DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VÓÓR NEDERLAND No. 2475 TjybGENGDTEN: TROTSKY'S LEVENSVRAGEN l Is het mogelijk iets nader te komen tot de kennis van het innerlijk leven in het communistische Rusland? Laat ons in allen geval de gelegenheid niet verzuimen een van de hoofdmannen te hooren, nu Trotsky zelf, de machtige, zijn ideeën meedeelt over den weg dien Rusland op moet, wil het zijn taak vervullen tot de verwezenlijking toe. Een Engelsche vertaling van zijn hoofdstukken over Levensvragen, niet lang geleden in het Rus sisch verschenen, stelt mij daartoe in staat. Het zal, geloof ik, wijs zijn, wanneer ik Trotsky zelf zooveel mogelijk aan het woord laat, zonder te veel moeite te doen om zijn manier van voorstel ling aan mijn gedachtengang aan te passen. Hij heeft bij een samenkomst te Moscou met het Comitévoor communistische propaganda en eveneens uit eigen waarnemingen een aantal gegevens verzameld over de ontwikkeling der ibeschaving op den grondslag der revolutie. Die revolutie in haar energieke uiting ligt in het ver leden, ??hij spreekt tot aanhangers, daar over zal hij bet dus niet hebben. Het is hem vol doende vast te stellen, eenmaal voor goed en precies ?wat bij de omwenteling werd verkregen. Het valt onder vier hoofden: Ie. de dictatuur van het proletariaat, vertegen woordigd door den arbeiders en boerenstaat onder de leiding van de Communistenpartij. . 2e. Het Roode Leger, de krachtige steun der proletariërs-dictatuur. 3e. De nationalisatie van de voornaamste middelen der productie, zonder welke de dictatuur van het proletariaat een leêge vorm zou zijn geworden. 4e. Het monopolie van den handel met het buitenland, dat de noodzakelijke voorwaarde is van het socialistisch staatsgebouw te midden van een kapitalistische omgeving. Deze vier, definitief veroverd en onverbiddelijk vastgehouden, zijn volgens Ttotsky het onwrik bare kader waarin het revolutionnaire werk zich heeft geschikt. Wat volgt? Wij moeten thans in de eerste plaats leeren om practisch te werken: accuraat, stipt op tijd en zoo zuinig mogelijk. Ons goed gedrag,, onze rechte houding moet spreken in ons werk. in ons leven en in alle omstandigheden van het leven. (Trotsky en de Engelsche vertaling maken hier ?gebruik van het woord cultuur: we need culture in work, men moet niet van mij vragen dat ik zulke modeuitdrukkingen zal doorgeven nu men niet meer gewoon is daarbij aan iets zuiver omschrevens te denken). De zelfopvoeding van de arbeidende klasse zal een lange weg zijn; die is niet in een enkelen slag te voltooien, zooals het, trouwens na voorbe reiding, bij de revolutie is gegaan. De reden daar van is de armoede van het Russische proletariaat aan een klassegeschiedenis en aan klassetradities. Die heeft geleid tot de snelle revolutionnaire opvoeding in November, evenals zij aan den ande ren kant zal bemoeilijken het opbouwende werk na November. De Russische werkman mist de meest elementaire begrippen van zindelijkheid, stiptheid en het nut van kennis, welke de WestEuropeaan langzaam aan heeft verkregen onder het bourgeoisrégime. Geschiedenis, zoo blijkt het, geeft ons niets gratis, zij verlangt haar volle betaling; en nu ze ons op het punt van de revolutie een reductie heeft toegestaan, laat zij ons meer betalen op het punt van de ontwikkeling. Maar een voordeel hebben wij er bij, dank zij onze omwenteling. In den bourgeois-staat, verrijkte de werkman als hij zijn plicnt deed, den bourgeois, zonder dat dit in het minst zijn bedoeling was; in den Soviet-staat daarentegen, of hij het wil of niet, vermeerdert hij den rijkdom van de arbeidende klasse. Dat ons proletariaat van jongen datum is en geen voorouders heeft, moge hiermee duidelijk zijn geworden; wanneer