No. 2479 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND CHAMBERLAIN IN DEN VOLKENBONDSRAAD TEJROME Teekening voor de Amsterdammer" door Joh. Braakensiek HOE HIJ DE BOODSCHAP, DIE HIJ HAD MEEGEKREGEN, VOORLAS: ,,IK BEN TE ROME GEKOMEN OM TE GETUIGEN VAN DEN EERBIED EN HET VERTROUWEN MIJNER REGEERING IN DEN VOLKENBOND" DE ONTWIKKELING VAN HET CHRISTENDOM Hetgeen men ten huldigen dage gemeenlijk onder Christendom verstaat, heeft weinig meer uittestaan met het leven en de prediking van zijn stichter. De grenzelooze geestdrift van een drom eenvoudige Galileesche antimilitaristen, hunne uitbarstingen van haat tegen geleerden en rijken, hunne hardnekkige vermaningen, om zich uit een voorbijgaande" wereld terugtetrekken in een ,,eeuwig" koninkrijk des geestes, en hunne onstui mige revolutionaire propaganda onder de lagere volksklassen in het MiddeJIandsche Zee-gebied, hebben in den aanvang onzer jaartelling aanleiding gegeven tot wellicht de ongebreidelste en onredelijkste massabeweging welke de geschiedenis heeft geboekstaafd. Had deze beweging het karakter behouden, dat er door hare scheppers aan was medegedeeld, dan was zij spoedig uit geestelijke armoede doodgeloopen. Maar de omstandigheden waren haar gunstig. Ze nam haren oorsprong temidden der dubbele anarchie die het verval van het Romeinsche rijk en de opkomst der nieuwe barbaarsche staten vergezelde, zij heeft door hare nederige afkomst de omringende aristokratische ki'lturen overleefd, en zich achtereenvolgens met de geestelijke scheppingen der ondergaande, en niet de idealen der opkomende beschavingen ge tooid. Tijdens wat door welwillende exegeten zijne ontwikkeling" genoemd is, heeft het Christendom zóó talrijke en aan eigen wezen vreemde elementen in zich opgenomen, dat van zijn oorspronkelijke!! aard, na slechts vijf eeuwen weinig meer was overgebleven. Bij de achtereenvolgende gedaantewisselingen der oud-Christelijke leer, zijn enkele omtrekken uit de visueele verbeeldingen van het Evangelieverhaal bewaard gebleven, maar in de godsdienstige gede meest volmaakte wagen. AUTO-CENTRALE - HAARLEM bruiken en tot zelfs in de leerstellingen van het Christendom, hebben de Europeesche volkeren hun eigen verwachtingen en denkbeelden, hun eigen ervaring en wijsheid tot uit drukking gebracht. Da buitensporige ver heerlijking van het boeotisme, en de onverholen aan prijzing van deemoed en zelfversterving, wat vindt men van deze typische oudChristelijke propaganda terug in de moderne Chris telijke maatschappijen, wier aristokratiëen zonder uitzondering in wapenge weld geboren zijn, en waa-in aan den intellektueel en den krijgsman een onbestrcden recht op hoogmoed wordt toege kend? Zijn er in Europa nog Christenen in den zin der Evangclie's? Zijn ze er nog mogelijk? Zondert men een aantal belangwekkende maar ziekelijke extatische verschijnselen uit, die de groote revolutionaire stroomingen in Rusland begeleid hebben, dan is het geoorloofd hieraan te twijfelen. Daarom is het protest antisme hoe verklaar baar en gewettigd ook ijdel. Terugkeer naar de in haar wezen Semitische en sektarische evangeliën is eene illusie. Een der duizend bronnen waaruit een rivier voortgekomen is, draagt haar naam, doch deze benaming is zuiver konventioneel. Wil het Christendom zijn be staan als kerkelijke instel ling en maatschappelijke macht voortzetten, dan behoort het alle kuituren waaruit het zich een gees telijk wezen heeft samen gesteld, en alle bijgelooven en vooroordeelen waar~?~?mede het de verknochtheid der volksmenigten heeft gekocht, te belijden en te bewaren. Is de apostoliciteit van het huidige onderricht der Christelijke kerken nog maar eenigermate aan nemelijk te maken? Wat doet het er toe. Onop houdelijk hebben zij in haren strijd nut de wereld lijke machten en met onafhankelijke geestesstrooiningen, slechts de keuze gehad tusschen aan passingenondergang. Zeer vele dier aanpassingen" hebben alleen kunnen plaats hebben met behulp van middelen die enkel door de eerbiedwaardigheid der bedoeling kunnen worden verontschuldigd. De noodzakelijkheid eener opneming van moderne denkbeelden in de kerkleer, van de bevestiging eener aannemelijke doch nieuwe traditie, van co dificatie van een reeds ingeworteld en Weinig aangevichten maar onbewezen richt, heeft onder om standigheden onvermijdelijkerwijze een falsaat medegebracht. Is het niet billijk, bij de