No. 2493 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND Nieuwe Engelse Boeken HARDY'S TRISTAN The Famous Tragedy of the Queen of Cornwali at Tintagel in Lyonnesse: A New Version of an Otd Story Arranged as a Play for Mummers in One Act. By THOMAS HARDY. Macmillan, 1923. 6/-. De oude meester heeft niet, zooals z'n motto zou doen vermoeden, z'n tekst gebaseerd op de edelste redaktie van de Tristan-sage, die van Joseph Bédier, litterator n philoloog; en hij had daarvoor goede redenen. De voornaamste moeilikheid zat natuurlik in Koning Mark. Hoe kleiner van afmeting 'n toneelspel is, des te minder gelegenheid voor fijne karakter-nuancering. Bo vendien is het onderhavige 'n maskerspel, dat zich deels aansluit bij het door Yeats nagevolgde Nospel van Japan, deels bij het in verschillende Engelse plattelandsdistrikten nog steeds beoefende, eeuwen-en-eeuwen-oude momspel, 'n eigenaardig overleefse), dat Hardy getuige The Return of the Native, misschien de mooiste, dichterlikste, magistraalste roman die Engeland in de negen tiende eeuw heeft opgeleverd reeds jaren en jaren geleden aantrok en boeide. Maar voor simpele plattelanders is dit stuk toch niet bestemd. Wel zijn de personen ineens neergezet, kant en klaar, zonder verdere ontwikkeling; wel is Koning Mark 'n smuiger en Sir Andret 'n verraaier, zo wasecht dat 'n eenvoudige ziel er z'n hart aan kan ophalen. Maar de taal heeft, bij veel gespierdheid, niets volksaardigs, en is zuiver littérair. En het dubbele koor van chanters, schimmen van oude Cornwallers, mannen en vrouwen, rechts en links van het toneel gegroepeerd en voor de spelenden feitelik onzichtbaar of niet-bestaand, ? dat dubbele koor is 'n te subtiele conceptie om door niet-letterkundig-gevormden ten volle te kunnen worden gewaardeerd. Wat wel aan ieder kan en zelfs moet bevallen zijn de tekeningen van het door de oude Thomas Hardy gedroomde Tintagel. De meer dan tachtigjarige hand van de oude architekt is nog even vaardig als indertijd, bij 't illustreren van de Wessex Poems. Ook de band is mooi, en zelfs de jacket, met z'n facsimile van het titelblad van Hardy's manuscript. Ik ken Engelse schrijvers, schoonheidsaanbidders, met 'n na genoeg onleesbaar handschrift. Maar deze grand old man acht het niet beneden zich deze hebbelikheid aan bedoelde kunstbroeders over te laten. Z'n geschreven titelblad is 'n lust voor het oog. Het boek is 'n nabloeisel; in belangrijkheid kan het, begrijpelikerwijze, niet wedijveren met een van de grote romans van vroeger. Maar het is even karakteristiek, met dezelfde bekommernissen om verkeerd gepaarden" (twains mismated) en om de ironieën des levens, en met dezelfde negéring van kerkverband en Christendom als iets onwezenliks. Hardy geeft de dogmatiek en derzelver dienaren present, omdat 's mensen oer-instinkten er zijns inziens weinig of niets mee hebben uitstaan. In The Queen of Cormval, speelt de godsdienst evenmin 'n rol als in Par f r om the Madding Crowd of The Mayor of Casterbridge. Wél verschijnt de oude tovenaar Merlin tweemaal op het toneel. En hij is blijkbaar door de Druïden van voorheen aan de dichters der Arthursagen gelegateerd". DE TOON EN DE MUZIEK ? Kestrel Edge and Otlier Plays. By WILFRID GIBSON. Macmillan, 1924. 6/-. The Shepherd's Week. By Mr. JOHN GAY. An exact Reprint of the Original Edition with facsimiles of the Plates. Blackwell, 1924. 4/6. Het is wel 'ns aardig, 'n bespreking van twee boeken die gescheiden door twee eeuwen zo op 't oog zich bezig houden met iets soortgelijks, namelijk het Engelse landleven. En de overeen komst zit nog wel 'n klein beetje dieper. Van beide bundels is de inhoud lyries-dramaties. In beide uit zich 'n zekere reaktie tegen overheersende littéraire modes. Daarmee houdt de overeenkomst op. Het werk van onze tijdgenoot, van Gibson, is ernstig, hartstochtelik, raak van zegging, vol van de on bewuste poëzie van hen die, ver van de stad, dag in dag uit met de natuur verkeren, en aan de natuur 'n steeds zich vernieuwend beeldenmateriaal ontlenen. Dat van de achttiende-eeuwer, van Mr. John Gay, parodieert en persifleert, zonder evenwel 'n ondergrond van