Historisch Archief 1877-1940
No. 2482
DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND
13
namelijk "gele, bruine, roode en blauwe tintjes,
dat schilderachtige gewemel van de
waronghouders voor het witte vlak van de poort, en dat
sierlijke bruine ventje met den blauwen doek over
den schouder, op den voorgrond worden weer
gegeven.
De, op de reproduktie reeds door de sterke
lijnbegrenzing imponeerende schets van dien op
den eersten blik zoo rommelig schijnenden hoek van
den tempel te Prambanan (fig. 5), geeft op de
oorspronkelijke teekening door zijn voornamelijk
grijze, violette, groene en verweerd geelbruine
tinten, een duidelijk beeld van de kleurenweelde,
die zelfs deze bouwval, opgetrokken van grijze
vulkanische steen, in het tintelend zonlicht open
baart. Bewonderenswaard schijnt mij bovendien
op deze teekening, hoe met vermijding van elke
peuterige nabootsing van de rijke versiering van
dit geveldeel, door de juiste keuze van het stand
punt, van waaruit het geval" werd overzien
en door de goede verdeeling der accenten,
een juist beeld wordt gegeven van den rijkdom
der sculpturale versiering van dit heiligdom.
Hoe prachtig zijn op den voorgrond afgewogen
de omhoogstrevende topversiering, links tusschen
allerlei los gesteente voorloopig op den grond
gezet, en de geestige Makarakop met wijdgesperden
muil, het einde van de thans verdwenen trapleu
ning, waartegen dan de donker gehouden, rijk
versierde, nissen der eerste balustrade boven
afsteken en zoo de aandacht vangen en leiden naar
den niet weergegeven hoofdbouw. Het met zwarte
en donkergroene ruitlijnen aangegeven bosch
links en de teergroene palmen, afstekend tegen
de zware witte wolken, suggereeren het blijde lichte
landschap, dat zich achter de bouwvallen uit
strekt.
Tot de best geslaagde herinneringen aan de
Hindoe-Javaansche monumenten schijnen mij
vooral gerekend te moeten worden, behalve de
zooeven besprokene: de prachtige roodbaksteenen
Tjandi Tikoes (fig. 6), die blijde badplaats met het
blauwe water tusschen de gloeiende steenen,
blakerend in de tot een broeiende kuil verdiepte,
door fel zonlicht overstroomde weide, en ten
slotte het gezicht op die geheimzinnige gang
met de groenbemoste en in het zonlicht ten deele
goudstralende wanden van den keizerlijken
Baraboedoer.
(Slot volgt.) T. B. R o o R D A
T (Een tentoonstelling van deze teekeningen
wordt thans gehouden te Haarlem in het Museum
voor Kunstnijverheid.)
NIEUWE AANPLAKBILJETTEN
Nieuwe Aanplakbiljetten zijn er helaas maar
weinig te vermelden. Frits Lensvelt maakte voor
het Klokhuis" te Amsterdam een zeer frisch en
beschaafd biljet in zwart en rood op crème-kleurig
papier (vermoedelijk in linoleum-snede afgedrukt).
Er is iets stralends en feestelijks in deze plaat,
welke een vast geheel te zien geef t, omdat de belet
tering zich volkomen aansluit bij het middenstuk:
eene Zeeuwsche boerin, waarvan het kopje met de
roode koonen omhuifd wordt door het wit eener
breede kanten muts, waarvan de ronding tegen het
kantige lijnenspel en het, als flitsend, stellen van
de door zwarte lijnen begrensde roode en witte
vakken des te sterker contrasteert. Een klaar
en duidelijk en smakelijk biljet, dat het karakter
der volkskunst, ter welker aankondiging de teeke
ning dient, uitmuntend weergeeft.
George Rueter teekende op den steen, (gedrukt
in zwart op wit papier door Senefelder) ter be
kendmaking van de uitgifte der
liefdadigheidspostzegels ten bate van het verwaarloosde kind,
een biljet dat te veel het karakter heeft van eene
vergrooting dier zegels. Onaangenaam doet de
vreemde en zeer ongelijke schaal aan, van een bijna
levensgroot, zeer naturalistisch geteekend kinder
hoofd (met licht en schaduwwerking en alle ron
ding academisch, als van een gips-kop, gegeven)
geflankeerd door twee vrouwe-figuren, engelen,
die met de vleugels het kinderhoofd dragen, doch
ook de gansche ordonnantie van de teekening,
waarvan de keurige belettering een deugd is, is te
weinig vast en te weinig als vulling van het vlak
gezien en gegeven. Als biljet aldus jammer genoeg
een misgreep. (Is dit dezelfde Rueter, zoo vraagt
men zich af, die de goede biljetten maakte voor de
Dag-Teeken- en Ambachtsschool voor Meisjes en
voor de Bakkerij Walden")?
De nieuwe liefdadigheids-zegels door George
Rueter, ter waarde van 2, 7J en 10 cents, doen
in de verkleining van hetzelfde motief als het
hiervoren besproken reclame-biljet, wat minder
vreemd aan, omdat hierop de neven-figuren nuer
wegvallen en het kinderkopje meer hoofdzaak
werd. Ook is op verkleinde schaal het realisme (dat
ook zoo hinderlijk is op hst leelijke ontwerp met de
beeltenis van H.M. de Koningin door Prof. Jan
Veth) minder opvallend, hoewel toch het geheel
wat zoet" kan heeten.
OTTO VAN TUSSENBROEK
(Fig. 4.)
Dr. H. P. Berlage. Achterpoort van den kraton te Djokja
'iesi:iï4a.-% " r^^T"*»1-"*-?»
(Fig. 5.)
Dr. H. P. Berlage. Hoek van den tempel te Prambanan
- l
(Fig. 6.)
Dr. H. P. Berlage, Tjandi Tikoes
L