DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No; 2476 ' t l Zooeven verschenen: KAREL WASCH OPVOEDERS Bijdrage tot de kennis van Burgerschoolleeraren Dit de Gedenkschriften van Hans Heldring Prijs ingen. f2.40; geb. f2.90 Uitgave E M. Q U E RIDO - A'dam Clichés Van Leer AMSTERDAM Abonneert u op DE VROUW EN HAAR Bafllustraerd Maandblad ondar Redactie van Mej. E. M. R08GE. Prijj par Jaargang f 10,?fr. p. post f 10,70 hij do uttgovorm VAM HOLKEMA * WAREHDORF, AMSTERDAM DE AMSTERDAMMER j Weekblad voor Nederland; kost slechts f 3.?per kwartaal of f 10.?per jaar bij vooruitbetaling. 1NEEIUNDS VOLKSLEVEN' het eerste groote populaire werk over de Nederlandsche folklore, geschre ven door den bekenden deskundige op dit gebied, den Heer D. J. v. D. VEN, is in prijs verlaagd, zoodat het nu verkrijgbaar is: ingenaaid / 11. gebonden in linnen stempclband ? 15.?en gebonden in leer/30.?. Wij vertrouwen, dat zeer velen, wien het boek tot nu toe te duur was, deze gelegenheid zullen aangrijpen, om dit door en door Nederlandsche werk te koopen. Een uitvoerig prospectus zenden wij gaarne op aanvrage. Vraagt Uw boekhandelaar Neerlands Volksleven ter inzage. N. V. UITG.-MIJ. EN BOEKH. l v hP.M.WINK.ZALT-BOMMEL JML I a TJ L TJ z E Dr. W. VAN BEMMELEN PHANTASTISCH SUGGESTIEF SPANNEND f 2.30 Gebonden f 2.90 UITG.-MIJ ELSEVIER", A'DAM V E IR, L E 2sT DE INTERNATIONALE PUZZLB Eind November 1924. Engelsche staatslieden, wanneer we de zaken eens van wat meer algemeenen kant dan gewoon lijk bezien, stellen soms de vraag of de Britsche methoden van bestuur over andere rassen, wel de succesvolste zijn, wanneer het betreft zoo genaamd half beschaafde" volken. Is, hoort men dan opperen, de Franschman daarin niet gelukki ger? Terwijl de Britsche methoden zich steeds uitstekend hebben betoond wanneer het geheel primitieve volken betreft, heeft het Fransche beleid nu bijvoorbeeld in Algiers, in Marokko, en weer in Syriëmisschien tot gemakkelijker resul taten geleid dan het Engelsche, dat in Indië, in Arabië, en nu weer in Egypte, met groote moeilijk heden van oplevende beschavingen worstelt. De Franschen hebben het gemak van de assimilatie, de verbroedering. De Engelschen houden het bij den afstand, de scheiding, tegenover den pupil. Het Egyptische incident geeft een teekenend staaltje van de uitkomsten van 't Britsche beleid. In den Soedan, het land van den Boven-Nijl, met zijn onontwikkelde negerbevolking, is het Engel sche bestuur zeer populair en heeft het wonderen van administratie verricht. Op dit werk is Enge land trotsch, en het zou geheel tegen zijn nationalen geest ingaan, dit deel van de wereld los te laten, over te laten aan leiding van de jonge Egyptische generatie. Die jonge Egyptische generatie zelve echter is met groote vinnigheid op de Britsche traditie gebeten. Engeland staat er voor ge lijke problemen als in Ierland het geval is ge weest. In Maart 1922 heeft Groot-Britanniëde onafhankelijkheid van Egypte afgekondigd, waar bij het zich evenwel als van ouds en tot nadere regeling de militaire defensie, de bescherming van vreemdelingen en minderheden, en het bestuur van den Soedan heeft voorbehouden. Wat de groote vraagstukken betreft, die samenhangen met de heerschappij over de landengte van Suez, en over het gebied van den Boven-Nijl, is dus de oude Britsche positie gebleven. De inwendige zelfstan digheid is dientengevolge zeer gematigd. Engeland heeft het