DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2476 PEEK& CLOPPENBURG w %m IKRQD KOSMOS POPULAIR 6 rfj mm. MAfiEEHAL HIEL RoTI-lSCMILDÖct 2.5O n 2 z 'o ~tfSS/SSSS,Ss,,,sf,fsfssrff%%%%W%ffi^%%%Zr f VANJCHAICKT ! MEUBELTRANSPORT-MT BERGPLAATSEN v. INBOEDELS BINNEN-EN BUITENLANDJCH j TRANSPORTEN j j OVERBRENGEN \ V.MEUBILAIR OOK PER AUTO TAPISSIEBE BOOTM5TPAAT UTRECHT. TEL 163 Leverbaar met zeer ruime 6-pers. koetswerken Coupélimousine Conduite inférieure Landaulet limousine / 8OOO.- / 900O.~ f 10100. J UONARD LANG, AMSTERuAM OVERWEGINGEN BRIEF VAN USBEK AAN IBBEN, TE ISPAHAN, Mijn bet-over-overgrootvader Usbek, waarde Ibben, werd in het werelddeel der Roemi's rond geleid door den Frank die naderhand, zooals ge weet, de briefwisseling van ons beider voorvaders heeft uitgegeven; maar deze raadsman weigerde hem ook naar Bataviëte vergezellen. De Bataven", zeide hij met eenige overdrijving, zijn gierig aards, gauwdieven en oplichters; hun hersens kunnen slechts met hevige slagen in beweging gebracht worden, en zij zien niet dan bij een ver blindend licht". Des te meer zal het mijn vriend Ibben belang inboezemen, eenige indrukken te vernemen die de Usbek van tegenwoordig opdeed in die vochtige streek van het Noorden, welker beschrijving aan den Ibben, die nu twee eeuwen geleden, ver van het land der rozen, rondzwierf in Europa, moest worden onthouden. Vroolijk is het leven, althans het openbare, er niet. In de hoofdsteden is het gezamenlijkdansen, in de plattelandsplaatsen bovendien het vrijen en vloeken verboden. Verboden is ook het betreden van het eenig natuurschoon dat de Bataven bezitten, hun duinen". Verboden is het, in de gesprekken van hun salons", er op welke wijze ook aan te herinneren dat mannen en vrouwen elkaar niet alleen lief hebben met de ziel", dat liefde ook een stoffelijken kant heeft en zelfs een zeer aangenamen, o gelukkige Ibben, die leeft tusschen zijn Fatma en Roxanc, en niet, als de misdeelde Usbek, bezorgd behoeft te zijn over de trouw van zijn harem, wiens boezem niet telkens opnieuw wordt gebeten door de slang van den argwaan. Zelfs schertsend, verbeeld u, mag op de vreugden der volledige liefde geen toespeling worden gemaakt. Scherts wordt trou wens in dit land door ouders en voogden ernstig ontraden; en iedereen is er voogd over iedereen. Nog geen vijftig jaar geleden hadden de Bataven een groot geleerde in hun midden, die een degelijk werk in vele deelen aan den roem van zijn vader land gewijd had; vrienden droegen hem voor om tot leeraar aan een der hooge" scholen van het land te worden benoemd; hij zelf hoopte het te worden. Maar geen oogenblik dachten de raadslieden van den sjah erover, dit voorstel bij hun heerscher aan te bevelen: de candidaatprofessor was geestig. Ernstig wordt voorts aan iederen Bataaf ontraden (hij zij jong of oud) om den schijn te wekken als zou hij er ook maar in de verte een enkele maal aan gedacht hebben zich van zijn landgenooten te onderscheiden; als blijken van dit schuldig streven worden onder meer aangemerkt: het dragen van nieuwmodische jassen, hoeden of brillen (slechts de voorlaatste mode is toegelaten); het kussen van de hand der vrouwen; het aanwenden van Frankisch rijstepoeder om kleine oneffenheden in de huid te bedekken (en Allah weet dat het Bataafsche klimaat erom vraagt); het schrijven met ge kleurde inkt, enz. enz. De Roemi-dames laten in onze dagen dikwijls het hoofdhaar knippen; ze spreken dan van pagehaar" en het staat haar zoo schattig, mijn waarde Ibben, dat ik bij miin terugkeer dit kapsel aan Roxane denk voor te schrijven of liever aan te raden, dat zal voor zichtiger