12 DE GROENE AMSTERDAMMER, WEEKBLAD VOOR NEDERLAND No. 2494 VEREENIGD TOONEEL. Speelt u met mij?" door Marcel Achard. De zaligheid van den Circus" ligt voor den volwassene in de melancholie, zooals ze zich uit leeft op het krijtwit clowns-masker met den grooten wond-van-een-mond en de uitgebrande oogen, bij een spel dat, eveneens zonder reserve, naar het andere uiterste, dat van den levensmoed, streeft. Nergens in de maatschappij wordt zoo onverholen toegegeven, dat wat wij elkander in het dagelijksch leven vertoonen een meer of minder welgeslaagde entree" is, met een pa rade", een tour de force" een saut périlleux" en een retraite". Nergens hangen de vodden van dit vertoon zoo los en ruim om onze naakt heid als daar. In den clown, die zijn menschelijke waardigheid trots alles" weet op te houden tot het einde van zijn nummer, herkennen wij verlicht en dankbaar onszelf en de anderen in onze ergste en beste uren; vandaar dat we ons in den internationalen Circus als in het universum opgenomen gevoelen, geheel en al onszelf, en tot in de klappen" de wellust van de melancholie uitvieren. Wie een circus wil nabootsen op het tooneel zal altijd eerst die sfeer van voldragen weemoed moeten scheppen, welke aan den geest den troost der gemeenzaamheid" belooft, en waarbij het hart, door schoone capriolen afgeleid, opademen kan. En dat deze dan bij uitnemendheid de sfeer des dichters zal zijn, behoeft geen betoog. Bij de vertooning van Andrejew's De man die de klappen krijgt" was het den regisseur van der Lugt Melsert gelukt die speciale sfeer te brengen, den mirliton-toon te stemmen Mevrouw Ranucci-Beckman, de regissieuse der bekoorlijke Fransche circus-romance Voulez-vous jouer avec moi?" slaagde daarin minder, daar gelaten of zij ernaar heeft gestreefd. Dit spel, al hing er de trapèze bereid, zweefde niet boven afgronden. Het was niet een wereldje in de wereld, noch een wereld in dit wereldje het bleef het tooneel van den Stadsschouwburg, waar we te onzer oriënteering binnen het roodfluweelen halfrond eenige circus-attributen zagen opgesteld, zonder dat het dierbaar vizioen onzer herinne ring werd gewekt, zonder dat de stalgeur, dat ondefinieerbaar aroma, tot ons kwam, en zonder ?dat we aan Heinrich Heine, aan wien het motto voor dit werkje werd ontleend, dachten. De geest, der romantici, waartoe Achard, een nakomeling van Alfred de Musset, behoort, ligt al in den vragenden titel: Voulez-vous ?" met het hulpeloos accent van den verliefden clown van den altijd onzekeren mensch doch het weifelend refreintje, waarbij het woord spelen" meer en meer van kleur verschiet en tot zijn pijnlijkste beteekenis voor het hart: Speelt ge met mij?" geraakt, klonk in deze vertooning onomwonden en positief. De inhoud van het in zijn genre voldragen, schrijnend-teeder spelletje, werd buiten die sfeer van Ich weiss nicht was soll es bedeu ten...." te schraal, de grappigheid der clowns kreeg de overhand en, niettegenstaande den lit terair zoozeer boeienden dialoog,volfijne indicaties, hadden we moeite er drie bedrijven lang onze aandacht bij te bepalen; het gewone verschijnsel, wanneer de regie niet tot het droombeeld stijgt, maar zich beperkt tot de concrete handeling. Twee clowns, Crockson, de klassieke, Rascasse, de moderne, worden door de vrouw der vrouwen, de diva, mademoiselle Isabella, afgeleid van hun werk, en dingen, elk met de talenten hem gegeven, naar haar gunst. Een jonge dichter, die het wezen van den clown in maat en rijm verhief, doch in de praktijk des levens beantwoordt aan den naam van August", meldt zich, onder voorwendsel het vak" te willen leeren, bij de minnaars aan, en naar deze lyriek", die hooger reikt dan de simpele goocheltoeren der jongleurs, gaan de zinnen der machtige aangebedene een oogenblik uit. Doch ook dit moet op een afstand, littera tuur, blijven, de domme August is verloren zoodra hij haar voor de voeten struikelt als ieder ander mensch. In de figuur van Monsieur Alex", den circus directeur, een pop van hout met de rijzweep in de hand, deed de schrijver ons het vrouwelijk ideaal van den aanvang af aanschouwen, in zijn onbereikbaarheid. Hij alleen, het onverzettelijk, onaandoenlijk en ongenaakbaar droombeeld, kan mademoiselle Isabella's hart a la ligne laten springen, en voltigeeren, en