Historisch Archief 1877-1940
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VÓÓR NEDERLAND
No. 2475
TjybGENGDTEN:
TROTSKY'S LEVENSVRAGEN
l
Is het mogelijk iets nader te komen tot de kennis
van het innerlijk leven in het communistische
Rusland?
Laat ons in allen geval de gelegenheid niet
verzuimen een van de hoofdmannen te hooren, nu
Trotsky zelf, de machtige, zijn ideeën meedeelt
over den weg dien Rusland op moet, wil het zijn
taak vervullen tot de verwezenlijking toe.
Een Engelsche vertaling van zijn hoofdstukken
over Levensvragen, niet lang geleden in het Rus
sisch verschenen, stelt mij daartoe in staat. Het
zal, geloof ik, wijs zijn, wanneer ik Trotsky zelf
zooveel mogelijk aan het woord laat, zonder te
veel moeite te doen om zijn manier van voorstel
ling aan mijn gedachtengang aan te passen.
Hij heeft bij een samenkomst te Moscou met
het Comitévoor communistische propaganda en
eveneens uit eigen waarnemingen een aantal
gegevens verzameld over de ontwikkeling der
ibeschaving op den grondslag der revolutie. Die
revolutie in haar energieke uiting ligt in het ver
leden, ??hij spreekt tot aanhangers, daar
over zal hij bet dus niet hebben. Het is hem vol
doende vast te stellen, eenmaal voor goed en precies
?wat bij de omwenteling werd verkregen.
Het valt onder vier hoofden:
Ie. de dictatuur van het proletariaat, vertegen
woordigd door den arbeiders en boerenstaat onder
de leiding van de Communistenpartij.
. 2e. Het Roode Leger, de krachtige steun der
proletariërs-dictatuur.
3e. De nationalisatie van de voornaamste
middelen der productie, zonder welke de dictatuur
van het proletariaat een leêge vorm zou zijn
geworden.
4e. Het monopolie van den handel met het
buitenland, dat de noodzakelijke voorwaarde is
van het socialistisch staatsgebouw te midden van
een kapitalistische omgeving.
Deze vier, definitief veroverd en onverbiddelijk
vastgehouden, zijn volgens Ttotsky het onwrik
bare kader waarin het revolutionnaire werk zich
heeft geschikt.
Wat volgt?
Wij moeten thans in de eerste plaats leeren
om practisch te werken: accuraat, stipt op tijd
en zoo zuinig mogelijk. Ons goed gedrag,, onze
rechte houding moet spreken in ons werk. in ons
leven en in alle omstandigheden van het leven.
(Trotsky en de Engelsche vertaling maken hier
?gebruik van het woord cultuur: we need culture
in work, men moet niet van mij vragen dat ik
zulke modeuitdrukkingen zal doorgeven nu men
niet meer gewoon is daarbij aan iets zuiver
omschrevens te denken).
De zelfopvoeding van de arbeidende klasse
zal een lange weg zijn; die is niet in een enkelen
slag te voltooien, zooals het, trouwens na voorbe
reiding, bij de revolutie is gegaan. De reden daar
van is de armoede van het Russische proletariaat
aan een klassegeschiedenis en aan klassetradities.
Die heeft geleid tot de snelle revolutionnaire
opvoeding in November, evenals zij aan den ande
ren kant zal bemoeilijken het opbouwende werk
na November. De Russische werkman mist de
meest elementaire begrippen van zindelijkheid,
stiptheid en het nut van kennis, welke de
WestEuropeaan langzaam aan heeft verkregen onder
het bourgeoisrégime.
Geschiedenis, zoo blijkt het, geeft ons niets
gratis, zij verlangt haar volle betaling; en nu ze
ons op het punt van de revolutie een reductie
heeft toegestaan, laat zij ons meer betalen op het
punt van de ontwikkeling. Maar een voordeel
hebben wij er bij, dank zij onze omwenteling. In
den bourgeois-staat, verrijkte de werkman als hij
zijn plicnt deed, den bourgeois, zonder dat dit
in het minst zijn bedoeling was; in den Soviet-staat
daarentegen, of hij het wil of niet, vermeerdert
hij den rijkdom van de arbeidende klasse.
