No. 2487 Zaterdag 7 Februari A o. 1925 DE AMSTERDAMMER WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Onder Hoofdredactie van G. W. KERN K A MP Redacteuren: H. BRUGMANS, TOP NAEFF en G. NOLST TREN1T Secretaris der Redactie: C. F. VAN DAM UITGEVERS: VAN HOLKEMA & WARENDORF HET VERDRAG TUSSGHEN JAPAN EN RUSLAND Er zijn vele goede redenen te noemen, waarom het onverstandig is, haat tusschen volken te kweeken en een soort van erfelijke vijandschap te stoken. Al dadelijk deze: dat je nooit kunt weten, wat de toekomst in haar schoot bergt, en of je misschien nog niet eens dikke maatjes zult worden met je vroegeren erfvijand. In sommige perioden van de geschiedenis lijkt het, alsof de internationale betrekkingen in vaste en blijvende vormen zijn geraakt; de groote mogendheden groepeeren zich in verbonden, die een langen levensduur schijnen te zullen hebben, omdat men zich niet kan voorstellen, dat de belangen, die de verschillende staten te zamen binden of tegenover elkaar scharen, eenmaal zullen ophouden zich te doen gelden. Zulk een periode heeft men in de Europeesche geschiedenis beleefd na den val van Napoleon, na het Congres van Weenen; eerst de Krim-oorlog heeft toen een groote verschuiving van den internationalen toestand te weeg gebracht en de veranderingen in de politieke wereld mogelijk gemaakt, die omstreeks 1870 zich definitief hebben voltrokken; zonder dien oorlog kan men zich het tot stand komen van de Italiaansche en Duitsche eenheid moeilijk voorstellen, zou men althans geheel andere wegen hebben moeten inslaan om dit doel te bereiken. Ook in de jaren, die aan den wereldoorlog voorafgingen, scheen een toestand van evenwicht te zijn verkregen. De Triple-Alliantie tusschen Duitschland, Oostenrijk-Hongarije en Italiëhad geruimen tijd de Europeesche politiek beheerscht; tegenover deze, toen nog vast aaneengesloten groep stond geen andere constellatie van groote mogendheden. Eerst na 1890 begon de toenadering van Rusland tot Frankrijk, die weldra tot een verbond zou leiden; toen Engeland, onder de regeering van Eduard VII, zijn oude geschillen met Rusland en Frankrijk bijlegde en de Triple-Entente werd gevormd, scheen de balans in evenwicht te zijn gekomen; men vleide zich met de hoop, dat de beide verbonden geen offensief doel nastreefden en in macht voldoende tegen elkaar opwogen, om elkaar in bedwang te houden; er heerschte een toestand, wel is waar van gewapenden vrede, en de noodzakelijkheid om gelijken tred te houden met de bewapening van de tegenpartij eischte steeds zwaarder offers, maar de vrede in het eigenlijke Europa werd ten minste niet verstoord en de uitbarsting van den wereldoorlog was voor verreweg de meesten een niet vermoede gebeurtenis. De wereldoorlog en zijne gevolgen hebben de internationale betrekkingen weer vlottend gemaakt. Nieuwe Staten zijn gevormd; van de oude zijn sommige totaal veranderd; wie nu van Duitsch land, van Oostenrijk, van Rusland spreekt, moet aan die namen geheel andere begrippen verbinden dan er vóór 1914 door werden uitgedrukt; ja, ook het Engeland en Frankrijk van nu zijn niet meer dezelfde Staten als van vóór den oorlog. Voor den tijdgenoot is het uitermate moeilijk, de waarde der gebeurtenissen in de wereld der internationale politiek te schatten, vooral in een tijd als de onze, nu er bij de nieuwe factoren, waar mede gerekend moet worden, zooveel onbekenden zijn. Om er maar n te noemen: hoevelen onzer kunnen zich een juiste voorstelling vormen van het hedendaagsche Rusland, van de innerlijke kracht der Sovjet-republiek, van de kracht, die zij eventueel ook naar buiten zou kunnen ontwikkelen ? Maar, hoe bezwaarlijk het ook moge vallen, den groei van het nieuwe te volgen en het vermogen om te blijven leven ervan te schatten, hoe verward en hoe duister het heden ook moge schijnen, af en toe licht er een gebeurtenis op, die het voor ieder althans duidelijk maakt, in welk een geheel andere wereld we leven, welk een grondige opruiming is gehouden onder de toestanden van vóór