jonge Egypte bij lange na niet de geheel vrije vlucht gegeven. Het kon zich vooral beroepen op de ervaring, dat al te moderne vrijlating gemeenlijk slechts op inmenging en intriges van andere mogendheden uitloopt. Het voorbeeld van jong Turkije, met den in Berlijn indertijd zoo aangehaalder! n ver Pachao is sprekend geweest. De constitutionalisten te Konstantinopel hadden slechts den Engelschen invloed verdreven om zich des te meer blindelings te werpen in de armen van de Duitsche toenadering. In Turkije is eerst nu, na den oorlog, een wezenlijke nationale onafhankelijkheid ontstaan; en het is opmerkelijk, in het voorbijgaan aan te teekenen dat deze onafhankelijkheid juist in de laatste dagen nog normaler vormen is gaan aannemen. Het uitbundige nationalisme waarmede Kemal en Ismet Pascha Turkije hadden gered en de Natio nale Vergadering te Angora in het leven geroepen, heeft nu met Ismet's aftreden plaats gemaakt voor het meer Europeesch-parlementairjgezinde stelsel van Fethi Bey; en men kan 't hoopvolle teeken waarnemen, dat onder zijn bezadigd be leid Turkije meer en meer een geschikt" lid van 't statenstelsel worden zal. Het eindpunt van een eeuw van strubbeling. Zal het met Egypte eenmaal ook zoo gaan? Er zijn er, die van de staatkundige toekomst der Egyptenaren zelve niet veel verwachten. En in elk geval staat 't met Engeland nu voor het conflict. De Sirdar op Egyptisch grondgebied vermoord; Britsch ultimatum; prestige kwestie; nationalistische gevoeligheid aan den anderen kant; militaire machtmaatregelen. Engeland is zóó sterk, dat in de Egyptische zaak hevige uit barstingen wel voorkomen zullen worden. En of eenige andere mogendheid intervenieeren, of Egypte zelf den Volkenbond inroepen zou? Deze en gene haalt allicht het voorbeeld van Korfoe aan, een jaar geleden, toen Engeland zelf Italië, door middel van den Volkenbond, gedwongen heeft nzijdige krachtmaatregelen op te geven. 't Verschil in positie is, dat Egypte tegenover Engeland nog niet als een geheel onafhankelijke mogendheid staat. Engeland heeft zichzelf een recht van interventie voorbehouden, en da' van anderen afgewezen. Frankrijk rekent zich blijkbaar door de regeling van 1904, nasleep van Fashoda, verplicht zich te onthouden. Doch Egypte is niet temin in het bezit van een internationaal erkende positie en zal die willen doen gelden. Er is dus niet weinig kans althans op een begin van internatio naai geschil. Er zouden met name voor Italië, voor Mussolini die juist weer steviger in den zadel is gezet ook in Italiëschijnt men ondanks alle oppositie in de eerste plaats geregeerd te willen worden redenen zijn om nrr de beschermende rol te spelen. Maar Italiëheeft zelf juist na Javornina de theorie verkondigd waarop nu Engeland zich beroept: dat groote mogendheden soms het belang van de algemeene rust kunnen die nen en ernstiger conflict verhoederr, door ondeu gende of ongeordende kleinere staten met gematig den dwang tot de orde te roepen. Ook hier ligt stof voor discussie, die de Engelsche regeering echter, gezien haar bijzondere positie, niet licht op internationaal terrein zal laten over slaan. De Engelsche regeering heeft nog een andere internationale discussie voorhands ter zijde gezet: die over de Ontwapeningsconferentie van den Volkenbond, en het Protokol van (ïenève. Op dit stuk evenwel rnag tegen misverstaan worden gewaarschuwd. Dat het nieuwe Kabinet op uitstel van de besprekingen heeft aangedrongen, behoort blijkbaar allerminst te worden opgevat, zooals reeds sommige kwaadwillige stemmen 't hebben voorgesteld, als een zich onttrekken aan de actie van den Volkenhond irr dezen. Meir mag trou wens vragen of eene regeering irr Engeland, dat zóó op publieke opinie leeft, dat aan zou kunnen, al wilde zij het. 