Dat ons proletariaat van jongen datum is en
geen voorouders heeft, moge hiermee duidelijk
zijn geworden; wanneer wij integendeel daarbij
bedenken, wat moet worden verstaan onder
gewoonte en gedrag, dan bemerken wij dat in dit op1
zicht de menschen uit 7ich zelf moeilijk tot verande
ring overgaan. Gewoonte, het spreekt van zelf,
gaat terug tot het verleden, en de theorie van het
leven, zooals het moet zijn, is de werkelijkheid
meestal een tien, ja een honderd jaren vooruit.
Vooral de brutaliteit van het gewone gedrag in
het dagelijksch en huiselijk leven is het
propagandacomitéte Moscou opgevallen. Het heeft
zich ernstig de vraag gesteld hoe de ontbinding
van het huwelijk en van de familiebetrekkingen
moest worden beschouwd.
In de pers heeft men er zich gemakkelijk van
afgemaakt door het feit der ontwrichting van het
gezin aan te zien als een gevolg van den invloed
der bourgeoiszeden op de proletariërs, maar dit
is een veel te eenvoudige oplossing die den kern
van het vraagstuk niet raakt. Dieper moet worden
gezocht, in de,, proletarische familie zelf.
'Natuurlijk zal men in de eerste plaats rekening
houden met de geweldige verschuiving van alle
betrekkingen door den oorlog. Geen mensch, om
zoo te zeggen, is op zijn gewone plaats gebleven;
het is onnoodig uit te werken welke invloed hier
van is uitgegaan op het familieleven. Daarbij
voegt zich, tengevolge van de revolutie, de omkeer
der maatschappelijke orde: stelt u voor de veran
dering te weeg gebracht door den overgang der
werkplaatsen en fabrieken in handen van de
arbeiders, en begrijpt dan nog dat dit alles toch
slechts uitwendig heeft ingewerkt op de diepere
cel van het gezin.
Want het is nog met de oude elementen van het
traditioneele leven dat wij bezig zijn aan de her
vorming die een vernieuwing moet wezen, en wij
moeten verder gaan, een machtige zelfbewuste
inspanning van de geheele arbeidersklasse-wordt
gevraagd om de innerlijke kracht te scheppen die
een organisch verlangen naar een hoogere trap
van ontwikkeling wakker roept.
De ploeg zal heel diep moeten gaan om de zware
aardbrokken in de onderste lagen der ziel op te
werpen en te verplaatsen.
In welke richting zal het gaan?
Politiek hebben wij de gelijkheid van de men
schen door onzen strijd verkregen, in den grond
der zaak is dat niet zulk een moeilijke overwinning
geweest, thans moeten wij vechten voor de
individueele vrijheid van man en vrouw.
Immers dit is het bijzondere van de algemeene
beweging tot ontbinding van het huwelijk en
van het gezin die door zoovelen met verdriet en
angst wordt aangezien, omdat de nieuwe banden
die worden aangeknoopt even voorbijgaand zijn
als de oude en in ieder geval de vrouwen en kinde
ren slachtoffers worden dit is het bijzondere
dat men den toestand, die op het eerste oog
anarchiek en weerzinwekkend is ook van een anderen
kant ais een vooruitgang kan aanzien.
Zoo licht denkt men zich het Communisme als
vernietigend voor de persoonlijkheid van den
mensch, maar dit is een vooroordeel, juist hei
Communisme zal de groote ontwikkeling geven aan
het individueele leven, en in het zoeken van nieuwe
banden en het verwerpen der oude, kan men waar
nemen de kritische keus der persoonlijkheid die
vrijheid wil, het verzet der ziel die zich geen dwang
laat opleggen.
Men mag bij al deze beschouwingen ook niet
vergeten hoe zwaar juist de sociale veranderingen
drukken op de verhouding tusschen man en vrouw
en haar uiteen willen brengen.
Eigenaardig weidt Trotsky op dit punt uit, en
terwijl wij ons hem denken vervuld met plannen
van legerorganisatie, zien wij hem hier gereed om
met typische voorbeelden van grepen uit het
huwelijksleven zijn redeneering plastisch te
illustreeren. Balzac zou pleizier hebben gehad in
zulk een leerling.
Een enkel geval, zooals Trotsky het beschrijft,
breng ik hier over om zijn manier te toonen.