den oorlog op internationaal gebied. Zulk een gebeurtenis is het verdrag, dat Japan dezer dagen met Rusland heeft gesloten. Toen Japan, in de laatste decade van de vorige eeuw, de vruch ten wilde plukken van den arbeid, dien het een generatie lang had verricht om zich te hervormen tot een staat naarEuropeesch model, een expansie ging zoeken op het vasteland van Azië, geraakte het in botsing met China, maar vooral met Rusland. Het was Rusland dat, in samenwerking met Duitschland en Frankrijk, Japan belette het volle gebruik te maken van de overwinning, die het in den oorlog van 1894?95 op China had behaald. Het was Rusland, dat zich nestelde in Port-Arthur, nadat het Japan had gedwongen, deze begeerde haven te ontruimen; het was Rusland, dat de hand uitstrekte naar Korea en Mantsjoerije en Japan overal den voet dwars zette. Japan zou het niet gewaagd hebben, den kamp met dezen geduchten tegenstander aan te binden, indien het, door een ver bond met Engeland, er niet zeker van ware geweest, dat geen andere mogendheid zich in den strijd zou mengen. Door den oorlog van 1905 toonde het zijn militaire superioriteit boven Rusland; aan het Oost-Aziatische avontuur" van dit rijk kwam een einde; het keek voortaan niet meer Oost-, maar Westwaarts, naar het Balkanschiereiland; het voerde van nu af alleen Europeesche politiek. Uit vrees voor Rusland heeft Engeland geholpen tot de grootmaking van Japan. Daarvoor kreeg het de belooning tijdens den wereldoorlog, toen Japan eerst de veiligheid van de vaart op den Grooten Oceaan, later die van de transporten in den Indischen Oceaan en de Middellandsche Zee verzekerde. Maar na dien oorlog begint de verkoeling. Engeland had nu meer rekening te houden met de Vereen. Staten en met zijne Dominions, die Japan vijandig gezind zijn. Het vreesde nadeel voor zijn eigen belangen bij toenemenden invloed van Japan op het vasteland van Azië; het steunde China in zijn verzet tegen de 21 eischen" van Japan, die, zoo zij alle ingewilligd waren, het eerste rijk bijna tot een vasal van het laatste zouden hebben gemaakt; het zegde eindelijk, tijdens de conferentie van Washing ton, het verdrag met Japan op; het gaat een vlootbasis bouwen te Singapore. Terwijl Japan zijn vroegeren bondgenoot verliest, sluit het vriendschap met zijn ouden vijand. Voor zooverre men de bepalingen van het Russisch-Japansche verdrag kent een voorbehoud, dat hier wel zeer uitdrukkelijk moet worden gemaakt doet Japan geen slechten koop: het verwerft belangrijke economische concessies, met name het recht tot exploitatie van de helft van de petroleum en kolen op Sachalin. Beide staten verzekeren elkaar een welwillende onzijdigheid in geval van oorlog; hoe Japan zulk een toezegging kan rijmen met zijn verplichtingen als lid van den Volkenbond, is niet geheel duidelijk; de belofte van onzijdigheid, die Rusland geeft, verzekert in elk geval aan Japan, dat het niet in den rug zal worden bestookt, wanneer het oorlog te voeren heeft. Tegen wie ? Tegen Engeland en de Vereen. Staten? Misschien koestert het zulke plannen niet; maar wie kan zeggen, welken loop de gebeurtenissen in China zullen nemen? Zoo andere mogend heden zich genoodzaakt zagen, in te grijpen, zou Japan geen toeschouwer kunnen blijven. Maar dit zijn gissingen. Zekerheid is alleen, dat Japan een verdrag heeft aangegaan met de Sovjet-republiek: voor deze laatste een diplomatiek succes van niet geringe beteekenis. Anderhalf jaar geleden schreef Hanihara, Japan's vertegen woordiger op de conferentie te Washington, nog: de Bolsjewieksche opvattingen van internationale politiek en hunne diplomatieke praktijken maken het buitengemeen moeilijk, een basis te vinden voor de oplossing van de strijdvragen tusschen Rusland en Ja pan". Wanneer desondanks, korten tijd na het bekend worden van de poging der holsjewieken om een communistisch complot in Engeland aan te stoken, de Japansche regeering een verdrag met de Sovjet-republiek aangaat, zal zij daartoe wel dringende redenen hebben. K E R N K A M ?