No. 2481 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND 15 ,DE BACCHANTEN" De muziek van Pijper. Nietzsche bewonderde in den Griek den beheerschten Dionysos. De Griek heeft zijn classi cisme" moeten veroveren: waarom juist het Grieksche Apollinisme uit een Dionysischen bodem moest opgroeien ? Het matelooze, wilde, Aziatische is zijn ondergrond: de dapperheid der Grieken bestaat in zijn strijd met zijn Aziatische afstam ming: de schoonheid is hem niet geschonken, evenmin als de redelijkheid en de natuurlijkheid der rede zij is veroverd, gevild, bevochten zij is zijn overwinning." Euripides Bacchanten" laat nogmaals zien hoe h2t Dionysische de menschen verscheurt en met waanzin slaat, hoe dit goddelijk vuur" zonder matiging of regel vernietigt wat de rede zoekt op te bouwen. Men kan er ongetwijfeld nog tallooze andere uitleggingen aan geven. Dit is niet mijn terrein. Ik wilde over de muziek van Pijper spreken. Er is op de uitvoering bij de Bacchan ten" te Utrecht (ter gelegenheid van het 450-jarig bestaan van het Gymnasium) verklaard bij monde van een der medespelers, dat de muziek van Pijper in dit drama een nieuw inzicht had gegeven. De tijden zijn voorbij, gelukkig, dat een com ponist, muziek schrijvend bij een Griekschen tekst, zou beproeven een Grieksche muziek te reconstrueeren zooals die vroeger was geweest. De groote componisten hebben het ook nimmer nagestreefd (en rriet alleen om de schaarschte der authentieke gegevens). Wel heeft Diepenbrock in zijn muziek bij Elektra" de onderzoekingen omtrent de uitvoering van het Grieksche drama ais uitgangs punt genomen, die leeren, dat de tooneelspelers in hun monologen en dialogen hun zegging op een half zingenden, recitatief-gewijze moduleerenden toon deden, zoodat bij het componeeren van zijn muziek hij die zegging op bepaalde toonhoogten heeft geplaatst, zoodat zij, hoewel gesproken blijvend nochtans met de muziek harmonisch n werd. Dit zelfde principe bezit ook de opzet van Pijper's compositie bij de Bacchanten," al behan delt hij de muziek zelf meer begeleidend in dit drama, minder onder stroomend als bij Diepen brock. Pijper zegt eveneens in zijn inleiding tot de muziek: de partijen van het koor werden gezongen. Wat men nu precies onder zingen te ver staan heeft laat zich niet wel meer nagaan, doch het komt mij voor, dat dit zingen dezer stasima meer psalmodieerend geweest zal zijn dan (in onzen zin !) cantabiel; dat het meer van een subtiel gedifferentieerd ,,secco"-recitatief, van demonodie der Middeneeuwers gehad moet hebben dan van het bel canto onzer Italianiseerende 18e en 19e eeuwen." Ongetwijfeld, Pijper's muziek is niet zoo met de articulaties van de spreekstem versmolten dat zij ook haar gevoelsbewegingen profileert. Zij accompagneert minder wat het gevoel in woorden zegt dan wel wat het drama uitdrukt. Zij bindt de zegging wel aan zekere, voorgeschreven toon(Teekening voor de Amsterdammer" door B. van Vlijmen) . __ Prof. N. VAN DER WAAY bij zijn afscheid als hoogleeraar aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten hoogten, doch laat haar expressiviteit geheel vrij, laat haar vooral goed hoorbaar. Zijn orkest is gediminueerd tot een klein aantal instrumenten, die nooit allemaal aan het woord zijn: zij dienen vaak voor de kleur." Twee zangstemmen ver sterken een enkele keer den m'los met hun evohé". Een kleine Arabische trom heeft door de soberheid waarmee hij zich doet hooren, soms een grootere suggestie dan een geheel orkest slag instrumenten. Matigheid, stijlvolle soberheid, juistheid en evenwichtigheid van klankgehalte, kortom: kunde, maken deze nieuwe partituur van Pijper tot een schepping, die