vallen, en het wellicht toreken op een dag. Men mag het een geniale vondst van den jongen schrijver noemen de mannelijke hoofdrol op deze wijze te doen vervullen iloor een opperwezen, dat, als een afgodsbeeld in den tempel, even verheven als barbaarsch, de circustent beheerscht, met het eeuwig raadsel in zijn onveranderlijken blik van uitverkoren piqueur, en den klassieken knoet in zijn, keurig geganteerde, vuist. De slotzin, verrassend uit zijn zwijgzarnen houten mond, waarvan in de vertaling niets terecht kwam, is prachtig: Et dire, que j'aurais pu ne pas tre de buis.... En dan te denken dat ik ten mensch van vleesch ;n bloed had kunnen zijn. Had kunnen zijn.... ... .en nimmer kan wezen. Met dit negatief sluit zich de melancholieke cirkel, rond als de maan en rond als de aarde", waarbinnen de vraag op leven en dood: voulez-vous jouer avec moa? in dichterlijke clowns-gestalte, halsbrekende toeren verricht. Het laat zich hooren dat om dit werkje, dat twee werelden insluit, tot zijn recht te brengen vier sterk begaafde tooneelkunstenaars worden vereischt. Eenerzijds: het uiterlijk clownesk ver toon, dat op een vaststaande illusie van onze kinderverbeelding is gebazeerd en de fantaisie van den commedia dell arte-speler vraagt, ander zijds de diepe gevoelswaarde der rollen De bezetting bij het Ver. Tooneel was te zwak. Het best slaagde de rol van Rascasse, den tweeden clown, den intellectueel, die de dingen van het hart langs den omweg van het verstand tracht te benaderen en bijgevolg altijd te laat komt. Om hem(Fritsvan Dijk) hing ook iets van de hopelooze atmosfeer. Onbevredigend, ook van grime, was de eerste, (Joh. Kaart) de groote Crockson, de intuïtieve, naïeve, die, recht op zijn doel afgaande, het pleit al bij voorbaat gewonnen waant, en bij eiken stormloop in het zand moet bijten. Wat Kaart van dezen mensch maakte was een vasten avondfiguur, een in het clownspak verkleeden sjouwer. Als zoodanig had hij dan echter weer zijn verdiensten, als improvisator der komische entrees". De belangrijkste der drie mannenrollen is die van den Dichter, en ook deze was niet in goede handen. Dirk Verbeek doceert zijn rollen meer dan dat hij ze speelt. Hij gaf de dichterlijke onbedrevenheid aan, doch in zijn oogen vooral ontbrak: het vraagteeken".... Een rol vooreen lyrisch, stellig niet voor een didactisch speler. De vrouw in het spel, de schoone Isabella, was Willy Haak. Zij had het gracile figuurtje, waarin voor een hart nauwelijks plaats schijnt, en het was een genoegen op zichzelf naar het sierlijk spel harer voetjes te kijken. Van binnen uit droeg echter ook dit spel, dat zoowel het rein verlangen der onderworpen vrouw, als de wreede lust der veroveraarster inhoudt, te weinig bij; het be vallig figuurtje bleef dof. Het is met de rolverdeeling bij dit groot ge zelschap een duistere lotsbeschikking. Rooie", door Jules Renard. Het werk van Achard was vertaald door Fr ed. Chasalle. De vertaler van Poil de Carotte" bleef onvermeld, en dit maakt het ons licht onze verwondering uit te spreken over de opvoering van een, door de geheele beschaafde wereld er kend meesterwerkje in een vertaling, die er den geest, den zin en de schoonheid volkomen van bederft. Wanneer de spelers geweigerd hadden het stukje in dezen vorm te vertoonen, zouden ze daarmede hun artistiekèn plicht hebben gedaan. Poil de Carotte" is hier gelukkig meermalen, ook in de oorspronkelijke taal en in het vereischt tempo, opgevoerd. Het is vooral belangrijk om het compleet beeld dat het geeft van de Fransche ménage, nadat de eerste passie verkild is en, in het allengs verbitterd huwelijksleven der ouders de jongst-geborene, als de zondebok, opgroeit tusschen de lastige moeder en den zwijgenden vader. Er zijn wel enkele zwakke plekken in, die zich bij de opvoering meer of minder laten ver doezelen, de vader spreekt zich tegenover den smartelijk vroeg-wijzen knaap ten slotte te open lijk ten ongunste der moeder uit, maar het oogen blik van herkenning tusschen die beiden, het hoogtepunt van het stukje, is van een onover troffen schoonheid in de litteratuur. Het is het oogenblik waarop de verschoppeling, voor wien wees"-zijn nog een zeker ideaal inhoudt (mais tout Ie monde ne peut pas tre orphelin) ontdekt, dat hij een vader" heeft, die