wij integendeel daarbij bedenken, wat moet worden verstaan onder gewoonte en gedrag, dan bemerken wij dat in dit op1 zicht de menschen uit 7ich zelf moeilijk tot verande ring overgaan. Gewoonte, het spreekt van zelf, gaat terug tot het verleden, en de theorie van het leven, zooals het moet zijn, is de werkelijkheid meestal een tien, ja een honderd jaren vooruit. Vooral de brutaliteit van het gewone gedrag in het dagelijksch en huiselijk leven is het propagandacomitéte Moscou opgevallen. Het heeft zich ernstig de vraag gesteld hoe de ontbinding van het huwelijk en van de familiebetrekkingen moest worden beschouwd. In de pers heeft men er zich gemakkelijk van afgemaakt door het feit der ontwrichting van het gezin aan te zien als een gevolg van den invloed der bourgeoiszeden op de proletariërs, maar dit is een veel te eenvoudige oplossing die den kern van het vraagstuk niet raakt. Dieper moet worden gezocht, in de,, proletarische familie zelf. 'Natuurlijk zal men in de eerste plaats rekening houden met de geweldige verschuiving van alle betrekkingen door den oorlog. Geen mensch, om zoo te zeggen, is op zijn gewone plaats gebleven; het is onnoodig uit te werken welke invloed hier van is uitgegaan op het familieleven. Daarbij voegt zich, tengevolge van de revolutie, de omkeer der maatschappelijke orde: stelt u voor de veran dering te weeg gebracht door den overgang der werkplaatsen en fabrieken in handen van de arbeiders, en begrijpt dan nog dat dit alles toch slechts uitwendig heeft ingewerkt op de diepere cel van het gezin. Want het is nog met de oude elementen van het traditioneele leven dat wij bezig zijn aan de her vorming die een vernieuwing moet wezen, en wij moeten verder gaan, een machtige zelfbewuste inspanning van de geheele arbeidersklasse-wordt gevraagd om de innerlijke kracht te scheppen die een organisch verlangen naar een hoogere trap van ontwikkeling wakker roept. De ploeg zal heel diep moeten gaan om de zware aardbrokken in de onderste lagen der ziel op te werpen en te verplaatsen. In welke richting zal het gaan? Politiek hebben wij de gelijkheid van de men schen door onzen strijd verkregen, in den grond der zaak is dat niet zulk een moeilijke overwinning geweest, thans moeten wij vechten voor de individueele vrijheid van man en vrouw. Immers dit is het bijzondere van de algemeene beweging tot ontbinding van het huwelijk en van het gezin die door zoovelen met verdriet en angst wordt aangezien, omdat de nieuwe banden die worden aangeknoopt even voorbijgaand zijn als de oude en in ieder geval de vrouwen en kinde ren slachtoffers worden dit is het bijzondere dat men den toestand, die op het eerste oog anarchiek en weerzinwekkend is ook van een anderen kant ais een vooruitgang kan aanzien. Zoo licht denkt men zich het Communisme als vernietigend voor de persoonlijkheid van den mensch, maar dit is een vooroordeel, juist hei Communisme zal de groote ontwikkeling geven aan het individueele leven, en in het zoeken van nieuwe banden en het verwerpen der oude, kan men waar nemen de kritische keus der persoonlijkheid die vrijheid wil, het verzet der ziel die zich geen dwang laat opleggen. Men mag bij al deze beschouwingen ook niet vergeten hoe zwaar juist de sociale veranderingen drukken op de verhouding tusschen man en vrouw en haar uiteen willen brengen. Eigenaardig weidt Trotsky op dit punt uit, en terwijl wij ons hem denken vervuld met plannen van legerorganisatie, zien wij hem hier gereed om met typische voorbeelden van grepen uit het huwelijksleven zijn redeneering plastisch te illustreeren. Balzac zou pleizier hebben gehad in zulk een leerling. Een enkel geval, zooals Trotsky het beschrijft, breng ik hier over om zijn manier te