men, met op rechte verheugdheid, ronduit meesterlijk mag noemen. Pijper geeft aan zijn muziek het Diony sische element van het drama uit te drukken (de Bacchanten-koren), dat er aan ten grondslag ligt, doch geheel binnen het drama, gebonden aan de rythmische figuur 3?2) en het nergens door een te veel, een inderdaad verleidelijke orgiastische overvloedigheid van expressie over schreeuwend. En deze muziek der?Bacchanten" ten opzichte van Pijper's vroegere muzikale werken beziende, komt het mij voor, dat zijn scheppen zich meer en meer begint te stabiliseeren, dat niet alleen de verschillende invloeden, die er in den loop der jaren op inwerkten, zich tot een eigen uitdrukking sublimeerden, doch ook het construcerende wilsTABA SIGAREN ZIJN TOCH DE BESTE element er minder hinderlijk in merkbaar wordt en de muzikale zelfkracht toeneemt. Hierin heeft de muziek van de Bacchanten" verwant schap met de laatste kamermuziekwerken, en het doet het vermoeden wettigen, dat Pijper thans op een rustpunt is aangeland en de vondsten der buitenlanders hem minder obsedeeren in louter experimenteel opzicht. De muzikale uitvoering stond bij de Utrechtsche uitvoering zoowel door haar beteekenis als door de vaardigheid der beroeps-musici, die medewerkten, boven de sicènische, die gegeven werd door goed willende dilettanten, die echter voor hun feest een wel wat erg moeielijk onderwerp onder de beschikbare Grieksche gegevens hadden uitgeko zen, dunkt mij. Maar om de kennismaking met Pijper's muziek zijn wij toch heel dankbaar. C O N S T A N T V A N W E S S E M l. S. MEUWSEN, Hotl. A'DAH-R'DAM-DEN HAAO UE BESTE HOEDEN IN HOLLAND Leekenspiegel VRAGENRUBRIEK voor Algemeene Wetenswaardigheden L. B. te A. //: heb gelezen dat Immanuel Kant Jood was. Echter kan ik niet meer nagaan in welke studie. Kunt n mij inlichten'? De ouders van Kant behoorden tot de sekte der Piëtisten, een beweging in de Luthersche Kerk, welke ontstond tegen het midden van de zeventiL'iide eeuw en duurde tot in de eerste helft van de achttiende. Een jongere broeder van Kant w?s predikant in Koerland, terwijl het in de bedoeling zijner ouders lag dat hij zelf ook predikant zou zijn geworden. Wij kunnen dus als zeker aannemen dat Kant geen Jood was, en weten niet waar u dat kunt gelezen hebben. De Drie Zwarte Penny's door JOSEPHHERGESHEIMER Uit het Amerikaansch vertaald door CL. BIENFAIT Geïllustreerd omslag van IS. VAN MENS De H. en W.-Serie Deel 7 Ingenaaid f 2.90 Gebonden f 3.75 Uitgave: Van Holkema & Warendorf, A'dam Onmisbaar voor eiken Mah Jonggspeler BABCOCK S SPELREGELS VOOR MAH-JONGG HET SPEL DER DUIZEND WONDEREN Voor Nederland vertaald door BIANGMEE Met talrijke illustraties - Prijs, gebonden Fl. 2.50 Prospectus op aanvrage l ij eiken boskhandelaar verkrijgbaar Uitgave van VAN HOLKEMA & WARENDORF, A'dam DAttES! Laat uw wasch behandelen door de wasscherij Enki",Toldiiriitr. 22-14. Til. 23125 zoowel droog toegeslagen als opgemaakt. Vraagt prijsopgave. Aanbevelend B.NEIDIG&Co. H.V. JENT Dir. E. Boerma G80NINGEI AMSTERDAM Heerestr. 8 lokin TD Dames- en HeerenKleedermakerij. ,Coupeu;i foor het geheele land te ontbieden". G. 1. DE KONING & h ? Keizersgracht 447 (voorheen LEI DSCH ESTRAAT 69) - MARMEREN WASCHTAFELS Goddard's Plate Powder voor zil veren en vernikkelde voorwerpen QERARD B. RIJKE J r. Binnen Architectuur AMSTEL 122 - Tolef. 46815 Comploto Moubilooring OUDS is niet alleen eetlust opwekkend - OUDS is niet alleen koortswerend, doch is óók een zeer bijzonder fijn glas wijn Weet U dat al? F^ OUD, PURMEREND Htt ftiqaet met den Vb/endammer Illustratiedruk-papier van de Firma C. G. A. CORYEY, Keizersgracht 289, Amsterdam, Tel. 37500