bcoordeeling der vaak zoo buitengewoon zwakke theolo gische argument en, of van t w jfelac h t ige oorkonden, rekening te houden met de armoede en leegte van den aanvang der kerk, waardoor eene ononder broken aanvulling en correctie harer instellingen noodzakelijk werd gemaakt? Behoort men geen begrip te toonen voor de halsbrekende moeilijk heden welke Ju-t wegredeneeren der ontelbare, onvermijdelijke discontinuïteiten der kerkelijke overlevering voor exegeten en apologeten heeft medegebracht? Maar nog altijd zijn geschiedkun dige verhandelingen waarin deze stekelige vragen onbevangen en onbevooroordeeld worden ont wikkeld, vrij zeldzaam. In een werkje van slechts 120 bladzijden heeft een der meesters der moderne kerkelijke geschiedvorsching hit bestaan, eene geschiedenis des Christendoms uittegeven 1). De heer Houtin, gewe zen seminafiepi'ot'cssor en auteur van een lange reeks befaamde geschiedkundige werken, waarvoor de Roomsche Index een onbedoelde maar daarom niet minder doeltreffende reklame heeft gemaakt. is een dier katholieke priesters die Lnkel 0171 redenen van zuiver wetenschappelijke!! aard uit hun stand getreden zijn, en die, nog lang nadat de bisschop A. Hoi n.\. Cviirtc Histoire dit Cliristiiinismc. Rieder et Cie, Paris. TENTOONSTELLING MAGAZIJN AMSTERDAM MODERNE INTERIEURS 12 DEC.TOT 31 DECEMBER pen geweigerd hadden eene der voornamere parochie's voor hen aan te wijzen, door hun vlekkeloos en belangeloos gedrag de vriendschap al hunner gelijkgezinde maar voorzichtigere kollega's heb ben bewaard. Hij behoort reeds tot eene generatie, waarin de geesten die zich niet meer tot het Chris tendom rekenen te behooren, zich geleidelijk en geluidloos uit de kerkelijke gemeenschap afschei den, waarin de apostasie met minder leed gepaard en door minder gerucht omgeven is, en de laatste scheuring slechts zwakke litteekenen achterlaat. De groote lijnen der kerkgeschiedenis, die onder den hartstocht en de verwarring der uitvoerige handboeken schuilgaan, zijn in Houtin's beknopte studie scherp afgeteekend. De meeste elementen der toomelooze bezieling, waardoor de eerste samenkomsten van Christus' volgers zich hebben gekenmerkt, zullen in den loop der eeuwen ver loren gaan. Daarentegen heeft bijna geen enkel der huidig aangenomen artikelen des geloofs, deel uitgemaakt van het hunne. Zelfs het fundamenteele dogma des Christendoms, dat der god heid Christi, is hun onbekend. Van de zoogenaamde zeven sacramenten" kennen zij slechts den doop die voor hen een symbolische handeling is. Bijna alles moet nog aan het chaotische gemeenschaps leven der eerste Christenen worden toegevoegd, alvorens dit den vorm kan aannemen eeiu-r kerk. In de provinciale en oekumenische concilien der eerste acht eeuwen wordt de zeer bijzonderelogica uitgevonden, zonder welke later de Christe lijke dogmatiek niet in haar weligen vormenrijkdom zou hebben kunnen opwassen. Het zijn vooral twee ge; c h rif t reeksen beide apokryph -- ge weest, die aan de voornaamste der Christelijkekerken haar definitieven vorm verzekerd hebben. L).: Katholieke mystiek wortelt in een aantal apokryphe verhandelingen die alleen daa'on? zoo spoedig en algemeen aanvaard zijn, wijl zij op naam gestild zijn van een z.g. discipel van den H. Paulus, Dionysius den Areopagiit. Alle leerstel lingen aangaande de suprematie van de geestelijke over de wereldlijke overheid, en de souveri-mitiitsrichten van den Roomschen bisschop, wortelen in een verzameling van volkomen uit de lucht gegrepen pauselijke dekreten. Het is zeer we f mogelijk, deze beide falsaten historisch te wettigen. In een onafgebroken reeks hebben de leerstel lingen elkaar opgevolgd. De vorige eeuw hoeft er twee gebracht: die der Onbevlekte ontvangenis en der pauselijke onfeilbaarheid. Men ma^ ver wachten dat binnenkort het leerstuk van Maria's hemelvaart, waarvoor de meeste nionniksnrden arbeiden, daaraan zal worden toegevoegd. Wij vestigen de aandacht op zeer merkwaardige kenschetsingen van onderscheidene protestantselusekten, en van de Russische kerk die, wegens haar overwegend nationaal karakter, de sterkste levens kansen heeft. Verder eenige helaas beknop'e maar kernachtige hoofdstukken over den invloed i-r Franse hèomwenteling, van den wereldoorlog, en van de Russische revolutie op het Christendom. L. 11. (] R o N i i i s Ringfers' KersenX Pralines J Bijzonder frisschei igename smaafcl