12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2482 <Fig. 1.) Dr. H. P. Berlage. Boom te Bandoeng (Fig. 2.) BERLAGE'S INDISCHE REISSCHETSEN l. Niet gering is langzamerhand het aantal ge worden der beeldende kunstenaren die, voor korteren of langeren tijd, naar ons Indiëvertrokken om aldaar nieuwe onderwerpen, nieuwe indrukken op te doen. Verwonderlijk is het echter waartenemen, hoe in zeer vele gevallen, die nieuwe indrukken geheel volgens het oude, Westersch-impressionistische schema verwerkt blijken te zijn. Dat zoodoende, met toepassing van een veelal aan de Haagsche school" ontleend palet, zoogoed als niets wordt weer gegeven van de gloeien de kleurenpracht van het Oosten, noch van den monumentalen bouw van het land schap of van de strakgelijnde gratie der menschfiguurtjes, is dan het natuurlijk re sultaat. Hoezeer ook onze ne velige, atmosferische landschappen en de daarin wegdoezelende oorwerpen en figuren eene evocatie door im pressionistische kleurvlekken hebben uitge lokt, een onbevangen doordringen in het we zen der gansch anders geaarde tropische na tuur, had de kunste naren kunnen leeren dat daartegenover ook een gansch andere, veelmeer op het blijvend reëele der verschijning gerich te beschouwingswijze geëischt wordt. Een haastige noteering van een toevalligen stemmingsindruk, waarbij dan bovendien vaak een, altijd min of meer sentimenteele en daar door onware pictu rale" werking wordt nagestreefd, beduidt pig. 3.) hier veelal een miskenning van de beeldende waarde van het onderwerp. De rake, met zwart en gekleurd krijt neerge schreven schetsen van den stoeren bouwmeester geven nu tn.i. juist datgene, wat in die andere stemmingsuiting meestal wordt gemist. Hoe overtuigend manifesteert zich bijv. de monumentaliteit van dien geduchten boom op dat fraaie plein te Bandoeng (fig. 1.), achter welks knoestigen stam en takken bescheiden opduiken de geestig bruine en roode, strakbelijnde daken van den missigit, op den achtergrond zich afteekenend tegen de door witte wolkgevaarten ten deele overdekte blauwe lucht. Hoe goed is het karakter weergegeven van het in geweldige plans opgebouwde voetstuk van dien bewonderenswaardigen Tjandi Diago (fig. 2), Dr. H. P. Berlage. Tjandi Dago PARK-HOTEL ROTTERDAM wiens gespaard gebleven ingangspoort eenzaam hoog, tegen de strakke zonnelucht,dezen monumentalen onderbouw bekroont. Belangrijk is het nu, vooral bij deze monochrome teekening, de aandacht te richten op het spel van dragende en rustende vlakken dat, vooral door de afwisseling van verticale en horizontaleschadtiwbelijningen, wordt verlevendigd. Zelfs de afwezig heid van elke poging om de detailversiering der reliëfs weer te geven vermag geen afbreuk te doen aan den indruk van rijke monumentaliteit, die door deze wedergave van de zuiver architec tonische schoonheid van dit Oost-Javaansche bouwwerk wordt gewekt. Wanneer wij dan, na de bekoring te hebben ondergaan van dat aar dige, in het zonlicht blakerende huis te Semarang (fig. 3), met de achterzijde leunend te gen de zware massa's van het, door enkele evenwijdige verticale lijnen aangegeven, bosch, en na den geestigen palmboom, die links de compositie af sluit, in de karakteris tieke wedergave van zijn struktuur te heb ben bewonderd, ons wenden tot die vreemdbarokke, en toch in dezen samenhang zoo monumentaal doende achterpoort van den kraton te Djokja (fig. 4), dan doet het ons leed, ten gevolge van de zwart-wit techniek der reproduktie, hier niet de aandacht te kunnen vestigen op de prachtige kleurensamenstelling, waardoor, met enkele, raak geDr. H. P. Berlage. Huis te Semarang distribueerde, VOOr