No. 2493 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND EEN ,,VERZONKEN WERELD' Er zijn nog veel menschen, die niet kunnen be grijpen, hoe het mogelijk was dat het oude regime in Rusland ineengestort is zonder dat iemand er aan dacht het te steunen, zonder dat eenig verzet werd geboden. De verklaring is heel een voudig: het oude regime was door en door voos en had reeds lang geen trouwe dienaren noch over tuigde aanhangers. De kringen op wie het regime steunde waren een verzameling van perverse, door en door verdorven individuen, wier geheele leven was een aaneenschakeling van bedrog en gehuichel. Voor hen bestonden alleen hun belangen en Rus land was voor hen slechts een middel om zich te verrijken. Zij kenden het land niet, het volk was hun vreemd. Dit wordt duidelijk aangetoond door het geheime dagboek van den vroegeren hoofd redacteur van de Nowoje Wremja", het blad dat de belangen van de heerschende kliek diende, het boek van gravin Kleinmichels en vele andere memoires die in de laatste drie jaren werden uit gegeven zoowel door de schrijvers zelf als door de Gosizdat (Rijksuitgeverij) te Moskou, die daarvoor de in beslag genomen documenten, dagboeken, aanteekeningen enz. gebruikte van overleden of naar het buitenland gevluchte vertegenwoordigers van de vroegere heerschende klasse. Er is echter geen boek te vinden dat een scherper en vernie tigender beeld van deze verzonken wereld" (de uitdrukking behoort aan gravin Kleinmichels) zou geven dan het boek van mevrouw Bogdano witsj (De drie laatste keizers. Het dagboek van mevr. Bogdanowitsj.), wier salon gedurende meer dan dertig jaar de verzamelplaats was van allen, die in Rusland tot de regeerende kringen hebben behoord. Vóór alles eenige woorden over de schrijfster en haar man, generaal Bogdanowitsj. Generaal Bog danowitsj was gedurende de regeering der drie laatste Russische keizers een zeer geziene figuur in de wereld der bureaucratie. Hij heeft naam ge maakt door de patriottische prenten, die hij bij alle mogelijke en onmogelijke gelegenheden liet vervaardigen en die daarna in de kerken onder het volk werden verdeeld om op deze wijze het patriotisme van het volk te bevorderen. De prenten waren leelijk en smakeloos en de opschrif ten, meestal zeer slechte gedichten, waren wee-zoet. Vorst Wolkonsky, een man van beschaving en smaak, heeft eens een minister gevraagd: Ik begrijp niet, hoe u deze smakelooze prenten duldt. Zij zijn leelijk, en kunnen niemand iets bijbrengen en u helpt ze verspreiden. Er is niets aan te doen, bekende eerlijk de minister, het is ons eenig middel in den strijd tegen de geheime literatuur der revolutionairen. Wij hebben nu eenmaal niemand, die het beter zou kunnen doen. De geheele maatschappij is in oppositie. Generaal Bogdanowitsj was dus een man, dien de regeering onvervangbaar achtte, hetgeen zijn positie aan het hef bijzonder sterk maakte. Dertig jaren lang was het salon van het echtpaar Bog danowitsj een verzamelplaats voor de bloem van de Russische bureaucratie. En iederen avond schreef mevrouw Bogdanowitsj haar indrukken en hetgeen zij gezien en gehoord heeft in haar dag boek op. Hat dagboek was natuurlijk niet voor publicatie bestemd, maar dat maakt het boek juist zoo belangrijk: wij hebben hier met aan teekeningen voor zich zelf gemaakt te doen en de schrijfster hoefde geen doekjes voor het bloeden te gebruiken. Dat dagboek is bewaard gebleven en te Moskou door de Rijksuitgeverij uitgegeven. Het dagboek bevat naast veel kostbaar materiaal ook veel onbenulligheden, kletspraatjes en weerzin wekkende bijzonderheden over orgieën van den tsaar, de grootvorsten en hun entourage. Er is moeilijk een ander boek te vinden dat een zoo volkomen beschrijving zou geven van de ontaarding en perversiteit van een maatschappij in de periode van verval als dit boek het doet voor de Russische regeerende kaste. Wij verwijzen hen die in derge lijke bijzonderheden belang stellen naar het origi neel. Wij zullen hier alleen datgene memoreeren, wat betrekking heeft op de laatste regeeringsperiode, de regeering van tsaar Nicolaas II. Tsaar Nicolaas wordt in het dagboek beschreven als een onbetrouwbare, karakterlooze man, die volkomen onverschillig was voor de belangen van den staat, hetgeen in het algemeen overeenkomt met de meening der meeste personen, die den laatsten Romanow kenden. De algemeene opinie is, dat de tsaar geen eigen meening heeft, dat hij voortdurend onder iemands invloed staat, schrijft mevr. Bogdanowitsj. Iedereen heeft bij hem gelijk." '«??Gisteren spr.; Tsjaplien (onder-minister van justitie) over de dubbelzinnigheid van de