bij de uitbreiding van onze steden en dorpen, bij het bewoonbaar maken van Nederland. JAC. P. T H ij s s E Vier verdiepingen van wortels, de vierde verdieping zit in den grond, de derde is nog gedeeltelijk actief velendheid. Ge weet wel: het gevoelige lijntje in plaats van de lijn van lineaal of mal of passer. Nu moeten de huizen worden neergezet. De koopers zijn daarin niet geheel vrij, maar moeten zich houden aan verschillende bepalingen. Ver schillende perceelen zullen boomen bevatten waaraan niet geraakt mag worden, ze zijn noodig voor de schoonheid van het geheel. Vooral mag het huis niet weggemoffeld worden tusschen de boomen. Hier en daar in Gelderland ziet ge het nog al eens, hoe men de villa's heeft weggestopt in tamelijk jong dennenbosch, heel onplezierig. Ook wordt goed raad gegeven voor den aanleg van den tuin in de omgeving van het huis, om een harmonisch verband te verzekeren tusschen het kunstwerk en het te behouden natuurschoon. De bewoners ?Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll IIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII l LAAT UW TUIN AANLEGGEN DOOR l UMOERHEIM"! ( DEDEMSVAART ! l 40 Hectaren met | VASTE PLANTEN, ROZEN, I HEESTERS, CONIFEREN, l [ ENZ. | | Levering franco Catalogus gratis l iiiiimiiiiiiiiiiiiiimi i