naar hem luistert, die met hem wil spreken, die het op een zeker duister punt: Mama", in zijn hart heimelijk met hem eens is MONSIEUR LÉPIC (La phrase lui chappe): Et moi, crois-tu donc que je l'aime? POIL DE CAROTTE: Qu'est-ce que tti as dit, papa? M. Lépic (fortement) J'ai dit: Et moi, crois-tu donc que je l'aime?" POIL DE CAROTTE: Oh ! Papa, je craignais d'avoir mal entendu ! M. LÉPIC. C.'a te fait plaisir? POIL DE CAROTTE: Papa nous sommes deux. Ph. LaChapellehadzichals M. Lépic een mooien kop gemaakt, maar de rol van dezen man-diezwijgen-leerde uit vrees te spreken, is veel voller en dieper te spelen. Madame Lépic is een vrome dame op een geheel ander niveau dan mevrouw Marie Paassen haar bracht. Willy Haak, die ook in dit moeilijk werk de hoofdrol te vervullen kreeg, gaf van den Rooie" n kant, den beminnelijk-kordaten, zonder te doen gevoelen wat ach ter dit manhaftig optreden aan donkere kindersmart tot aan den rand van den zelfmoord lag opgekropt. TOP NAEFF RESTAURATEUR VAN SCHILDERIJEN C. B. VAN BOHEMEN DEN HAAG TOEGEPASTE KUNST TENTOONSTELLING VAN OUD TIN IN HET GE MEENTE-MUSEUM TE 'S-ÜRAVENHAGE. Onze vaderlandsche Musea zijn (men leze er het door mij onlangs besproken boek over Oud Tin" door A. J. G. Verster hier maar eens op na) slecht voorzien van uit mooie metaal en dit maakt dat de tentoonstelling, welke thans in het GemeenteMusei'in in den Haag wordt gehouden, zeer leer zaam kan heeten en zij is meer dan dat, want Mr. Gallois, die tot de tentoonstelling het initiatief nam, heeft ervoor gezorgd dat naast de historische waarde van de verschillende gebruiksvoorwerpen uit den goeden ouden tijd" (in elk geval terecht aidus genieten omdat juist in de simpele huishoude lijke dingen van dageluksch gebruik als kandelaars, kannen, borden un bekers, VCP! meer kaïakter scnuilt en zeer zeker ook veel meer zuiver stijl begrip, aan in onze dagen) ook aan de aesthetiek ten voile recht werd gedaan. Het tin-gieten is een heel oude kunst, geboren uit het amoachtelijke, kunst-nijverheid en nijverneids-kunst bij uitstek, en wel zeer belangrijk is de geschiedenis van het vak en het gilde der tinnegieters, waarin ook de Hollanders zeer hebben uit gemunt. Zij hebben meer dan anderen veistaan dat een voud kenmerk is van het ware schoon ! Hce mooi en rijk versierd de stukken uit den vreemde ook mogen zijn, toch wint de stille en droomerige glans van het ongebroken oppervlak met het breede glimlicht op rand of ronding van schaal of kan net van den drukkeren tooi door het graveeren, inbeitelen, stempelen of relief-gieten van het witte metaal verkregen en het is juist deze deftige een voud, welke het Hollandsche tin zoozeer aantrek kelijk doet zijn en schilderachtig. Maar ook daar waar tot versiering werd over gegaan in het z.g. Edeltin bleef het dettige karakter Dewaard en zoo kan het zijn dat, ook al hebben de voorwerpen op deze tentoonstelling veelal grooter historische beteekenis, dan dat zij in de eerste plaats om de schoonheid alleen zijn saamgebracht, naast de rariteit als de kandelaars en de wijnkan en het peper- en zoutstel op Nova Zembla teruggevonden, afkomstig van de beroemde overwintering, vooral de mooie en zuivere vorm geving der dingen van voorheen aanleiding zijn om deze tentoonstelling te bezoeken en aandachtig de talrijke voorwerpen te bestudeeren, omdat de les, daarin verscholen, voor velen in onzen onschoonen tijd wel zeer nuttig is. Want dit is zeker, wij hebben in den loop der tijden veel verloren en als men aan de honderden onnoozele voorwerpen denkt in galanteriewinkels verkrijgbaar, een enkel maal gegoten doch meestal met n enkelen zwaren klap der machine gestanst, dan kan men met warme genegenheid en eerbied terug denken aan de ruwe handen waaruit al die mooie oude dingen geboren werden in een volmaak te beheersching van het vak, in den besten zin van het woord. En aldus werd ook door de liefde voor het vak en de eer van het gilde het werkstuk ver zorgd en als het ware vertroeteld, totdat de schoon heid erin opbloeide, een schoonheid welke tot in lengte van dagen getuigt van wat toewijding en .... karakter vermag ! O T T o VAN TUSSENBROEK DE KON.FABR.F.W.BRAAT-DELFT VERZIN KT.VERLOODT, VERKOPERT ONAFHANKELIOK VAN VORM EN AFMETING TEGEN BILLIJKE PRIJZEN. LOONSCHOOPEERAFDEELING.