politiek van den tsaar. Tsjaplien, evenals iedereen, die op de hoogte van den toestand is, zegt, dat de eenige schuldige de tsaar is, wiens gehuichel en sluwheid iedereen doorzien heeft. De tsaar haat de hervormingen, die hij zelf beloofd had trouw door te voeren. De politiek van Stolypien (minisHET VOORSTEL-COOLIDGE EN DE VOLKENBOND Teekening voor de Groene Amsterdammer" door L. J. Jordaan OVERSTAPPEN, HEERSCHAPPEN?!" ter-president) onderdrukking en schijnher vormingen kan alleen tot nog grootere verwar ringen leiden. Stolypien is even onoprecht en huichelachtig als de tsaar" (1906). De tsaar is onbetrouwbaar en dat zal hem in 't verderf storten, zeide vandaag Stürmer". (1909) De keizerin wordt beschouwd als een porte malheur en iedereen zegt, dat zij steeds slechts ongelukken heeft veroorzaakt", schreef mevr. Bogdanowitsj in 1906. Aanteekeningen over de on populariteit (om geen sterker woord te gebruiken) van de tsarin ontmoet gij bijna op iedere pagina. Het verschijnen van Raspoetien aan het hof heeft algemeen verontwaardiging in Rusland gewekt. Mevr. Bogdanowitsj noteerde alle scan daleuze geruchten, die toen te Petersburg in omloop waren, en de lezer wordt getroffen door de wijze hoe de hoogste kringen van de bureaucratie over hun souvcrein en zijn echtgenoote oordeelden en over de uitdrukkingen die zij gebruikten in de ge sprekken over de gewijde persoon des keizers". Mevr. Bogdanowitsj schreef in 1912 het volgende: Een schandelijker tijd heeft Rusland nog nooit gekend. Het land wordt geregeerd niet door den tsaar maar door den avonturier Raspoetien. Ieder respect voor den tsaar is verdwenen". Ook de bureaucratische omgeving van den laatsten tsaar wordt in het dagboek ten zeerste gehekeld. Er worden daarbij zulke feiten mede gedeeld, dat ge u slechts verbaast dat deze Augiasstal niet veel eerder werd opgeruimd. De tsaar zei eens tegen Soeworien: Als Doernowo spreekt, begrijp ik er alles van, maar hij niets; spreekt Witte, dan begrijpt hij wel en ik geen woord; spreekt echter Kriwosjuien, dan begrijpen wij beiden er niets van". «K Uit het dagboek van mevr. Bogdanowitsj is het voor den zooveelsten keer gebleken, dat de ministers van den laatsten tsaar de allerslechtste staats dienaren waren, die men zich maar denken kan. Vorst Oechtomsky heeft bij ons gedineerd. Hoc donker ziet hij de toekomst in ! Hij zegt, dat wij met rassche schreden naar den afgrond gaan, dat de tsaar slechts door nulliteiten omringd is. Toen oremykien (een der vele ministers van den laat sten tsaar) wegging, dacht men, dat een slechtere ministar van binnenlandsche zaken onmogelijk was, maar Sipjagin bleek nog erger te zijn". Het dagboek wemelt van dergelijke aanteeke ningen. De hoogste geestelijkheid was overigens geen haar beter dan de hoogste staatsambtenaren Het echtpaar Bogdanowitsj had veel relaties onder de Russische prelaten en de schrijfster kende hun intiem leven door en door. En het dagboek vertelt van romans van metropolieten (ongeveer hetzelfde als kardinalen in de Roomsche'kerk) en bisschoppen, van de omkoopbaarheid der leden van de Synode, van zeer pikante gebeurtenissen in de kloosters van de hoofdsteden, die wij maar liever niet nader zullen bespreken. Toen de beruchte Bond van Echte Russen (die voor een zeer groot gedeelte uit Duitschers be stond) werd opgericht en Doebrowien, de leider er van, zijn intreden in het salon van de Bogdanowitsj's deed, heeft de schrijfster direct begrepen, wat voor een heerschap dit was. De bond is een riool. Te beginnen met den voorzitter zijn alle leden zeer verdachte individuen. En de tsaar af ficheert zijn sympathie voor dezen bond !" schreef Bogdanowitsj. Interessant is de volgende bijzonderheid. De bekende journalist Amfiteatrow' heeft eens een feuilleton geschreven Seinja Obmanowych" (De familie Bedriegers). Daar tic politie begreep dat bedoeld werd Romanow, werd de krant in beslag genomen en de schrijver verbannen. In het dagboek van mevr. Bogdanowitsj vinden wij de volgende aanteekening: Het succes van het feuilleton is gn.ot. Velen, die een uitnoodiging naar het bal ten paleize hebben' ontvangen, zeggen,fdat zij naar een bal van de familie Obmanow gaan. Vele gasten hebben op het bal de verboden krant meegebracht; sommigen gingen in hun onbeschaamdheid zon ver, dat zij op het bal de krant aan andere gasten ter lezing gaven !" Wie het boek van mevr. Bogdanowitsj leest, ziet hoe onvermijdelijk de ineenstorting is geweest en hoe door en door verdorven de regeeiïngskringen waren. Waarlijk, de revolutie heeft Europa van een onwelriekenden mesthoop bevrijd. B O R l S R A I' Tb C H I N S K V