,,De man is een Communist, de vrouw behoort
niet tot de partij. De man leeft geheel in en voor
zijn werk; de vrouw, als voorheen, kijkt alleen om
naar haar huis. De onderlinge betrekking is vreed
zaam, inderdaad gegrond, op een vervreemding die
gewoonte is geworden. Maar het comitévan den
man, de Communistengroep, neemt het besluit
dat hij de ikons bij hem aan de wand hangend zal
verwijderen. Hij vindt dat allernatuurlijkst en is
volmaakt geneigd daaraan gehoor te geven. Voor de
vrouw echter is het een ramp, een onheil. Het kleine
voorval ontsluit den afgrond die man en vrouw
scheidt. De betrekkingen zijn voor goed bedorven.
De familie wordt opgebroken."
Het opbreken der familie is het refrein van zijn
schetsen.
In 't groot mag men dus de ontbinding van het
gezin het conflict noemen tusschen de oude vormen
die hun beteekenis hebben verloren en de nieuwe
die zich willen doen gelden.
De instelling van het burgerlijk huwelijk is daar
om van groot belang geweest; de kerkelijke
wijding is een verouderd aanhangsel geworden;
wie daaraan hecht, toont geen gevoel te hebben
voor wat er in de klasse die tot nieuw leven is
gewekt, wordt geëischt aan zelfdiscipline en eerbied
voor zich zelf. De tragedies, voorvallend in den
huiselijken kring worden dus uitvloeisels van een
leven dat streng gericht houdt over de omstandig
heden waardoor het is bepaald. Het oude hout
wordt gekapt en de spaanders vliegen in de ronde.
Maar van het nieuw opkomende leven wordt het
-ï.' WwisSjBtSv «Ja''1 wXs
.v'iQngers'
Corina
Bonbons
een delicatesse
Bijzonder fijne
smaaK
lot bepaald door 'de houding van het innerlijk
leven en door de waarde en bedoeling die het samen
leven van man en vrouw zullen verkrijgen.
En hier nu vooral mag niet uit het oog worden
verloren dat de toekomstige maatschappij op een
ruimer voet zal zijn ingericht dan de tegenwoordige.
De aanwezigheid van meerder middelen zal maken
dat men grooter ondernemingen kan beproeven
en de vrouw kan bevrijden van veel zorgen die
haar uitsluitend ten deel vallen.
De huishouding van het gezin moet n.l. worden
gesocialiseerd, dat wil zeggen: de voeding,
bewassching, ook de kleeding en het verstelwerk van het
gezin moet groepsgewijs geschieden en evenals de
kinderopvoeding en het onderwijs van de gemeen
schap uitgaan.
Dan pas mag er sprake zijn van gelijkheid en de
band tusschen echtgenooten zal er een wezen van
wederzijdsche gehechtheid. Daardoor vinde hij
zijn innerlijke bevestiging. Hoe zouden wij ook
vooruitgang in het gezinsleven tot stand kunnen
brengen, wanneer wij niet begonnen den levensstan
daard der leden van het gezin te verhoogen !
Maar er valt geen denken aan dat enkel door
uitbreiding onzer middelen deze trap bereikt zal
worden. De verandering zal een langdurige harde
inspanning kosten. Een deel van den weg zou
bekort worden, wanneer de beter gestelde familie
groepen het voorbeeld gaven en probeerden in
richtingen te treffen die het beoogde nabij kwamen.
Want van hoogerhand en door een bureaucratie
kan geen echte beweging uitgaan, het moeten de
modellen zijn die prikkelen.
Hebben wij niet genoeg te lijden gehad in de
eerste tijden van mooie theoriën, door
straatwelsprekendheid aangeprezen ! Wij moeten leeren
werken, en om het gezinsleven te bevredigen
moeten wij eerst de geschikte huizen bouwen.
W' G. C. B Y V A N C K
BATENBURG & FOLMER
(Q. W. FOLMER)
DEN HAAG,HUYQENSPARK22
SPECIALITEIT:
BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS
MET SAFE-INRICHTINQ.
VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE
INTERNATIONALE TRANSPORTEN
NETBOEK
VANDEWEEK
BUIKJE
DOOR
HENRI BÉRAUD
Bekroond met den PRIX GONCOURT
Geaut. vert. uit het Fransch van
CHR. MORESCO?BRANTS
Geïll. omslag in drie-kleurendruk
Prijs, in prachtb., f2.50
Ultgiv» vin VAIHOLKEIIA i «AlEIDOIF.A'dim