ernst ten enen male te missen. En is 't resultaat zeer vermakelik, ik aarzel niet nummer n van Kestrel Edge'' getiteld Lover's Leap" te taxeren met het ene woord: groots. Ook bij de rest is veel moois, maar Lovers' Leap" reikt er van de schouderen opwaarts" bovenuit; en boven nog heel wat andere geestesprodukten evenzeer. En lang nadat If Winter Comes" voor de laatste maal zal zijn gelezen, lang na het overlijden, niet alleen van best-sellers maar zelfs van duurzamer werk, zal Lovers' Leap" de aandacht vragen van wie werkelik wat voelt voor litteratuur, d. i. voor de kunst der kunsten, voor de synthese in 'r rijkste uiting. En zal ik nu 't verhaaltje" vertellen dat er uit Lovers'Leap te pluizen valt ? Toen ik enige maan den geleden schreef over St. Joan oftewel Jeanne d'Arc (ik laat me hangen eer ik de bespottelike vorm bezig, die tegenwoordig in advertenties en op aanplakbiljetten prijkt !), toen had ik het makkelik. De Maagd van Orleans kent iedereen. En met figuren als Hamlet, Othello, Macbeth of Tristan, is 't al evenzo, 'n Criticus kan bij 'n bespreking 't verhaaltje als bekend veronderstellen en terstond aan z'n werkelike werk gaan. Drommels, lees het boek dan; vraag me om ophelderingen indien er iets duister blijft; geef me op m'n tabberd als ik me in m'n waardering heb vergaloppeerd.... Hier volsta 'n citaat om de grondtoon aan te geven: l f folk n'ould wed their mates, 'Twould be a different and a dullcr world. Dit zegt 'n moeder tegen 'r schoondochter, 'n onbeduidend poppetje, dat voor d'r z.eer wildharige man helemaal geen portuur blijkt te zijn. En daar het Lucy Earnshaw's eigen schuld is dat ze Angus, d'r man, niet boeit, dient ze maar te berusten, en te doen of ze niets merkt, 't Zelfde heeft schoonmama, met de hel in 't hart, indertijd ook moeten doen ! Lucy heeft 'n paar al te jolige arbeidsters ontslag gegeven. Wat geeft het ?" vraagt Rachel Earnshaw. You've flicked the f lies off, for other flies to seltle". En als Lucy nu maar zelf naar de hiring-fair" kon gaan, dan zou ze wel 'n paar lelikerds uitzoeken. Maar 'n dusdanige karwei (aat 'r echtvriend zich niet uit de hand nemen. Hij komt thuis met 'n zusterpaar, de een z. g. bijdehand, de ander eenkennig", beiden knap van uiterlik, beiden gevaarlik voor de rust op de hoeve, maar de oudste, de eenkennige, 't meest ! Er ontwikkelt zich 'n treurspel. En in de afgrond die Lovers' Leap heet vindt zij de dood, met Angus verenigd, niet in liefde, maar in haat. Men knope de titel van 't stuk in z'n oren; mettertijd wordt het hier te lande nog wel 'ns gespeeld. Gauw hoeft dat niet te gaan. The Playboy of the Western World is meer dan achttien jaar oud. Bij de eerste opvoering in Dublin viel het stuk, dank zij de pisangschillen van 'n bezopen en bezeten bende Ieren, warm-gestemde vader landers". Bij de eerste opvoeringen in Amerika was 't nog erger, dank zij de Keltic spirit (of: spirits) van de tot waanzin toe opgezweepte lersAmerikanen. Vijftien jaar geleden gaf ik m'n exemplaar ter leen aan 'n zeer bekend toneelcriticus in ons land. Wat zou u er van denken, als ik dit stuk in 't Nederlands vertaalde ?'' Niks gedaan, m'n jonge vrind," was 't welwillende antwoord. Dat ding zou vallen als 'n baksteen. D'r zit niks in, zelfs geen geest, en absoluut geen ideeën. Ons publiek is beter gewend !" Misschien zond'ie 't zelfde zeggen van Lor er*' Leap, dat ik nu bereid ben te vertalen, en dat verdient vertaald te worden. Want het is 'n meesterstuk. The White Monkey.... is er maar 'n beestje bij. The Shepherd's Weck.... eigenlik ook. Maar 't is 'n allervermakelikst beestje; hetzij we getuigen zijn van de zangwedstrijd tussen Cuddy en Lobbin Clout, met Cloddipole als scheidsrechter; hetzij we luisteren naar de droeve klacht van de versmade Marian, de netste dienstmaagd van 't hele dorp, specialiteit in het trakteren van 'r vrijer; (zo volijverig warmde ze de snoodaard z'n soep op, dat ze d'r handen er bij schroeide ! ); hetzij we vernemen, hoe de wanhopige Sparabella Amor uitmaakt voor 'n slagerszoon, de liefde vervloekt, zelfmoordplannen beraamt en d'r vurige hartstocht in het natte meer wil blussen, maar