12 DE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2483 l ?*"' i, $£*: ---1 ??w ^.- *( r Dr. H. P. Berlage. Arabische Wijk (fig. 10.) Dr. H. P. Berlage. Kotta Gedé(fig. 12.) BERLAGE'S INDISCHE REISSCHETSEN (Slot) Eene geheel eigene bekoring gaat uit van de verschillende stadsgezichten, zooals dat prachtige zonnestraatje in Cheribon (fig. 8), met de verweerde roodsteenen poort, geestig afstekend tegen de felwitte, rood gedakte huizen; de eveneens in Cheribon gelegen muur met poorten, spichtige, verwaaide palmen en naakte kapokboomen, reeds een vermoeden wekkend van de stemming op vele der Balische landwegen. Als eerste van een trits der m.i. best geslaagde verbeeldingen zij dan de aandacht gericht op de Arabische wijk teSoerabaya (fig. 10), dat heerlijke straatje met de (niet weergegeven) minaret aan het einde. Hoe verbluffend juist zijn daar, met enkele rake lijntjes en tintjes die echt oost.ersche figuur tjes neergeschreven van dat prachtig teere staande vrouwtje in het links gelegen huis en den zittende man met den grooten hoed, zich koesterend in het blijde zonnelicht. Als tweede moet dan het grandioze gezicht op de rivier te Batavia worden genoemd (fig. 11), met zijn prachtige tegenstelling van nobel grijs en zwart gehouden schuren links, afstekend tegen de kleurrijke in het licht stralende huizen rechts, rood en bruin tegen het lichtgroen der daarachter en daartusschen staande boomen. En tusschen deze beide wanden: de geelbruine kali, met de in het water spiegelende prauwenvloot, waarvan eene, op den voorgrond, met felle roode en groene achtersteven, door twee rythmisch bewegende bruine kerels wordt geroeid. Als slottafreel gelde dan dat ver rukkelijke toegangsstraatje tot den hof van den ouden sultanskraton te Kota Gedé, een uur van Djokjakarta gelegen. (fig. 12). Wie ooit dit wonder zag, zal in dank bare herinnering de stemming herden ken, door deze teekening bij hem opgewekt. Hier is op onnavolgbare wijze de droomerige atmosfeer weergegeven van deze bekoorlijke huisjes met hun, in de schaduw van het zware ge boomte getemperde blauwe en bruine kleuren, waarachter de palmen oprijzen, die met hun geelgroene, wuivende blaren luchtig afsteken tegen de zwartgroene massa van het zware geboomte waaronder de geheimzinnige witte poorten en de roode, groenverweerde muurtjes schuil gaan van dezen sprookjeshof. Hoe fijn steekt dat, op zich JAC URLUS HAVANA 12 CENTS SIGAAR Vraagt monster met adres van Uw winkelier bij FLEVO UTRECHT zelf niet eens zoo fraaie, witgepleisterde poortje af tegen de geweldige massa van de neerhangende luchtwortels van den Waringin, rechts over de liuizenhangend.en hoe goed gevoeld is de,rmet enkele lijnen en donkerbruine en blauwe kleurveegjes weergegeven figuur van den fijnen Javaan op den voorgrond, met het even naar hem toeneigend jochie aan de hand ! Wanneer wij, aan het slot gekomen van ons overzicht, waarbij wij slechts ongeveer een vijfde deel van de geheele verzameling konden bespreken, trach ten ons rekenschap te geven van de beteekenis van dit werk, dan schijnt ons de waarde vooral hierin gelegen te zijn, dat deze, op den eersten blik wellicht slechts schetsmatig schijnende teekeningen, bij dieper doordringen: in uiterste psychische spanning gecon cipieerde en met vaste hand neer geschreven samenvattingen blijken te zijn. Wel verre van te zijn vluchtige, voorloopige notities, zijn deze schet sen", vergelijkbaar met die verwon derlijke uitingen van den osterschen geest, die eveneens, hoewel resultaten van uiterst gespannen analytisch zien. door den oppervlakkigen Vv'esterschen beschouwer maar al te vaak al? schetsen," als voorloopige, niet door werkte notities worden aangezien. In dit werk staat de rationalisti sche" bouwmeester uit het Westen schouder aan schouder met zijn kunst broeder uit het Oosten der mystiek. Schier nimmer schijnt mij dan ook do /iel van die wondere Oostersche ver schijningen door een Westerling zo'i dien te zijn gepeild en zoo zuiver i;i vorm te zijn geopenbaard. T. B. R o o R D A Dr. H. P. Berlage. Baraboedoer.