toonen. ,,De man is een Communist, de vrouw behoort niet tot de partij. De man leeft geheel in en voor zijn werk; de vrouw, als voorheen, kijkt alleen om naar haar huis. De onderlinge betrekking is vreed zaam, inderdaad gegrond, op een vervreemding die gewoonte is geworden. Maar het comitévan den man, de Communistengroep, neemt het besluit dat hij de ikons bij hem aan de wand hangend zal verwijderen. Hij vindt dat allernatuurlijkst en is volmaakt geneigd daaraan gehoor te geven. Voor de vrouw echter is het een ramp, een onheil. Het kleine voorval ontsluit den afgrond die man en vrouw scheidt. De betrekkingen zijn voor goed bedorven. De familie wordt opgebroken." Het opbreken der familie is het refrein van zijn schetsen. In 't groot mag men dus de ontbinding van het gezin het conflict noemen tusschen de oude vormen die hun beteekenis hebben verloren en de nieuwe die zich willen doen gelden. De instelling van het burgerlijk huwelijk is daar om van groot belang geweest; de kerkelijke wijding is een verouderd aanhangsel geworden; wie daaraan hecht, toont geen gevoel te hebben voor wat er in de klasse die tot nieuw leven is gewekt, wordt geëischt aan zelfdiscipline en eerbied voor zich zelf. De tragedies, voorvallend in den huiselijken kring worden dus uitvloeisels van een leven dat streng gericht houdt over de omstandig heden waardoor het is bepaald. Het oude hout wordt gekapt en de spaanders vliegen in de ronde. Maar van het nieuw opkomende leven wordt het -ï.' WwisSjBtSv «Ja''1 wXs .v'iQngers' Corina Bonbons een delicatesse Bijzonder fijne smaaK lot bepaald door 'de houding van het innerlijk leven en door de waarde en bedoeling die het samen leven van man en vrouw zullen verkrijgen. En hier nu vooral mag niet uit het oog worden verloren dat de toekomstige maatschappij op een ruimer voet zal zijn ingericht dan de tegenwoordige. De aanwezigheid van meerder middelen zal maken dat men grooter ondernemingen kan beproeven en de vrouw kan bevrijden van veel zorgen die haar uitsluitend ten deel vallen. De huishouding van het gezin moet n.l. worden gesocialiseerd, dat wil zeggen: de voeding, bewassching, ook de kleeding en het verstelwerk van het gezin moet groepsgewijs geschieden en evenals de kinderopvoeding en het onderwijs van de gemeen schap uitgaan. Dan pas mag er sprake zijn van gelijkheid en de band tusschen echtgenooten zal er een wezen van wederzijdsche gehechtheid. Daardoor vinde hij zijn innerlijke bevestiging. Hoe zouden wij ook vooruitgang in het gezinsleven tot stand kunnen brengen, wanneer wij niet begonnen den levensstan daard der leden van het gezin te verhoogen ! Maar er valt geen denken aan dat enkel door uitbreiding onzer middelen deze trap bereikt zal worden. De verandering zal een langdurige harde inspanning kosten. Een deel van den weg zou bekort worden, wanneer de beter gestelde familie groepen het voorbeeld gaven en probeerden in richtingen te treffen die het beoogde nabij kwamen. Want van hoogerhand en door een bureaucratie kan geen echte beweging uitgaan, het moeten de modellen zijn die prikkelen. Hebben wij niet genoeg te lijden gehad in de eerste tijden van mooie theoriën, door straatwelsprekendheid aangeprezen ! Wij moeten leeren werken, en om het gezinsleven te bevredigen moeten wij eerst de geschikte huizen bouwen. W' G. C. B Y V A N C K BATENBURG & FOLMER (Q. W. FOLMER) DEN HAAG,HUYQENSPARK22 SPECIALITEIT: BERGPLAATSEN VOOR INBOEDELS MET SAFE-INRICHTINQ. VERHUIZINGEN ONDER GARANTIE INTERNATIONALE TRANSPORTEN NETBOEK VANDEWEEK BUIKJE DOOR HENRI BÉRAUD Bekroond met den PRIX GONCOURT Geaut. vert. uit het Fransch van CHR. MORESCO?BRANTS Geïll. omslag in drie-kleurendruk Prijs, in prachtb., f2.50 Ultgiv» vin VAIHOLKEIIA i «AlEIDOIF.A'dim