de uit voering wegens 't vergevorderde uur tot 'n gele gener ogenblik uitstelt, of afstelt. En er is ook nog 'n pendant van de beroemde tweede idylle van Theocritus waarin Hobneiia, gelijk Siinaetha de Griekin, d'r ontrouue minnaar in 't nachtelik uur behekst .... Spells wilt l try, and spells shall ease my care. With my sharp heel l three linies mark the g n, u nd. And turn me thrice around, around, anumd. Z<j schilt 'n appel, en werpt de ongebroken schil over d'r hoofd, zoals het moderne bakvisscndom U BEWAART UW GEZONDHEID door het plaatsen van een vochtigheidsmeter in Uw vertrekken waarnaar U kunt verwarmen of ventileeren. Prijs bij Vooruitbetaling fl. 4,70 of onder rembours verhoogd met kosten. Alleenverkoop merk JOHAR JOS. HARTOG, Hoofdsteeg 17, Nobelstraat 28, ROTTERDAM. UTRECHT nog doet: Upon the grass a perfect Lis read...." En die L betekent Lubberkin, d'r vrijer ! Hoera, hoera ! De boel komt in orde ! DE ENGELSCHE DEKADENTEN The Beardsley Period: An Essay in Perspective. By OSBERT BURDETT. Lane, 1925 7/6. Er was al 'n behoorlik boek over The Yellow Nineties, dat Van Holbrook Jackson. Maar dat van Burdett is beter, om de eenvoudige reden dat Jackson chronologies te werk ging en er alles bij nam wat zich tussen 1890 en 1900 uiting ver schafte. Burdett laat al/es weg wat niet hoort bij de bentgenoten van Aubrey Beardsley, Oscar Wilde, Arthur Symons, Ernest Dowson, van allen die hun voertuig vonden, eerst in The Yellow Book, vervolgens in The Savoy. En verder brengt ie de dekadentie, voorheen bekend als fin de siècle.. in verband met de individuaiizerende, isolerende, of naar men wil ontbindende faktoren.die sedert de Renaissance op de Europese maatschappij hebben ingewerkt. De grote figuur van de groep was Aubrey Beardsley, de fijnbewerktuigde tekenaar, die zich, was ie door de dood gespaard, waarschijnlik ook tot 'n belangrijk schrijver zou hebben ontwikkeld. Daarnaast komen dan voornamelik de criticus Symons, en de sombere maar zeer biezondere lyricus Alfred Edward Housman, de dichter van A Shropshire Lad. De indertijd meest bewonderde of verguisde persoonlikheid, Oscar Wilde, 'n Man of Legend als Byron, komt er al zijn er. vooral op 't Continent, nog argelozen genoeg die 'm 'n plaats zouden willen toekennen niet zo heel ver van die van Shakespeare vandaan het slechtst af. Burdett wijdt vrij wat bladzijden aan deze theatrale dandy-figuur, deze speler voor liet parterre, waar de bon bourgeois zat, die zo graag geëpateerd wou worden, maar die dat epateren per slot van rekening toch eigenlik ongepermitteerd vond. Die vervolgens de aanstotelike Oscar liet opsluiten, maar zich terwijl de tijd kortte met het rondbazuinen en aandikken van des vuigen Oscars escapades. En dit raised th-: witty linthor of fout' cornedics lo a legcndary figuri nnparulleled in modern titnes.... The extent to \\hich hèhas been translated suggests, to one's amazcment, tluit hc is the second best, if nor the best known, of any English author, Shakespeare included." Als dichter, daarover is men 't in Engelse letterkundige kringen allang eens, was Oscar al van zér weinig betekenis. Maar de Beardsley-periode was meer dan 'n tijdperk van enkel dekadentie. Burdett doet /eer duidelik uitkomen, dat er in het optreden van de gele bende zeer veel was dat de omstandigheden volkomen rechtvaardigden. Het Victoriaanse fat soen had met de dames Huichelarij en Benepenheid mér dan geflirt. Het resultaat was, natuurlik. onwelriekend, en de reaktie tegen liet Victorianisme, als oorzaak van onwelriekendheid, was ontegenzeggelik heilzaam. En tans, zegt de schrijver, na de oorlog, die feitelik maar 'n inter mezzo is geweest, nu proberen 'n aantal letter kundigen 'n soort van synthese. The Victoriun, the aesthetic and the rutionalistic ideuls liaving heen iried unct found imperfect, such qualities a.< un lOmmon to the three have comprotnised to evulvi another policy. Misschien komt er wat van." Laten we 't hopen. W l l- l- f: M V A N CADILLAC V. 63 Ieder, die het heeft gebracht tot een CADILLAC V 63, behoeft het op auto- S mobielgebied niet verder te zoeken. > K. LANDEWEER - UTRECHT :