't Is evenwel duidelijk dat het kabinet Baldwin irret twee elementen te rekenen heeft: ten eerste met ministers in zijn eigen midden, waaronder Lord Birkenhead en zijn aanhang, die tot dusverre sterk tegen de Volkenhorids» act ie'zijn" geweest. Ten" t weede'met de staatslieden der dominions". In het Britsche Rijk wordt altijd veel gewicht gehecht aan geleidelijke over tuigingvan het doordringen van inzicht. Men zoekt dit liever, dan opleggen of overstemmen. In deze richting wil thans blijkbaar ook Baldwin werkzaam zijn. Het zal wat tijd kosten, misschien meer tijd dan menigeen wenschen zou. Er zullen misschien ingrijpende veranderingen of aanvul lingen worden ontworpen. Maar een zich onttrek ken aan de collectieve actie, door Engeland, hoeft niet te worden gevreesd. Intusschen blijkt wel, hoe ook Mac Donald een fout gemaakt heeft, toen hij de ontwapeningsen arbitragezaak te Oenève tot een punt voor zijn partij trachtte te maken. Dat heeft Wilson indertijd met den Volkenbond zelf gedaan, en het bracht zijn geliefde kind een nauwelijks te over komen wonde toe. Had Mac Donald in Uenève Engeland minder mager en eenzijdig doen ver tegenwoordigen, door een waarlijk nationale dele gatie, dan zou de goede zaak nu misschien sterker er voor staarr. En het is maar gelukkig, dat de Engelsche conservatieven redelijker en beheerschter zijn, dan de Amerikaansche Republikeinen. Intusschen sprekerr ook die nrr weer zelve van internationale ontwapeningsactie, van hun kant. Het is de vraag of dit inderdaad, op 't gebied van landlegers, iets zou kunnen opleveren. De vlootbeperking te Washington was een natuurlijk iets, orrrdat de conferentie daar feitelijk eerr marchandeeren tusschen Groot-Brittanniëen de Unie, over de beperking van v!ootpr<;grams worden moest. Doch dit gedaan zijnde, is het vraagstuk te ingewikkeld, en te Europcesch, om er van ec'iien Coolidge veel steun op te kunnen verwachten. Het blijft waarschijnlijk meer op het gebied van 't politieke trompetgeschal. Frankrijk heeft Jaurës naar het Pantheon gedragen. In de eerste plaats een politieke, een partijbetooging. Met veel bewondering voor den gestorven tribuun kan men toch twijfelen aatr 't recht om hem in de nationalen tempel te begraven. De radicaal-socialistische meerderheid heeft zich willen nranifesteeren : ik ben er, ik kan wat ik wi', Men moet afwachten, hoe zij ook verder haar wil in daden zal kunnen omzetten. Op 't gebied der financiën staat Frankrijk stellig nog voor groote problemen. Maar van 'f gezichtspunt der internationale staatkunde is de eer aan Jaurës bewezen in elk geval zeer geruststellend. Jaurès is een machtige vredesfiguur geweest. Hij heeft vóór het jaar van zijn dood, 1914, gesproken van toenadering tusschen de volken, over verplichte arbitrage en gemeenschappelijke vredesbewaring, op een wijze die eerst thans geheel aan de orde van den dag is. De maniie<t:itie te zijner eere is zeker een manifestatie van Fnmkrijks vredeswil. B K A N [> \ >< l S JAC URLUS HAVANA 12 CENTS SIGAAR Vraagt monster n et ;.dres v;in L" w winkelier bij FLEVO UTRECHT 4 EÏji T