wezen. Evenwel, in Bataviëis het van overheidswege verboden. Dat wil zeggen, daar waar overheden iets te verbieden hebben: in inrichtingen, wier bejaarde bestuurders het rechl bezitten om scherts, elegantie, opgewektheid en vroolijkheid met alle gepaste middelen ernstig tegen te gaan en van dit recht, zoodra hun eigen vrouwen niets meer te knippen hebben, onder biddend opzien tot Allah (dit is hun zegswijs) gretig gebruik maken 1). Ja, de geschreven en ongeschreven wetten van Bataviëzijn barsch. Laat u niet misleiden, beste Ibben, indien gij ooit hierheen komt, door hetgeen reizigers u over de behaagzucht der Frankische vrouwen en haar avontuurlijk gemoed hebben verhaald. De Bataafschen zijn niet zoo ! Zie ze niet aan met verlangen, wend het hoofd niet in haar richting en natuurlijk: glimlach toch vol strekt nooit tegen een van die dames ! (jij zijt innemend, o Ibben, Roxane weet het; maar hier zal het u niet baten. Geen fatsoenlijke Bataafsche (en fatsoenlijk-zijn is aller streven) heeft er ooit aan gedacht, het kleinste stukje van haar huid uit te leenen aan iemand die haar niet is voor gesteld, die niet door een contract aan haar is gebonden, van wien ze niet eens weet of hij wel van haar stand" is ! Want dat schijnt haar eerste gedachte, bij iederen man dien ze ziet, en tien tegen n dat ze zich juist n graadje hooger geboren acht dan haar bewonderaar. Het vernietigt zijn flauwste zweempjes van kansen. Ze weet hem te straffen met een verachtelijken blik die iets speciaal Bataafsch is 2). Te straffen weet overigens de geheele Bataafsche samenleving iederen overtreder op voorbeeldige manier ! Waarschuwingen, aanmaningen, boetes, beslagneming, gevangenisstraf, berisping, achteruitzetting en schorsing staan gereed voor wie slechts aanstalten maakt haar wetten en reclementen te miskennen; met geen bepaling vindt men hier ooit, naar het woord van den Frank Molière, een accoordje, en de spreuk van de oudste Roemi's, dat het hoogste recht het hoogste onrecht is, schijnt voor Bataviëniet geschreven. Bespotting, minachtend gelach, kwaadspreken' straffen hem die zich onderscheidt; hij word' gezegd den ernst des levens", of de waarde van het geld" niet te kennen; men schrijft hem ..ge brek aan verantwoordelijkheidsgevoel" tof en wij moeten soms gelooven, te oordeelen naai' IKkwade gezichten waarmee deze lange uitdrukking wordt uitgesproken, dat dit verwijt gelijk staat met een afdoende zedelijke veroordeeling. TueU is er iets nog fnuikenders dat de eene Bataaf va:i den anderen kan zeggen: het is dat hij wuft" is als de Frankische Roemi's. En ook dit is niet het ergste. Het ergste in Batavië, het volstrekt ver nietigende, is raar" gevonden te worden. Niettemin heeft deze natie mannen van «'en eersten rang voortgebracht, niettemin is deze bevolking betninnenswaardig door eerlijkheid, vlijt en een medelijdend hart. Maar men zegt dat haar aangeboren bandeloosheid een zekere ge strengheid van zedelijke en geschreven wetten heeft noodig gemaakt, en dat haar godsdienst. zelf voortbrengsel van een somber gemoed, nieuwe somberheid in de hand werkt. Dit waag ik niet uit'te maken; trouwens, de godsdienstige geloofsartikelen der Bataven loopen zeer uiteen en worden door zeker wel vijftien, elkaar vijandige sekten beleden. Naar het Perzisch door J. H O 1. l. E M A N W E E N I N C <? .-. 1) Usbek schiet hier wel wat uit zijn nu.il, maar mei bedenke: hit is een f'ers. Hij is niet ter zake kundig, niet wel onderlegd, niet objectifi.' (Noot van d<n vertaler). 2) Ik c enk c!at deze Pers nogal eens wat hard van stapel ge loopen is en menig blauwtje heeft opgedaan. (Noot van den vertaler).